Yargıtay 10. Hukuk Dairesi 2022/2500 Esas 2022/5672 Karar Sayılı İlamı

Bölge Adliye
Mahkemesi : ... Bölge Adliye Mahkemesi 10. Hukuk Dairesi
No : 2020/725-2021/1921
İlk Derece
Mahkemesi : ... 3. İş Mahkemesi
Dava, itibari hizmet süresi tespiti istemine ilişkindir.
İlk Derece Mahkemesince, hükümde belirtilen gerekçelerle davanın kabulüne dair verilen karara karşı davalılar vekilleri tarafından istinaf yoluna başvurulması üzerine, ... Bölge Adliye Mahkemesi 10. Hukuk Dairesince istinaf başvurularının esastan reddine karar verilmiştir.
... Bölge Adliye Mahkemesi 10. Hukuk Dairesince verilen kararın, davalılar vekilleri tarafından temyiz edilmesi üzerine, temyiz isteklerinin süresinde olduğu anlaşıldıktan ve Tetkik Hâkimi ... tarafından düzenlenen raporla dosyadaki kağıtlar okunduktan sonra işin gereği düşünüldü ve aşağıdaki karar tespit edildi.
I-İSTEM:
Davacı, davalı Türkiye Şeker Fabrikaları A.Ş’ye ait işyerinde, 1.10.2008 tarihine kadar geçen ve bildirilen çalışmaları için 506 sayılı kanunun Ek Madde 5. kapsamda itibari hizmet süresi verilmesini istemiştir.
II-CEVAP:
Türkiye Şeker Fabrikaları A.Ş vekili, davacının yaptığı işin itibari hizmet süresi verilebilecek kapsamda bir iş olmadığından dayanağı olmayan davanın reddini savunmuştur.
SGK vekili, davacı hakkındaki bildirimlerin işveren tarafından yapıldığını, davanın kabulü halinde davaya sebebiyet verilmediğinden aleyhe yargılama giderlerine hükmedilmemesi gerektiğini beyanla davanın reddini savunmuştur.
III-İLK DERECE MAHKEME KARARI
Mahkemesince “...-Davanın kabulü ile;
-Davacının (şeker ambarı bölümündeki çalışmaları hariç) 11.03.2002-01/10/2008 tarihleri arasında geçerli olmak üzere davalı işyerindeki kireç ocağı kadrosu ile çalışan, sigorta primi ödenmiş günlerine x 0,25 formulü ile hesaplanan 1624 x 0,25 =406 gün itibari hizmet süresinin davacıya ait sigortalılık süresine itibari hizmet süresi olarak eklenmesi gerektiğinin tespitine,...” karar verilmiştir.
IV-BAM KARARI
Bölge Adliye Mahkemesince, “...Hüküm: Açıklanan nedenlerle;
1)Davalılar vekillerinin istinaf başvurularının Hukuk Muhakemeleri Kanununun 353/1-b.1 maddesi gereğince esastan reddine,...” karar verilmiştir.
V-TEMYİZ KANUN YOLUNA BAŞVURU VE NEDENLERİ
Türkiye Şeker Fabrikaları A.Ş vekili, çalışmaların itibari hizmet süresi kapsamında ağır ve yıpratıcı olarak geçmediğini, davanın reddi gerektiğini beyanla kararın bozulmasını istemiştir.
SGK vekili, davanın reddine karar verilmesi gerekirken kabulüne hükmedilmesinin hatalı olduğunu beyanla kararın bozulmasını istemiştir.
V-İLGİLİ HUKUK KURALLARI VE İNCELEME:
Dosyadaki kayıt ve belgelerden; davacının davalı işverene ait işyerinde 11.3.2002-1.9.2006 tarihleri arasında kireç ocağında, 01.09.2006-15.12.2015 tarihleri arasında şeker ambarı bölümünde çalıştığı mahkemece keşif yapılan emsal dosyadaki tespitler doğrultusunda kireç ocağı bölümünde geçen sürelerin itibari hizmet süresi kapsamında olduğuna karar verildiği, ancak karara esas alınan keşif sonucu hazırlanan bilirkişi raporunda kireç ocağı bölümü için yapılan tespitlerin yetersiz olduğu anlaşılmaktadır.
İtibari hizmet süresi, ağır ve yıpratıcı işlerde çalışanların erken yıpranmaları nedeniyle daha erken emekli olabilmeleri için kanun koyucu tarafından belirlenmiş erken emeklilik sağlayan düzenlemelerden biridir. İtibari hizmet süresi fiilen olmayan ancak kanun koyucu tarafından verilen imkân nedeniyle varsayılan bir sürenin sigortalılık süresine eklenmesi şeklinde ortaya çıkmaktadır.
Davanın yasal dayanağı olan 506 sayılı Sosyal Sigortalar Kanunun’un Ek 5’inci maddesi:
“506 sayılı Kanuna göre sigortalı sayılanların, aşağıda sayılan görevlerde geçen sigortalılık sürelerine, bu sürelerin her tam yılı için, hizalarında gösterilen süreler, sigortalılık süresi olarak eklenir.
Sigortalılar Hizmetin Geçtiği Yer Eklenecek Süre
I-a) 212 sayılı Kanunla değiştirilen 5953 sayılı basın mesleğinde çalışanlarla çalıştıranlar arasındaki münasebetleri düzenliyen kanun kapsamına tabi olarak çalışan sigortalılar.
5953 sayılı Kanunu Değiştiren 212 sayılı Kanunun birinci maddesi kapsamıma giren işyerleri, 90 gün.
b) Basın kartı yönetmeliğine göre basın kartına sahip olmak suretiyle gazetecilik yaparken, kamu kurumlarına giren ve bu kurumlarda meslekleriyle ilgili görevlerde istihdam edilen sigortalılar, Basın müşavirlikleri, 90 gün.
II - (Değişik bent: 20/06/1987 - 3395/13 md.)
Basım ve gazetecilik işyerlerinden 1475 sayılı Kanun ve değişikliklerine göre çalışan sigortalılar,
a) Solunum ve cilt yoluyla vücuda geçen gaz veya diğer zehirleyici maddelerle çalışılan iş yerleri,
b) Fazla gürültü ve ihtizaz yapıcı makine ve aletlerle çalışarak iş yapılan işyerleri,
c) Doğrudan doğruya yüksek hararete maruz bulunarak çalışılan işyerleri,
d) Fazla ve devamlı adali gayret sarf edilerek iş yapılan işyerleri,
e) Tabii ışığın hiç olmadığı ve münhasıran suni ışık altında çalışılan işyerleri,
f) Günlük mesainin yarıdan fazlası saat 20.00'den sonra çalışılarak yapılan işyerleri,90 gün.
III -(Ek bent: 20/06/1987 - 3395/13 md.)Gemi adamları, gemi ateşçileri, kömürcüler, dalgıçlar, Denizde,90 gün.
IV - (Ek bent: 20/06/1987 - 3395/13 md.) (...)*, fabrika,atölye, havuz ve depolarda, trafo binalarında çalışanlar,
1. Çelik, demir ve tunç döküm,
2. Zehirli, boğucu, yakıcı, öldürücü atölye, havuz ve depolarda, trafo binalarında ve patlayıcı gaz, asit, boya işleriyle gaz da çalışanlar, maskesi ile çalışmayı gerektiren işlerde,
3. Patlayıcı maddeler yapılmasında,
4. Kaynak işlerinde çalışanlar, 90 gün.
Kesirlerin hesaplanmasında tam yıl 360 gün olarak alınır. Fiilen çalışılmış güne eklenecek itibari hizmet günü sayısının bulunmasında (Çalışılan gün sayısı x 0,25) formülü uygulanır.”
Düzenlemesini içermektedir. Bu maddeye göre, sigortalıların itibari hizmetten yararlanabilmesi için iki koşulun birlikte gerçekleşmesi gerekir.
Bu nedenle Mahkemece davacının kireç ocağında geçen çalışmaları yönünden, işin geçtiği yer şeker fabrikasının kireç ocağı bölümünde itibari hizmet süresi kapsamında bildirimi yapılan sigortalıların bulunup bulunmadığı araştırılarak, varlığı halinde, çalışma ortamı yönünden beyanlarına başvurulması gereği üzerinde durularak, bölümün taşıdığı özellikler ve anılan yasada sayılan fiziksel dış etkenlere maruz kalındığı ve buna bağlı olarak itibari hizmet süresinden yararlanmayı gerektirir işlerden olup olmadığı yönleri incelenip davacının hangi olumsuz dış etkenlere maruz kaldığı hususunda uzman bilirkişilerden rapor alınarak, rapor ve mevcut delillerin birlikte değerlendirilmesiyle varılacak sonuca göre bir karar verilmelidir.
O hâlde, davalılar vekillerinin bu yönleri amaçlayan temyiz itirazları kabul edilmeli ve ... Bölge Adliye Mahkemesi 10. Hukuk Dairesinin istinaf başvurularının esastan reddine ilişkin kararının kaldırılarak, İlk Derece Mahkemesince verilen hüküm bozulmalıdır.
SONUÇ : ... Bölge Adliye Mahkemesi 10. Dairesi kararının HMK’nın 373/1 maddesi gereği kaldırılarak temyiz edilen ilk derece mahkemesi hükmünün yukarıda açıklanan nedenlerle BOZULMASINA, temyiz harcının istek halinde ilgilisine iadesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesi'ne, dosyanın kararı veren İlk derece Mahkemesine gönderilmesine, 14.04.2022 gününde oybirliğiyle karar verildi.