Yargıtay 10. Hukuk Dairesi 2021/11492 Esas 2022/4939 Karar Sayılı İlamı

Bölge Adliye
Mahkemesi : ... Bölge Adliye Mahkemesi 34. Hukuk Dairesi
No : 2021/1475-2021/1409
İlk Derece
Mahkemesi :... 20. İş Mahkemesi
No : 2014/34-2020/71

Dava, hizmet tespiti istemine ilişkindir.
İlk Derece Mahkemesince, hükümde belirtilen gerekçelerle davanın kısmen kabulüne dair verilen karara karşı, davalılar ... ve ... vekilleri ile davalı SGK vekili tarafından istinaf yoluna başvurulması üzerine, ... Bölge Adliye Mahkemesi 34. Hukuk Dairesince, istinaf başvurularının esastan reddine karar verilmiştir.
... Bölge Adliye Mahkemesi 34. Hukuk Dairesince verilen kararın, davalılar ... ve ... vekilleri ile davalı SGK vekili tarafından temyiz edilmesi üzerine, temyiz isteklerinin süresinde olduğu anlaşıldıktan ve Tetkik Hâkimi ... tarafından düzenlenen raporla dosyadaki kâğıtlar okunduktan sonra işin gereği düşünüldü ve aşağıdaki karar tespit edildi.
I-İSTEM
Davacı vekili, davacının, davalıların maliki bulunduğu ... hanında yönetici olarak en son aylık 2.000 TL ücretle çalıştığını, sigorta bildirimlerinin yapılmadığını ileri sürerek, davacının 01/02/1998-03/02/2014 tarihleri arasındaki hizmetlerinin tespitini talep etmiş; 28.05.2014 tarihli dilekçesiyle davalılardan ... hakkındaki davasından vazgeçtiğini beyan etmiştir.
II-CEVAP
Davalılar ... ve ... vekili cevap dilekçesinde özetle, davanın hak düşürücü süreden reddinin gerektiğini, davacının iddialarının gerçeği yansıtmadığını, davacının davalı ...’in kiracısı olduğunu belirterek, davanın reddini istemiştir.
Dahili davalı ... cevap dilekçesinde özetle, iş hanındaki 10 adet dükkandan ikisinin kendisine ait olduğunu, iş hanında yönetim kurulu oluşturulmadığını, davacının ... ve ...'in kiralarını topladığını, sadece onların işlerini yaptığını belirterek, davanın reddini istemiştir.

Davalı SGK vekili cevap dilekçesinde özetle, fiili çalışmanın ispatlanması gerektiğini belirterek, davanın reddini istemiştir.
III-MAHKEME KARARI
A-İLK DERECE MAHKEME KARARI
Mahkemece, yapılan yargılama sonunda, davacının davasının kısmen kabulü ile;
Davalı ... aleyhine açılan davanın feragat nedeniyle reddine,
Dahili Davalı ... aleyhine açılan davanın husumet nedeniyle reddine,
Davacı ... T.C. Kimlik numaralı ...'ün;
01/02/1998 - 31/07/1998 tarihleri arasında 180 gün günlük 1.181.250 TL Brüt ücret ile,
01/08/1998 - 31/12/1998 tarihleri arasında 152 gün günlük 1.594.650 TL Brüt ücret ile,
01/01/1999 - 30/06/1999 tarihleri arasında 180 gün günlük 2.602.500 TL Brüt ücret ile,
01/07/1999 - 31/12/1999 tarihleri arasında 180 gün günlük 3.120.000 TL Brüt Ücret ile,
01/01/2000 - 30/06/2000 tarihleri arasında 180 gün günlük 3.660.000 TL Brüt ücret ile,
01/07/2000 - 31/12/2000 tarihleri arasında 180 gün günlük 3.960.000 TL Brüt ücret ile,
01/01/2001 - 30/06/2001 tarihleri arasında 180 gün günlük 4.665.000 TL Brüt ücret ile,
01/07/2001 - 30/07/2001 tarihleri arasında 30 gün günlük 4.898.250 TL Brüt ücret ile,
01/08/2001 - 31/12/2001 tarihleri arasında 150 gün günlük 5.598.000 TL Brüt Ücret ile,
01/01/2002 - 30/06/2002 tarihleri arasında 180 gün günlük 7.400.025 TL Brüt Ücret ile,
01/07/2002 - 31/12/2002 tarihleri arasında 180 gün günlük 8.362.500 TL Brüt ücret ile,
01/01/2003 - 31/12/2003 tarihleri arasında 360 gün günlük, 10.200.000 TL Brüt ücret ile,
01/01/2004 - 30/06/2004 tarihleri arasında 180 gün günlük 14.100.000 Tl Brüt ücret ile,
01/07/2004 - 31/12/2004 tarihleri arasında 180 gün günlük 14.805.000 TL Brüt ücret ile,
01/01/2005 - 31/12/2005 tarihleri arasında 360 gün günlük 16.29 TL Brüt ücret ile,
01/01/2006 - 31/12/2006 tarihleri arasında 360 gün günlük 17,70 TL Brüt ücret ile,
01/01/2007 - 30/06/2007 tarihleri arasında 180 gün günlük 18,75 TL Brüt ücret ile,
01/07/2007 - 31/12/2007 tarihleri arasında 180 gün günlük 19,50 TL Brüt ücret ile,
01/01/2008 - 30/06/2008 tarihleri arasında 180 gün günlük 20,28 TL Brüt ücret ile,
01/07/2008 - 31/12/2008 tarihleri arasında 180 gün günlük 21,29 TL Brüt ücret ile,
01/01/2009 - 30/06/2009 tarihleri arasında 180 gün günlük 22,20 TL Brüt ücret ile,
01/07/2009 - 31/12/2009 tarihleri arasında 180 gün günlük 23,10 TL Brüt ücret ile,
01/01/2010 - 30/06/2010 tarihleri arasında 180 gün günlük 24,30 TL brüt ücret ile,
01/07/2010 - 31/12/2010 tarihleri arasında 180 gün günlük 25,35 TL Brüt ücret ile,
01/01/2011 - 30/06/2011 tarihleri arasında 180 gün günlük 26,55 TL Brüt Ücret ile,
01/07/2011 - 30/12/2011 tarihleri arasında 180 gün günlük 27,90 TL Brüt ücret ile,
01/01/2012 - 30/06/2012 tarihleri arasında 180 gün günlük 29,55 TL Brüt ücret ile,
01/07/2012 - 31/12/2012 tarihleri arasında 180 gün günlük 31,35 TL Brüt Ücret ile,
01/01/2013 - 30/06/2013 tarihleri arasında 180 gün günlük 32,62 TL Brüt ücret ile,
01/07/2013 - 31/12/2013 tarihleri arasında 180 gün günlük 34,05 TL Brüt ücret ile,
01/01/2014 - 03/02/2014 tarihleri arasında 33 gün günlük 35,70 TL Brüt ücret ile, davalılar ... ve ... nezdinde hizmet aktiyle çalıştığının tespitine, karar verilmiştir.
B-BÖLGE ADLİYE MAHKEMESİ KARARI
... 20. İş Mahkemesi'nin 14/09/2020 tarihli, 2014/34 Esas-2020/71 Karar sayılı kararı usul ve esas yönünden hukuka uygun bulunduğundan, davalılar ... ve ... vekili ile davalı Kurum vekilinin istinaf başvurusunun esastan reddine karar verilmiştir.
IV-TEMYİZ KANUN YOLUNA BAŞVURU VE NEDENLERİ
Davalılar ... ve ... vekili, dosya kapsamı itibariyle davacının, davalıların çalışanı olduğu hususunun yeterince irdelenmediğini, davacı ile davalılar arasında hizmet akdinin unsurlarının bulunmadığını, bu bağlamda aradaki ilişkinin vekalet akdi olarak kabul edilmesi gerektiğini belirterek, usul ve yasaya aykırı kararın temyiz incelemesi sonucu bozulmasını istemiştir.
Davalı SGK vekili, davacının gerçek ve fiili çalışmalarının ispatlanamadığını, işbu davanın açılmasına Kurum sebebiyet vermediğinden aleyhine yargılama gideri ve vekalet ücretine hükmedilemeyeceğini belirterek, kararın temyizen bozulmasını istemiştir.
V-İLGİLİ HUKUK KURALLARI VE İNCELEME
Davanın yasal dayanağı, 5510 sayılı Yasanın Geçici 7. maddesi atfı ile 506 sayılı Kanun’un 79/10 ve 5510 sayılı Kanun’un 86/9. maddeleridir. Anayasal haklar arasında yer alan sosyal güvenliğin yaşama geçirilmesindeki etkisi gözetildiğinde, sigortalı konumunda geçen çalışma sürelerinin saptanmasına ilişkin bu tür davalar kamu düzeni ile ilgili olduğundan özel bir duyarlılıkla ve özenle yürütülmeleri zorunludur. Bu bağlamda, hak kayıplarının ve gerçeğe aykırı sigortalılık süresi edinme durumlarının önlenmesi, temel insan haklarından olan sosyal güvenlik hakkının korunabilmesi için, tarafların gösterdiği kanıtlarla yetinilmeyip gerek görüldüğünde kendiliğinden araştırma yapılarak delil toplanabileceği de göz önünde bulundurulmalıdır.
Hizmet tespiti davalarının amacı hizmetlerin karşılığı olan sosyal güvenlik haklarının korunmasıdır. Hizmet akdine dayalı çalışma olgusunun ispatında delil sınırlandırması yoksa da davacının Kurum sicil dosyası, işyeri özlük dosyası temin edilip iş yerinin Kanunun kapsamında veya kapsama alınacak nitelikte bulunup bulunmadığı eksiksiz bir şekilde belirlendikten sonra iddia edilen çalışmanın başlangıç ve bitiş tarihleri, hangi işyerinde ne iş yapıldığı, işyerinin kapsam, kapasite ve niteliği, prime esas kazanca tabi ücretin ne olduğu, çalışmanın sürekli, kesintili, mevsimlik olup olmadığı eksiksiz bir şekilde açıklığa kavuşturulmalıdır.
Taraf tanıklarının sözleri değerlendirilirken bunların inandırıcılığı üzerinde durulmalı, verdikleri bilgilere nasıl vakıf oldukları, işveren ve işçiyle, işyeriyle ilişkileri, bazen uzun yılları kapsayan bilgilerin insan hafızasında yıllarca eksiksiz nasıl taşınabileceği düşünülmeli ve tanıklar buna göre dinlenilmeli, re’sen araştırma kapsamında sadece taraf tanıkları ile yetinilmeyip mümkün oldukça işyerinin müdür, amir, şef, ustabaşı ve postabaşı gibi görevlileri ve o işyerinde çalışan öteki kişiler ile o işyerine komşu ve yakın işyerlerinde bu yeri bilen ve tanıyanlar dahi dinlenerek tanık beyanlarının sağlığı denetlenmeli ve çalışma olgusu böylece hiç bir kuşku ve duraksamaya yer bırakmayacak biçimde belirlenmelidir.
Dosyadaki kayıt ve belgelerden, davacı adına düzenlenen işe giriş bildirgesinin bulunmadığı, hizmet döküm cetvelinde talep edilen dönem içerisinde, gerek davalılara ait işyerinden gerekse dava dışı başka bir işyerinden hizmet bildiriminde bulunulmadığı, ... hanına ait tapu kayıtlarının getirtildiği, mahallinde yapılan keşifle iş hanındaki dükkanlar, malikleri ve kullanım durumlarının bilirkişi raporu ile tespit edildiği, dosyada mevcut 01.04.2000 tarihli kira makbuzunda yönetici sıfatıyla davacının isminin bulunduğu, Türkiye İş Bankası ve Türk Ekonomi Bankasına ait, hesap sahibi ... adına para gönderildiğine ilişkin açıklama kısmında ... yazılı en eskisi 2010 yılı banka dekontları ile yine en eski tarihlisi 18.05.2010 olan alıcı kısmında ... gönderici kısmında ... isminin yazılı olduğu PTT Genel Müdürlüğü ödeme makbuzlarının dosyaya sunulduğu, ... Büyükşehir Belediye Başkanlığı Sağlık İşleri Daire Başkanlığına verilen 30.05.2001 tarihli şikayet dilekçesinde kiracılar yanında ...’ün adı ve imzasının bulunduğu, İSKİ Genel Müdürlüğüne verilen 19.04.2000 tarihli tanker beyan formu başlıklı dilekçede iş hanı yöneticisi olarak ...'ün adının bulunduğu, dosya içerisine alınan Zeytinburnu Belediyesi Temizlik İşleri Müdürlüğü ile yapılan 19/06/2001, 08/07/2002, 01/05/2004, 09/03/2006, 24/01/2007, 01/01/2009, 03/02/2010, 09/12/2010, 29/01/2013, 29/01/2014 tarihli katı atık sözleşmeleri örneklerinde yetkili kişi olarak ...'ün imzasının bulunduğu, dava dışı ... Elektrik firmasının 11.06.2010 tarihli binaya kablo çekilmesi ve pano yapılmasına ilişkin verdiği fiyat teklifinde müşteri kısmında ... Bey, ... İşhanı No:11/A Bayrampaşa adresinin yazılı olduğu, kamu tanıklarının dinlendiği anlaşılmaktadır.
Somut olayda, davacı 01/02/1998-03/02/2014 tarihleri arasında davalılara ait işyerinde çalıştığının tespitini talep etmiş, mahkemece davanın kısmen kabulüne dair yazılı şekilde karar verilmiş ise de, hizmetin başlangıcı noktasında yapılan araştırma ve inceleme yetersiz olup, hüküm kurmaya elverişli değildir.
Mahkemece yapılması gereken iş, 01.02.1998 tarihinde ... hanı A ve B blokta kiracı olan kişiler belirlenmeli, C blok yöneticisi de tespit edilerek, bu kişilerin davacının çalışmasının başlangıcına yönelik bilgi ve görgülerine başvurulmalı, böylece bu konuda gerekli tüm araştırma yapılarak uyuşmazlık konusu husus, hiçbir kuşku ve duraksamaya yer bırakmayacak biçimde çözümlenip, deliller hep birlikte değerlendirilip takdir edilerek, davacının çalışmasının başlangıç tarihi tereddütsüz belirlenerek, varılacak sonuca göre bir karar verilmelidir.
Kabule göre de, sosyal güvenlik hakkından 6100 sayılı Kanun hükümleri kapsamında feragat olanaksız olduğu gibi sigortalılığın ve sigortalı hizmetlerin tespitine ilişkin davadan da feragat edilemez. Ancak, anılan Kanunun 123. maddesinde düzenlenen hak kullanılabilir ve ileride yeniden dava açabilme hakkı saklı tutularak, davalının açık rızası ile dava geri alınabilir veya 150. maddede öngörülen hak ve olanaktan yararlanılarak dava takip edilmeyip yenileninceye kadar dosyanın işlemden kaldırılması ve giderek davanın açılmamış sayılması sonucu elde edilebilir.
Bu nedenle, mahkemece, davadan feragat edilemeyeceği davacıya bildirilmeli, feragat beyanının HMK. 123. veya 150. maddelerinde düzenlenen haklardan birinin kullanımı niteliğinde olup olmadığı kendisine sorulmak suretiyle belirlenmeli, beyanın, anılan anlamlarda kullanıldığı saptandığı takdirde duruma göre 123. veya 150. maddelerde öngörülen prosedür işletilmeli, aksi durumda ise elde edilecek sonuca göre istem hakkında karar verilmelidir.
Yukarıda açıklanan maddi ve hukuki esaslar gözetilmeksizin, eksik araştırma ve inceleme ile yazılı biçimde hüküm kurulması, usul ve yasaya aykırı olup, bozma nedenidir.
O hâlde, davalılar ... ve ... vekilleri ile davalı SGK vekilinin bu yönleri amaçlayan temyiz itirazları kabul edilmeli ve ... Bölge Adliye Mahkemesi 34. Hukuk Dairesinin istinaf başvurularının esastan reddine ilişkin kararının kaldırılarak, İlk Derece Mahkemesince verilen hüküm bozulmalıdır.
SONUÇ: ... Bölge Adliye Mahkemesi 34. Hukuk Dairesi kararının 373/1 maddesi gereğince kaldırılarak, temyiz edilen ilk derece mahkemesi hükmünün yukarıda açıklanan nedenlerle BOZULMASINA, temyiz harcının istek halinde temyiz eden ilgililere iadesine, dosyanın kararı veren İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine, 05/04/2022 gününde oybirliğiyle karar verildi.