Danıştay 6. Daire 2018/5656 Esas 2022/3406 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
ALTINCI DAİRE
Esas No : 2018/5656
Karar No : 2022/3406

TEMYİZ EDEN (DAVACI) : … Petrol Ürünleri İnş. San. Tic. A.Ş.
VEKİLİ : Av. …-Av. …- Av….- Av….- Av….

KARŞI TARAF (DAVALI) : … Belediye Başkanlığı/…
VEKİLİ : Av. …

İSTEMİN KONUSU :Danıştay Altıncı Dairesinin 24/10/2017 tarihli, E:2013/243, K:2017/8170 sayılı bozma kararına uyularak … İdare Mahkemesinin … tarih ve E:…, K:.. sayılı kararının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.

YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem: Kayseri İli, Kocasinan İlçesi, … Bulvarı … pafta, … ada, … parsel sayılı taşınmazda faaliyet gösteren davacı şirkete ait akaryakıt istasyonu ile ilgili olarak, davacı şirket sahibinin 17.01.1995 tarihli ''akaryakıt istasyonu ruhsat talebinin'' komisyon raporu doğrultusunda geçici olarak akaryakıt istasyonu açma ve çalıştırma ruhsatı verilmesine ilişkin Kocasinan Belediye Encümeni'nin … tarih ve …sayılı kararı sonrasında, ruhsat süresi olan 10 yılın dolduğundan bahisle … tarih ve … sayılı belediye encümeni kararının iptaline ilişkin Kocasinan Belediye Encümeni'nin … tarih ve … sayılı işleminin iptali istenilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: Temyize konu kararda; dava konusu alanda geçici yapı yapılmasına müsaade edilerek işyeri açma ve çalıştırma ruhsatı verilmesi ve gereği için evrakın İmar Müdürlüğü'ne tevdii yönünden karar verilmesine yönelik 17.01.1995 tarihli belediye encümeni kararı üzerine yapı ruhsatı alınmadan ve 3194 sayılı İmar Kanunu'nun 33. maddesi uyarınca tapuya tescil işlemi yaptırılmadan yapı yapıldığı ve işyeri açma ve çalıştırma ruhsatı başvurusu yapılıp işyerini ruhsatlı hale getirmeden işyeri (ticari) faaliyete başlanıldığı, geçici yapı ruhsatıda alınmaksızın akaryakıt istasyonunun işletildiği, söz konusu taşınmazın (akaryakıt istasyonunun) imar mevzuatına uygun olarak yapı ruhsatı alınmaksızın ve 3572 sayılı Kanun çerçevesinde işyeri açma çalıştırma izni verilmesine ilişkin usuli işlemleri yerine getirilmeksizin kullanılmaya devam edildiğinin ve tesisin geçici yapı ruhsatına ve bu ruhsatlandırmaya bağlı açma çalıştırma izninin bulunmadığının anlaşılması karşısında geçici olarak akaryakıt istasyonu açma ve çalıştırma ruhsatı verilmesine ve gereğinin imar müdürlüğüne tevdine ilişkin belediye encümeni kararının iptaline ilişkin dava konusu işlemde hukuka aykırılık görülmediği sonucuna ulaşıldığı gerekçesiyle davanın reddine karar verilmiştir.

TEMYİZ EDENİN İDDİALARI : Gayrısıhhi müessese açma ruhsatı işyeri açma ve çalıştırma ruhsatı olduğu, akaryakıt istasyonları için işyeri açma ve çalıştırma izni gayrısıhhi müessese ruhsatı ile sağlandığı,her türlü yasal yükümlülüklerin yerine getirildiği, geçici 10 yıllık sürenin tapuya yapılacak şerh ile başlayacağı ve tapuya tescil işleminin davalı kurum tarafından yapılacağı ileri sürülmektedir.

KARŞI TARAFIN SAVUNMASI : Mahkeme kararının usul ve yasaya uygun olduğu belirtilerek davacının temyiz istemin reddi gerektiği savunulmuştur.

DANIŞTAY TETKİK HAKİMİ …'NIN DÜŞÜNCESİ : Temyiz isteminin reddi ile usul ve yasaya uygun olan Mahkeme kararının onanması gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Altıncı Dairesince, Tetkik Hakiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:

İNCELEME VE GEREKÇE
MADDİ OLAY:
Davacı tarafından 11.01.1995 tarihli dilekçe ile davalı idareye başvurularak Kayseri İli, Kocasinan İlçesi, … Mahalle … Bulvarı … ada, … parsel sayılı taşınmaza akaryakıt istasyonu ruhsatı verilmesi istenilmiştir.
… tarihli ve … sayılı Kocasinan belediye encümeni kararıyla davacının talebinin kabulü ile, bahsi geçen yerde imar uygulaması başladığında veya belediyenin vereceği ruhsatı tek taraflı olarak iptal ettiğinde hiçbir hak iddia etmemek şartıyla davacıya geçici ruhsata bağlı akaryakıt istasyonu açma ve çalıştırma ruhsatı verilmesine karar verilmiştir.
Davacının 20.01.1995 tarihli dilekçesiyle '' … tarih ve … sayılı belediye encümeni kararı ile geçici akaryakıt istasyonu tesis etme müsadesi verildiğinden bahisle "çalıştırma" ruhsatı talebinde bulunulmuş ancak üzerinde istasyon bulunmayan boş taşınmaza işyeri açma ruhsatı verilemeyeceğinden ve akaryakıt istasyonu tesislerini kurmaya başlandığı andan itibaren ayrıca işyeri açma ruhsatı verileceğinden hareketle davacının talebi davalı idarenin … tarih ve … sayılı yazısıyla reddedilmiştir.
30.05.1995 tarihinde taşınmaz üzerinde inşa edilmek istenen istasyona ait inşaat projesi onaylanmış,06.06.1995 tarihinde Karayolları Trafik Kanunu uyarınca tesisin uygunluğunun tespiti yapılmıştır.
Kayseri büyükşehir belediyesi fen dairesi başkanlığı tarafından dava konusu taşınmaza 07.06.1995 tarihinde benzinlik için geçiş yolu izin belgesi verilmiştir.
Kayseri büyükşehir belediye başkanlığınca … tarih ve … sayılı belge ile ''Gayri Sıhhi Müsseselere Ait Açılma Müsaade Belgesi'' düzenlenmiştir.
Kayseri büyükşehir belediye başkanlığı sağlık ve sosyal hizmetler daire başkanlığı çevre sağlığı şube müdürlüğü tarafından 28.09.2000 tarihinde sıvı yakıt izin belgesi düzenlenmiştir.
Enerji piyasası düzenleme kurumu tarafından 19.03.2005 tarihinde 12 yıl süreli istasyonu bayilik lisansı düzenlenmiştir.
Türk standartları enstitüsü tarafından 24.06.2010 tarihinde sıvılaştırılmış petrol gazları-ikmal istasyonu-karayolu taşıtları için emniyet kuralları standartlarına uygun olduğu gerekçeleriyle hizmet yeri yeterlilik belgesi alınmıştır.
Dava konusu Kocasinan Belediye Encümeni'nin … tarih ve … sayılı kararıyla, ilgili tesisin geçici ruhsata tabi olması ve ruhsat süresi olan 10 yılın dolması nedeniyle, ruhsata bağlı … pafta, … ada, …sayılı parselin kullanım hakkının iptal edilmesine karar verilmiş bu işlemin iptali istemiyle de bakılmakta olan davanın açıldığı anlaşılmaktadır.

İLGİLİ MEVZUAT
3194 sayılı İmar Kanununun umumi hizmetlere ayrılan yerlerde muvakkat yapılar başlıklı 33. maddesinde; "İmar planlarında bulunup da müracaat gününde beş yıllık imar programına dahil olmayan yerlerde; plana göre kapanması gereken yol ve çıkmaz sokak üzerinde bulunan veya 18 inci madde hükümleri tatbik olunmadan normal şartlarla yapı izni verilmeyen veya 13 üncü maddede belirtilen hizmetlere ayrılmış olan ve haklarında bu madde hükmünün tatbiki istenen parsellerde üzerinde yönetmelik esaslarına uygun yapı yapılması mümkün olanlarında sahiplerinin istekleri üzerine belediye encümeni veya il idare kurulu kararıyla imar planı tatbikatına kadar muvakkat inşaat veya tesisata müsaade edilir ve buna dayanılarak usulüne göre yapı izni verilir.
Bu gibi hallerde verilecek müddetin on yıl olması, yapı izni verilmezden önce belediye encümeni veya il idare kurulu kararının gün ve sayısının on yıllık müddet için muvakkat inşaat veya tesisat olduğunun, lüzumlu ölçü ve şartlarla birlikte tapu kaydına şerh edilmesi gereklidir. Muvakkatlık müddeti tapu kaydına şerh verildiği günden başlar.
Birinci fıkrada sözü geçen bir parselde, esasen kullanılabilen bir bina varsa bu parsele yeniden inşaat ve ilaveler yapılmasına izin verilmeyeceği gibi, birden fazla muvakkat yapıya izin verilen yerlerde dahi bu yapıların ölçüleri toplamı yönetmelikte gösterilen miktarları geçemez. Bu maddenin tatbikinde kadastral parsel de bir imar parseli gibi kabul olunur.
Plan tatbik olunurken, muvakkat inşaat veya tesisler yıktırılırlar. On yıllık muvakkatlık müddeti dolduktan sonra veya on yıl dolmadan yıktırılması veya kamulaştırılması halinde muvakkat bina ve tesislerin 2942 sayılı Kamulaştırma Kanunu hükümlerine göre takdir olunacak bedeli sahibine ödenir." hükmüne yer verilmiştir.
İmar Kanununun umumi hizmetlere ayrılan yerlerde muvakkat yapılar başlıklı 33. maddesinde göndermede bulunulan 3194 sayılı İmar Kanununun 13. maddesinin 1.fıkrasında "Resmi yapılara, tesislere ve okul, cami, yol, meydan, otopark, yeşil saha, çocuk bahçesi, pazar yeri, hal, mezbaha ve benzeri umumi hizmetlere ayrılan alanlarda inşaata ve mevcut bina varsa esaslı değişiklik ve ilaveler yapılmasına izin verilmez. Ancak imar programına alınıncaya kadar mevcut kullanma şekli devam eder." hükmü yer almış ve anılan hüküm Anayasa Mahkemesinin 29/12/1999 tarihli, E:1999/33, K:1999/51 sayılı kararıyla iptal edilmiştir.
İşlem tarihi itibariyle yürülülükte bulunan Planlı Alanlar Tip İmar Yönetmeliğinin 21. maddesinde; imar planlarında, iskan hudutları içinde bulunup da, umumi hizmetlere ayrılan yerlere rastlayan arsaların, bu hizmetler için gereken kısmı ayrıldıktan sonra geriye kalan parçalarının imar planı ve Yönetmelik esaslarına göre müsait ise parsellere ayrılabileceği, keza, imar planı ve Yönetmelik esaslarına göre müsait olduğu takdirde, bunlar üzerinde yapı izni verilebileceği, tamamı umumi hizmetlere ayrılan yerlere rastlayan veya kalan parçası plan ve yönetmelik hükümlerine göre yapı yapılmasına müsait olmayan arsaların, kamulaştırılıncaya kadar sahipleri tarafından olduğu gibi kullanılmaya devam olunacağı; bu gibi yerlerden 5 yıllık programa dahil bulunmayanlarında; yükseklikleri tabii zeminden (6.50) m.’yi brüt inşaat alanı (250) m²'yi geçmemek, mümkün mertebe sökülerek başka bir yere nakli kabil malzemeden ve buna müsait bir sistemde inşa edilmek şartı ile yine imkan nispetinde mevcut ve müstakbel yol güzergahlarına tesadüf ettirilmemek suretiyle imar planı tatbikatına kadar, sahiplerinin isteği üzerine Belediye Encümenince muvakkat yapı yapılmasına izin verileceği, bu yapının, imar planına göre bulunduğu bölgenin özellikleri ve Belediye Başkanlığının teklifi de göz önüne alınarak hangi maksat için yapılıp kullanılabileceğinin belediye encümenince tayin ve tespit olunacağı, mülk sahibinin bu maksadın dışına çıkamayacağı kural altına alınmıştır.
Muvakkat ruhsat süresi 10 yıldır. Yapı izni verilmezden önce ilgili idare encümeni kararının gün ve sayısının 10 yıllık müddet için muvakkat inşaat olduğunun ve diğer lüzumlu ölçü ve şartların, tapu kaydına şerh edilmesi gereklidir. Muvakkatlık süresi tapu kaydına şerh verildiği günden başlar. On yıllık müddet içinde planın tatbik olunmaması halinde bu süre plan tatbik oluncaya kadar herhangi bir işlem tesis edilmeksizin kendiliğinden uzar.
Plan tatbik olunurken, muvakkat inşaat ve tesisler yıktırılır. 10 yıllık muvakkatlık müddeti dolduktan sonra veya 10 yıl dolmadan yıktırılması veya kamulaştırılması halinde muvakkat bina ve tesislerin 2942 sayılı Kamulaştırma Kanunu hükümlerine göre takdir edilecek bedeli sahiplerine ödenir." kuralı yer almıştır.

HUKUKİ DEĞERLENDİRME
İdare Mahkemesince söz konusu taşınmazın, 3572 sayılı İşyeri Açma Ve Çalışma Ruhsatlarına Dair Kanun Hükmünde Kararnamenin Değiştirilerek Kabulüne Dair Kanun çerçevesinde işyeri açma çalıştırma izni verilmesine ilişkin usuli işlemleri yerine getirilmeksizin kullanılmaya devam edildiği tespitlerine yer verilmişse de; davacının söz konusu tesisi faaliyete geçebilmesi amacıyla ilgili kurumlara başvurusu sonucunda yukarıda belirtilen izinlerin yanı sıra işyeri açma ve çalışma ruhsatının alındığı dosya kapsamında anlaşılmıştır.
İmar mevzuatı uyarınca geçici ruhsatla umumi hizmetlere ayrılan yerlerde sökülüp takılabilen malzemelerle yapılar inşa edilebileceği açık olup, akaryakıt istasyonlarının niteliği gereği bu kapsamda olmadığı, inşa edilebilmelerinin yapı ruhsatına bağlı olduğu yapı ruhsatı olmaksızın işyeri açma ve çalışma ruhsatıyla da faaliyette bulunamayacakları kuşkusuzdur.
Akaryakıt istasyonlarının yukarıda da belirtildiği üzere imar mevzuatı uyarınca yapı ruhsatına tabi olduğu dolayısıyla davacıya ait akaryakıt istasyonu tesisinin yapı ruhsatı olmaksızın sadece işyeri açma ve çalışma ruhsatı ile faaliyette bulunamayacağı, davacının akaryakıt istasyonuna ait yapı ruhsatının ve bu yönde başvurusunun da dosya kapsamında olmadığı göz önüne alındığında dava konusu işlemde hukuka aykırılık bulunmamış, temyize konu İdare Mahkemesi kararında sonucu itibariyle isabetsizlik görülmemiştir.

KARAR SONUCU:
Açıklanan nedenlerle;
1. Davacının temyiz isteminin reddine,
2.Davanın yukarıda özetlenen gerekçeyle reddi yolundaki ... İdare Mahkemesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı temyize konu kararının yukarıda yer verilen gerekçeyle ONANMASINA,
3. 2577 sayılı Kanunun (Geçici 8. maddesi uyarınca uygulanmasına devam edilen) 54. maddesinin 1. fıkrası uyarınca bu kararın tebliğ tarihini izleyen günden itibaren onbeş gün içinde karar düzeltme yolu açık olmak üzere 22/03/2022 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.