Mahkemesi : Samsun Bölge Adliye Mahkemesi 8. Hukuk Dairesi


Dava, hizmet tespiti istemine ilişkindir.
İlk Derece Mahkemesince, hükümde belirtilen gerekçelerle davanın kabulüne dair verilen karara karşı davalı ve fer"i müdahil Kurum vekili tarafından istinaf yoluna başvurulması üzerine, Samsun Bölge Adliye Mahkemesi 8. Hukuk Dairesince davalı ve fer"i müdahil kurum vekilinin istinaf başvurusunun davanın kısmen kabulüne dair hüküm verilmiştir.
Samsun Bölge Adliye Mahkemesi 8. Hukuk Dairesince verilen kararın, davalılar vekilleri tarafından temyiz edilmesi üzerine, temyiz isteğinin süresinde olduğu anlaşıldıktan ve Tetkik Hâkimi ... tarafından düzenlenen raporla dosyadaki kağıtlar okunduktan sonra işin gereği düşünüldü ve aşağıdaki karar tespit edildi.
I-İSTEM:
Davacı vekili dava dilekçesinde özetle, müvekkilinin davalı ..."ye bağlanan ... Köyü"nde 18.11.2002 tarihinde fiilen işe başladığını, 15.09.2014 tarihine kadar köy bekçiliği ve koruculuğu yaptığını, köy tüzel kişiliğince sigortalı gösterilmediğini belirterek 18.11.2012- 04.08.2004 ve 01.10.2004-15.09.2014 tarihleri arasında geçen çalışmalarının hizmet sürelerinin tespitine karar verilmesini talep etmiştir.
II-CEVAP:
Feri müdahil Kurum vekili cevap dilekçesinde özetle, davacının çalışmalarının zamanaşımına uğradığını, aksinin bildirilen belgeler ile ispatı gerektiğini, bordrolar ve imzalara bakılarak hiç bir tereddüte mahal bırakmaksızın çalışma olgusunun kanıtlanarak karar verilmesi gerektiğini, davacının 2004 yılında başka bir işyerinden çalışmalarının bildirildiğini bildirerek davanın reddine karar verilmesini talep etmiştir.
Davalı ... vekili beyanlarında özetle, davacının ücret almadığının, koruculuk yapmadığının sabit olduğunu belirterek davanın reddine karar verilmesini talep ettiğini bildirmiştir.
III-MAHKEME KARARI:
A-İLK DERECE MAHKEME KARARI
Mahkemece,
"1-Davanın KABULÜNE, davacının davalı belediyeye bağlı ... köyünde 18/11/2002 - 04/08/2004 ve 01/10/2004 - 15/09/2014 tarihleri arasında hizmet akdine dayalı olarak çalıştığının tespitine,
" şeklinde karar verilmiştir.
B-BÖLGE ADLİYE MAHKEMESİ KARARI
Mahkemece, davacının çalışmalarına ara verdiği görüldüğünden kabulüne karar verilen 18.11.2002- 04.08.2004 tarihleri arasındaki dönem açısından hak düşürücü sürenin geçtiği, bu dönem açısından davanın bu nedenle reddine karar verilmesi gerektiği, diğer dönem açısından dinlenen köy muhtarları, köy öğretmeni, imam ve diğer tanık beyanlarına göre davacının davasını ispat ettiği anlaşıldığından, HMK"nin 353/1-b-2 maddesine göre kararın kaldırılarak yeniden esas hakkında hüküm kurulmasına karar verilerek ""1-Davanın KISMEN KABULÜNE, davacının davalı ..."ye bağlı ... Köyü"nde (Mahallesi"nde) 01/10/2004 - 15/09/2014 tarihleri arasında hizmet akdine dayalı olarak çalıştığının tespitine, fazlaya ilişkin talebin REDDİNE ""dair karar verilmiştir.
IV-TEMYİZ KANUN YOLUNA BAŞVURU VE NEDENLERİ:
Feri müdahil Kurum vekili temyiz dilekçesinde özetle; fiili çalışma olgusunun ispatlanmadığını, salt tanık beyanlarına itibar edilemeyeceğini söyleyerek kararın bozulmasını istemiştir.
Davalı ... vekili temyiz dilekçesinde özetle; hak düşürücü süre geçtikten sonra dava açıldığını, aralarında işçi işveren ilişkisi olmadığını, köy koruculuk talebi karşısında husumetin Valiliğe yöneltilmesi gerektiğini söyleyerek kararın bozulmasını istemiştir.
V-İLGİLİ HUKUK KURALLARI VE İNCELEME:
Dava, hizmet tespiti istemine ilişkindir.
1-Dosyadaki yazılara, toplanan delillere ve hükmün dayandığı gerektirici sebeplere göre sair temyiz itirazlarının reddi gerekir.
2-Hizmet tespitine ilişkin talebin yasal dayanağı 01.10.2008 tarihinde yürürlüğe giren 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununun geçiş hükümlerini içeren Geçici 7. maddesi gereğince 506 sayılı Kanunun 79/10. ve 5510 sayılı Kanunun 86/9. maddeleri olup Anayasal haklar arasında yer alan sosyal güvenliğin yaşama geçirilmesindeki etkisi gözetildiğinde, sigortalı konumunda geçen çalışma sürelerinin saptanmasına ilişkin bu tür davalar kamu düzeni ile ilgili olduğundan özel bir duyarlılıkla ve özenle yürütülmeleri zorunludur. Bu bağlamda, hak kayıplarının ve gerçeğe aykırı sigortalılık süresi edinme durumlarının önlenmesi, temel insan haklarından olan sosyal güvenlik hakkının korunabilmesi için, tarafların gösterdiği kanıtlarla yetinilmeyip gerek görüldüğünde kendiliğinden araştırma yapılarak delil toplanabileceği açıktır.
Bu tür davalarda mahkemece yapılacak iş, davacıyla ilgili varsa tüm belge ve kayıtlar işverenden istenilmeli, çalışmanın gerçekleştiği ileri sürülen işyerinin Kurum nezdinde bulunan dosyası, işverence hazırlanması gerekli ücret ödeme bordroları, puantaj kayıtları ve diğer kayıtlar getirtilmeli, dönemsel sigorta primleri bordrosuyla veya aylık prim ve hizmet belgesiyle bildirimleri yapılan sigortalılar tanık sıfatıyla dinlenilmeli, Kurum müfettişlerince inceleme yapılıp yapılmadığı sorulmalı, inceleme yapılmışsa belgeler getirtilmeli, aynı çevrede faaliyet yürüten ve davacının çalışmasını bilebilecek durumda olan tarafsız nitelikte başka işverenler ve bordrolu çalışanlar yöntemince saptanarak tanık sıfatıyla dinlenilmeli, işçilik alacaklarına ilişkin dava dosyasının varlığı araştırılarak celbedilmeli ve işçilik hakları davasında dinlenen tanıkların anlatımları ile bu dosyada bilgi ve görgüsüne başvurulan tanıkların anlatımları karşılaştırılmalı, varsa çelişki giderilmeli, yargılama sürecinde dinlenen tanık anlatımlarının değerlendirilmesinde, iş yerinin kapsamı, kapasitesi ve niteliği nazara alınmalı, işin mevsimlik olduğu anlaşılırsa dönemleri belirlenmeli, bu dönemde davacı ile işveren arasındaki sözleşmenin askıda olduğu ve mevsimlik dönemlerde hak düşürücü sürenin işlemeyeceği gözönünde bulundurulmalı; böylelikle; çalışmanın varlığı, başlangıç ve bitiş tarihleri, mevsimlik mi, sürekli mi olduğu, yapılan işin kapsam ve niteliği de nazara alındığında kısmi çalışma mümkün olduğundan kısmi ve kesintili olup olmadığı yöntemince araştırılmalıdır.
Yukarıda açıklanan ilkeler ışığında dava konusu somut olayda;
a)Hak düşürücü süre yönünden verilen karar yerinde olmakla birlikte, kabul edilen dönem yönünden
b)Davacının çalışmasının gerçekliği, işin ve işyerinin kapsam ve niteliğiyle süresinin belirlenebilmesi amacıyla; öncelikle; davacının çalışmalarının geçtiği iddia olunan işyeri ile ilgili tüm belgeler, dava konusu dönem bordroları davalı kurumdan getirtilmeli, davacıya çalışmasının geçtiği yerler ve çalışmanın zamanı, şekli, ücretini nereden aldığı, çalışmasına ara verip vermediği, kendi adına tarlası olup olmadığı, var ise kendi tarlasında çalışmasının olup olmadığı sorulmalı, davacıya silah verilip verilmediği, buna ilişkin teslim tesellüm belgesinin olup olmadığı, ilgili Jandarma Komutanlığı"nda köy bekçileri ya da korucularını kayıt altına alan evrak olup olmadığı, davacının çalışmasının sürekli, kesintili, mevsimlik olup olmadığı araştırılmalı, davacı tarafın gösterdiği tanık beyanları ile yetinilmeyip, çalışmanın geçtiği iddia edilen köydeki muhtar ve azalar resen dinlenilmeli, toplanan bütün deliller hep birlikte değerlendirilip takdir edilerek varılacak sonuç uyarınca bir karar verilmelidir.
Mahkemece, bu maddi ve hukuki olgular göz ardı edilerek eksik araştırma ve inceleme sonucu yanılgılı değerlendirme ile yazılı şekilde hüküm kurulması, usul ve yasaya aykırı olup, bozma nedenidir.
O hâlde, davalılar vekillerinin bu yönleri amaçlayan temyiz itirazları kabul edilmeli ve Samsun Bölge Adliye Mahkemesi 8. Hukuk Dairesinin istinaf başvurusunun kabulüne ilişkin kararı bozulmalıdır.
SONUÇ: Samsun Bölge Adliye Mahkemesi 8. Hukuk Dairesi kararının yukarıda açıklanan nedenlerle HMK’nın 373/2 maddesi gereği BOZULMASINA, temyiz harcının istek halinde davalıya iadesine, dosyanın kararı veren Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine, 05/03/2020 gününde oybirliğiyle karar verildi.