Yargıtay 10. Hukuk Dairesi 2022/1516 Esas 2022/6174 Karar Sayılı İlamı

Mahkemesi : ... 12. İş Mahkemesi

Dava, davacının yaşlılık aylığının kesilmesine ilişkin Kurum işleminin iptali ile kesilen aylıkların davacıya ödenmesi gerektiğinin ve dahili davalı ... yanındaki çalışmalarının tespiti istemine ilişkindir
İlk Derece Mahkemesince, davanın kabulüne dair verilen karara karşı, dahili davalı ... ile davalı Kurum vekilleri tarafından istinaf yoluna başvurulması üzerine, ... Bölge Adliye Mahkemesi 10. Hukuk Dairesince istinaf başvurularının kabülü ile kararın kaldırılarak davanın kabulüne dair karar verilmiştir.
... Bölge Adliye Mahkemesi 10. Hukuk Dairesi kararının dahili davalı ... ve davalı Kurum vekilleri tarafından temyiz edilmesi üzerine, temyiz isteklerinin süresinde olduğu anlaşıldıktan ve Tetkik Hâkimi ... tarafından düzenlenen raporla dosyadaki kâğıtlar okunduktan sonra işin gereği düşünüldü ve aşağıdaki karar tespit edildi.
I-İSTEM:
Davacı vekili; 01.06.2011 tarihinden itibaren yaşlılık aylığı alırken, sahte sigortalılık tespit edilmesi nedeniyle aylığın kesilip, 01.06.2011 – 24.06.2016 tarihleri arasında yersiz ödemeler nedeniyle borç tahakkuk edilen davacının, Kurumca iptal edilen 2010 – 2011 yıllarındaki çalışmalarının ... ve ... adlı işverenlere ait işyerlerinde geçmediğini, bu dönemde ... bulunan ...’ye ait işyerinde çalıştığını beyanla, yaşlılık aylığının kesilmesi işleminin iptali ve yeniden bağlanması ile kesilen aylıkların yasal faizi ile tahsiline karar verilmesini talep etmiştir.
II-CEVAP:
Davalı SGK Başkanlığı vekili, Kurumca yapılan işlemlerin usul ve yasaya uygun olduğunu, davacının çalıştığını iddia ettiği tarihte 506 sayılı Yasanın 2. ve 6. maddeleri anlamında (5510 sayılı Yasanın 4. ve 5. maddeleri anlamında) fiili sigortalı olarak adlandırılabilecek çalışmaları bulunduğunu ispatlamak zorunda olduğunu beyanla davanın reddine karar verilmesini istemiştir.
Dahili davalı ... vekili; davada hak düşürücü sürenin geçtiğini, müvekkili ile davacı arasında işçi işveren ilişkisi bulunmadığını, müvekkilinin faaliyeti nedeniyle yanında işçi çalıştırma gereksiniminin olmadığını, davacı tanıklarının dava konusu dönemde işhanında çalışanlar olmadığı gibi davacının arkadaşları olması nedeniyle gerçeğe aykırı beyanda bulunabileceklerini beyanla davanın reddini talep etmiştir.
III-MAHKEME KARARI:
A-İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
Mahkemece, ‘’Davacının davasının kabulüne; davacının dahili davalı ...'ye ait 1250 sokak No:25/306 Pullukçu iş hanı Kapılar Konak ... adresinde bulunan ve kurumda tescilsiz çanta imaları işi iş yerinde 03/08/2010-31/01/2011 tarihleri arasında 179 gün ve 12/05/2011-31/05/2011 tarihleri arasında 20 gün olmak üzere toplam 199 gün fiili olarak çalıştığı ancak 199 gün çalışmasının davacının bilgisi dışında sahte iş yerlerinden kuruma bildirildiği anlaşıldığından, davacının aylığının kesilmesine yönelik kurum işleminin iptali ile kesilen aylığın kesildiği tarihten itibaren yeniden bağlanması gerektiğinin ve ödenmeyen her bir aylığın ödenmesi gereken aylardan itibaren işleyecek yasal faizi ile birlikte ödenmesi gerektiğinin tespitine’’ karar verilmiştir.
B-BÖLGE ADLİYE MAHKEMESİ KARARI
Bölge Adliye Mahkemesince ‘’ 1- a) Davalı SGK Başkanlığı vekilinin istinaf talebinin kısmen kabulüne,
b) Dahili davalı ... vekilinin istinaf talebinin reddine,
... 12. İş Mahkemesi'nin, 06.10.2020 tarihli, 2016/494 E, 2020/376 K. sayılı kararının Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun 353/1-b.2 maddesi uyarınca kaldırılmasına,
2-Davanın kabulüne,
Davacının, ... ve ... sicil sayılı işyerlerinden bildirimlerin SGK Başkanlığı tarafından iptalinin yerinde olduğunun, davacının dahili davalı ...'ye ait 1250 sokak No:25/306 Pullukçu iş hanı Kapılar Konak ... adresinde bulunan ve kurumda tescilsiz çanta imalatı işi iş yerinde 03/08/2010-31/01/2011 tarihleri arasında 179 gün ve 12/05/2011-31/05/2011 tarihleri arasında 20 gün olmak üzere toplam 199 gün fiili olarak çalıştığının tespitine,
Davacının, aylığının kesilmesine yönelik kurum işleminin iptali ile kesilen aylığın kesildiği tarihten itibaren yeniden bağlanması gerektiğinin ve ödenmeyen her bir aylığın ödenmesi gereken aylardan itibaren işleyecek yasal faizi ile birlikte ödenmesi gerektiğinin tespitine’’ karar verilmiştir.
IV-TEMYİZ KANUN YOLUNA BAŞVURU VE NEDENLERİ:
Davalı Kurum vekili, davanın reddine karar verilmesi gerekirken, yetersiz tanık anlatımlarına dayanılarak kabulüne karar verilmiş olmasının usul ve yasaya aykırı olduğunu, fer'i müdahil olan Kurum aleyhine yargılama giderine ve vekalet ücretine hükmedilemeyeceğini, yaşlılık aylığı için hizmet süresi, prim gün sayısı ve yaş şartları ile işten ayrılmış olma şartları gerektiğini belirterek temyiz kanun yoluna başvurmuştur.
Davalı ... vekili, davada hak düşürücü sürenin geçtiğini, kararda aylığın kesilmesi işleminin iptaline karar verildiğini, husumetin SGK Başkanlığı'nda olduğunu, kararın müvekkili açısından sorumluluk doğurmadığını, yargılama gideri ve vekalet ücretinden sorumlu tutulamayacağını belirterek temyiz kanun yoluna başvurmuştur.
V-İLGİLİ HUKUK KURALLARI VE İNCELEME:
Dava, 506 sayılı Kanunun 79/10. (5510 sayılı Kanun’un m. 86/9.) maddesi uyarınca açılmış hizmet tespiti davasıdır. Maddeye göre, “Yönetmelikle tespit edilen belgeleri işveren tarafından verilmeyen veya çalıştıkları Kurumca tespit edilemeyen sigortalılar, çalıştıklarını hizmetlerinin geçtiği yılın sonundan başlayarak 5 yıl içerisinde mahkemeye başvurarak alacakları ilam ile ispatlayabilirlerse, bunların mahkeme kararında belirtilen aylık kazanç toplamları ile prim ödeme gün sayıları nazara alınır.”
Hizmet akdi ile bir veya birden fazla işveren tarafından çalıştırılanların hizmetlerin tespitine ilişkin davalar, kamu düzenine ilişkindir. Bu nedenle özel bir duyarlılıkla ve özenle yürütülmesi zorunludur. Bu çerçevede hak kayıplarının ve gerçeğe aykırı sigortalılık süresi edinme durumlarının önlenmesi, temel insan haklarından olan sosyal güvenlik hakkının korunabilmesi için, bu tür davalarda tarafların gösterdiği kanıtlarla yetinilmeyerek, gerekli araştırmaların re'sen yapılması ve kanıtların toplanması gerektiği göz önünde bulundurulmalıdır.
Mahkemece, davacının çalışmasının geçtiği iddia edilen işyerine o tarihte komşu olan diğer işyerlerinin sahipleri, kapsama alınış tarihleri ve bildirge tarihinde anılan iş yeri çalışanları, davalı Kurumdan sorulmak suretiyle tespit edilerek, bilgi ve görgülerine başvurulmalı, ayrıca işyerinin bulunduğu işhanı yönetiminin de araştırılarak yönetici ve güvenlikçiler dinlenmeli, tanık beyanları arasında çelişki oluşursa giderilmeli, bu konuda yeterli ve gerekli tüm soruşturma yapılarak uyuşmazlık konusu husus, hiçbir kuşku ve duraksamaya yer bırakmayacak biçimde çözümlenip; deliller hep birlikte değerlendirilip takdir edilerek, varılacak sonuç uyarınca bir karar verilmelidir.
Bu maddi ve hukuki olgular göz ardı edilerek, eksik araştırma ve inceleme sonucu yazılı şekilde hüküm tesisi usul ve yasaya aykırı olup bozma nedenidir.
O hâlde, dahili davalı ... ve davalı Kurum vekillerinin bu yönleri amaçlayan temyiz itirazları kabul edilmeli ve ... Bölge Adliye Mahkemesi 10. Hukuk Dairesinin kararı bozulmalıdır.
SONUÇ: ... Bölge Adliye Mahkemesi 10. Hukuk Dairesi kararının, yukarıda açıklanan nedenlerle HMK'nın 373/2. maddesi gereğince BOZULMASINA, temyiz harcının istek halinde ilgilisine iadesine, dosyanın kararı veren Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine, 21/04/2022 gününde oybirliğiyle karar verildi.