Yargıtay 10. Hukuk Dairesi 2021/10063 Esas 2022/4956 Karar Sayılı İlamı

Mahkemesi :İş Mahkemesi
No : 2017/558-2020/416

Dava iş kazasından sürekli iş göremezliğe uğrayan sigortalının maddi ve manevi tazminat istemine ilişkindir.
Mahkemece, (kapatılan) 21. Hukuk Dairesince verilen bozma kararına uyularak yapılan yargılama neticesinde hükümde belirtilen gerekçelerle davalı ... Cami Derneği yönünden davanın feragat nedeniyle reddine, diğer davalı ... mirasçıları yönünden ise davanın açılmamış sayılmasına karar verilmiştir.
Hükmün, davacı vekilinin süresi içerisinde temyiz başvurusunda bulunduğu anlaşıldıktan ve Tetkik Hâkimi ... tarafından düzenlenen raporla dosyadaki kâğıtlar okunduktan sonra işin gereği düşünüldü ve aşağıdaki karar tespit edildi.
Dosyadaki yazılara, toplanan delillere ve hükmün dayandığı gerektirici sebeplerle, temyiz kapsam ve nedenlerine göre davacı vekilinin aşağıdaki bendin kapsamı dışındaki sair temyiz itirazlarının reddine karar verilmiştir.
1- Dava ehliyeti, kişinin bizzat veya vekili aracılığıyla bir davayı davacı veya davalı olarak takip etme ve usuli işlemleri yapabilme ehliyetidir. Dava ehliyeti, medeni hakları kullanma ehliyetinin usul hukukunda büründüğü şekildir; dolayısıyla, medeni hakları kullanma ehliyetine ( fiil ehliyetine ) sahip gerçek ve tüzel kişiler dava ehliyetine de sahiptirler.
Taraf sıfatına gelince; bir hakkı dava etme yetkisi ( dava hakkı ) kural olarak o hakkın sahibine aittir. Bir hakkın sahibinin kim olduğu, dolayısıyla o hakkı dava etme yetkisinin kime ait olduğu, ( o davada davacı sıfatının kime ait olacağı ) tamamen maddi hukuk kurallarına göre belirlenir. Ancak, bir davanın davacısının o dava yönünden davacı sıfatına sahip bulunmadığının belirlenmesi halinde, mahkeme dava konusu hakkın mevcut olup olmadığını inceleyemeyeceği ve sıfat yokluğundan davanın reddine karar vermek zorunda olduğu için, taraf sıfatı usul hukukunun da düzenleme alanındadır.
Eş söyleyişle, sıfat, dava konusu sübjektif hak (dava hakkı) ile taraflar arasındaki ilişkidir. Taraf ehliyeti, dava ehliyeti ve davayı takip yetkisi, davanın taraflarının kişilikleriyle ilgili olduğu halde, taraf sıfatı dava konusu sübjektif hakka ilişkindir (Baki Kuru-Ramazan Arslan-Ejder Yılmaz, Medeni Usul Hukuku, 7. baskı, ... 1995, s. 231). Bu nedenle, davanın tarafları, taraf ehliyetine sahip olmalıdır. Yani, bir davada taraf olabilmek için, ya, hakiki şahıs; ya da, hükmi şahıs olmak gerekir. Zira, taraf ehliyeti, medeni hukukun haklardan istifade ehliyetine tekabül eder ( Saim Üstündağ, Medeni Yargılama Hukuku, C. I-II, 7. Baskı, ... 2000, s.288).
Öte yandan vekalet sözleşmesinin sona ermesi sebeplerini düzenleyen 6098 sayılı Türk Borçlar Kanunun 513. maddesine göre sözleşmeden veya işin niteliğinden aksi anlaşılmadıkça vekalet sözleşmesi, vekilin veya vekâlet verenin ölümü, ehliyetini kaybetmesi ya da iflası ile kendiliğinden sona ermiş olur. Bu hüküm, taraflardan birinin tüzel kişi olması durumunda, bu tüzel kişiliğin sona ermesinde de uygulanır.
Somut olayda, davalı ... Cami Derneğinin, Diyarbakır Valiliği İl Dernekleri Müdürlüğünün 16.09.2014 tarihli yazılarına göre 15.08.2014 tarihinden itibaren feshedilmiş durumda olduğu, (Kapatılan) 21. Hukuk Dairesinin 03.07.2017 tarih ve 2016/20125 E- 2017/5585 K sayılı ilamıyla bu davalı yönünden Mahkemece davacıya derneğin ihyasını sağlamak amacıyla dava açması için uygun süre verilmesi yönünden ilk derece mahkemesi kararının bozulduğu, bozmaya uyan mahkemece davacıya verilen süre üzerine davacı tarafından Diyarbakır 9. Asliye Hukuk Mahkemesinin 2018/120 Esas sayılı dosyasında derneğin ihyası yönünden dava açılmış ise de, yargılamanın devamında davacının iş bu ihya davasından feragat ettiği, bu nedenle davanın ret kararıyla sonuçlandığı, böylelikle davalı derneğin ihya edilmemiş olması nedeniyle tüzel kişiliğinin son bulması durumunun devam ettiği, o halde dava ehliyetinin bulunmadığı gibi vekalet ilişkisinin de son bulduğu anlaşılmakla iş bu davalı yönünden vekilinin karar başlığında gösterilmesi ve lehine vekalet ücreti takdir edilmesi usul ve yasaya aykırı olmuştur.
2- Öte yandan karar tarihinde yürürlükte bulunan AAÜT’nin 7/1.maddesinde 1Ön inceleme tutanağı imzalanıncaya kadar davanın nakli, davanın açılmamış sayılması, görevsizlik veya yetkisizlik kararı verilmesi durumunda bu Tarifede yazılı ücretin yarısına, ön inceleme tutanağı imzalandıktan sonra karar verilmesi durumunda tamamına hükmolunur. Şu kadar ki, davanın görüldüğü mahkemeye göre hükmolunacak avukatlık ücreti, bu Tarifenin ikinci kısmının ikinci bölümünde yazılı miktarları geçemez.” Hükmü yer almaktadır karar tarihi itibariyle tarifeninin ikinci kısmının ikinci bölümüne göre hükmedilmesi gereken ücretin 3.400,00 TL olduğu anlaşılmaktadır.
Somut olayda, tarafların 13.02.2020 tarihli celseye katılmamaları nedeniyle HMK’nun150/1.maddesi gereğince dosyanın işlemden kaldırılmasına karar verildiği ve 13.08.2020 tarihli karar ile de davalı ... mirasçıları yönünden davanın açılmamış sayılmasına karar verildiği, kendisini vekille temsil ettiren mirasçılar lehine AAÜT’nin 7/1.maddesi gereğince 3.400,00 TL tutarında vekalet ücretine hükmedilmesi gerekirken, bu miktarı aşar mahiyette 13.150,63 TL vekalet ücretine hükmedilmiş ise de varılan sonuç usul ve yasaya aykırı olmuştur.
Mahkemece bu maddi ve hukuki olgular gözetilmeksizin, yazılı şekilde karar verilmesi bozma nedenidir.
O halde davacı vekilinin bu yönü amaçlayan temyiz itirazları kabul edilerek ilk derece mahkemesi hükmü bozulmalıdır.
Ne var ki, bu konuların düzeltilmesi yeniden yargılama yapılmasını gerektirmediğinden hüküm bozulmamalı, 01.10.2011 tarihinde yürürlüğe giren 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun geçici 3. maddesi yollamasıyla 1086 sayılı Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanunu'nun 438. maddesi gereğince düzeltilerek onanmalıdır.
SONUÇ: Yukarıda açıklanan nedenlerle Diyarbakır 1. İş Mahkemesinin 13.08.2020 tarih ve 2017/558 E- 2020/416 K sayılı kararın
A) Karar başlığının Davalı ... vekili kısmında yer alan “Av. ...- ...- ... Cad. ... Plaza No: 24/53 Yenişehir Diyarbakır 21100 Yenişehir / Diyarbakır” rakam ve sözcüklerinin silinmesine
B) Hüküm fıkrasının 7. Satırında yer alan “Davalı ... Cami Derneği kendisini vekille temsil ettiğinden, karar tarihinde yürürlükte olan tarife hükümlerine göre dava değeri üzerinden hesaplanan 13.150,63TL vekalet ücretinin davacıdan alınarak davalıya verilmesine,” rakam ve sözcüklerinin silinmesine
C) Hüküm fıkrasının 8. Satırında yer alan “Bir kısım davalılar kendisini vekille temsil ettiğinden, karar tarihinde yürürlükte olan tarife hükümlerine göre dava değeri üzerinden hesaplanan 13.150,63TL vekalet ücretinin davacıdan alınarak davalılar ..., ..., ..., ..., ..., ...'e verilmesine,” ilişkin rakam ve sözcüklerin silinerek yerine
“ Davalı ... mirasçılarından bir kısmının kendisini vekille temsil ettirmiş olması nedeniyle karar tarihinde yürürlükte olan A.A.Ü.T.’nin 7/1. Maddesi hükmüne göre belirlenen 3.400,00 TL vekalet ücretinin davacıdan alınarak kendisini vekille temsil ettiren mirasçılar ..., ..., ..., ..., ..., ...'e verilmesine” rakam ve sözcüklerinin yazılmak suretiyle hükmün bu şekliyle DÜZELTİLEREK ONANMASINA, temyiz harcının istek halinde temyiz eden davacıya iadesine, dosyanın kararı veren İlk Derece Mahkemesine gönderilmesine, 05.04.2022 gününde oybirliğiyle karar verildi.