I-TALEP:
Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığının 27.10.2020 tarih ve 2020/88573 sayılı yazısı ile; Silahlı terör örgütüne üye olmak suçundan şüpheli ... hakkında yürütülen soruşturma sırasında şüphelinin taşınmazlarına, bankalarda bulunan hesaplarına ve adına kayıtlı araçlarına el konulmasına dair ... Sulh Ceza Hakimliğinin 10/07/2017 tarihli ve 2017/116 değişik iş sayılı kararını müteakip, soruşturma evresi sonunda ... Cumhuriyet Başsavcılığınca adı geçen şüpheli hakkında 05/02/2019 tarihli ve 2019/5513 soruşturma sayılı ek kovuşturmaya yer olmadığına dair karar verilmesi sonrasında, ... Cumhuriyet Başsavcılığının şüpheli hakkındaki tedbir kararının kaldırılmasına yönelik talebinin ilgili yer Sulh Ceza Hâkimliğince değerlendirilmesi gerektiğinden bahisle reddine dair ... 1. Sulh Ceza Hâkimliğinin 07/08/2019 tarihli ve 2019/3858 değişik iş sayılı kararına karşı yapılan itirazın reddine ilişkin mercii ... 2. Sulh Ceza Hâkimliğinin 09/08/2019 tarihli ve 2019/4320 değişik iş sayılı kararını kapsayan dosya incelendi.
5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu"nun, ""Eşya veya kazancın muhafaza altına alınması ve bunlara elkonulması"" kenar başlıklı 123 üncü maddesinde yer alan; ""(1) İspat aracı olarak yararlı görülen ya da eşya veya kazanç müsaderesinin konusunu oluşturan malvarlığı değerleri, muhafaza altına alınır. (2) Yanında bulunduran kişinin rızasıyla teslim etmediği bu tür eşyaya elkonulabilir."" şeklindeki,
Aynı Kanunun ""Elkoyma kararını verme yetkisi"" kenar başlıklı 127 nci maddesinde yer alan; ""(1) (Değişik: 25/5/2005 – 5353/16 md.) Hâkim kararı üzerine veya gecikmesinde sakınca bulunan hâllerde Cumhuriyet savcısının, Cumhuriyet savcısına ulaşılamadığı hallerde ise kolluk amirinin yazılı emri ile kolluk görevlileri, elkoyma işlemini gerçekleştirebilir. (2) Kolluk görevlisinin açık kimliği, elkoyma işlemine ilişkin tutanağa geçirilir. (3) (Değişik: 25/5/2005 – 5353/16 md.) Hâkim kararı olmaksızın yapılan elkoyma işlemi, yirmidört saat içinde görevli hâkimin onayına sunulur. Hâkim, kararını elkoymadan itibaren kırksekiz saat içinde açıklar; aksi hâlde elkoyma kendiliğinden kalkar. (4) Zilyedliğinde bulunan eşya veya diğer malvarlığı değerlerine elkonulan kimse, hâkimden her zaman bu konuda bir karar verilmesini isteyebilir. (5) Elkoyma işlemi, suçtan zarar gören mağdura gecikmeksizin bildirilir. (6) Askerî mahâllerde yapılacak elkoyma işlemi, (…) Cumhuriyet savcısının istem ve katılımıyla askerî makamlar tarafından yerine getirilir."" şeklindeki,
Anılan Kanunun ""Elkonulan eşyanın iadesi"" kenar başlıklı 131 inci maddesinde yer alan; "" (1) Şüpheliye, sanığa veya üçüncü kişilere ait elkonulmuş eşyanın, soruşturma ve kovuşturma bakımından muhafazasına gerek kalmaması veya müsadereye tabi tutulmayacağının anlaşılması halinde, re"sen veya istem üzerine geri verilmesine Cumhuriyet savcısı, hâkim veya mahkeme tarafından karar verilir. İstemin reddi kararlarına itiraz edilebilir. (2) 128 inci madde hükümlerine göre elkonulan eşya veya diğer malvarlığı değerleri, suçtan zarar gören mağdura ait olması ve bunlara delil olarak artık ihtiyaç bulunmaması halinde, sahibine iade edilir."" şeklindeki ve "Soruşturmada Cumhuriyet savcısının hâkim kararı istemi" kenar başlıklı 162 inci maddesinde yer alan; ""(1) Cumhuriyet savcısı, ancak hâkim tarafından yapılabilecek olan bir soruşturma işlemine gerek görürse, istemlerini bu işlemin yapılacağı yerin sulh ceza hâkimine bildirir. Sulh ceza hâkimi istenilen işlem hakkında, kanuna uygun olup olmadığını inceleyerek karar verir ve gereğini yerine getirir." şeklindeki,
5235 sayılı Adlî Yargı İlk Derece Mahkemeleri ile Bölge Adliye Mahkemelerinin Kuruluş, Görev ve Yetkileri Hakkında Kanunun “Cumhuriyet savcılarının yetkisi” kenar başlıklı 21 inci maddesinde;
“Cumhuriyet savcıları, bulundukları il merkezi veya ilçenin idarî sınırları ile bunlara adlî yönden bağlanan ilçelerin idarî sınırları içerisinde yetkilidirler.
Ağır ceza mahkemesi ile özel kanunlarla kurulan diğer ceza mahkemelerinin yargı çevresinde yer alan Cumhuriyet başsavcılıkları, yetki alanları içerisinde yürüttükleri bu mahkemelerin görevine giren suçlarla ilgili soruşturmaları yapar ve ivedi, zorunlu işlerin tamamlanmasından sonra düşünce yazısına soruşturma evrakını ekleyip ağır ceza mahkemesi veya özel kanunlarla kurulan diğer ceza mahkemelerinin Cumhuriyet başsavcılığına gönderirler.
Büyükşehir belediye sınırları içerisinde bulunan Cumhuriyet başsavcıları, bu yer ceza mahkemelerinin yargı çevresinde yetkilidir. Ancak, büyükşehir belediye sınırları içerisinde yer alan ağır ceza mahkemeleri ile özel kanunlarla kurulan diğer ceza mahkemelerinin görevine giren işlerde yukarıdaki fıkra hükmü uygulanır.
(Mülga dördüncü fıkra: 11/5/2005-5348/4 md.; Yeniden düzenleme: 1/7/2016-6723/30 md.) Türk Ceza Kanununun İkinci Kitap Dördüncü Kısmının Dördüncü, Beşinci, Altıncı ve Yedinci Bölümlerinde tanımlanan suçlar (318 inci, 319 uncu, 324 üncü, 325 inci ve 332 nci maddeler hariç) ile 3713 sayılı Kanunun kapsamına giren suçlar sebebiyle açılan soruşturmalar suçun işlendiği yerin bağlı olduğu ilin adıyla anılan Cumhuriyet başsavcılığınca yürütülür. İl Cumhuriyet savcısı, suçun işlendiği yer Cumhuriyet savcısından soruşturmanın kısmen veya tamamen yapılmasını isteyebilir. Gecikmesinde sakınca bulunan hâllerde suçun işlendiği yer Cumhuriyet savcısı zorunlu olan delilleri toplar ve gerekmesi hâlinde alınacak kararlar bakımından bulunduğu yer sulh ceza hâkimliğinden talepte bulunur.
Diğer kanunların Cumhuriyet savcılarının yetkisine ilişkin hükümleri saklıdır.” şeklindeki düzenlemeler nazara alındığında,
Dosya kapsamına göre, şüpheliye, sanığa veya üçüncü kişilere ait elkonulmuş eşya, soruşturma ve kovuşturma bakımından muhafazasına gerek kalmaması veya müsadereye tâbi tutulmayacağının anlaşılması durumunda, re’sen ya da talep üzerine geri verilebileceği, bu durumda yetkili makamın soruşturma evresinde hâkim, kovuşturma evresinde mahkeme olduğu, somut olayda şüpheli hakkında yürütülen soruşturma sırasında şüphelinin taşınmazlarına, bankalarda bulunan hesaplarına ve adına kayıtlı araçlarına el konulmasına karar verildiği, ancak yapılan soruşturma neticesinde ... Cumhuriyet Başsavcılığınca adı geçen şüpheli hakkında 05/02/2019 tarihli ve 2019/5513 soruşturma sayılı ek kovuşturmaya yer olmadığına dair karar verildiği anlaşılmakla, ... Cumhuriyet Başsavcılığının talebine ilişkin inceleme görev ve yetkisinin soruşturmanın yürütüldüğü yer sulh ceza hâkimliğine ait olduğu gözetilmeden, itirazın kabulü yerine yazılı şekilde karar verilmesinde isabet görülmemiştir.
5271 Sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu’nun 309. maddesi uyarınca anılan kararın bozulması lüzumu Yüksek Adalet Bakanlığı Ceza İşleri Genel Müdürlüğü ifadeli 29/09/2020 gün ve 94660652-105-35-18849-2019-Kyb sayılı sayılı istemlerine müsteniden ihbar ve mevcut evrak Dairemize gönderilmiştir.
II-OLAY... Cumhuriyet Başsavcılığının 2016/4598 soruşturma sayılı dosyası ile adına kayıtlı tellcomadsl hattında İD numarası tespit edilen bylock programını kullandığı, çalıştığı kurum olan Elektrik Üretim A.Ş. Genel Müdürlüğü ... Kombine Çevrim Santralı ve Gaz Türbinleri İşletme Müdürlüğünde görev yapmakta iken 672 sayılı Kanun Hükmünde Kararname kapsamında, 01.08.2016 tarihinde işten el çektirildiği tespit edilen şüpheli ... hakkında, "Devletin Birligini ve Ülke Bütünlüğü Bozma ve Silahlı Terör Örgütüne Üye Olma" suçlarından soruşturmaya başlanılmıştır.
... Cumhuriyet savcısının yazılı talimatına istinaden 17.11.2016 tarihinde tespit edilen ikamet adresinde yapılan aramada yakalanarak gözaltına alınan şüpheli ..., 18.11.2016 tarihinde kollukta müdafii yardımından yararlanmak sureti ile verdiği ifadesinde özetle atılı suçlamaları kabul etmeyerek adına kayıtlı adsl hattında tespiti yapılan bylock programını oğlunun kullandığını beyan etmiştir.
Şüphelinin beyanlarına istinaden, ByLock programını kullandığı telefonu rızası ile teslim ettiği de anlaşılan ..."inde 21.11.2016 tarihinde kollukta bahse konu ByLock programını örgüt evlerinde kaldığı süreçte Buğra adlı şahsın telefonuna yüklediğine dair beyanlarda bulunduğunun Cumhuriyet savcısına bildirilmesine müteakip mevcutlu olarak hazır edilmesinin istenilmesi üzerine, 21.11.2016 tarihinde şüpheli sıfatı ile müdafii eşliğinde kollukta ifadesi alınmıştır.
Soruşturma kapsamında şüphelilerin taşınmazlarına, kara, deniz ve hava ulaşım araçlarına, gerçek veya tüzel kişiler nezdindeki her türlü hak ve alacaklarına, kıymetli evraklarına, varsa ortağı bulundukları şirket ve kooperatiflerdeki ortaklık paylarına, kiralık kasa mevcutlarına, banka ve diğer mali kurumlardaki tüm döviz hesaplarına, vadeli mevduat hesaplarına, vadeye bağlanmamış olsa bile maaş hesapları dışındaki diğer hesaplarına, maaş hesapları yönünden son aldıkları maaşları kadar paranın aylık harcamalar için kullanılmak üzere o ay içerisinde çekilmesine izin verildikten sonra arta kalan miktar üzerine, CMK 128/1,2 maddesi gereğince 668 sayılı KHK"nın 3/1-ı bendi göz önünde bulundurularak el konulmasına yönelik ... Cumhuriyet Başsavcılığının 10.01.2017 tarihli talebine istinaden; ... Sulh Ceza Hakimliğinin 10.01.2017 tarih 2017/116 değişik iş sayılı kararı ile özetle, talebinin kabulü ile aralarında şüpheliler ... ve ..."inde bulunduğu çok sayıdaki şüphelinin, taşınmazları için tapu kütüğüne şerh verilmesi; kara, deniz ve hava ulaşım araçları için kayıtlı bulundukları sicile şerh verilmesi; gerçek veya tüzel kişiler nezdindeki her türlü hak ve alacaklar için ilgili gerçek ve tüzel kişilere bildirimde bulunulması, kıymetli evraklarına varsa ortağı bulundukları şirket ve kooperatiflerdeki ortaklık paylarına ilişkin ilgili kooperatiflere bildirimde bulunulması, kiralık kasa mevcutları için ilgili yerlere bildirimde bulunulması, banka ve diğer mali kurumlardaki tüm döviz hesaplarına, vadeli mevduat hesaplarına, vadeye bağlanmamış olsa bile maaş hesapları dışındaki diğer hesaplarına, maaş hesapları yönünden son aldıkları maaşları kadar paranın aylık harcamalar için kullanılmak üzere o ay içerisinde çekilmesine izin verildikten sonra arta kalan miktar üzerinde tasarruf yetkilerinin sınırlandırılması amacıyla ilgili bankalara bildirimlerde bulunulması suretiyle malvarlığına, CMK"nın 128/1,2 maddeleri ile 668 sayılı KHK"nın 3/1-ı maddesi gereğince el konulmasına itiraz kanun yolu açık olmak üzere karar verilmiştir.
... Cumhuriyet Başsavcılığının 18.12.2018 tarih 2016/4598 soruşturma sayılı ayırma kararı ile şüpheliler hakkında devletin birligini ve ülke bütünlüğü bozma ve silahlı terör örgütüne üye olma suçlarından fezleke düzenleneceğinden evrakın tefrik edilerek 2018/10861 sayılı soruşturmaya kayıt edilmesine karar verilmesine müteakip , atılı suçlardan şüpheliler hakkında dava açmaya yeterli şüphe oluştuğu değerlendirmesi ile 21.12.2018 tarih 2018/306 numaralı fezleke ile iddianame düzenlenmesi amacıyla soruşturma evrakı ... Cumhuriyet Başsavcılığına gönderilmiştir.
... Cumhuriyet Başsavcılığının 05.02.2019 tarih 2019/5513 soruşturma nolu ek kovuşturmaya yer olmadığına dair kararı ile özetle, devletin birliğini ve ülke bütünlüğü bozma suçunun unsurları itibariyle oluşmadığı; silahlı terör örgütüne üye olma suçundan ise hakkında dava açmaya esas yeterli delil elde edilemediğinden şüpheli hakkında kovuşturma yapılmasına yer olmadığına dair itiraz kanun yolu açık olmak üzere karar verilmiştir.
Şüpheliye tebliğine karar verilen kovuşturmaya yer olmadığına dair kararın, çarşıda olması, komşusunun da imzadan imtina etmesi sebebi ile 12.02.2019 tarihinde muhtara bırakıldığına dair şerhi içerir tebligat mazbatası görülmüştür.
... Cumhuriyet Başsavcılığının 05.02.2019 tarih 2019/5513 soruşturma, 2019/840 numaralı iddianamesi ile de sanık ..."in silahlı terör örgütüne üye olma suçundan cezalandırılması istemi ile kamu davası açılmıştır. UYAP sisteminde yer alan kovuşturma dosyası içeriğinden, ... 21. Ağır Ceza Mahkemesinin 08.10.2020 tarih 2019/162 esas ve 2020/207 karar sayılı 16.10.2020 tarihinde kesinleşen ilamı ile de hakkında etkin pişmanlık hükümleri uygulanmak sureti ile silahlı terör örgütüne üye olmak suçundan, 1 yıl 6 ay 22 gün hapis cezası ile mahkumiyetine dair hükmün 5271 sayılı CMK"nın 231. maddesi uyarınca açıklanmasının geri bırakılmasına karar verildiği görülmüştür.
... 21. Ağır Ceza Mahkemesinin 2019/162 esas sayılı kamu davasında, ... müdafiince ibraz edilen 25.07.2019 tarihli dilekçe ile özetle, müvekkilinin Olağanüstü Hal İşlemleri İnceleme Komisyonu kararı ile görevine iade edildiği ve emekliliğe hak kazandığı ancak ilişiği bulunduğu tüm banka hesaplarına ... Sulh Ceza Hakimliği"nin 2017/116 değişik iş sayılı kararına istinaden tedbir konduğundan mağdur olduğu, ... Cumhuriyet Başsavcılığından tedbir kararından bir suretin verilmesi ve kararın kaldırılması talep edilmişse de kararın mahkemece istenmesi halinde gönderileceği ve tedbir kararınında ancak mahkemece kaldırılabileceği veya mahkemece bu yönde talimat yazılması halinde kaldırabileceğinin bildirilmesi nedeni ile ... Sulh Ceza Hakimliği"nin 2017/116 değişik İş sayılı tedbir kararının ve varsa diğer tüm tedbir kararlarının istenilerek kaldırılmasına karar verilmesi veya bu hususta ... Cumhuriyet Başsavcılığına müzekkere yazılmasına karar verilmesi talep edilmiştir.
... 21. Ağır Ceza Mahkemesinin 26.07.2019 tarih 2019/162 esas sayılı kararı ile özetle; sanık ... hakkında kamu davası açıldığı, 5271 sayılı CMK"nın 131.maddesi uyarınca şüpheli veya sanığa ait el konulmuş eşyaların iadesine Cumhuriyet savcısı veya mahkeme tarafından karar verileceğinin düzenlendiği, ... hakkında açılan kamu davası bulunmadığından soruşturma aşamasında konulan tedbirlerin kaldırılmasında ... Cumhuriyet Başsavcılığının görevli olması sebebiyle talebe ilişkin karar verilmesine yer olmadığına ve evrakın gereği için ... Cumhuriyet Başsavcılığına gönderilmesine itiraz yolu açık olmak üzere karar verilmiştir.
... Cumhuriyet Başsavcılığının 30.07.2019 tarihli müzekkeresi ile ... 21. Ağır Ceza Mahkemesinden 2019/162 esas sayılı dava dosyası incelenmek üzere istenilmiştir. 02.08.2019 tarihli müzekkere ile de ... Sulh Ceza Hakimliğinden 2017/116 değişik iş sayılı kararın onaylı bir suretinin gönderilmesinin istenilmiş, ... Sulh Ceza Hakimliğinin 02.08.2019 tarihli müzekkeresi ile de değişik iş kararının gönderildiği görülmüştür.
... Cumhuriyet Başsavcılığınca, 06.08.2019 tarih, 2019/5513 soruşturma sayılı yazı ile Nöbetçi Sulh Ceza Hakimliğinden, şüpheli hakkında ek kovuşturmaya yer olmadığına dair karar verildiğinden, soruşturma sırasında ... Sulh Ceza Hakimliğinin 2017/116 değişik iş sayılı kararı ile uygulanan tedbirlerin kaldırılmasına karar verilmesi talep edilmiştir.
... 1. Sulh Ceza Hakimliğinin 07.08.2019 tarih 2019/3858 değişik iş sayılı kararı ile özetle belirtildiği şekilde, talebin ilgili yer Sulh Ceza Hakimliğe yapılması gerektiği, dosyanın ... Cumhuriyet Başsavcılığına fezleke olarak gelmiş olsa da kararın takipsizlik ile neticelenmesi ve ilgili şüpheli bakımından münferit değerlendirme yapılacak olması sebebi ile ilk merciince incelenmesi uygun olacağından talebin reddine, itiraz yolu açık olmak üzere karar verilmiştir.
09.08.2019 tarihli ... Cumhuriyet Başsavcılığının yazısı ile özetle, 5235 sayılı Kanunun 21/4 ve 5271 sayılı CMK"nın 162. maddeleri uyarınca isnat edilen suç kapsamında soruşturma yetkisinin Cumhuriyet Başsavcılığına ait olduğu bu soruşturmada ihtiyaç duyulan hakimlik kararları için ... Sulh Ceza Hakimliklerinden talepte bulunulmasının zorunlu olduğu, şüpheli hakkındaki soruşturmanın 5235 sayılı Kanun"un 21/4 maddesinde belirtilen istisnai hal kapsamında ... Cumhuriyet Başsavcılığı tarafından başlatılıp aynı madde uyarınca tedbir kararının ... Sulh Ceza Hakimliğinden alındığı ve tamamlanan soruşturma evrakını muktezaya bağlamaya yetkili ve görevli olan Cumhuriyet Başsavcılığına gönderildiği, Cumhuriyet Başsavcılığınca da şüpheli hakkında delil yetersizliği gerekçesiyle kovuşturmaya yer olmadığına dair karar verildiği, bu durumda şüphelinin malvarlığına yönelik konulan tedbirin dayanağı kalmadığı ve kaldırılması gerektiği, bu yöndeki talebin ... Sulh Ceza Hakimliklerine yöneltilmesi gerektiği konusunda tereddüt bulunmadığından kararının kaldırılması, itiraz yerinde görülmez ise dosyanın itirazı incelemekle yetkili ... 2. Sulh Ceza Hakimliğine gönderilmesine dair itirazda bulunulmuştur.
... 2 Sulh Ceza Hakimliğinin 09.08.2019 tarih 2019/4320 değişik iş sayılı kararı ile özetle belirtildiği şekilde, ... 1. Sulh Ceza Hakimliğinin vermiş olduğu karardaki gerekçeler ile 5271 sayılı CMK"nın 131. maddesinin l. ve 2. fıkraları birlikte değerlendirildiğinde itiraza konu kararın usul ve yasaya uygun olduğu kanaatine varılmakla itirazın reddine kesin olarak karar verilmiştir.
03.09.2019 tarihli ... Cumhuriyet Başsavcılığının yazısı ile Ceza İşleri Genel Müdürlüğünden 5235 sayılı Kanunun 21/4 maddesindeki "Türk Ceza Kanununun İkinci Kitap Dördüncü Kısmının Dördüncü, Beşinci, Altıncı ve Yedinci Bölümlerinde tanımlanan suçlar (318 inci, 319 uncu, 324 üncü, 325 inci ve 332 nci maddeler hariç) ile 3713 sayılı Kanunun kapsamına giren suçlar sebebiyle açılan soruşturmalar suçun işlendiği yerin bağlı olduğu ilin adıyla anılan Cumhuriyet başsavcılığınca yürütülür. İl Cumhuriyet savcısı, suçun işlendiği yer Cumhuriyet savcısından soruşturmanın kısmen veya tamamen yapılmasını isteyebilir. Gecikmesinde sakınca bulunan hâllerde suçun işlendiği yer Cumhuriyet savcısı zorunlu olan delilleri toplar ve gerekmesi hâlinde alınacak kararlar bakımından bulunduğu yer sulh ceza hâkimliğinden talepte bulunur" şeklinde yer bulan düzenleme itibariyle şüpheliye isnat edilen suç ile ilgili soruşturma yapma yetkisinin Cumhuriyet Başsavcılığına ait olduğu, 5271 sayılı CMK"nın "Soruşturmada Cumhuriyet savcısının hâkim kararı istemi" başlıklı 162. maddesinde ise "Cumhuriyet savcısı, ancak hakim tarafından yapılabilecek olan bir soruşturma işlemine gerek görürse, istemlerini bu işlemin yapılacağı yerin sulh ceza hakimine bildirir. Sulh ceza hakimi istenilen işlem hakkında, kanuna uygun olup olmadığını inceleyerek karar verir ve gereğini yerine getirir." şeklinde düzenlemenin yer aldığı, dolayısıyla soruşturma yetkisinin Cumhuriyet Başsavcılığına ait bulunduğu bu soruşturmada ihtiyaç duyulan hakimlik kararları için ... Sulh Ceza Hakimliklerinden talepte bulunulmasının zorunlu olduğu, şüpheli hakkındaki soruşturmanın 5235 sayılı Kanunun yine 21/4 maddesinde belirtilen istisnai hal kapsamında ... Cumhuriyet Başsavcılığı tarafından başlatılıp aynı madde uyarınca tedbir kararının ... Sulh Ceza Hakimliğinden alındığı, sonrasında tamamlanan soruşturmanın evrakı muktezaya bağlamaya yetkili ve görevli Cumhuriyet Başsavcılığına gönderildiği, Cumhuriyet Başsavcılığınca da şüpheli hakkında delil yetersizliği gerekçesiyle ek kovuşturmaya yer olmadığına dair karar verildiği, bu durumda şüphelinin malvarlığına yönelik konulan tedbirin dayanağının kalmadığı ve kaldırılması gerektiği, bu yöndeki talebin ise ... Sulh Ceza Hakimliklerine yöneltilmesi gerektiği konusunda tereddüt bulunmadığı değerlendirmesi ile itirazın reddine dair verilen kesin kararının kanun yararına bozulması hususunda ihbar ve görüşte bulunulmuştur.
... Cumhuriyet Başsavcılığının 09.09.2019 tarihli müzekkeresi ile ... 21. Ağır Ceza Mahkemesinin 29.07.2019 tarihli yazısı ve eklerinin, ... Cumhuriyet Başsavcılığına gönderildiği, ... Cumhuriyet Başsavcılığının 10.09.2019 tarihli müzekkeresi ile de, ... Sulh Ceza Hakimliğince verilen 2017/116 değişik iş sayılı tedbir kararının ... Cumhuriyet Başsavcılığına gönderildiği görülmüştür.
III-KANUN YARARINA BOZMA İSTEMİNE İLİŞKİN UYUŞMAZLIĞIN KAPSAMI:
Devletin Birligini ve Ülke Bütünlüğü Bozma ve Silahlı Terör Örgütüne Üye Olma suçlarından yürütülen soruşturma kapsamında malvarlığı üzerine suçun işlendiği ilçe Sulh Ceza Hakimliğince konulan tedbirin 5235 sayılı Kanun"un 21/4 maddesi gereğince il Cumhuriyet Başsavcılığınca devralınan soruşturma neticesinde hakkında kovuşturma yapılmasına yer olmadığına karar verilen şüphelinin, mal varlığı üzerindeki tedbirin İl Sulh Ceza Hakimliğince kaldırılıp kaldırılamayacağına ilişkindir.
IV-HUKUKSAL DEĞERLENDİRME:
Karar tarihindeki yasal düzenlemeler şöyledir;
5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu
Eşya veya kazancın muhafaza altına alınması ve bunlara elkonulması
Madde 123-(1) İspat aracı olarak yararlı görülen ya da eşya veya kazanç müsaderesinin konusunu oluşturan malvarlığı değerleri, muhafaza altına alınır.
(2) Yanında bulunduran kişinin rızasıyla teslim etmediği bu tür eşyaya elkonulabilir.
Elkoyma kararını verme yetkisi
Madde 127-(1) (Değişik: 25/5/2005-5353/16 md.) Hakim kararı üzerine veya gecikmesinde sakınca bulunan hallerde Cumhuriyet savcısının, Cumhuriyet savcısına ulaşılamadığı hallerde ise kolluk amirinin yazılı emri ile kolluk görevlileri, elkoyma işlemini gerçekleştirebilir.
(2) Kolluk görevlisinin açık kimliği, elkoyma işlemine ilişkin tutanağa geçirilir.
(3) (Değişik: 25/5/2005 – 5353/16 md.) Hâkim kararı olmaksızın yapılan elkoyma işlemi, yirmidört saat içinde görevli hâkimin onayına sunulur. Hâkim, kararını elkoymadan itibaren kırksekiz saat içinde açıklar; aksi halde elkoyma kendiliğinden kalkar.
(4) Zilyedliğinde bulunan eşya veya diğer malvarlığı değerlerine elkonulan kimse, hakimden her zaman bu konuda bir karar verilmesini isteyebilir.
(5) Elkoyma işlemi, suçtan zarar gören mağdura gecikmeksizin bildirilir.
Taşınmazlara, hak ve alacaklara elkoyma
Madde 128 – (1) Soruşturma veya kovuşturma konusu suçun işlendiğine ve bu suçlardan elde edildiğine dair somut delillere dayanan kuvvetli şüphe sebebi bulunan hallerde, şüpheli veya sanığa ait;
a) Taşınmazlara,
b) Kara, deniz veya hava ulaşım araçlarına,
c) Banka veya diğer malî kurumlardaki her türlü hesaba,
d) Gerçek veya tüzel kişiler nezdindeki her türlü hak ve alacaklara,
e) Kıymetli evraka,
f) Ortağı bulunduğu şirketteki ortaklık paylarına,
g) Kiralık kasa mevcutlarına,
h) Diğer malvarlığı değerlerine,
Elkonulabilir. Somut olarak belirlenen Bu taşınmaz, hak, alacak ve diğer malvarlığı değerlerinin şüpheli veya sanıktan başka bir kişinin zilyetliğinde bulunması halinde dahi, elkoyma işlemi yapılabilir. (Ek cümle: 21/2/2014 – 6526/10 md.) Bu madde kapsamında elkoyma kararı alınabilmesi için ilgisine göre Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu, Sermaye Piyasası Kurulu, Mali Suçları Araştırma Kurulu, Hazine Müsteşarlığı ve Kamu Gözetimi, Muhasebe ve Denetim Standartları Kurumundan, suçtan elde edilen değere ilişkin rapor alınır. Bu rapor en geç üç ay içinde hazırlanır. Özel sebepler zorunlu kıldığında bu süre talep üzerine iki ay daha uzatılabilir.
(2) Birinci fıkra hükmü;
10. (Mülga: 21/2/2014 – 6526/10 md.; Yeniden düzenleme: 24/11/2016-6763/25 md.) Suç işlemek amacıyla örgüt kurma (madde 220, fıkra üç),
17. Devletin Güvenliğine Karşı Suçlar (madde 302, 303, 304, 305, 306, 307, 308),
18. (Değişik: 2/12/2014-6572/41 md.) Anayasal Düzene ve Bu Düzenin İşleyişine Karşı Suçlar (madde 309, 311, 312, 313, 314, 315, 316),
19. Devlet Sırlarına Karşı Suçlar ve Casusluk (madde 328, 329, 330, 331, 333, 334, 335, 336, 337) suçları.
Hakkında uygulanır.
(3) Taşınmaza elkonulması kararı, tapu kütüğüne şerh verilmek suretiyle icra edilir.
(4) Kara, deniz ve hava ulaşım araçları hakkında verilen elkoyma kararı, bu araçların kayıtlı bulunduğu sicile şerh verilmek suretiyle icra olunur.
(5) Banka veya diğer malî kurumlardaki her türlü hesaba elkonulması kararı, teknik iletişim araçlarıyla ilgili banka veya malî kuruma derhâl bildirilerek icra olunur. Söz konusu karar, ilgili banka veya malî kuruma ayrıca tebliğ edilir. Elkoyma kararı alındıktan sonra, hesaplar üzerinde yapılan bu kararı etkisiz kılmaya yönelik işlemler geçersizdir.
(6) Şirketteki ortaklık paylarına elkoyma kararı, ilgili şirket yönetimine ve şirketin kayıtlı bulunduğu ticaret sicili müdürlüğüne teknik iletişim araçlarıyla derhâl bildirilerek icra olunur. Söz konusu karar, ilgili şirkete ve ticaret sicili müdürlüğüne ayrıca tebliğ edilir.
(7) Hak ve alacaklara elkoyma kararı, ilgili gerçek veya tüzel kişiye teknik iletişim araçlarıyla derhâl bildirilerek icra olunur. Söz konusu karar, ilgili gerçek veya tüzel kişiye ayrıca tebliğ edilir.
...
(9) (Değişik: 24/11/2016-6763/25 md.) Bu madde hükümlerine göre elkoymaya ve onuncu fıkra uyarınca kayyım atanmasına ancak hâkim karar verebilir.
...
Elkonulan eşyanın iadesi
Madde 131 – (1) Şüpheliye, sanığa veya üçüncü kişilere ait elkonulmuş eşyanın, soruşturma ve kovuşturma bakımından muhafazasına gerek kalmaması veya müsadereye tabi tutulmayacağının anlaşılması halinde, re"sen veya istem üzerine geri verilmesine Cumhuriyet savcısı, hakim veya mahkeme tarafından karar verilir. İstemin reddi kararlarına itiraz edilebilir.
(2) 128 inci madde hükümlerine göre elkonulan eşya veya diğer malvarlığı değerleri, suçtan zarar gören mağdura ait olması ve bunlara delil olarak artık ihtiyaç bulunmaması halinde, sahibine iade edilir.
Soruşturmada Cumhuriyet savcısının hâkim kararı istemi
Madde 162 – (1) Cumhuriyet savcısı, ancak hakim tarafından yapılabilecek olan bir soruşturma işlemine gerek görürse, istemlerini bu işlemin yapılacağı yerin sulh ceza hâkimine bildirir. Sulh ceza hakimi istenilen işlem hakkında, kanuna uygun olup olmadığını inceleyerek karar verir ve gereğini yerine getirir.
668 sayılı Olağanüstü Hal Kapsamında Alınması Gereken Tedbirler ile Bazı Kurum ve Kuruluşlara Dair Düzenleme Yapılması Hakkında Kanun Hükmünde Kararname;
Soruşturma ve kovuşturma işlemleri
Madde 3- (1) 26/9/2004 tarihli ve 5237 sayılı Türk Ceza Kanununun İkinci Kitap Dördüncü Kısım Dördüncü, Beşinci, Altıncı ve Yedinci Bölümünde tanımlanan suçlar, 12/4/1991 tarihli ve 3713 sayılı Terörle Mücadele Kanunu kapsamına giren suçlar ve toplu işlenen suçlar bakımından, olağanüstü halin devamı süresince;
h) Hâkim kararı olmaksızın yapılan elkoyma işlemi, beş gün içinde görevli hâkimin onayına sunulur. Hâkim, kararını elkoymadan itibaren on gün içinde açıklar; aksi halde elkoyma kendiliğinden kalkar.
ı) 5271 sayılı Kanunun 128 inci maddesi uyarınca yapılacak elkoymaya, maddenin birinci fıkrasında belirtilen rapor alınmadan, sulh ceza hâkimliğince karar verilebilir. Gecikmesinde sakınca bulunan hallerde Cumhuriyet savcısı da elkoymaya karar verebilir. Hâkim kararı olmaksızın yapılan elkoyma işlemi, beş gün içinde görevli hâkimin onayına sunulur. Hâkim, kararını elkoymadan itibaren on gün içinde açıklar; aksi halde elkoyma kendiliğinden kalkar.
3713 sayılı TMK"nın
Zararların tazmini amacıyla tedbir konulması
Madde 20/A- (Ek: 15/8/2016-KHK-671/31 md.; Aynen kabul: 9/11/2016-6757/27 md.)
Türk Ceza Kanununun İkinci Kitap Dördüncü Kısım Dördüncü, Beşinci, Altıncı ve Yedinci Bölümünde tanımlanan suçlar ve bu Kanun kapsamına giren suçlar nedeniyle gerçek veya tüzel kişiler ile kamu kurum ve kuruluşlarının uğradığı zararların tazmini amacıyla, soruşturma aşamasında Cumhuriyet savcısının talebi üzerine sulh ceza hakimi, kovuşturma aşamasında mahkeme tarafından, şüpheli veya sanıklara ait taşınmazların veya kara, deniz ya da hava ulaşım araçlarının devir ve temlikini veya bunlarla ilgili hak tesisini önlemek ya da tasarruf yetkisini kısıtlamak için şerh düşülmesine ve bu kişilerin yardımlaşma kurum ve sandıklarından olan alacaklarına tedbir konulmasına karar verilebilir. Taşınmazlarla ilgili karar tapu kütüğüne; kara, deniz ve hava ulaşım araçlarıyla ilgili karar ise bu araçların kayıtlı bulunduğu sicile şerh verilmek suretiyle icra olunur. Kovuşturmaya yer olmadığına dair kararın kesinleşmesi halinde veya şerhin konulduğu tarihten itibaren iki yıl içinde, şerhin devamı yönünde hukuk mahkemesinden verilmiş ihtiyati haciz veya ihtiyati tedbir kararı ibraz edilmediği takdirde şerh kendiliğinden terkin edilir.
5235 sayılı Adli Yargı İlk Derece Mahkemeleri ile Bölge Adliye Mahkemelerinin Kuruluş, Görev ve Yetkileri Hakkında Kanun
Cumhuriyet savcılarının yetkisi
Madde 21- Cumhuriyet savcıları, bulundukları il merkezi veya ilçenin idari sınırları ile bunlara adlî yönden bağlanan ilçelerin idarî sınırları içerisinde yetkilidirler.
Ağır ceza mahkemesi ile özel kanunlarla kurulan diğer ceza mahkemelerinin yargı çevresinde yer alan Cumhuriyet başsavcılıkları, yetki alanları içerisinde yürüttükleri bu mahkemelerin görevine giren suçlarla ilgili soruşturmaları yapar ve ivedi, zorunlu işlerin tamamlanmasından sonra düşünce yazısına soruşturma evrakını ekleyip ağır ceza mahkemesi veya özel kanunlarla kurulan diğer ceza mahkemelerinin Cumhuriyet başsavcılığına gönderirler.
Büyükşehir belediye sınırları içerisinde bulunan Cumhuriyet başsavcıları, bu yer ceza mahkemelerinin yargı çevresinde yetkilidir. Ancak, büyükşehir belediye sınırları içerisinde yer alan ağır ceza mahkemeleri ile özel kanunlarla kurulan diğer ceza mahkemelerinin görevine giren işlerde yukarıdaki fıkra hükmü uygulanır.
(Mülga dördüncü fıkra: 11/5/2005-5348/4 md.; Yeniden düzenleme: 1/7/2016-6723/30 md.) Türk Ceza Kanununun İkinci Kitap Dördüncü Kısmının Dördüncü, Beşinci, Altıncı ve Yedinci Bölümlerinde tanımlanan suçlar (318 inci, 319 uncu, 324 üncü, 325 inci ve 332 nci maddeler hariç) ile 3713 sayılı Kanunun kapsamına giren suçlar sebebiyle açılan soruşturmalar suçun işlendiği yerin bağlı olduğu ilin adıyla anılan Cumhuriyet başsavcılığınca yürütülür. İl Cumhuriyet savcısı, suçun işlendiği yer Cumhuriyet savcısından soruşturmanın kısmen veya tamamen yapılmasını isteyebilir. Gecikmesinde sakınca bulunan hallerde suçun işlendiği yer Cumhuriyet savcısı zorunlu olan delilleri toplar ve gerekmesi halinde alınacak kararlar bakımından bulunduğu yer sulh ceza hakimliğinden talepte bulunur.
Diğer kanunların Cumhuriyet savcılarının yetkisine ilişkin hükümleri saklıdır.
Bu bilgiler ışığında somut olay değerlendirildiğinde; 5325 sayılı Kanunun 21. maddesi gereği "Devletin Birliğini ve Ülke Bütünlüğü Bozma ve Silahlı Terör Örgütüne Üye Olmak" suçlarından, ... Cumhuriyet Başsavcılığınca hazırlanan fezlekeye istinaden ... Cumhuriyet Başsavcılığınca yürütülen soruşturma sonunda hakkında ek kovuşturmaya yer olmadığına dair karar verilen şüphelinin, ... Cumhuriyet Başsavcılığının talebi üzerine ... Sulh Ceza Hakimliğinin 10.01.2017 tarih 2017/116 değişik iş sayılı kararı ile 5271 sayılı CMK"nın 128/1-2 ve 668 sayılı KHK"nın 3/1-ı maddelerince mal varlığına el konulması sureti ile soruşturma aşamasında uygulanan tedbirlerin kaldırılmasına yönelik Cumhuriyet Başsavcılığınca yapılan istemi, 3713 sayılı Kanunun kapsamına giren suçlar sebebiyle açılan soruşturmaların suçun işlendiği yerin bağlı olduğu ilin adıyla anılan Cumhuriyet Başsavcılığınca yürütüleceği ve bu kapsamda hakkında kovuşturmaya yer olmadığına dair karar verildiği de gözetilerek; 5235 sayılı Kanunun 10/1 maddesine göre yürütülen soruşturmalarda hakim tarafından verilmesi gerekli kararları almakla görevli olan Sulh Ceza Hakimliğinin, etkin soruşturma ve yargılamanın makul sürede sonuçlandırılması zorunluluğu nazara alındığında soruşturmayı yürüten İl Cumhuriyet Başsavcılığının bulunduğu yer Sulh Ceza Hakimliği olduğunda kuşku bulunmamakla somut olay yönünden ... Sulh Ceza Hakimliğinin de görev ve yetkili olduğu nazara alınmadan, Cumhuriyet savcısınca yapılan itirazın reddine dair verilen mercii kararında isabet bulunmadığından istemin kabulüne karar verilmiştir.
V-SONUÇ: Açıklanan sebeplerle;
Kanun yararına bozma talebine dayanılarak düzenlenen tebliğnamedeki bozma isteği incelenen dosya kapsamına nazaran yerinde görüldüğünden, ... 2. Sulh Ceza Hakimliğinin 09.08.2019 tarihli ve 2019/4320 değişik iş sayılı kararının CMK"nın 309/4-a maddesi uyarınca BOZULMASINA, müteakip işlemlerin mahallinde icrasına, dosyanın mahalline gönderilmek üzere Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığına TEVDİİNE, 18.12.2020 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.