Danıştay 6. Daire 2018/4476 Esas 2022/3601 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
ALTINCI DAİRE
Esas No : 2018/4476
Karar No : 2022/3601

TEMYİZ EDEN (DAVACI) : ...Enerji Üretim Ve Ekonomik Çözümleri A.ş.
VEKİLİ : Av. ...

KARŞI TARAF (DAVALILAR) : 1- ...İl Özel İdaresi
VEKİLİ : Av. ...

2- ...Valiliği (...Müdürlüğü)
VEKİLİ : Av. ...

İSTEMİN KONUSU : ...Bölge İdare Mahkemesi .... İdari Dava Dairesinin ...tarih ve E:..., K:...sayılı kararının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.

YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem: Isparta ili, Gönen ilçesi, ...Köyü, ...Mevkii, ...pafta, ...ve ...parsel sayılı taşınmazların bulunduğu alanda lisanssız güneş enerjisi santrali yapılması için alanın tarım dışı amaçla kullanımının uygun görülmemesine ilişkin Isparta Valiliğinin ... tarihli, ... sayılı işlemi ile bu karar dayanak alınarak söz konusu parsellerde lisanssız güneş enerjisi santrali yapılması amacıyla 1/5000 ölçekli nazım imar planı ve 1/1000 ölçekli uygulama imar planı yapılması isteminin reddine ilişkin Isparta İl Özel İdaresinin ...tarihli, E....sayılı işleminin iptali istenilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: .... İdare Mahkemesince verilen ...tarih ve E:..., K:...sayılı kararda; dava dosyasındaki bilgi ve belgeler ile yerinde yaptırılan keşif ve bilirkişi incelemesi sonucunda düzenlenen bilirkişi raporunun birlikte değerlendirilmesinden, taşınmazların halihazırda ekili ve tarım amaçlı kullanıldığı, ...ve ...parsel sayılı taşınmazların hafif eğimli arazi sınıfında olduğu, geçiş ikliminin yaşandığı bölgede uzun yıllar yağış ortalamasının 600 mm'nin üzerinde ve yıllık sıcaklık ortalamasının 12 derece civarında bulunduğu; iklim, bitki örtüsü, topoğrafya, toprak derinliği, eğim, toprak yapısı, verimlilik ve sulanabilirlik durumu gibi kriterler dikkate alındığında taşınmazların kuru mutlak tarım arazisi olduğu gerekçesiyle uyuşmazlık konusu taşınmazların tarım dışı amaçla kullanımın uygun görülmemesine ilişkin Isparta Valiliğinin ...tarihli, ...sayılı işlemi ile güneş enerjisi santrali yapılması amacına yönelik 1/5000 ölçekli nazım imar planı ve 1/1000 ölçekli uygulama imar planı yapılması talebinin reddine ilişkin işlemlerde hukuka aykırılık bulunmadığı sonucuna varılmıştır.
Belirtilen gerekçelerle, dava konusu işlemler hukuka uygun bulunarak davanın reddine karar verilmiştir.
Bölge İdare Mahkemesi İdari Dava Dairesi kararının özeti: İstinaf başvurusuna konu İdare Mahkemesi kararının hukuka ve usule uygun olduğu ve istinaf dilekçelerinde ileri sürülen iddiaların söz konusu kararın kaldırılmasını sağlayacak nitelikte görülmediği gerekçesiyle 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanununun 45. maddesinin 3. fıkrası uyarınca istinaf başvurusunun reddine karar verilmiştir.

TEMYİZ EDENİN İDDİALARI : Bilirkişi raporuna yapılan itirazların mahkemece değerlendirilmediği, bilirkişilerden ...'nın Burdur Gıda ,Tarım ve Hayvancılık İl Müdürlüğü'nde görev yaptığı, bilirkişilerin kendi kurumları ile ilgili uyuşmazlıklarda görev almaması gerektiği, bu durumun temyiz edilen karara esas alınan bilirkişi raporunun tarafsızlığını şüpheye düşürdüğü, dosyada bulunan uzman görüşü ve bilirkişi raporları arasında çelişki olduğu ileri sürülmektedir.

KARŞI TARAFIN SAVUNMALARI :
1-... Valiliği tarafından; bilirkişi olarak görevlendirilen ...'nın Burdur ilinde görev yaptığı, tarafsız olarak görevini yaptığı, tarım arazilerinin korunması gerektiği savunulmaktadır.
2-... İl Özel İdaresi tarafından; savunma verilmemiştir.

DANIŞTAY TETKİK HAKİMİ ...DÜŞÜNCESİ: Temyiz isteminin kabulü ile Bölge İdare Mahkemesi İdari Dava Dairesi kararının bozulması gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Altıncı ve Onuncu Daireleri müşterek heyetince 2575 sayılı Danıştay Kanununun Ek 1. maddesi uyarınca birlikte yapılan toplantıda, Tetkik Hakiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:

İNCELEME VE GEREKÇE:
MADDİ OLAY :
Davacı tarafından Isparta ili, Gönen ilçesi, ...Köyü, ...Mevkii, ...pafta, ...ve ...parsel sayılı taşınmazları üzerinde güneş enerji santrali kurulmak istenildiğinden bu doğrultuda ilk olarak parsellerin tarım dışı amaçla kullanımı için Isparta Gıda, Tarım ve Hayvancılık İl Müdürlüğünden izin istenilmiş, anılan Müdürlük tarafından hazırlanan etüt raporunda taşınmazların kuru mutlak tarım arazisi olarak belirlenmesi üzerine İl Toprak Koruma Kurulunun ...tarihli, ...sayılı kararıyla güneş enerji santrali olarak tarım dışı amaçla kullanılmasına oybirliğiyle karar verilmiş ve nihai kararın verilmesi için söz konusu karar Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığına gönderilmiştir.
Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı Tarım Reformu Genel Müdürlüğünün ...tarihli, ...sayılı kararıyla, Elektrik Piyasasında Lisansız Elektrik Üretimine İlişkin Yönetmeliğin Uygulanmasına Dair Tebliğ kapsamında çatı uygulaması haricinde güneş enerjisine dayalı başvurular için mutlak tarım arazileri, özel ürün arazileri, dikili tarım arazileri, sulu tarım arazileri ile çevre arazilerde tarımsal kullanım bütünlüğünü bozan alanları kapsamadığına ilişkin görüş bildirilmesi ve diğer kurumlardaki iş ve işlemler tamamlandıktan sonra tarım dışı amaçlı kullanım izinlerinin sonuçlandırılması gerektiğinin bildirilmesi üzerine davacı şirket tarafından arazi sınıfının yeniden belirlenmesi amacıyla Gıda, Tarım ve Hayvancılık Müdürlüğüne başvurulmuş ve ilgili kurumun ...tarihli, ...sayılı yazısıyla uyuşmazlık konusu taşınmazların arazi sınıfı kuru mutlak tarım arazisi olarak belirlenmiştir.
Davacı şirketin talebi üzerine Süleyman Demirel Üniversitesi Ziraat Fakültesi Toprak Bilimi ve Bitki Besleme Bölümü tarafından 08.05.2015 tarihinde arazinin sınıfının belirlenmesi amacıyla düzenlenen raporda; su kaynaklarının dava konusu taşınmazlardan uzakta bulunduğu, alanda farklı ürün deseni olmadığı, buğday yetiştirildiği,%10 luk kısmı taşlık ve güneyinde şiddetli erozyon olan ... parsel sayılı taşınmazın eğiminin %7-8 olduğu, %10 luk kısmının taşlık ve güneyinde şiddetli erozyon olduğu, yetiştirilen bitkilerden elde edilen verimin yöre ortalamasının altında kaldığı, tarım arazisi sınıflandırmasına göre marjinal tarım arazisi vasfında olduğu; eğim %3 olan ...parsel sayılı taşınmazda ise erozyon olduğu, yetiştirilen bitkilerden elde edilen verimin yöre ortalamasının altında kaldığı, tarım arazisi sınıflandırmasına göre anılan taşınmazın arazi sınıfının marjinal tarım arazisi olduğu şeklinde tespitlere yer verilmiştir.
Süleyman Demirel Üniversitesi Ziraat Fakültesi Toprak Bilimi ve Bitki Besleme Bölümü tarafından hazırlanan bu rapor ile davacı tarafından Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı Tarım Reformu Genel Müdürlüğüne arazinin sınıfının belirlenmesi amacıyla yeniden başvuruda bulunulmuş ve arazinin vasfının kuru mutlak tarım arazisi olduğu ve tarım dışı amaçla kullanımının uygun olmadığı davacıya bildirilmiştir.
Davacı tarafından, Isparta İl Özel İdaresine dava konusu alanda güneş enerji santrali yapılması amacıyla 1/5000 ölçekli nazım imar planı ve 1/1000 ölçekli uygulama imar planı yapılması talebiyle başvurulmuş ve Isparta İl Özel İdaresinin ...tarihli, ...sayılı kararıyla Isparta Valiliği Gıda, Tarım ve Hayvancılık Müdürlüğünün 18.04.2016 tarihli yazısıyla alanın tarım dışı amaçla kullanılmasının uygun bulunmadığı belirtilerek imar planı değişikliği talebi ret edilmiştir.
Bunun üzerine görülmekte olan dava açılmıştır.

İLGİLİ MEVZUAT:
2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanununun 31. maddesinde; '' Bu Kanunda hüküm bulunmayan hususlarda; hakimin davaya bakmaktan memnuiyeti ve reddi, ehliyet, üçüncü şahısların davaya katılması, davanın ihbarı, tarafların vekilleri, dosyanın taraflar ve ilgililerce incelenmesi, feragat ve kabul, teminat, mukabil dava, bilirkişi, keşif, delillerin tespiti, yargılama giderleri, adli yardım hallerinde ve duruşma sırasında tarafların mahkemenin sukünunu ve inzibatını bozacak hareketlerine karşı yapılacak işlemler, elektronik işlemler ile ses ve görüntü nakledilmesi yoluyla duruşma icrasında Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanunu hükümleri uygulanır. Ancak, davanın ihbarı Danıştay, mahkeme veya hakim tarafından re'sen yapılır. Bilirkişiler, bilirkişilik bölge kurulları tarafından hazırlanan listelerden seçilir ve bilirkişiler hakkında Bilirkişilik Kanunu ve 12/1/2011 tarihli ve 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanununun ilgili hükümleri uygulanır.'' hükmüne yer verilmiştir.
Atıf yapılan Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanunu yerine çıkarılan ve 01/10/2011 tarihinde yürürlüğe giren 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanununun "Bilirkişiye başvurulması gereken haller" başlıklı 266. maddesinin 1. fıkrasında, " Mahkeme, çözümü hukuk dışında, özel veya teknik bilgiyi gerektiren hâllerde, taraflardan birinin talebi üzerine yahut kendiliğinden, bilirkişinin oy ve görüşünün alınmasına karar verir." hükmüne, "Bilirkişilerin görevlendirilmesi" başlıklı 268. maddesinin 3. fıkrasında, " Kanunların görüş bildirmekle yükümlü kıldığı kişi ve kuruluşlara görevlendirildikleri konularda bilirkişi olarak öncelikli başvurulur. Ancak kamu görevlilerine, bağlı bulundukları kurumlarla ilgili dava ve işlerde, bilirkişi olarak görev verilemez." hükmüne yer verilmiştir.
Aynı Kanununun 271. maddesinde; bilirkişilere bilirkişilik görevini sadakat ve özenle, bilim ve fenne uygun olarak, tarafsız ve objektif bir biçimde yerine getirileceğine yönelik yemin verdirileceği düzenlenmiştir.
6754 sayılı Bilirkişilik Kanununun 3. maddesinin 1. fıkrasında, "Bilirkişi, görevini dürüstlük kuralları çerçevesinde bağımsız, tarafsız ve objektif olarak yerine getirir" hükmüne yer verilmiştir.
10/07/2018 günlü, 30474 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan 1 sayılı Cumhurbaşkanlığı Kararnamesinin "Teşkilat" başlıklı 411. maddesinde, " Tarım ve Orman Bakanlığı; merkez, taşra ve yurtdışı teşkilatından oluşur." hükmüne yer verilmiştir.

HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
Yukarıda yer verilen mevzuat hükümlerinin değerlendirilmesinden, bilirkişinin görevini yerine getirirken tarafsız olması gerektiği, bu nedenle bilirkişiye tarafsız davranacağına dair yemin ettirileceği düzenlenmiş, ayrıca tarafsızlığın sağlanabilmesi için kamu görevlilerinin görevli bulundukları kurumlar ile ilgili dava ve işlerde görev alamayacakları anlaşılmaktadır. Bütün bu düzenlemeler ile bilirkişilerin tarafsız, objektif ve her türlü etkiden uzak şekilde görevlerini ifa etmeleri ve bu şekilde uyuşmazlığın çözümüne katkı sağlayacak teknik ve uzmanlık görüşü içeren raporun hazırlanmasının sağlanması amaçlanmaktadır.
Dosyanın incelenmesinden, Mahkemece hükme esas alınan bilirkişi raporunu hazırlayan heyetin ziraat mühendisi, orman mühendisi ve şehir plancısından oluştuğu ve ziraat mühendisi İbrahim Yeşilkaya'nın Burdur Gıda ,Tarım ve Hayvancılık İl Müdürlüğünde görev yaptığı anlaşılmaktadır.
Tarım ve Orman Bakanlığının merkez, taşra ve yurt dışı teşkilatından oluşması karşısında dava konusu işlemi tesis eden Isparta Valiliği Gıda, Tarım ve Hayvancılık İl Müdürlüğü ile bilirkişi seçilen ...'nın görev yaptığı Burdur Valiliği Gıda, Tarım ve Hayvancılık İl Müdürlüğünün aynı kurum olduğu açıktır.
Bu durumda, bilirkişi heyetinde ziraat konusunda uzman olan tek bilirkişi ...'nın kendi kurumuna karşı açılan davada görev yapması yukarıda belirtilen Kanun hükmüne aykırı olduğundan ve bilirkişilerin tarafsızlığı hakkında kuşku uyandırdığından, anılan Bakanlık teşkilatı dışında görev yapan ziraat mühendisinin bulunduğu yeni bir bilirkişi heyetiyle bilirkişi incelemesi yaptırılarak uyuşmazlığın esası hakkında karar verilmesi gerekimektedir.
Ayrıca dava dosyasında bulunan ve Süleyman Demirel Üniversitesi Ziraat Fakültesi Toprak Bilimi ve Bitki Besleme Bölümü tarafından 08.05.2015 tarihinde 4 ziraat mühendisi tarafından düzenlenen raporda toprağın eğimi, verimi, özellikleri ile tarım arazisi sınıflandırmasına ilişkin tespitlerinin dosyada bulunan bilirkişi raporundaki tespitlerle uyumsuz olduğu, söz konusu raporlar arasındaki çelişkinin de yaptırılacak yeni bir bilirkişi incelemesi sonucu düzenlenecek rapor ile giderilmesi gerekmektedir.
Bu itibarla, davanın reddine ilişkin Mahkeme kararına yönelik istinaf başvurusunun reddine yönelik temyize konu Bölge İdare Mahkemesi İdari Dava Dairesi kararında hukuki isabet bulunmamaktadır.

KARAR SONUCU:
Açıklanan nedenlerle;
1. 2577 sayılı Kanunun 49. maddesine uygun bulunan davacının temyiz isteminin kabulüne,
2. Davanın yukarıda özetlenen gerekçeyle reddine ilişkin Mahkeme kararına yönelik olarak yapılan istinaf başvurusunun reddi yolundaki temyize konu ...Bölge İdare Mahkemesi .... İdari Dava Dairesinin ...tarih ve E:..., K:...sayılı kararının BOZULMASINA,
3. Yeniden bir karar verilmek üzere dosyanın anılan Bölge İdare Mahkemesi İdari Dava Dairesine gönderilmesine, 24/03/2022 tarihinde, kesin olarak, oybirliğiyle karar verildi.