Yargıtay 10. Hukuk Dairesi 2021/9781 Esas 2022/5926 Karar Sayılı İlamı

Bölge Adliye
Mahkemesi : ... Bölge Adliye Mahkemesi 5. Hukuk Dairesi
No : 2021/845-2021/1005
İlk Derece
Mahkemesi : ... İş Mahkemesi

Dava, hizmet tespiti istemine ilişkindir.
İlk Derece Mahkemesince, hükümde belirtilen gerekçelerle davanın kabulüne dair verilen karara karşı feri müdahil Kurum vekili tarafından istinaf yoluna başvurulması üzerine, ... Bölge Adliye Mahkemesi 5. Hukuk Dairesince istinaf başvurusunun esastan reddine karar verilmiştir.
... Bölge Adliye Mahkemesi 5. Hukuk Dairesince verilen kararın, feri müdahil Kurum vekili tarafından temyiz edilmesi üzerine, temyiz isteğinin süresinde olduğu anlaşıldıktan ve Tetkik Hâkimi ... tarafından düzenlenen raporla dosyadaki kağıtlar okunduktan sonra işin gereği düşünüldü ve aşağıdaki karar tespit edildi.
I-İSTEM
Davacı vekili dava dilekçesinde özetle; davacının davalı şirkete ait otobüs firmasının ... Merkez yazıhanesinde 31.12.2016 - 30.10.2017 tarihleri arasında aralıksız çalıştığını ancak sigorta primlerinin çalıştığı süre boyunca hiç ödenmediğini 31.12.2016 - 30.10.2017 tarihleri arasında SGK'ya bildirilmeyen sigortalı hizmet sürelerinin tespiti ile ödenmeyen işçilik alacaklarının ödenmesini talep ve dava etmiştir.
II-CEVAP
Feri müdahil SGK vekili cevap dilekçesinde özetle; Feri Müdahil vekilince mahkememize sunulan cevap dilekçesinde özetle; Kurum kayıtlarında dava konusu tarihler arasında davacının ... Tur. Nak. Akaryakıt Gıda Unlu Mamüller İnş. San. ve Tic. Ltd. Şti. işyerinde çalıştığına dair herhangi bir belge, kurum kaydı bulunmadığını, kurumun işlem yaparken resmi kayıt ve belgelere dayanmakta olduğunu, davacının da davasını resmi delil ve belgelerle ispat etmesi gerektiğini, kurum kayıtlarının yazılı belge olduğundan davanın ispatında tanık ifadeleri ile yetinilmemesi gerektiğini bu nedenlerle esasa girilecekse davacının davasının usul ve yasaya aykırı olması sebebiyle davanın reddini talep etmiştir.
III-MAHKEME KARARI
A-İLK DERECE MAHKEME KARARI
İlk derece mahkemesi, davanın kabulü ile davacı ...'nın, davalı ... Tur. Nak. Akaryakıt Gıda Unlu Mamüller İnşaat San. ve Tic. Ltd. Şti. isimli iş yerinde 31/12/2016- 30/10/2017 tarihleri arasında 5510 Sayılı kanunun 4-1 (a) bendi kapsamında asgari ücretle sigortasız işçi olarak kesintisiz ve sürekli çalıştığının tespitine karar vermiştir.
İSTİNAF NEDENİ:
Feri müdahil SGK vekili istinaf dilekçesinde; davanın hizmet tespit davası olduğunu, iş bu davaların 5 yıllık hak düşürücü süre içinde açılması gerektiğini, 5 yıllık zamanaşımı süresini sadece çalışılan işyerinden verilmiş işe giriş bildirgesinin kesebileceğini, davacının çalışmasını teyit eden hiçbir bildirim olmaması karşısında 5 yıllık hak düşürücü süre geçmiş durumda olduğunu, davanın yasal süresinde açılmadığını, esasa girilmeden reddedilmesi gerektiğini, Yasal dayanağını 506 sayılı Yasanın 19/8. maddesinden alan bu tür davalarda öncelikle davacının çalışmasına ilişkin belgelerin işveren tarafından tespit edilip edilmediğinin yöntemince araştırılması gerektiğini, 506 sayılı Yasanın 2. ve 6. maddelerinde açıkça belirlendiği üzere sigortalılığın oluşumu yönünde çalışmanın varlığı saptanmadıkça, hizmet akdine dayanılarak dahi sigortalılıktan söz edilemeyeceğini, çalışmayı ortaya koyan belgelerin ise, işe giriş bildirgesi ile birlikte aylık ve dönemsel pirim bordroları gibi kurumumuza verilmesinin zorunlu kanıtlardan olduğunu, bu belgelerin bulunmaması halinde davanın hak düşürücü süre yönünden reddinin gerektiğini, zira 506 sayılı Yasanın 79/8. maddesi gereği 5 yıllık hak düşürücü süre içerisinde bu davaların açılması gerektiğini, aynı işyerinde çalışılmış olmasının dahi bu süreyi kesmediğini, davacının çalışmalarının kesintili olup olmadığının kurum belgelerine eşdeğer belgelerle ispatının gerektiğini, bu durumda tanık beyanlarına itibar edilemeyeceğini, davacının tespitini istediği sürelerle ilgili olarak bildirge ve ücret tediye bordolarında davacının imzasının olanların saptanmasının gerektiğini, hizmetin iddia edilen sürede işyerinin 506 sayılı Kanunun uygulama alanında bulunup bulunmadığı ile gerçekten var olup olmadığı, Vergi Dairelerinde, Esnaf ve Sanaatkar Sicilinde ve kanunla kurulu meslek kuruluşlarında kayıtlı olup olmadığı incelenmesi gerektiğini, çalışma koşullarının sürekli mi, kesintili mi, mevsimlik mi olduğu, başlangıç ve bitiş tarihleri ve alınan ücret konularında tanık beyanları değerlendirilirken bunların inandırıcılığı üzerinde durulması, verdikleri bilgilere nasıl vakıf oldukları, işveren ve işçilerle, işyerleri ile ilişkileri, bazen uzun yılları kapsayan bilgilerin uzun yıllar boyunca eksiksiz nasıl taşınabildiğini değerlendirilmesi, o işyerinde çalışan öteki kişilerle komşu ve yakın işyerlerinde bu yeri bilen tanıyan dahi dinlenerek tanık beyanlarının sağlığı denetlenmesi, yine seçilen tanıkların davacı ile birlikte çalışan ve kayıtlara geçmiş kişilerden seçilmesi gerektiğini, çalışmanın sigortalı çalışma niteliğinde olup olmadığı ya da resen bu niteliğe kavuşup kavuşmadığı hususları üzerinde durulması gerektiğini, bu davaların kamu düzenine ilişkin olması sebebi ile mahkemenin savunmayı genişletmesi ve bundan sonra karar vermesi gerektiğini belirterek kararı istinaf etmiştir.
B-BÖLGE ADLİYE MAHKEMESİ KARARI
... Bölge Adliye Mahkemesi 5. Hukuk Dairesi, yerel mahkemenin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararına yönelik feri müdahilin istinaf başvurusunun Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun 353-(1)-b.1 maddesi gereğince esastan reddine, şeklinde karar vermiştir.
IV-TEMYİZ KANUN YOLUNA BAŞVURU VE NEDENLERİ:
Feri müdahil vekili 5 yıllık hak düşürücü süre geçtiğinden ve yazılı delille ispat gerektiğinden bahisle kararı temyiz etmiştir.
V-İLGİLİ HUKUK KURALLARI VE İNCELEME:
Davanın yasal dayanağı 5510 sayılı Kanunun 86. maddesidir. Anayasal haklar arasında yer alan sosyal güvenliğin yaşama geçirilmesindeki etkisi gözetildiğinde, sigortalı konumunda geçen çalışma sürelerinin saptanmasına ilişkin davalar, kamu düzenine ilişkin olduğundan, özel bir duyarlılık ve özenle yürütülmesi zorunludur. Bu bağlamda, hak kayıplarının ve gerçeğe aykırı sigortalılık süresi edinme durumlarının önlenmesi, temel insan haklarından olan sosyal güvenlik hakkının korunabilmesi için, bu tür davalarda tarafların gösterdiği kanıtlarla yetinilmeyip, gerek görüldüğünde re’sen araştırma yapılarak kanıt toplanabileceği de göz önünde bulundurulmalıdır.
Davacının davalı şirkete ait otobüs firmasının ... Merkez yazıhanesinde 31.12.2016 - 30.10.2017 tarihleri arasında çalıştığının tespiti istemiyle açılan eldeki davada, Mahkemece bodro ve komşu iş yeri tanık beyanları esas alınmak suretiyle davanın kabulüne karar verilmiş ise de verilen karar eksik inceleme ve hatalı değerlendirmeye dayalıdır.
Çalışmanın başlangıç ve bitiş tarihlerine ilişkin tanık anlatımları yetersiz olup, buna ilişkin terminal yönetiminden, ilgili belediyeden, zabıtadan davalı yazıhane ile ilgili denetim tutanakları ve ilgili belgeler getirtilmeli,dinlenilen tanık anlatımlarına çalışmanın başlangıç ve bitiş tarihlerine ilişkin yeniden başvurulmalı ve elde edilecek tüm deliler toplanarak fiili çalışmanın varlığı tereddüte yer bırakmayacak şekilde açıklığa kavuşturularak sonucuna göre bir karar verilmesi gerekirken eksik inceleme ve yanılgılı değerlendirme ile verilen karar bozmayı gerektirir.
O hâlde, feri müdahil vekilinin bu yönleri amaçlayan temyiz itirazları kabul edilmeli ve ... Bölge Adliye Mahkemesi 5. Hukuk Dairesinin istinaf başvurusunun esastan reddine ilişkin kararının kaldırılarak İlk Derece Mahkemesince verilen hüküm bozulmalıdır.
SONUÇ : ... Bölge Adliye Mahkemesi 5. Hukuk Dairesi kararının HMK'nın 373/1 maddesi gereğince kaldırılarak temyiz edilen ilk derece mahkemesi hükmünün yukarıda açıklanan nedenlerle BOZULMASINA, dosyanın kararı veren İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine, 20.04.2022 gününde oybirliğiyle karar verildi.