Yargıtay 10. Hukuk Dairesi 2022/756 Esas 2022/5465 Karar Sayılı İlamı

Mahkemesi : ... 1. İş Mahkemesi

Dava, Kurum işleminin iptali istemine ilişkindir.
İlk derece mahkemesince, hükümde belirtilen gerekçelerle davanın reddine dair verilen karara karşı davacı vekili tarafından istinaf yoluna başvurulması üzerine, ... Bölge Adliye Mahkemesi 10. Hukuk Dairesince; kararın kaldırılmasına ve davanın kabulüne dair karar verilmiştir.
... Bölge Adliye Mahkemesi 10. Hukuk Dairesince verilen kararın, davalı Kurum vekili tarafından temyiz edilmesi üzerine temyiz isteğinin süresinde olduğu anlaşıldıktan ve Tetkik Hakimi ... tarafından düzenlenen raporla dosyadaki kağıtlar okunduktan sonra işin gereği düşünüldü ve aşağıdaki karar tespit edildi.
I-İSTEM
Davacı vekili, Müvekkilinin 08.10.2012 tarihli giriş bildirgesi ile Ek-5 sigortalılık müracaatında bulunduğunu, bunun üzerine bu tarih itibarıyla sigortalılığının başlatıldığını, 2015 yılında müracaatı üzerine gönderilen 18.06.2015 tarihli yazıda Ek-5 tarım sigorta şartlarını taşımadığı gerekçesiyle ödemelerinin geçersiz kılındığının bildirildiğini, iptal sebebinin sorulduğunda, mahalle muhtarının tarımla ilgilenmediği yönündeki beyanına dayanıldığının belirtildiğini, mahalle muhtarının ... isimli şahsın yanında çalıştığına dair beyanının doğru olduğu ancak tarımla ilgilenmediği yönündeki beyanın gerçek olmadığını, hiç araştırma yapılmadan sigortanın İptal edildiğini belirtilerek müvekkilinin 08.10.2012 tarihinden itibaren sigortalılığının iptali edildiği tarihe kadar olan dönemde Ek-5 sigortalısı olduğunun tespitini talep ve dava etmiştir.
II-CEVAP:
Davalı SGK Başkanlığı vekili, Kurum işleminin mevzuata uygun olduğunu beyan ederek, davanın reddini talep etmiştir.
III-MAHKEME KARARI
A-İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI :
Mahkemece, davanın reddine dair hüküm tesis edilmiştir.
Davacı vekili istinaf dilekçesinde özetle; bilirkişi raporunun davacının mağdur olduğunu tespit ettiğini, emniyet araştırmasında da davacının tarımsal faaliyette bulunduğunun beyan edildiğini, bu nedenlerle ilk derece mahkemesi kararının kaldırılmasını talep etmiştir.
B-BÖLGE ADLİYE MAHKEMESİ KARARI
Bölge Adliye Mahkemesince; kararın kaldırılmasına ve davanın kabulüne,davacının 08/10/2012 - 31/05/2015 tarihleri arasında 5510 sayılı Yasanın Ek 5. Maddesi kapsamında sigortalı olarak çalıştığının tespitine, aksine Kurum işleminin iptaline, dair hüküm tesis edilmiştir.
IV-TEMYİZ KANUN YOLUNA BAŞVURU VE NEDENLERİ:
Davalı SGK vekili temyizinde özetle; Kurum işleminin mevzuata uygun olduğunu ileri sürerek; kararın bozulmasını istemiştir.
V-İLGİLİ HUKUK KURALLARI VE İNCELEME:
5510 sayılı Kanun Ek 5’inci maddesi kapsamında sigortalı olabilmek için gerekli şartlar, maddenin 1’nci fıkrasında belirtilmiştir. Buna göre; özel sektör tarım/orman işlerinde süreksiz çalışma muhtarlık, birlik, kuruluş, il/ilçe tarım müdürlükleri tarafından onaylanmış belgelerle kanıtlanmalıdır. Talepte bulunan kişi 5510 sayılı Kanun kapsamında 4/a, 4/b, 4/c veya 506 s.K geçici 20 veyahut 2925 sayılı Kanun kapsamında zorunlu veya isteğe bağlı sigortalı olmamalı yahut kendi sigortalılığından dolayı gelir aylık almamalıdır. 18 yaşını doldurmuş olmalıdır. Son olarak, yazılı talepte bulunmalıdır. Belirtilen niteliklere sahip kişiler, "Tarım İşlerinde Süreksiz Çalışanlara Ait Giriş Bildirgesini" ikametlerinin veya çalıştıkları yerin muhtarlık ile ikamet veya çalıştıkları yer il/ilçe tarım müdürlüklerinden onaylatıp sürekli ikametlerinin veya çalıştıkları yerin bağlı olduğu SGK’na başvurmalıdırlar. Bu nitelikte başvuru üzerine Ek 5 sigortalılığı, talep tarihinden itibaren başlatılır.
Somut olayda davacının başvurusu üzerine, 5510 sayılı Kanun Ek 5’inci madde kapsamındaki sigortalılığı, 8.10.2012 tarihinden itibaren başlatılmıştır. Davacı tarafından prim ödemeleri de yapılmıştır. Bilahare Kurum tarafından yapılan incelemede; sigortalılık giriş bildirgesinde, muhtar imzası yanında; davacının tarımla ilgilenmeyip, ... isimli kişi yanında çalıştığı yönündeki açıklama yazısı bulunduğu fark edilmiş; Ek 5 sigortalılığı baştan itibaren geçersiz sayılmıştır. Davanın konusu, iptal edilen 8.10.2012 ile 31.5.2012 tarihleri arasındaki Ek 5 sigortalılığının geçerliliği hakkındadır. Bölge Adliye Mahkemesi tarafından, ilk derece mahkemesinin ret kararı kaldırılıp; davanın kabulüne karar verilmişse de karar eksik araştırma ve değerlendirmeye dayalıdır.
Uyuşmazlık konusu 01.10.2012 tarihli "Tarım İşlerinde Süreksiz Çalışanlara Ait Giriş Bildirgesi" muhtar ve tarım müdürlüğü tarafından onaylanmıştır. Muhtar imzasının yanında “Tarımla ilgilenmiyor. ... yanında çalışmakta” şeklinde açıklama yazısı mevcuttur. Giriş bildirgesindeki bu şerhin doğru olup olmadığı ve davacının nizalı dönemde süreksiz nitelikte tarım/orman işlerinde çalışması olup olmadığı araştırılmalıdır. Mahkemece dinlenen tanık beyanları olayı aydınlatmaya yeterli değildir. Tanık olarak dinlenen muhtar, belirtilen açıklama yazısının kendisine ait olduğunu, fakat neden böyle bir açıklama yazdığını bilmediğini belirtmiş, davacının süreksiz tarım işlerinde çalıştığını belirtmiştir.
Belirtilen hususlar ışığında; Mahkemece yapılacak iş, 5510 sayılı Kanun Ek 5’inci madde kapsamında sigortalılık şartlarının oluşup oluşmadığını usulüne uygun araştırmaktır: Öncelikle davacıdan talebi açıklattırılmalıdır: Nizalı dönemde özel sektörde (veya orman idaresinde vahidi fiyatla) süreksiz olarak tarım/orman işi yaptığı yerler olup olmadığı; bu yerlerin kimlere ait olduğu, hangi tarihlerde çalıştığı; zirai nitelikte birlik, kuruluş, kooperatif v.b kayıtlarının olup olmadığı sorulmalıdır. Varsa bu nitelikteki kayıtlar getirtilmelidir. Çalışmasına dair ücret ödeme belgeleri veya sözleşmeler varsa istenmelidir. Çalıştığı kişiler ve çalışmaya dair resen belirlenecek tanıklar dinlenmelidir. Muhtarın çelişkili beyanı karşısında dönemin muhtar azaları dinlenerek, çelişkiler giderilmelidir. Bu şekilde ve mahkemece gerekli görüldüğünde sair araştırmalar da yapılarak, nizalı dönemde süreksiz olarak tarım/orman işlerinde çalışmasının olup olmadığı tereddütsüz olarak belirlenmelidir. Araştırma sonucunda Ek 5 sigortalılığı koşullarının mevcut olduğunun anlaşılması halinde şimdiki gibi kabul kararı verilmelidir. Ek 5 sigortalılık koşullarının oluşmadığının anlaşılması halinde ise prim ödemelerinin varlığı karşısında; yapılan ödemelerin karşıladığı süre kadar isteğe bağlı 4/b sigortalılığı Kurumdan sorularak belirlenmeli, buna göre kısmen kabul yönünde karar verilebileceği hususu değerlendirilmelidir. Bu kapsamda, yazılı şekilde karar verilmiş olması hatalı olup bozma nedenidir.
O hâlde, davalı Kurum vekilinin bu yönleri amaçlayan temyiz itirazları kabul edilmeli ve ... Bölge Adliye Mahkemesi 10. Hukuk Dairesinin istinaf başvurusunun kabulüne ilişkin kararı bozulmalıdır.
SONUÇ: ... Bölge Adliye Mahkemesi 10. Hukuk Dairesi kararının yukarıda açıklanan nedenlerle HMK’nın 373/2 maddesi gereği BOZULMASINA, dosyanın kararı veren Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine, 13/04/2022 gününde oybirliğiyle karar verildi.