Yargıtay 10. Hukuk Dairesi 2022/496 Esas 2022/5499 Karar Sayılı İlamı

Mahkemesi : ... İş Mahkemesi

Dava, hizmet tespiti istemine ilişkindir.
İlk Derece Mahkemesince, hükümde belirtilen gerekçelerle davanın kısmen kabulüne kısmen reddine dair verilen karara karşı davacı vekili, davalı vekili ve feri müdahil kurum vekili tarafından istinaf yoluna başvurulması üzerine, ... Bölge Adliye Mahkemesi 11. Hukuk Dairesince istinaf başvurusunun esastan reddine karar verilmiştir.
... Bölge Adliye Mahkemesi 11. Hukuk Dairesince verilen kararın, davacı vekili, davalı vekili ve feri müdahil kurum vekili tarafından temyiz edilmesi üzerine, temyiz isteğinin süresinde olduğu anlaşıldıktan ve Tetkik Hâkimi ... tarafından düzenlenen raporla dosyadaki kağıtlar okunduktan sonra işin gereği düşünüldü ve aşağıdaki karar tespit edildi.
I-İSTEM:
Davacı vekili, dava dilekçesinde özetle; davacının, 01/03/2007-28/09/2018 tarihleri arasında davalıya ait iş yerinde kesintisiz olarak çalışmasına rağmen çok az bir süre sigortalı olarak gösterildiğini belirtmek sureti ile anılan tarihleri arasında kesintisiz olarak çalıştığının tespitine karar verilmesini talep etmiştir.
II- CEVAP:
Davalı vekili, cevap dilekçesinde özetle; davalı şirketin 06/01/2011 tarihinde kurulması nedeniyle davacının anılan tarihten önce çalışmasının mümkün olmadığını, davanın hak düşürücü süre içerisinde açılmadığını, davacı ile şirket yetkilisinin birbirlerini yaklaşık 25 yıldır tanımaları ve aralarında kiracılık ilişkisi olması nedeniyle davacının iş yerine kira ödeme veya benzeri sebeplerle gelmiş olma ihtimali bulunduğunu, davacının İşkur işbaşı eğitim programı kapsamında işe alındığını ve 10/08/2016-24/10/2017 tarihleri arasındaki ücret ve sigorta ödemelerinin eksiksiz yerine getirildiğini, davacının el yazılı istifa dilekçesinde de 10/08/2016 tarihinden itibaren çalışmakta olduğunu kabul ettiğini belirterek davanın reddine karar verilmesini talep etmiştir.
Feri müdahil Kurum vekili, dilekçesinde özetle; davanın reddine karar verilmesini talep etmiştir.
III- MAHKEME KARARI:
A- İLK DERECE MAHKEME KARARI
Mahkemece, Davanın kısmen kabulü ile; davacının, davalıya ait iş yerinde 5510 sayılı Kanunun 4/1-a maddesi kapsamında hizmet akdiyle 25.10.2017-20.09.2018 tarihleri arasında asgari ücretle kesintisiz olarak çalıştığının tespitine, fazlaya ilişkin istemin reddine karar verilmiştir.
İSTİNAF NEDENLERİ:
Davacı vekili, istinaf dilekçesinde özetle; tanıklar ... ile ...'nin; davacının 2007 yılından beri davalının yanında çalıştığını belirttiklerini, davalı tanıklarının tamamının davalı ile olan ticari ilişkileri nedeniyle tarafsız olamadıklarını, İş Bankası tarafından gönderilen 30/03/2020 tarihli yazıda da 12/01/2011-28/09/2018 tarih aralığının çok geniş olması ve çok fazla işlem olmasından dolayı örnekleme yoluyla evrak seçildiğinin, önceki arşiv kayıtlarının mevzuatları gereği yok edildiğinin bildirilmiş olduğunu, Mahkeme kararının hatalı olduğunu istinaf başvuru sebep ve gerekçeleri olarak ileri sürmüştür.
Davalı vekili, istinaf dilekçesinde özetle; dosyada ıslak imzalı aslı bulunan ve davacı tarafından düzenlenmiş 24.10.2017 tarihli istifa dilekçesinden de anlaşılacağı üzere, davacının evlenme gerekçesi ile kendi rızasıyla işten ayrıldığını, nitekim 12/02/2018 tarihinde evlendiğini, daha sonra yaptığı başvurusuna rağmen işe alınmadığını, maddi durumunun kötü olmasını gerekçe gösteren davacı ile belirli dönemlerde iş yerinin temizlenmesi için şifahi olarak anlaşıldığını, dosya kapsamında hiçbir belge veya tanık beyanı bulunmamasına rağmen bilirkişi raporunda davacının istifa ettikten 1 gün sonra işe başladığının kabulü gerektiğine dair tespitin izahının bulunmadığını, şirketin 2011 yılında kurulduğunu, davacının bu tarihten önce şirkette çalışmış olduğunun düşünülemeyeceğini, dava konusu edilen süre içerisinde bilirkişi raporlarında da belirtildiği gibi davacı adına 01/04/2015 tarihinde ... Orman İşletme Müdürlüğü'nce SGK'ye işe giriş bildirgesi verildiğini, kaldı ki davanın da, davacıyı 10/08/2016 tarihinde İŞKUR işbaşı eğitim programı kapsamında işe aldığını, davanın işten çıkış tarihinden sonra da bankadan para çekme-yatırma yetkisi verildiğine ve işlem yaptığına dair iddiaların gerçek dışı olduğunun Türkiye İş Bankasından gelen cevap ile anlaşıldığını, dosyada davacının işten ayrılış dilekçesi verdiği tarih ile denetim tarihi arasında şirkette çalıştığını gösterir delil ve emare de olmadığını, davanın reddi gerektiğini istinaf başvuru sebep ve gerekçeleri olarak ileri sürmüştür.
Feri müdahil Kurum vekili, istinaf dilekçesinde özetle; dinlenilen tanık beyanlarının hüküm kurmaya yeterli olmadığını, Mahkemece gerekli araştırma yapılmadan, davanın esasına ilişkin deliller toplanıp değerlendirilmeden karar verildiğini, davacının uzun bir süreyi kapsayan çalışma iddiasını belgelerle kanıtlaması gerektiğini, yetersiz ve soyut tanık beyanlarına göre karar verilemeyeceğini istinaf başvuru sebep ve gerekçeleri olarak ileri sürmüştür.
B- BAM KARARI
Bölge Adliye Mahkemesince “Davacı ile davalının ve feri müdahil Kurum istinaf başvurularının HMK'nin 353/1-b.1 maddesi uyarınca ayrı ayrı esastan reddine," karar verilmiştir.
TEMYİZ KANUN YOLUNA BAŞVURU VE NEDENLERİ:
Davacı vekili, davalı vekili ve feri müdahil kurum velkili istinaf dilekçelerinde öne sürdükleri neden ve gerekçelerle temyiz kanun yoluna başvurmuşlardır.
IV- İLGİLİ HUKUK KURALLARI VE İNCELEME:
1-)Dava, 506 sayılı Kanunun 79/10. (5510 sayılı Kanun’un m. 86/9.) maddesi uyarınca açılmış hizmet tespiti davasıdır. Maddeye göre, “Yönetmelikle tespit edilen belgeleri işveren tarafından verilmeyen veya çalıştıkları Kurumca tespit edilemeyen sigortalılar, çalıştıklarını hizmetlerinin geçtiği yılın sonundan başlayarak 5 yıl içerisinde mahkemeye başvurarak alacakları ilam ile ispatlayabilirlerse, bunların mahkeme kararında belirtilen aylık kazanç toplamları ile prim ödeme gün sayıları nazara alınır.”
Hizmet akdi ile bir veya birden fazla işveren tarafından çalıştırılanların hizmetlerin tespitine ilişkin davalar, kamu düzenine ilişkindir. Bu nedenle özel bir duyarlılıkla ve özenle yürütülmesi zorunludur. Bu çerçevede hak kayıplarının ve gerçeğe aykırı sigortalılık süresi edinme durumlarının önlenmesi, temel insan haklarından olan sosyal güvenlik hakkının korunabilmesi için, bu tür davalarda tarafların gösterdiği kanıtlarla yetinilmeyerek, gerekli araştırmaların re'sen yapılması ve kanıtların toplanması gerektiği göz önünde bulundurulmalıdır.
6100 sayılı HMK m. 119/1-e gereğince davacının, iddiasının dayanağı olan bütün vakıaların sıra numarası altında açık özetlerini bildirmek, m. 194 gereğince de taraflar, dayandıkları vakıaları, ispata elverişli şekilde somutlaştırma yükümlülüğü vardır. Tarafların, dayandıkları delilleri ve hangi delilin hangi vakıanın ispatı için gösterildiğini açıkça belirtmeleri zorunludur.
Bir davada haklı çıkabilmek için soyut veya genel hatlarıyla bir iddiayı ortaya koymak yeterli değildir. Aynı zamanda bu iddiaların, ispata elverişli hale getirilerek zaman, mekân ve içerik olarak somutlaştırılması gerekir. En azından iddianın araştırılabilmesine yönelik somut bilgi ve açıklamaların sunulması gerekir.İddia somutlaştırıldıktan sonra hâkim ve karşı taraf, bunun üzerinden savunma ve yargılama yapabilecektir. Soyut iddialar ve vakıalar üzerinden değerlendirme yapılması mümkün değildir.
Somutlaştırma yükü, genel anlamda tarafların açıklama ödevinin bir parçası ve layihalar teatisi aşamasındaki tezahür şeklidir. Somutlaştırma yükü, basit yargılama ve kendiliğinden araştırma ilkesinin uygulandığı davalarda da geçerlidir.
HMK m. 31 gereğince, Hâkim, uyuşmazlığın aydınlatılmasının zorunlu kıldığı durumlarda, maddi veya hukuki açıdan belirsiz yahut çelişkili gördüğü hususlar hakkında, taraflara açıklama yaptırabilir; soru sorabilir; delil gösterilmesini isteyebilir.Davaya konu talebin somutlaştırılmaması halinde önce hâkim,m. 31 ve 119/1-e gereğince davayı aydınlatma ödevi ve ön incelemedeki görevi gereği, somut olmayan hususların belirlenmesini davacıdan istemeli, gerekirse tarafa açıklattırma yaptırmalı, bu eksiklik giderildikten sonra yargılamaya devam etmelidir.
Hizmet tespiti davalarının amacı hizmetlerin karşılığı olan sosyal güvenlik haklarının korunmasıdır. Hizmet akdine dayalı çalışma olgusunun ispatında delil sınırlandırması yoksa da davacının Kurum sicil dosyası, işyeri özlük dosyası temin edilip işyerinin Kanunun kapsamında veya kapsama alınacak nitelikte bulunup bulunmadığı eksiksiz bir şekilde belirlendikten sonra iddia edilen çalışmanın başlangıç ve bitiş tarihleri, hangi işyerinde ne iş yapıldığı, işyerinin kapsam, kapasite ve niteliği, prime esas kazanca tabi ücretin ne olduğu, çalışmanın sürekli, kesintili, mevsimlik olup olmadığı eksiksiz bir şekilde açıklığa kavuşturulmalıdır.
Taraf tanıklarının sözleri değerlendirilirken bunların inandırıcılığı üzerinde durulmalı, verdikleri bilgilere nasıl vakıf oldukları, işveren ve işçiyle, işyeriyle ilişkileri, bazen uzun yılları kapsayan bilgilerin insan hafızasında yıllarca eksiksiz nasıl taşınabileceği düşünülmeli ve tanıklar buna göre dinlenilmeli, re’sen araştırma kapsamında sadece taraf tanıkları ile yetinilmeyip mümkün oldukça işyerinin müdür, amir, şef, ustabaşı ve postabaşı gibi görevlileri ve o işyerinde çalışan öteki kişiler ile o işyerine komşu ve yakın işyerlerinde bu yeri bilen ve tanıyanlar dahi dinlenerek tanık beyanlarının sağlığı denetlenmeli ve çalışma olgusu böylece hiç bir kuşku ve duraksamaya yer bırakmayacak biçimde belirlenmelidir.
Somut olayda, yukarıda belirtilen maddi ve hukuki olgular ışığında davanın somutlaştırılması yükümlülüğü çerçevesinde, davacının davalı şirket bünyesinde 01/03/2007-28/09/2018 tarihleri arasında aralıksız çalışma iddiası karşısında mahkemece öncelikle davacının, ... Orman İşletme Müdürlüğü tarafından verilen 01.04.2015 tarihli işe giriş bildirgesi hususunda beyanı alınmalı, hangi işveren nezdinde çalıştığı, çalışmaya ara verip vermediği, başka işyerinde çalışması olup olmadığı, çalışma ve işten ayrılış süreleri sorularak talebi tam olarak açıklattırılmalı, öte yandan dosya kapsamından mimarlık mühendislik mahiyetli ... nolu davalı şirkete ait işyerinin 15.01.2011 tarihi itibariyle kanun kapsamına alınması ve öncesinde dava dışı ...’nun işyerinde işveren olduğunun anlaşılması karşısında dava dışı diğer işveren ...’nun HMK 124. maddesi gereğince davaya dahil edilmesi sağlanmalı, uyuşmazlık konusu husus hiçbir kuşku ve duraksamaya yer bırakmayacak biçimde çözümlenip deliller hep birlikte değerlendirilip takdir edilerek, varılacak sonuç uyarınca bir karar verilmelidir.
Yukarıda belirtilen hususlar gözetilmeksizin eksik araştırma ve inceleme ile yazılı şekilde hüküm kurması, usul ve yasaya aykırı olup, bozma nedenidir.
O hâlde, davacı vekili, davalı vekili ve feri müdahil kurum vekilinin bu yönleri amaçlayan temyiz itirazları kabul edilmeli ve ... Bölge Adliye Mahkemesi 11. Hukuk Dairesinin istinaf başvurularının esastan reddine ilişkin kararının kaldırılarak, İlk Derece Mahkemesince verilen hüküm sair hususlar incelenmeksizin bozulmalıdır.
SONUÇ : ... Bölge Adliye Mahkemesi 11. Hukuk Dairesi kararının, HMK'nın 373/1 maddesi gereğince kaldırılarak temyiz edilen ilk derece mahkemesi hükmünün yukarıda açıklanan nedenlerle BOZULMASINA, temyiz harcının istek halinde temyiz eden ilgililere iadesine, dosyanın kararı veren İlk Derece Mahkemesine ve kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine, oybirliği ile 13.04.2022 gününde karar verildi.