Yargıtay 10. Hukuk Dairesi 2022/812 Esas 2022/6364 Karar Sayılı İlamı

Mahkemesi : ... Bölge Adliye Mahkemesi 10. Hukuk Dairesi
No : 2020/731-2021/1851
İlk Derece
Mahkemesi : ... 5. İş Mahkemesi

Dava, itibari hizmet süresinin tespiti istemine ilişkindir.
İlk Derece Mahkemesince, hükümde belirtilen gerekçelerle davanın kısmen kabulüne dair verilen karara karşı davalılar vekilleri tarafından istinaf yoluna başvurulması üzerine, ... Bölge Adliye Mahkemesi 10. Hukuk Dairesince istinaf başvurularının esastan reddine karar verilmiştir.
... Bölge Adliye Mahkemesi 10. Hukuk Dairesince verilen kararın, davalılar vekilleri tarafından temyiz edilmesi üzerine, temyiz isteklerinin süresinde olduğu anlaşıldıktan ve Tetkik Hâkimi ... tarafından düzenlenen raporla dosyadaki kağıtlar okunduktan sonra işin gereği düşünüldü ve aşağıdaki karar tespit edildi.
I-İSTEM
Davacı, davalı Türkiye Şeker Fabrikaları A.Ş.’ye ait işyerinde, 10.10.2006-30.9.2008 tarihleri arasında geçen ve bildirilen çalışmalarına 506 sayılı Kanunun Ek 5. maddesi kapsamında itibari hizmet süresi verilmesini istemiştir.
II-CEVAP
Türkiye Şeker Fabrikaları A.Ş. vekili, davacının yaptığı işin itibari hizmet süresi verilebilecek kapsamda bir iş olmadığından dayanağı olmayan davanın reddini savunmuştur.
SGK vekili, davalı işverenin bildirimleri kapsamında işlem yapıldığını, davanın kabulü halinde aleyhe yargılama giderlerine hükmedilmemesi gerektiğini beyanla davanın reddini savunmuştur.
III-MAHKEME KARARI
A-İLK DERECE MAHKEME KARARI
İlk derece mahkemesi, “...Davanın kısmen kabul kısmen reddine;
1-Davacının 31/10/2006-30/09/2008 tarihleri arası davalı işveren nezdinde geçen sigorta primleri ödenmiş günlerin 712x0,25 formülü ile hesaplanan 178 gün itibari hizmet süresi bulunduğunun ve sürelerin sigortalılık süresine itibari hizmet süresi olarak eklenmesi gerektiğinin tespitine
-Fazlaya ilişkin talebin reddine,...” karar vermiştir.
B-BAM KARARI
Bölge Adliye Mahkemesi, “...Davalılar vekillerinin istinaf başvurularının Hukuk Muhakemeleri Kanununun 353/1-b.1 maddesi gereğince esastan reddine,...”karar vermiştir.
IV-TEMYİZ KANUN YOLUNA BAŞVURU VE NEDENLERİ:
Türkiye Şeker Fabrikaları A.Ş. ve SGK vekili, davanın reddine karar verilmesi gerekirken kabulüne hükmedilmesinin hatalı olduğunu beyanla kararın bozulmasını istemiştir.
V-İLGİLİ HUKUK KURALLARI VE İNCELEME:
Dosyadaki kayıt ve belgelerden; davacının davalı işverene ait ... Aygıtlar Fabrikasında bulunan elektrik atölyesinde 10.10.2006-26.4.2018 tarihleri arasında çalıştığı, bildirilen çalışmalarından 10.10.2006-30.9.2008 tarihleri arasında geçen çalışmalarına itibari hizmet süresi verilmesini talep ettiği, Mahkemece yapılan keşif sonucunda davanın kısmen kabulüne karar verildiği anlaşılmaktadır. Karar eksik araştırma ve incelemeye dayalıdır.
İtibari hizmet süresi, ağır ve yıpratıcı işlerde çalışanların erken yıpranmaları nedeniyle daha erken emekli olabilmeleri için kanun koyucu tarafından belirlenmiş erken emeklilik sağlayan düzenlemelerden biridir. İtibari hizmet süresi fiilen olmayan ancak kanun koyucu tarafından verilen imkân nedeniyle varsayılan bir sürenin sigortalılık süresine eklenmesi şeklinde ortaya çıkmaktadır.
Davanın yasal dayanağı olan 506 sayılı Sosyal Sigortalar Kanunun’un Ek 5’inci maddesi:
“506 sayılı Kanuna göre sigortalı sayılanların, aşağıda sayılan görevlerde geçen sigortalılık sürelerine, bu sürelerin her tam yılı için, hizalarında gösterilen süreler, sigortalılık süresi olarak eklenir.
Sigortalılar Hizmetin Geçtiği Yer Eklenecek Süre
I-a) 212 sayılı Kanunla değiştirilen 5953 sayılı basın mesleğinde çalışanlarla çalıştıranlar arasındaki münasebetleri düzenliyen kanun kapsamına tabi olarak çalışan sigortalılar.
5953 sayılı Kanunu Değiştiren 212 sayılı Kanunun birinci maddesi kapsamıma giren işyerleri, 90 gün.
b) Basın kartı yönetmeliğine göre basın kartına sahip olmak suretiyle gazetecilik yaparken, kamu kurumlarına giren ve bu kurumlarda meslekleriyle ilgili görevlerde istihdam edilen sigortalılar, basın müşavirlikleri, 90 gün.
II - (Değişik bent: 20/06/1987 - 3395/13 md.)
Basım ve gazetecilik işyerlerinden 1475 sayılı Kanun ve değişikliklerine göre çalışan sigortalılar,
a) Solunum ve cilt yoluyla vücuda geçen gaz veya diğer zehirleyici maddelerle çalışılan iş yerleri,
b) Fazla gürültü ve ihtizaz yapıcı makine ve aletlerle çalışarak iş yapılan işyerleri,
c) Doğrudan doğruya yüksek hararete maruz bulunarak çalışılan işyerleri,
d) Fazla ve devamlı adali gayret sarf edilerek iş yapılan işyerleri,
e) Tabii ışığın hiç olmadığı ve münhasıran suni ışık altında çalışılan işyerleri,
f) Günlük mesainin yarıdan fazlası saat 20.00'den sonra çalışılarak yapılan işyerleri,90 gün.
III-(Ek bent: 20/06/1987 - 3395/13 md.)Gemi adamları, gemi ateşçileri, kömürcüler, dalgıçlar, Denizde,90 gün.
IV- (Ek bent: 20/06/1987 - 3395/13 md.) (...)*, fabrika, atölye, havuz ve depolarda, trafo binalarında çalışanlar,
1. Çelik, demir ve tunç döküm,
2.Zehirli, boğucu, yakıcı, öldürücü atölye, havuz ve depolarda, trafo binalarında ve patlayıcı gaz, asit, boya işleriyle gaz da çalışanlar, maskesi ile çalışmayı gerektiren işlerde,
3. Patlayıcı maddeler yapılmasında,
4. Kaynak işlerinde çalışanlar, 90 gün.
Kesirlerin hesaplanmasında tam yıl 360 gün olarak alınır. Fiilen çalışılmış güne eklenecek itibari hizmet günü sayısının bulunmasında (Çalışılan gün sayısı x 0,25) formülü uygulanır.”
Düzenlemesini içermektedir. Bu maddeye göre, sigortalıların itibari hizmetten yararlanabilmesi için iki koşulun birlikte gerçekleşmesi gerekir.
Bu nedenle Mahkemece yapılacak iş, davacının itibari hizmet süresinin tespitini istediği çalışmalarının anılan maddede sayılı olarak belirtilen işyerlerinde ve karşılarında belirtilen koşullar altında geçip geçmediğinin tespiti amacıyla, öncelikle davacının çalışmalarının hangi tarihler arasında hangi fabrikada ve hangi bölümde geçtiğinin tespiti ile çalışmanın geçtiği bölümün çalışma düzeni ve koşulları ile bölümleri ve bu bölümlerin taşıdıkları özellikler ile bu bölümlerdeki çalışmalarda anılan yasada sayılan hangi fiziksel dış etkenlere maruz kalındığı, buna bağlı olarak da itibari hizmet süresinden yararlanmayı gerektirir işlerden olup olmadığı yönleri incelenerek, davacının yaptığı işlerin niteliği ile bu çalışmalarında, maddede sayılan işyerlerinden hangisinde hangi olumsuz dış etkenlere maruz kalarak çalıştığı hususunda uzman bilirkişilerden rapor alınmalı; alınan rapor, mevcut delillerle birlikte değerlendirilerek varılacak sonuca göre bir karar verilmelidir.
O hâlde, davalılar vekillerinin bu yönleri amaçlayan temyiz itirazları kabul edilmeli ve ... Bölge Adliye Mahkemesi 10. Hukuk Dairesinin istinaf başvurularının esastan reddine ilişkin kararı kaldırılarak, İlk Derece Mahkemesince verilen hüküm bozulmalıdır.
SONUÇ : ... Bölge Adliye Mahkemesi 10. Dairesi kararının HMK’nın 373/1 maddesi gereği kaldırılarak temyiz edilen ilk derece mahkemesi hükmünün yukarıda açıklanan nedenlerle BOZULMASINA, temyiz harcının istek halinde ilgilisine iadesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine, dosyanın kararı veren İlk Derece Mahkemesine gönderilmesine, 26/04/2022 gününde oybirliğiyle karar verildi.