Yargıtay 10. Hukuk Dairesi 2022/1255 Esas 2022/4905 Karar Sayılı İlamı

Mahkemesi :İş Mahkemesi
No : 2016/204-2020/277

Dava, hizmet tespiti istemine ilişkindir.
Mahkemece, bozmaya uyularak ilamında belirtildiği şekilde davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
Hükmün, davacı, davalılar vekilleri tarafından temyiz edilmesi üzerine, temyiz isteklerinin süresinde olduğu anlaşıldıktan ve Tetkik Hakimi ... tarafından düzenlenen raporla dosyadaki kağıtlar okunduktan sonra işin gereği düşünüldü ve aşağıdaki karar tespit edildi.
Dava, 506 sayılı SSK m. 79/10 hükmüne uygun olarak açılmış; bildirimsiz geçen hizmetlerin tespiti hakkındadır. Bu tür davaların kamusal niteliği nedeniyle, çalışma iddiasının gerçeğe uygun olup olmadığının, mahkemelerce özel bir duyarlılıkla araştırılması gereklidir.
İnceleme konusu davada, davacı, davalılardan ... ’a ait otobüs firmasında 22.10.2000-16.04.2012 tarihleri arasında çalışmalarının tespiti ile sigorta başlangıç tarihinin 22.10.2000 olduğunun tespitini talep etmiş, Mahkemece; bozmaya uyularak davanın kısmen kabulüne karar verilmiş ise de karar eksik inceleme ve araştırmaya dayalıdır.
22.01.2016 günlü bozma ilamında da belirtildiği üzere; “Somut olayda davacının, 22.10.2000-16.04.2012 tarihleri arasında davalı işveren nezdinde eksik bildirilen hizmetlerinin tespiti ile kesintisiz ve sürekli olarak çalıştığının tespitini istediği davada, dosyaya ibraz edilen belgelerin incelenmesinde ; davacı talebinin davalıya ait olduğu belirtilen ... Seyahat adlı otobüs firmasında geçen çalışmalara yönelik olduğu, fakat Kurum kayıtları irdelendiğinde davalı olarak gösterilen ve aleyhine hüküm tesis edilen davalı gerçek kişi adına işyeri dosyası bulunmadığı, hizmet cetveli itibariyle sigortalı için bildirimde bulunan işverenin ... Seyahat ... Otomotiv Tur. Nak. Tic. Ltd. Şti. ünvanlı ... işyeri sicil nolu, Otobüs İşletmesi Şoförlük mahiyetindeki işyeri olduğu, yine dava konusu edilen dönem içerisinde dava dışı işverenler tarafından hizmet bildirimlerinde bulunulduğu, ancak mahkemece bu hususlar araştırılıp irdelenmeksizin davanın kabulüne karar verildiği anlaşılmakla, yapılan değerlendirme ve inceleme hüküm kurmaya elverişli ve yeterli değildir.
Mahkemece yapılacak iş; kendiliğinden araştırma ilkesi uyarınca, davacının gösterdiği delillerle yetinilmeyip, davacının çalışmasının gerçekliği, işin kapsam ve niteliğiyle süresinin belirlenebilmesi amacıyla öncelikle, yukarıda açıklanan maddi ve hukuki bilgiler dahilinde, işverenlik sıfatı belirlenmeli, bu kapsamda davacının talep konusu hizmetinin hangi işveren yada işverenler nezdinde icra edildiği tespit edilerek, mevcut çelişki açıklığa kavuşturulmalı, sonucuna göre, gerçek işveren yada işverenler belirlendikten sonra HMK 124. maddesi gereği husumet yöneltmesi için davacıya mehil verilmeli; usulüne uygun şekilde katılım sağlandıktan sonra onlarında gösterecekleri bütün deliller toplandıktan sonra, yapılacak değerlendirme sonucuna göre bir karar verilmesi gerekirken yazılı şekilde karar verilmiş olması, usul ve yasaya aykırı olup, bozma nedenidir.” hususlarına işaret edilmiştir.
Mahkemece hükmüne uyulan bozma sonrası kararında; davacının talebine konu dönemde hizmet bildirimi yapılan dava dışı işverenlerin dahili davalı olarak, dosyaya katılımlarının sağlanmışsa da, davacının davalı ... ...’a ait ya da davalı tarafından sözleşme yapılmak suretiyle kiralanmış başka otobüs firmalarında çalıştığı, davacının çalıştığı otobüs firmaları değişse de yine ... ... tarafından emir ve talimatların verildiği, davacının hizmet döküm cetvelinde başkaca firmaların kayıtları gözükse de davalının emir ve bilgisi dahilinde bahsi geçen firmalarda çalıştığı, davacının, davalı ... ... ve ortak olduğu iş yerleri ile diğer dahili davalılar tarafından yapılan sigorta bildirimleri hariç tutularak, “Davanın kısmen kabulü ile; davacının davalı ... ...' a ait iş yerinde 22/10/2000 - 31/05/2002, 06/05/2005- 12/08/2007, 01/09/2007- 05/09/2007, 01/10/2007- 24/01/2008, 01/03/2009- 17/07/2009, 14/02/2010- 16/08/2010, 08/05/2011- 24/06/2011 tarihleri arasında 1876 gün aralıksız ve sürekli çalıştığının tespitine ile davacının, sigortalılık başlangıç tarihinin 22/10/2000 olduğunun tespitine, fazlaya ilişkin talebin reddine, dahili davalılar ..., ..., ..., ... ve ... Seyahat ... Otomotiv Şirketi hakkında açılan davanın her bir dahili davalı yönünden ayrı ayrı reddine,” karar verilmiştir.
Mahkemece her ne kadar davacı ile dahili davalılar arasında herhangi bir iş ilişkisinin olmadığı, sadece ... ... ile dahili davalılar arasındaki sözleşmeye istinaden, davacının sigortalılık kaydının dahili davalılar nezdinde gözüktüğü belirtilerek, dahili davalılar nezdinde geçen çalışmalar dışlanarak, davalı ... ... yönünden bir kısım hizmetlerinin tespitine karar verilmişse de, davacının 22.10.2000-16.04.2012 arası dönemde davalı ... ...’a ait otobüs firmasında sürekli çalıştığını iddia etmesi karşısında, davalı ... ... ile dahili davalılar arasındaki iş ilişkisinin olup olmadığı yöntemince araştılıp belirlenmeli, davacının, davalı ... ... tarafından dahili davalı işyerlerine çalışmak üzere gönderilip gönderilmediği hususlarında davacının ayrıca beyanı alınmalı, davalı ... ...’ a ait iş yeri ile dahili davalılara ait iş yerleri arasında organik bağ olup olmadığı, resmi kayıtlar, ilgili sözleşmeler celp edilerek, işyeri tescil ve kapsam ve faaliyet dönemleri göz önüne alınarak irdelenmeli, davacının farklı iş yerlerinde çalışmadığı iddiası varsa bu hizmetlerin iptali sağlanmadan hizmet tespiti yapılamayacağı hususu da dikkate alınarak, toplanan deliller ışığında varılacak sonuca göre hüküm kurulmalıdır.
Mahkemece, bu maddi ve hukuki olgular göz ardı edilerek eksik araştırma ve inceleme sonucu yanılgılı değerlendirme ile yazılı şekilde hüküm kurulması, usul ve yasaya aykırı olup, bozma nedenidir.
O hâlde, davacı, davalı Kurum ve ... vekillerinin bu yönleri amaçlayan temyiz itirazları kabul edilmeli ve hüküm bozulmalıdır.
SONUÇ: Temyiz edilen hükmün yukarıda açıklanan nedenlerle BOZULMASINA, temyiz harcının istek halinde ilgililere iadesine, 04/04/2022 gününde oybirliğiyle karar verildi.