Yargıtay 10. Hukuk Dairesi 2022/3630 Esas 2022/6250 Karar Sayılı İlamı

Mahkemesi : Babaeski Asliye Hukuk (İş) Mahkemesi

Dava, hizmet tespiti istemine ilişkindir.
İlk Derece Mahkemesince, hükümde belirtilen gerekçelerle davanın kabulüne dair verilen karara karşı davalı ve fer'i müdahil kurum vekilleri tarafından istinaf yoluna başvurulması üzerine, ... Bölge Adliye Mahkemesi 33 Hukuk Dairesince davalı ... ve fer'i müdahil Kurum vekillerinin istinaf başvurusunun esastan reddine karar verilmiştir.
... Bölge Adliye Mahkemesi 33 Hukuk Dairesince verilen kararın davalı ... ve fer'i müdahil Kurumu vekillerinin tarafından temyiz edilmesi üzerine temyiz isteğinin süresinde olduğu anlaşıldıktan ve Tetkik Hakimi ... tarafından düzenlenen raporla dosyadaki kağıtlar okunduktan sonra işin gereği düşünüldü ve aşağıdaki karar tespit edildi.
I-İSTEM:
Davacı vekili özetle; davacının 04.02.2012-30.03.2016 tarihleri arasında davalı işyerinde çalıştığını, işe başlangıç tarihinin Kuruma geç bildirilerek 08.07.2015 tarihinde bildirilmiş olduğunu, aylık ortalama 2.200 TL ücret ile çalıştığını, 04.02.2012-08.07.2015 tarihleri arasındaki çalışmalarının kuruma bildirilmemiş olduğunu, 08.07.2015-30.03.2016 tarihleri arasında 2016 yılının Mart ayında 30 gün, 2015 yılında 6 gün olmak üzere toplam 36 günlük çalışmasının eksik bildirilmiş olduğunu ileri sürerek, 04.02.2012- 30.03.2016 tarihleri arasında davalıya ait işyerinde bilfiil çalıştığının ve bu süre içerisinde toplamda 1215 gün eksik çalışmalarının tespiti ve kuruma eksik ödenmiş olan primlerinin tespitine karar verilmesini talep etmiştir.
II-CEVAP
Davalı işyeri vekili özetle; davalının hayvan yemi ticareti yapmakta, kamyonla mal geldiğinde indirme ve yükleme işlerinde hamal kullanmakta olduğunu, hamalların işin bitiminde ton veya çuval hesabı paralarını davalının gider pusulasını imzalayarak aldıklarını ve başkalarının işine gittiklerini, davacının da iş akdinin yapıldığı 08.07.2015 tarihinden önce ilk olarak 08.11.2013 tarihinde serbest hamal olarak davalıya iş yaptığını, arkadaşı ile birlikte parasını alarak gider pusulası imzaladıklarını, iş bitince başka çağırılan işe gittiklerini, 08.11.2013 tarihinden önce davalı yanında hiç çalışmadığını, son ücretinin brüt 1.647 TL olduğunu savunarak davanın reddine karar verilmesini talep etmiştir.
Fer'i müdahil Kurum vekili özetle; davanın reddine karar verilmesini talep etmiştir.
III-MAHKEME KARARI
A-İLK DERECE MAHKEME KARARI
Davanın kabulü ile;
-3401199753477 Sicil numaralı sigortalı davacının ... sicil numaralı davalı işveren ... Unvanlı işyerinde;
-04.02.2012-07.07.2015 tarihleri arasında yasal asgari ücretle toplam 1.215 gün hizmet akdine dayalı olarak çalıştığı 1.215 TL günlük çalışmasının SGK'ya bildirilmediğinin tespitine karar verilmiştir.
B-BAM KARARI
İstinaf başvurularının esastan reddine karar verilmiştir.
IV-TEMYİZ KANUN YOLUNA BAŞVURU
Davalı ... vekili; Kararın davacı şahitlerinin beyanlarına dayandırıldığını, tanık beyanlarıyla davacının çalışmalarının giriş-çıkış tarihlerinin ispatlanamadığını, gider pusulalarının iddialarını ispatladığını, işyerine çay ve şeker geldiğinde bitişiğindeki kahvehanede iş bekleyen hamallardan çağrılarak mal indirip gider pusulası ile paralarının ödendiğini devamlı hamal gerekmediğini, davalının bu işyerini 08.07.2015 tarihinde kapattığını, çuvallı yem satışına geçtiğini, davacı ehliyet alacağını söylediğinden işçi yapıldığını, Çalışma ve İş Kurumu tarafından davacının 08.07.2015 ten önce çalışması olmadığının tespit edildiğini, işe giriş bildirgesinde davacının imzasının bulunduğunu belirterek mahkeme kararının bozulmasını istemiştir.
Fer'i Müdahil Kurum vekili; Davacının iddiasını ispatlayamadığını, kayıtlı tanık dinlenmesi gerektiğini, Kurum kayıtlarının esas olduğunu belirterek mahkeme kararının bozulmasını istemiştir.
V-İLGİLİ HUKUK KURALLARI VE İNCELEME
Davanın yasal dayanağı 506 sayılı Yasanın 79/10. ve 5510 sayılı Yasanın 86/9. maddeleri olup bu tür sigortalı hizmetlerin tespitine ilişkin davaların, kamu düzeniyle ilgili olduğu ve bu nedenle de özel bir duyarlılıkla ve özenle yürütülmesinin zorunlu ve gerekli bulunduğu açıktır. Bu çerçevede, hak kayıplarının ve gerçeğe aykırı sigortalılık süresi edinme durumlarının önlenmesi, temel insan haklarından olan sosyal güvenlik hakkının korunabilmesi için, bu tür davalarda tarafların gösterdiği kanıtlarla yetinilmeyip, gerek görüldüğünde resen araştırma yapılarak kanıt toplanabileceği de göz önünde bulundurulmalıdır.
Eldeki davada; davacının 08.07.2015-30.03.2016 tarihleri arasında 1034018 sicil numaralı davalı işyerinden bildiriminin yapıldığı, işyerinin 08.07.2015 tarihinde Yasa kapsamına alındığı 17.05.2016 tarihli denetim raporunda davacının davalı işyerinde sigortasız çalıştırıldığı iddiası ile ilgili olarak davacının ifade için müracaat etmemesi nedeniyle tespit yapılamadığının belirlendiği,davalı işyeri tarafından davacı ve arkadaşları adına açıklamasıyla 08.11.2013-27.05.2015 tarihleri arası gider pusulası düzenlendiği,dosyada bulunan ibranamede 08.07.2015-30.03.2016 tarihleri arası çalışmış olduğunun yazılı olduğu anlaşılmaktadır.
Uyuşmazlık konusu husus; davacının serbest hamal mı, yoksa işverene hizmet akdiyle bağlı olarak çalışan bir işçi mi olduğu noktasında toplanmış olup, mahkemece salt tanık beyanları doğrultusunda hüküm kurulduğu anlaşılmıştır. Mahkemece yapılan araştırma ve inceleme, hüküm kurmaya yeterli ve elverişli değildir.
Davacının çalışmasının gerçekliği, işin ve işyerinin kapsam ve niteliğiyle süresinin belirlenebilmesi amacıyla;makbuzlarla ilgili beyanı alınarak somutlaştırma yükü kapsamında davacıya davası açıklattırılmalı, işyeri kapsam ve mahiyeti araştırılarak işyeri tescil kayıtları getirtilmeli, tarım ürünlerinin indirilmesi ve yüklenmesi işlemlerinin nasıl ve ne sıklıkta yapıldığı, bu indirme ve yükleme sırasında, taşıma işine sürekli davacının çağrılıp çağrılmadığı, davalı işyerindeki mevcut sevk ve irsaliyelerde davacının imzasının bulup bulunmadığı araştırılmalı, davalı tarafça davacının serbest piyasa hamalı olduğu ve hizmet akdi ile çalışmasının bulunmadığının öne sürülmesi karşısında, davacının serbest meslek erbaplığından dolayı vergi veya Bağ-Kur kaydının bulunup bulunmadığı araştırılmalı, bu yönde piyasa hamallarının bağlı bulunduğu ... Odası veya Yük Taşıyıcıları Odası vs. gibi bir oda veya dernek varsa davacının kaydı olup olmadığı sorulmalı, davacının başka işyerlerinde hamal olarak çalışıp çalışmadığı araştırılmalı, davalı işyeri dönem bordrolarında kayden çalışması görünen ve uyuşmazlığa konu dönemi kapsar şekilde çalışması bulunan tanıklardan kanaat edinmeye yetecek kadarı re’sen belirlenerek beyanlarına başvurulmalı, bilahare aynı yörede komşu işverenler veya bu işverenlerin bordrolu çalıştırdığı kişiler saptanarak tanık sıfatıyla dinlenmeli, davacının ekip arkadaşlarının kimler olduğu tespit edilip beyanları alınmalı, yapılan işin kapsam ve niteliği de nazara alındığında kısmi çalışma mümkün olduğundan, çalışmanın varlığı, süresi ve sürekliliği ile çalışmanın varlığı halinde kısmi ya da tam gün olup olmadığı da belirlenip tartışılarak, toplanan tüm kanıtlar birlikte değerlendirildikten sonra elde edilecek sonuca göre bir karar verilmelidir
Mahkemenin, yukarıda açıklanan esaslar doğrultusunda araştırma yaparak elde edilecek sonuca göre karar vermesi gerekirken, eksik inceleme ve yanılgılı değerlendirme sonucu yazılı şekilde hüküm kurması, usul ve yasaya aykırı olup, bozma nedenidir.
O hâlde, davalı ve feri müdahil vekillerinin bu yönleri amaçlayan temyiz itirazları kabul edilmeli ... Bölge Adliye Mahkemesi 33.Hukuk Dairesinin istinaf başvurusunun esastan reddine dair kararının kaldırılarak İlk Derece Mahkemesince verilen hüküm bozulmalıdır.
SONUÇ : ... Bölge Adliye Mahkemesi 33. Dairesi kararının HMK’nın 373/1 maddesi gereği kaldırılarak temyiz edilen ilk derece mahkemesi hükmünün yukarıda açıklanan nedenlerle BOZULMASINA, temyiz harcının istek halinde temyiz eden ilgiliye iadesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine, dosyanın kararı veren İlk derece Mahkemesine gönderilmesine, 25.4.2022 gününde oybirliğiyle karar verildi.