MAHKEMESİ :SULH HUKUK MAHKEMESİ


Taraflar arasındaki kira sözleşmesindeki cezai şartın iptali/uyarlanması davasının mahkemece yapılan yargılaması sonucunda, davanın kabulüne yönelik olarak verilen hükmün, süresi içinde davalı vekili tarafından temyiz edilmesi üzerine; temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten sonra, dosya içerisindeki kağıtlar okunup gereği düşünüldü:


Y A R G I T A Y K A R A R I


Davacı; taraflar arasında ihale sonucu düzenlenen 15/04/2010 başlangıç tarihli kira sözleşmesinin 15/04/2013 tarihinde sona erdiğini; 2013 yılında yapılan ihaleye, ihale bedeli yüksek olduğundan girilmediğini; davalının, sözleşmenin 14. maddesine göre cezai şart bedeli talep ettiğini, kira sözleşmesinin 14.maddesinin TBK"nun 20 vd.maddelerine göre hükümsüz olduğunu belirterek; cezai şartı düzenleyen 14. maddenin sözleşmede yazılmamış sayılmasına veya cezai şarttan hakkaniyet oranında indirime gidilerek cari yıl kira bedelinin 1 güne tekabül eden miktarı baz alınarak 369 gün için hesaplanacak bedelin cezai şart olarak karar altına alınmasına karar verilmesini talep ve dava etmiştir.
Davalı; davacı kiracının sözleşmenin bitiş tarihini bilmesine rağmen ihaleye katılmadığını, sözleşme süresi bitmesine rağmen taşınmazı kullanmaya devam ettiğini belirterek; davanın reddine karar verilmesini istemiştir.
Mahkemece, davanın kabulüne, kira sözleşmesinin 14. maddesindeki cezai şartın kaldırılmasına karar verilmiş; hüküm, davalı vekili tarafından temyiz edilmiştir.
2886 Sayılı Devlet İhale Kanununun “Ecrimisil ve Tahliye” başlıklı 75.maddesinin 3 ve 4.fıkrasında; “Kira sözleşmesinin bitim tarihinden itibaren işgalin devam etmesi halinde, sözleşmede hüküm var ise ona göre hareket edilir. Aksi halde ecrimisil alınır. İşgal edilen taşınmaz mal, idarenin talebi üzerine bulunduğu yer mülkiye amirince en geç onbeş gün içinde tahliye ettirilerek, idareye teslim edilir.” hükmü bulunmaktadır. Bu madde ile tahliye konusunda bir ayrıcalık tanınmıştır. Yasal süre bitiminden itibaren ecrimisil alınacağı hüküm altına alındığından, 2886 Sayılı Yasanın 1.maddesi uyarınca usulüne uygun yeni bir sözleşme yapılmadıkça kiracıyı fuzuli şagil kabul etmek gerekir.
Taraflar arasında düzenlenen 15/04/2010 başlangıç tarihli 3 yıl süreli kira sözleşmesi konusunda bir uyuşmazlık bulunmamaktadır. Sözleşme ile kiralanan, aile hekimliği hizmet binası olarak kullanılmak üzere davacıya 2886 sayılı Yasa hükümleri uyarınca ihale ile kiraya verilmiştir. Sözleşmenin hususi şartlarının 10. maddesinde "" kiracının , kira süresinin bitiminde derhal , sözleşmenin feshi halinde tebligatı müteakip 15 gün içinde taşınmazı tahliye etmek zorunda olduğu aksi halde kiracının tahliyesinin 2886
sayılı Yasa"nın 75. maddesine göre sağlanacağı "", 14. maddesinde ise " kira süresinin sona ermesi veya sözleşmenin feshi halinde taşınmazın idareye teslim edilmeksizin geçen her gün için cari yıl kira bedelinin %1" i oranında cezanın itirazsız olarak ödeneceği " düzenlemesine yer verilmiştir. Kira sözleşmesinin 14. maddesindeki bu hüküm, cezai şart niteliğindedir. TBK"nın 346. maddesinde, kiracıya, kira bedeli ve yan giderler dışında başka bir ödeme yükümlülüğü getirelemeyeceği, özelikle, kira bedelinin zamanında ödenmemesi halinde ceza koşulu ödeneceğine veya sonraki kira bedellerinin muaccel olacağına ilişkin anlaşmaların geçersiz olacağı düzenlenmiş ise de; kiracı fuzuli şagil olmakla kira sözleşmesinin 14. maddesi hükmünün bu kapsamda değerlendirilmesi mümkün olmamaktadır.
Cezai şartı düzenleyen TBK.nun 179/1 maddesi; "Bir sözleşmenin hiç veya gereği gibi ifa edilmemesi durumu için bir ceza kararlaştırılmışsa, aksi sözleşmeden anlaşılmadıkça alacaklı, ya borcun ya da cezanın ifasını isteyebilir." hükmünü içermektedir. Aynı kanunun 182/1. maddesinde; "Taraflar, cezanın mikarını serbestçe belirleyebilirler." denilmekte ise de bu serbestlik sınırsız değildir. Maddenin son fıkrasında yer alan; "Hakim, aşırı gördüğü ceza koşulunu kendiliğinden indirir." hükmü gereğince, hakim taraflarca kararlaştırılan cezai şart miktarının fahiş olup olmadığını re"sen incelemek, fahiş ise ceza miktarını tenkis etmekle (indirmekle) görevlidir.Ticari olmayan işlemlerde bu kuraldan dolayı borçlu ileri sürmese bile, hakim cezai şarttan indirim yapılıp yapılmayacağını kendiliğinden saptamalıdır.Buna karşılık , TTK’nun 22. maddesi gereğince tacir sıfatını haiz borçlu cezai şartın indirilmesini isteyemez ise de, kararlaştırılan ceza tutarı borçlunun iktisaden sarsılmasını, çöküntüye uğramasını mucip olacak ise indirim isteyebileceği uygulamada kabul edilmektedir.
Bu durumda mahkemece , kira sözleşmesinin 2886 sayılı Yasa"nın 75. maddesi gereğince süre bitimi itibariyle sona erdiği ve sözleşmenin 14. maddesinde yer alan taşınmazın idareye teslim edilmeksizin geçen her gün için cari yıl kira bedelinin %1" i oranında cezanın uygulanacağına ilişkin hükmün geçerli olduğu ve davacı kiracının tacir olmadığı nazara alındığında, hakimin aşırı gördüğü cezai şart bedelinden indirim yapılabileceği gözetilerek davacının borçlu olduğu alacak miktarı belirlenip sonucuna göre karar verilmesi gerekirken yazılı şekilde hüküm kurulması doğru görülmemiş, bozmayı gerektirmiştir.
SONUÇ: Yukarıda açıklanan nedenlerle hükmün HUMK"nun 428. maddesi gereğince davalı yararına BOZULMASINA ve peşin alınan temyiz harcının istek halinde temyiz edene iadesine, 6100 sayılı HMK"nun Geçici Madde 3 atfıyla 1086 sayılı HUMK"nun 440. maddesi gereğince karar düzeltme yolu kapalı olmak üzere, 23/05/2019 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.