Yargıtay 10. Hukuk Dairesi 2022/290 Esas 2022/6167 Karar Sayılı İlamı

Bölge Adliye
Mahkemesi : ... Bölge Adliye Mahkemesi 34. Hukuk Dairesi
No : 2021/2570-2021/1695
İlk Derece
Mahkemesi :Marmaraereğlisi Asliye Hukuk (İş) Mahkemesi
No : 2019/10-2021/187

Dava, hizmet tespiti istemine ilişkindir.
İlk Derece Mahkemesince, hükümde belirtilen gerekçelerle davanın kısmen kabulüne dair verilen karara karşı fer'i müdahil Kurum ve davalı vekilleri tarafından istinaf yoluna başvurulması üzerine, ... Bölge Adliye Mahkemesi 34. Hukuk Dairesince istinaf başvurusunun esastan reddine karar verilmiştir.
... Bölge Adliye Mahkemesi 34. Hukuk Dairesince verilen kararın, fer'i müdahil Kurum vekili tarafından temyiz edilmesi üzerine, temyiz isteğinin süresinde olduğu anlaşıldıktan ve Tetkik Hâkimi ... tarafından düzenlenen raporla dosyadaki kağıtlar okunduktan sonra işin gereği düşünüldü ve aşağıdaki karar tespit edildi.
I-İSTEM
Davacı vekili; davacının 01.01.2004-01.03.2014 tarihleri arasında aralıksız olarak davalı ...'ün yanında işçi olarak çalışmış bulunduğunu ancak SGK'ya işe giriş tarihinin 15.07.2011 tarihine kadar bildirilmediğini belirterek 01.01.2004 ile 15.07.2011 tarihleri arasında çalıştığının tespitine karar verilmesini talep etmiştir.
II.CEVAP:
Feri müdahil Kurum vekili; davanın reddine karar verilmesini istemiştir.
Davalı vekili;Davacının müvekkilinin işyerinde 2011 yılında çalışmaya başladığını, hizmet tespiti davası yönünden zamanaşımı söz konusu olup çalışma olgusunun ve talebinin reddi gerektiğini, işyerinin son derece küçük bir işletme olduğunu, davacının iddia ettiği üzere hizmet akdine bağlı bir çalışmasının söz konusu olmadığını belirterek davanın reddine karar verilmesini talep etmiştir.
III.MAHKEME KARARI
A.İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI:
Mahkemece "Davanın kısmen kabulü ile, davacının; davalı ...'e ait iş yerinde;
18.04.2004-30.06.2004 arası 72 gün, günlük 18.32 TL.
01.07.2004-31.12.2004 arası 180 gün,günlük 14.80 TL.
01.01.2005-31.12.2005 arası 360 gün günlük 16.29 TL
01.01.2006-31.12.2006 arası 360 gün günlük 17.70 TL
01.01.2007-31.06.2007 arası 180 gün,günlük 18,75 TL
01.07.2007-31.12.2007 arası 180 gün günlük 19.50 TL
01.01.2008-31.06.2008 arası 180 gün günlük 20.28 TL
01.07.2008-31.12.2008 arası 180 gün günlük 21.29 TL
01.01.2009-30.06.2009 arası 180 gün günlük 22.20 TL
01.07.2009-31.12.2009 arası 180 gün günlük 23.10 TL
01.01.2010-30.06.2010 arası 180 gün günlük 24.30 TL
01.07.2010-31.12.2010 arası 180 gün günlük 25.35 TL
01.01.2011-30.06.2011 arası 180 gün günlük 26.55 TL
01.07.2011-15.07.2011 arası 14 gün günlük 27.90 TL ücretle çalışmış olduğunun tespitine’’ karar verilmiştir.
B.BÖLGE ADLİYE MAHKEMESİ KARARI:
Marmaraereğlisi Asliye Hukuk Mahkemesi'nin 01/06/2021 tarihli, 2019/10 Esas - 2021/187 Karar sayılı kararı usul ve esas yönünden hukuka uygun bulunduğundan feri müdahil Kurum vekili ile davalı vekilinin istinaf başvurusunun 6100 sayılı Yasanın 353/1-b-1 maddesi gereğince esastan reddine karar verilmiştir.
IV-TEMYİZ KANUN YOLUNA BAŞVURU VE NEDENLERİ:
Davalı vekili;Eksik araştırma ile bir kısım kamu tanıklarının dinlenilmesinden vazgeçilmesinin hatalı olduğunu, davacının işe başladığı tarihin somutlaştırılmadığını, davacının yaptığı işin esaslarının ortaya konulmadığını, dinlenen kamu tanıklarının görgüye dayalı bilgilerinin nasıl oluştuğu hususunun işyerlerinin krokilerinin de oluşturularak denetlenebilir hale getirilmesi gerekirken bu husus eksik bırakıldığını, yargılama aşamasında dinlenen taraf tanık beyanları incelendiğinde davacının ''tarım ve hayvancılık'' işlerinde çalıştırıldığının anlaşıldığını, Çalışılan iş yerinin 4857 sayılı Kanunun 4. maddesi kapsamında bulunup bulunmadığı irdelenerek Mahkemenin görevli olup olmadığı hususu tartışılmadan sonuca gidilmesinin isabetsiz olduğunu, davanın reddi gerektiğini belirterek,
Feri müdahil Kurum vekili; fiili çalışmanın ispat edilmediğini, eksik inceleme ile karar verildiğini belirterek istinaf kanun yoluna başvurmuşlardır. kararın bozulmasını istemiştir.
V-İLGİLİ HUKUK KURALLARI VE İNCELEME:
5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’nun geçici 7. maddesi uyarınca, 01.10.2008 tarihi öncesi isteme ilişkin davanın yasal dayanağı mülga 506 sayılı Sosyal Sigortalar Kanunu’nun 79/10. ve 01.10.2008 tarihi sonrası isteme ilişkin davanın yasal dayanağı 5510 sayılı Kanunun 86/9. maddeleridir. 506 sayılı Kanunun 6. maddesinde ifade edildiği üzere, “sigortalı olmak hak ve yükümünden kaçınılamaz ve vazgeçilemez.” Anayasal haklar arasında yer alan sosyal güvenliğin yaşama geçirilmesindeki etkisi gözetildiğinde, sigortalı konumunda geçen çalışma sürelerinin saptanmasına ilişkin davaların, kamu düzenine ilişkin olması nedeni ile özel bir duyarlılık ve özenle yürütülmesi zorunludur. Bu bağlamda, hak kayıplarının ve gerçeğe aykırı sigortalılık süresi edinme durumlarının önlenmesi, temel insan haklarından olan sosyal güvenlik hakkının korunabilmesi için, bu tür davalarda tarafların gösterdiği kanıtlarla yetinilmeyip, gerek görüldüğünde resen araştırma yapılarak kanıt toplanması gerektiği özellikle göz önünde bulundurulmalıdır.
506 sayılı Kanunun 63/A bendi hükmüne göre yaşlılık aylığı almakta iken çalışmaya başlayanların yaşlılık aylıkları bu çalışma olgusuna dayalı ve onunla sınırlı olarak kesilmektedir. Ancak aynı Kanunun 63/B bendi kapsamında sigortalının istemi bulunması halinde sigortalı adına sosyal güvenlik destek primi ödenerek veya sigortalı adına tüm sigorta kollarından prim ödenmesi durumunda bunun sigortalının aylığı kesilmeden çalışma tercihini gösterdiği kabulüyle aylığı kesilmeden çalışmaya devam etmesi mümkündür.
Öte yandan; davanın yasal dayanağı 5510 sayılı Kanunun geçici 7/1’nci maddesi uyarınca uygulama alanı bulan mülga 506 sayılı Kanunun 79’ncu maddesi olup; anılan Kanunun 6’ncı maddesi gereği sigortalı olmak hak ve yükümünden kaçınılamaz ve vazgeçilemez. Sigortalı ister sosyal güvenlik destek primi, isterse tüm sigorta kollarına tabi olarak çalışsın, Kanunun öngördüğü belli bir sosyal güvenlik kuruluşu sigortalısı olması, kamu düzenine ilişkin, kişiye bağlı, vazgeçilmez ve kaçınılmaz hak ve yükümlülük doğuran bir hukuksal statü yaratır. Bu statüye Kurumun prim tahakkuk ettirmesi, sigortalının iş kazası geçirmesi veya meslek hastalığına yakalanması halinde kendisi ya da hak sahiplerine gelir bağlanması gibi çeşitli sonuçlar bağlanmıştır. Bu sonuçlar kapsamında davacının bildirim yapılmayan dönemlerdeki çalışmalarının tespitini istemekte hukuki yararının bulunduğu ve aksinin kabulü halinde yaşlılık ya da emekli aylığı alan kişilerin sigortasız çalıştırılabileceği gibi sosyal güvenlik hakkının zorunlu ve vazgeçilemez niteliğine aykırı bir sonuç çıkacağı açıktır.
Dosyadaki kayıt ve belgelerin incelenmesinde davacının 15.07.2011 ile 30.11.2013 tarihleri arasında davalı iş yerinden bildirimlerinin yapıldığı, 01.01.2004 tarihinden itibaren 4 a kapsamında yaşlılık aylığı almakta olduğu, anlaşılmaktadır. Mahkemece, davacının çalışmalarının kabul edildiği dönemde, 506 sayılı Yasa kapsamında, yaşlılık aylığı almakta olduğunun anlaşılması karşısında, davacı dinlenmek suretiyle, talebinin SGDP primine tabi olarak mı, yoksa 4/a kapsamında hizmet tespitine mi yönelik olduğu açıklığa kavuşturulmalı, elde edilecek sonuç değerlendirilmek suretiyle hüküm kurulmalıdır.
Mahkemece yukarıda belirtilen hukuki ve maddi olgular gözetilmeksizin yazılı şekilde karar verilmiş olması usul ve yasaya aykırı olup, bozma nedenidir.
O halde, feri müdahil Kurum vekilinin bu yönleri amaçlayan temyiz itirazları kabul edilmeli ve ... Bölge Adliye Mahkemesi 34. Hukuk Dairesinin istinaf başvurusunun esastan reddine ilişkin kararının kaldırılarak İlk Derece Mahkemesince verilen hüküm bozulmalıdır.
SONUÇ:... Bölge Adliye Mahkemesi 34. Hukuk Dairesi kararının HMK'nın 373/1. maddesi gereğince kaldırılarak temyiz edilen ilk derece mahkemesi hükmünün yukarıda açıklanan nedenlerle BOZULMASINA, dosyanın kararı veren İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine, 21/04/2022 gününde oybirliğiyle karar verildi.