Yargıtay 10. Hukuk Dairesi 2022/2080 Esas 2022/6040 Karar Sayılı İlamı

Mahkemesi : Kahramanmaraş 2. İş Mahkemesi

Dava, hizmet tespiti istemine ilişkindir.
İlk Derece Mahkemesince, hükümde belirtilen gerekçelerle davanın kısmen kabulüne dair verilen karara karşı davalılar vekilleri tarafından istinaf yoluna başvurulması üzerine, ... Bölge Adliye Mahkemesi 10. Hukuk Dairesince istinaf başvurularının esastan reddine karar verilmiştir.
... Bölge Adliye Mahkemesi 10. Hukuk Dairesince verilen kararın, davalı Kurum vekili tarafından temyiz edilmesi üzerine, temyiz isteğinin süresinde olduğu anlaşıldıktan ve Tetkik Hâkimi ... tarafından düzenlenen raporla dosyadaki kağıtlar okunduktan sonra işin gereği düşünüldü ve aşağıdaki karar tespit edildi.
I-İSTEM
Davacı vekili, davacı ...'nın davalıya ait işyerinde 01/11/1991-22/03/2011 tarihleri arasında hizmet akdi ile sigortalı çalıştığının tespitini talep ve dava etmiştir.
II-CEVAP
Davalı ... Mamulleri (... ) vekili, davacının müvekkil yanında hiç çalışmadığını, 2000'li yılların sonunda birkaç defa müvekkile ait işyerine gelen unları taşımak amacıyla hamal olarak çalıştığını beyan ederek, davanın reddine karar verilmesini talep etmiştir.
Davalı Sosyal Güvenlik Kurumu Başkanlığı vekili, 5510 sayılı Yasada belirtilen 5 yıllık hak düşürücü süreye uğradığını belirterek, davanın reddine karar verilmesini talep etmiştir.
III-MAHKEME KARARI
A-İLK DERECE MAHKEME KARARI
İlk derece mahkemesi; "Davacı vekili tarafından müvekkili ...'nın davalıya ait işyerinde 01/11/1991-22/03/2011 tarihleri arasında hizmet akdi ile sigortalı olarak tespitinin talep edildiği, davalıya ait fırın işyerinin 24/12/1991 tarihinde belediyeden ruhsat alınarak işletmeye açıldığı, davalıya ait ... sicil sayılı işyerinin 20/01/1993 tarihinde kanun kapsamına alındığı ve halen faal olduğu ve davalı işyerinden davacı adına sigortalı hizmet bildirilmediği, davacıların murisinin tespiti talep edilen dönemde başka işyerinden bildirimin olmadığı, Mahkememizce dinlenen davacı ve bordro tanıklarının beyanları değerlendirildiğinde; davacıların murisi ... ile 1993 yılından itibaren 2011 yılına kadar birlikte çalıştıklarını ancak ...'nın çalışmasının aralıksız olmadığını ve haftada 3-4 gün çalıştığını beyan ettikleri, anlaşılmakla; davacıların murisi ...'nın davalıya ait fırın işyerinde 01/02/1993-20/03/2011 tarihleri arasında her ay 20 gün olmak üzere toplam 4360 gün hizmet akdi ile asgari ücretle sigortalı olarak çalıştığının tespitine dair aşağıdaki hüküm kurulmuştur. Gerekçesiyle "Davanın kısmen kabulü ile; dahili davacıların murisi ...'nın davalı ...'e ait ... sicil sayılı işyerinde; 01/02/1993-20/03/2011 tarihleri arasında her ay 20 gün olmak üzere toplam 4360 gün hizmet akdi ile asgari ücretle sigortalı olarak çalıştığının tespitine, fazlaya dair talebin reddine," karar vermiştir.
Davalı vekili, Mahkemece verilen hükmün istinaf yolu ile yeniden ele alınarak bozulmasını istinaf başvuru sebepleri olarak belirtmiştir.
Davalı Kurum vekili, davanın kısmen kabulüne karar verilmesinin yasaya ve hukuka aykırı olduğunu davanın reddine karar verilmesini gerektiğini istinaf başvuru sebepleri olarak belirtmiştir.
B-BÖLGE ADLİYE MAHKEMESİ KARARI
İlk derece mahkemesi kararına karşı davalılar vekillerinin istinaf başvurularının 6100 sayılı Yasanın 353/1-b.1 hükmü gereğince esastan reddine, karar verilmiştir.
IV-TEMYİZ KANUN YOLUNA BAŞVURU VE NEDENLERİ:
Davalı Kurum vekili kararın bozulmasını talep etmişlerdir.
V-İLGİLİ HUKUK KURALLARI VE İNCELEME:
Davanın yasal dayanağı, 5510 sayılı Yasanın geçici 7. maddesi atfı ile 506 sayılı Kanun’un 79/10 ve 5510 sayılı Kanun’un 86/9. maddeleridir. Bu tür sigortalı hizmetlerin saptanmasına ilişkin davalar, sonuç itibariyle sigorta primlerinin işverenden tahsilini ve kurum kayıtlarının düzeltilmesini de gerektireceğinden gerçek işveren ve kurum kayıtlarında işveren olarak görünen kişilerin de belirlenerek davaya katılmaları sağlanmalı, bu yöndeki işyeri bilgi ve belgelerine ulaşılması, bir başka anlatımla, davanın sübutu, kanıtlama yükümlülüğü ve verilen kararın infazı açısından, husumetin tüm işverenlere birlikte yöneltilmesi zorunludur.
Dava arkadaşlığının hangi hallerde zorunlu (mecburi) olduğu, maddi hukuka göre belirlenir. Maddi hukuka göre, bir hakkın birden fazla kimse tarafından birlikte kullanılması veya birden fazla kimseye karşı birlikte ileri sürülmesi ve tamamı hakkında tek hüküm verilmesi gereken hallerde mecburi dava arkadaşlığı olacaktır.
Davacılar arasında (aktif) mecburi dava arkadaşlığı bulunması halinde, bütün davacılar davayı birlikte açmak zorundadırlar. Dava mecburi dava arkadaşları tarafından biri veya bazıları tarafından açılmış ise, dava sıfat yokluğundan dolayı hemen reddedilmez. Mahkeme, diğer mecburi dava arkadaşlarının davaya katılmasını vefa muvafakat etmelerini sağlaması için davacıya veya davacılara süre verir. Diğer dava arkadaşları davaya katılır veya muvafakat ederse davaya devam edilir. Davayı açan davacı kendisine verilen süre içinde diğer mecburi dava arkadaşlarının katılmasını veya muvafakat etmelerini sağlayamaz ise, dava sıfat yokluğundan reddedilir.
Davalılar arasında (pasif) mecburi dava arkadaşlığı var ise, davacı bütün davalılara karşı birlikte dava açmak zorundadır. Dava, bütün dava arkadaşlarına karşı değilde, bunlardan birine veya birkaçına karşı açılmış ise, bu halde davalı durumundaki kişinin yada kişilerin, bu davada yalnız başına taraf sıfatı (pasif husumet ehliyeti) yoktur; davalı sıfatı mecburi dava arkadaşlarının tümüne aittir. Ancak bu halde dava sıfat yokluğundan reddedilmez. Mahkemenin, davayı diğer mecburi dava arkadaşlarına da teşmil etmesi için davacıya süre vermesi, davacı bu süre içinde davayı diğer mecburi dava arkadaşlarına teşmil ederse davaya devam etmesi gerekir. Davacı kendisine verilen kesin süre içinde davasını diğer mecburi dava arkadaşlarına da teşmil etmez ise o zaman dava sıfat yokluğundan reddedilir.
Mecburi dava arkadaşlığı halleri dışında dava arkadaşlığı ihtiyaridir. Birlikte dava açma hakkına sahip olanlar birlikte dava açmak zorunda değildir. Bunlardan her biri ayrı ayrı dava açabilecekleri gibi dilerlerse birlikte de dava açabilirler. Davalılar arasındaki ihtiyari dava arkadaşlığı bakımından da örneğin alacaklı müteselsil borçlulardan her birine karşı ayrı ayrı dava açabileceği gibi, isterse, müteselsil borçluların bir kaçına veya tümüne karşı birlikte dava açabilir. İşte bu iki halde de ihtiyari dava arkadaşlığı doğar.
Davada taraf değişikliği ıslah yoluyla yapılamaz.
HMK.'nın 61 (HUMK 49) ve devamı maddelerinde düzenlendiği gibi, kendisine dava ihbar edilen veya yargılama sırasında davaya dahil edilen kişi hakkında usulüne uygun dava açılmadığı için davada taraf sıfatını kazanamaz. (Yargıtay Hukuk Genel Kurulu 14/12/2005 2005/17-736 Esas, 2005/722 Kararı).
Somut olayda;dava müteveffa ...’nın hizmetlerinin tespiti istemiyle, mirasçılarından ... tarafından açılmış olup Mahkemece, başkaca mirasçı olup olmadığı araştırılmak suretiyle başkaca mirasçıların tespiti halinde yukarıda anılan yasal düzenlemelere göre aktif husumet eksikliği ikmal edilmelidir.
O hâlde, davalı Kurum vekilinin bu yönleri amaçlayan temyiz itirazları kabul edilmeli ve ... Bölge Adliye Mahkemesi 10. Hukuk Dairesinin istinaf başvurularının reddine ilişkin kararının kaldırılarak İlk Derece Mahkemesince verilen hüküm sair hususlar incelenmeksizin bozulmalıdır.
SONUÇ: ... Bölge Adliye Mahkemesi 10. Hukuk Dairesi kararının HMK’nın 373/1 maddesi gereği kaldırılarak temyiz edilen ilk derece mahkemesi hükmünün yukarıda açıklanan nedenlerle sair hususlar incelenmeksizin BOZULMASINA, dosyanın kararı veren İlk Derece Mahkemesine gönderilmesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine, 20/04/2022 gününde oybirliğiyle karar verildi.