Yargıtay 10. Hukuk Dairesi 2022/1467 Esas 2022/5811 Karar Sayılı İlamı

Mahkemesi : ... Bölge Adliye Mahkemesi 9. Hukuk Dairesi
No : 2021/2433-2021/2321
İlk Derece
Mahkemesi : ... 2. İş Mahkemesi

Dava, kurum işleminin iptali istemine ilişkindir.
İlk Derece Mahkemesince, hükümde belirtilen gerekçelerle davanın kabulüne dair verilen karara karşı davalı Kurum vekili tarafından istinaf yoluna başvurulması üzerine, ... Bölge Adliye Mahkemesi 9.Hukuk Dairesince istinaf başvurusunun esasdan reddine karar verilmiştir.
... Bölge Adliye Mahkemesi 9. Hukuk Dairesince verilen kararın davalı vekili tarafından temyiz edilmesi üzerine, temyiz isteğinin süresinde olduğu anlaşıldıktan ve Tetkik Hâkimi ... tarafından düzenlenen raporla dosyadaki kağıtlar okunduktan sonra işin gereği düşünüldü ve aşağıdaki karar tespit edildi

I-İSTEM
Davacı, davacının emeklilik koşullarını yerine getirerek emekli maaşı aldığını, kurum tarafından 04.08.2016 tarih, 10.627.938 sayılı işlem ile davacının ... sicil sayılı ...’ye ait işyerinde geçen 30 günlük hizmetinin fiili olmadığı gerekçesiyle emekli aylığının tahsis tarihinden itibaren iptal edildiğinin bildirildiğini, bu tarihe kadar ödenen emekli aylıklarının ve sağlanan sağlık giderlerinin iadesinin talep edildiğini, bu hususta davacıya 05.08.2016 tarih, 10.701.633 sayılı borç bildirim belgesinin gönderildiğini, davacının iptal edilen çalışmalarının fiili ve gerçek olduğunu, bu dönemde işverenin yaklaşık 30 dönüm taşınmazında fındık ocaklarının temizlenmesi, fındık işçilerinin taşınması, fındık işçilerinin topladıkları fındık çuvallarının taşınması işlerinde çalıştığını beyanla davacının bir kısım hizmetinin ve emeklilik tahsinin iptaline ilişkin 04.08.2016 tarih, 10.627.938 sayılı işleminin iptaline karar verilmesini talep etmiştir.
II-CEVAP
davacının ... sicil sayılı ...’ye ait işyerinde 01.08.2010 tarihinden itibaren 30 günlük hizmetinin bulunduğunu, kurum denetmenlerince bu işyerinde yapılan denetim sonucunda düzenlenen 16.06.2016 tarih, 2016/YK/23 sayılı rapor ile hizmetlerinin iptal edildiğini ve ödenen aylık ve tespit edilen sağlık giderlerinin iadesi için işlem başlatıldığını, işverene ait vergi kayıtları incelendiğinde 03.12.2009-15.02.2011 tarihleri arasında kırtasiye ürünleri perakende satış işi yaptığının görüldüğünü, sigortalı sayılmak için eylemli çalışmanın var olması gerektiğini, davacının çalışması fiili olmadığından sigortalılığının iptal edildiğini, kurum işleminde hata olmadığını beyanla davanın reddine karar verilmesini talep etmiştir.

MAHKEME KARARLARI
A-İLK DERECE MAHKEME KARARI
İlk derece mahkemesi, davanın kabulüne, ... SGK İl Müdürlüğü tarafından davacının 01/08/2010 - 31/08/2010 tarihleri arasındaki hizmet kaydının ve emeklilik tahsisinin iptaline ilişkin 04/08/2016 tarih ve 10.627.938 sayılı işlemin iptaline karar verildi.
B-BAM KARARI
... Bölge Adliye Mahkemesi, davalı vekilinin istinaf başvurularının HMK nın 353/1-b-1 maddesi gereğince esasdan reddine karar verildi.
IV-TEMYİZ KANUN YOLUNA BAŞVURU VE NEDENLERİ:
Davalı Kurum, mahkemece kurum işleminin iptaline karar verilmiş ise de kararın usul ve yasaya aykırı olduğunu, davacının bu iş yerinde çalıştığı hususunun somut tartışmasız bir şekilde ispatlanamadığını, Kurum tarafından yapılan denetim sonucu düzenlenen 2016/YK/23 sayılı 16/06/2016 tarihli denetim sonucunda düzenlenen raporda davacının dava dışı ... unvanlı iş yerinden 01/08/2010 - 31/08/2010 tarihleri arasında yapılan bildirimlerin fiili çalışmaya dayanmadığının tespit edilip bu nedenle bu bildirimlerin haklı olarak iptal edildiğini, 5510 sayılı Yasanın 59. maddesi gereğince kurumun denetim ve kontrol ile görevlendirilmiş memurlarının düzenlediklerin tutanakların aksi sabit oluncaya kadar geçerli olduğunu, tüm dosya kapsamı ile bu denetim raporunun aksinin ispatlanamadığını, buna rağmen mahkemece davanın kabul edilerek kurum işleminin iptaline karar verilmiş olmasını usul ve yasaya aykırı olduğunu belirterek kararın bozulmasını talep etmiştir.
V-İLGİLİ HUKUK KURALLARI VE İNCELEME:
Davanın yasal dayanağı 5510 sayılı Kanunun 86/9. maddesidir. 506 sayılı Kanunun 6. maddesinde ifade edildiği üzere, “sigortalı olmak hak ve yükümünden kaçınılamaz ve vazgeçilemez.” Anayasal haklar arasında yer alan sosyal güvenliğin yaşama geçirilmesindeki etkisi gözetildiğinde, sigortalı konumunda geçen çalışma sürelerinin saptanmasına ilişkin davaların, kamu düzenine ilişkin olması nedeni ile özel bir duyarlılık ve özenle yürütülmesi zorunludur. Bu bağlamda, hak kayıplarının ve gerçeğe aykırı sigortalılık süresi edinme durumlarının önlenmesi, temel insan haklarından olan sosyal güvenlik hakkının korunabilmesi için, bu tür davalarda tarafların gösterdiği kanıtlarla yetinilmeyip, gerek görüldüğünde resen araştırma yapılarak kanıt toplanması gerektiği özellikle göz önünde bulundurulmalıdır.
İnceleme konusu dosyada; ...'ye ait ... sicili nakliye işi mahiyetli iş yerinde yapılan denetim sonucu 2016/YK/23 sayılı 16/06/2016 tarihli denetim raporu ile davacının dava dışı bu iş yerinden 01/08/2010 - 31/08/2010 tarihleri arasında kuruma bildirilen çalışmaların fili çalışmaya dayanmadığı tespiti üzerine kurum tarafından bu çalışmaların iptal edildiği, çalışmaların iptali nedeniyle akabinde davacının emeklilik işlemlerinin de iptal edildiği ve davacıya 05.08.2016 tarihi itibariyle yersiz ödeme çıkartıldığı anlaşılmaktadır. ... adına 23.01.1997 tarihinden itibaren yolcu taşımacılığı iş yerinden, 03.12.2009-15.02.2011 tarihleri arasında kırtasiye ürünleri perakende satış ticareti faaliyeti nedeniyle vergi kaydı bulunduğu, davacının bu tarihlerde dava dışı işverenin fındık bahçelerinde işçi olarak çalıştığını iddia ettiği, ... adına tarım işinden tescilli bir iş yerinin bulunmadığı görülmektedir.
Dosyada yapılan araştırma kapsamında düzenlenen 01.08.2018 tarihli zabıta tutanağında ...'nin 20 dönüm fındık bahçesinin olduğu, fındık bahçesinde çalışan işçi sayısının sezona göre değiştiğinin tespit edildiği, ...'nin kapsam içindeki tek tescilli iş yerinin personel taşımacılığı işi olup, 65 kişinin iptale konu bildirimlerinin anılan iş yerinden yapıldığı, müfettiş tarafından ifadesine başvurulan kişilerin bir kısmının taşıma iş yerinde, bir kısmının tescili olmayan kırtasiye iş yerinde ve bahçe iş yerinde çalıştıklarını ifade ettikleri, bir kısmının ise para vererek sigortalı olduklarını beyan ettikleri, müfettiş raporunda bahçe iş yerinde çalıştığını belirten tanıkların, davacıya ilişkin olarak alınan beyanlarında davacıyı bahçe iş yerinde görmediklerini, tanımadıklarını ifade ettikleri, ...'nin servis aracında çalışan ve çalışması iptal edilmeyen tanığın da davacıyı tanımadığını beyan ettiği anlaşılmaktadır.
Bu itibarla bildirimleri iptal edilen tanıkların beyanlarına itibar edilmesi mümkün olmayıp, kaldı ki onlar dahi çalışmanın varlığına dair beyanda bulunmamışlardır. Mahkemece ...'ye ait fındık bahçesine ilişkin tapu kayıtları istenilmeli, bahçenin fındık bahçesi olup olmadığı hususu belirlenmeli, ayrıca iktisap süresi ve bahçe niteliğiyle kullanım durumu dönem ve tarih olarak tespit edilmeli, zabıta araştırması ile komşu arsa sahipleri tespit edilerek ve komşu arsa malikleri tapudan sorulup tapu kayıtları celp edilerek sıfatları belirlenmeli, tanık olarak beyanları alınmalı, bu şekilde davacının varlığı ve süresi tespit edilmeli, elde edilecek sonuç değerlendirilmek suretiyle karar verilmelidir.
Mahkemece yukarıda belirtilen hukuki ve maddi olgular göz önünde bulundurulmaksızın eksik inceleme ve araştırma sonucu yazılı şekilde karar verilmiş olması, usûl ve yasaya aykırı olup, bozma nedenidir.
O hâlde, davalı kurum vekilinin bu yönleri amaçlayan temyiz itirazları kabul edilmeli ve ... Bölge Adliye Mahkemesi 9. Hukuk Dairesinin istinaf başvurusunun esastan reddine ilişkin kararı kaldırılarak İlk Derece Mahkemesince verilen hüküm bozulmalıdır.
SONUÇ: ... Bölge Adliye Mahkemesi 9. Dairesi kararının HMK’nın 373/1. maddesi gereği kaldırılarak temyiz edilen ilk derece mahkemesi hükmünün yukarıda açıklanan nedenlerle BOZULMASINA, dosyanın kararı veren İlk Derece Mahkemesine gönderilmesine, 18.04.2022 gününde oybirliğiyle karar verildi.