Danıştay 6. Daire 2020/5631 Esas 2022/3692 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
ALTINCI DAİRE
Esas No : 2020/5631
Karar No : 2022/3692

TEMYİZ EDEN (DAVALILAR) : 1- … Büyükşehir Belediye Başkanlığı
VEKİLİ : Av. …
2- … Belediye Başkanlığı
VEKİLİ : Av. …

KARŞI TARAF (DAVACI) : …
VEKİLİ : Av. …
İSTEMİN KONUSU : … İdare Mahkemesince verilen …. tarih ve E…, K:… sayılı kararın temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.

YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem: Kocaeli ili, Gebze ilçesi, … Mahallesi, … pafta, … parsel sayılı taşınmazı kapsayan alanda … Belediye Meclisi'nin … tarih ve …. sayılı kararı ile kabul edilerek … Büyükşehir Belediye Meclisi'nin … tarihli, … sayılı kararı ile onaylanan 1/1000 ölçekli uygulama imar planı ile bu plana yapılan itirazın zımnen reddine ilişkin işlemin ve … Büyükşehir Belediye Meclisi'nin …. tarih ve … sayılı kararı ile kabul edilen 1/5000 ölçekli nazım imar planının iptali istenilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: Temyize konu kararda; Danıştay Altıncı Dairesinin …. tarih ve E:…, K:… sayılı bozma kararına uyularak, 1/5000 ölçekli nazım imar planında belirlenen teknik ve sosyal donatı alanları yeterli değil ise, gerekli teknik analizler yapılarak, kamu yararı açısından zorunlu görülüyorsa planların kademeli birlikteliği ilkesi gereği öncelikle üst ölçekli plan olan 1/5000 ölçekli nazım imar planında değişikliğe gidilmesi gerektiği, üst ölçekli planda değişikliğe gidilmeden bu plana aykırı olarak 1/1000 ölçekli imar planında teknik ve sosyal donatı alanlarının artırılmasında hukuka uyarlık bulunmadığı, diğer taraftan 1/1000 ölçekli uygulama imar planında parselin bir kısmının 15 metrelik imar yolunda kalmasına karşın, üst ölçekli plan konumunda olan 1/5000 ölçekli nazım imar planında 15 metrelik yol bulunmadığından, nazım imar planına aykırı olarak yapılan 1/1000 ölçekli uygulama imar planında bu yönüyle de hukuka uyarlık bulunmadığı sonucuna ulaşıldığı gerekçesiyle dava konusu işlemlerin iptaline karar verilmiştir.

TEMYİZ EDEN DAVALI … BÜYÜKŞEHİR BELEDİYE BAŞKANLIĞI'NIN İDDİALARI : Dava konusu 1/1000 ölçekli uygulama imar planında dayanağı 1/5000 ölçekli nazım imar planında öngörülenden daha fazla donatı alanı düzenlenmesinin uyuşmazlık konusu parsele getirilen arazi kullanım kararlarına olumsuz etkisinin olmadığı, kaldı ki fazla olan kısmın davacının taşınmazına isabet ettiğine ilişkin bir değerlendirme yapılması mümkün olamayacağından, üst ölçekli plana aykırı olarak fazla oluşturulan sosyal donatı alanlarının hangi taşınmazdan azaltılması gerekeceği hususunun belirsiz olduğu, bu nedenle bu tür değerlendirmeler ve yapılan yargılamalar sonucunda dava konusu imar planında yer alan tüm sosyal donatı alanlarının ortadan kaldırılabileceği, uyuşmazlık konusu parselin bir kısmının imar yolunda kalmasının plan kurgusunun ve ulaşım sisteminin gereği olduğu, üst ölçekli plana uygun olarak yapılan ve parsellere getirilen fonksiyonlar açısından doğru kurgulanan dava konusu imar planlarının uyuşmazlık konusu parsellere ilişkin kısmının planlama esaslarına, şehircilik ilkelerine ve kamu yararına uygun olduğu ileri sürülmüştür.

TEMYİZ EDEN DAVALI … BELEDİYE BAŞKANLIĞI'NIN İDDİALARI : Uyuşmazlık konusu taşınmazı kapsayan bölgede 12.07.2018 tarihinde onaylanan yeni 1/1000 ölçekli uygulama imar planı yürürlüğe girdiğinden dava konusu 1/1000 ölçekli uygulama imar planının yürürlükten kalktığı ve davanın konusuz kaldığı, üst ölçekli planlar ile belirlenen donatı alanlarının minimum alan büyüklüğünü ifade ettiği, dolayısıyla 1/1000 ölçekli uygulama imar planında dayanağı 1/5000 ölçekli nazım imar planında belirlenen miktarın üzerinde donatı alanı düzenlenebileceği, uyuşmazlık konusu 15 metrelik yol, ana ulaşım aksı olmadığından 1/5000 ölçekli nazım imar planında gösterilmeksizin dava konusu 1/1000 ölçekli uygulama imar planında gösterilmesinde hukuka aykırılık bulunmadığı, dava konusu işlemin usul ve yasaya uygun olduğu ileri sürülmektedir.

KARŞI TARAFIN SAVUNMASI : Davacı tarafından, temyize konu kararın usul ve yasaya uygun olduğu belirtilerek davalı … Büyükşehir Belediye Başkanlığı'nın temyiz isteminin reddi gerektiği savunulmuş, davalı … Belediye Başkanlığı'nın temyiz dilekçesinde karşı savunma verilmemiştir.

DANIŞTAY TETKİK HAKİMİ …'NİN DÜŞÜNCESİ : Temyiz istemlerinin reddi ile usul ve yasaya uygun olan Mahkeme kararının aşağıda belirtilen gerekçenin eklenmesi suretiyle onanmasına karar verilmesi gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Altıncı Dairesince, Tetkik Hakiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:




İNCELEME VE GEREKÇE:
MADDİ OLAY :
Dava konusu 1/5000 ölçekli nazım imar planında; ''Gebze Otoyol Kuzeyi Planlama Bölgesi'' olarak adlandırılan alanda uygulama yapılacak 33 farklı planlama bölgesi belirlendiği, uyuşmazlık konusu taşınmazın ''GK-1'' olarak adlandırılan bölgede yer aldığı, bu bölgenin ''40 ki/ha yoğunluklu gelişme konut alanı'' olarak planlandığı ve bölgede 10.000 kişillik nüfus ile bu nüfusa karşılık 688.500 m2 donatı alanı öngörüldüğü, yine bu plana ait 1.2.4. sayılı plan notunda, "Bu planda 'uygulama imar planı yapılacak alan sınırı' çizilerek belirlenmiş alanlarda; plan üzerinde ifade edilen ve alan büyüklükleri belirtilen sosyal ve teknik alt yapı alanlarının oluşturulacağı alanlar, büyüklükleri değiştirilmeksizin, zemin yapısına, topoğrafyaya, ulaşıma, doğal verilere vb. bağlı olarak 1/1.000 ölçekli uygulama imar planlarında belirlenecektir." hükmüne yer verildiği, dava konusu 1/1000 ölçekli uygulama imar planında ise uyuşmazlık konusu taşınmazın kısmen konut alanı, kısmen 15 metre enkesitli yol alanı olarak planlandığı ve 6.780 kişi olarak öngörülen nüfusa karşılık 836.835 m2 donatı alanı düzenlediği, 03.04.2014 - 05.05.2014 tarihleri arasında askıya çıkartılan bu plana davacı tarafından 02.05.2014 tarihinde yapılan itirazın reddi üzerine bakılan davanın açıldığı anlaşılmıştır.

İLGİLİ MEVZUAT:
İşlem tarihindeki yürülükteki şekliyle 3194 sayılı İmar Kanununun 5. maddesinde nazım imar planı; varsa bölge veya çevre düzeni planlarına uygun olarak halihazır haritalar üzerine, yine varsa kadastral durumu işlenmiş olarak çizilen ve arazi parçalarının; genel kullanış biçimlerini, başlıca bölge tiplerini, bölgelerin gelecekteki nüfus yoğunluklarını, gerektiğinde yapı yoğunluğunu, çeşitli yerleşme alanlarının gelişme yön ve büyüklükleri ile ilkelerini, ulaşım sistemlerini ve problemlerinin çözümü gibi hususları göstermek ve uygulama imar planlarının hazırlanmasına esas olmak üzere düzenlenen, detaylı bir raporla açıklanan ve raporuyla beraber bütün olan plan olarak, uygulama imar planı ise; tasdikli halihazır haritalar üzerine varsa kadastral durumu işlenmiş olarak nazım imar planı esaslarına göre çizilen ve çeşitli bölgelerin yapı adalarını, bunların yoğunluk ve düzenini, yolları ve uygulama için gerekli imar uygulama programlarına esas olacak uygulama etaplarını ve diğer bilgileri ayrıntıları ile gösteren plan olarak tanımlanmıştır.
Aynı Kanun'un 6. maddesinin işlem tarihinde yürürlükte olan halinde, planlar kapsadıkları alan ve amaçları açısından bölge planları ve imar planları olarak iki ana kategoriye ayrılmış, imar planları da uygulamaya esas olan uygulama imar planları ve bu planın hazırlanmasındaki temel hedefleri, ilkeleri ve arazi kullanım kararlarını belirleyen nazım imar planları olarak sınıflandırılmıştır. Anılan Yasanın 8. maddesinde ise alt ölçekli planların üst ölçekli planlarda belirlenen planlama ana ilkelerine, stratejilerine ve kararlarına uyumlu olması zorunluluğu getirilmiştir.
HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
İmar planları, çeşitli kentsel işlevler arasında var olan ya da sağlanabilecek olanaklar ölçüsünde en iyi çözüm yollarını bulmak, belde halkına iyi yaşama düzeni ve koşulları sağlamak amacıyla, kentin kendine özgü yaşayış biçimi ve karakteri, nüfus, alan, ulaşım, hizmet ve yapı ilişkileri, yörenin gerek çevresiyle ve gerekse çeşitli alanları arasında olan bağlantılar gözönüne alınarak hazırlanır.
Toplum yaşamını yakından etkileyen fiziksel çevrenin sağlıklı bir yapıya kavuşturulması ve toprağın koruma-kullanma dengesinin en rasyonel biçimde belirlenmesi için hazırlanan imar planlarının yargısal denetiminde, bu hususlara uyulup uyulmadığı ve planlanan yöredeki taşınmazların imar planında tahsis edildikleri amaçlar yönünden; mevzuata, üst ölçekli planlara şehircilik ilkeleri ile planlama esaslarına uygunluk açısından detaylı bir şekilde incelenmesi gerekmektedir.
Yukarıda detaylarına yer verilen düzenlemeler doğrultusunda, nazım imar planlarının, arazilerin genel kullanılış biçimleri ile gelişme yön ve büyüklüklerinin belirlendiği genel nitelikli planlar olduğu, uygulama imar planlarının ise; üst ölçekli nazım imar planında getirilen fonksiyon kararına uygun olmanın yanı sıra, ölçeği gereği bu plandan farklı olarak, yapı adalarını ve yoğunluklarını, düzenini, yolları, parselasyona esas etapları ve diğer bilgileri ayrıntıları ile gösteren uygulamaya yönelik planlar olduğu açıktır.
Uyuşmazlıkta, dava konusu nazım imar planında gösterim tekniği itibariyle farklı bir uygulama getirildiği, genel yerleşim yön ve büyüklüğüne göre 33 farklı planlama bölgesi oluşturulduktan ve her bölgede yer alacak teknik ve sosyal donatı alanlarının tür ve büyüklüklükleri belirlendikten sonra, bu alanların büyüklükleri değiştirilmeksizin zemin yapısına göre yer seçiminin alt ölçekli uygulama imar planlarına bırakıldığı, bu yönde de yukarıda belirtilen 1.2.4 sayılı plan notu hükmünün düzenlendiği, ayrıca nazım imar planı paftasına her bölgede yer alacak teknik ve sosyal donatı alanlarının lejandlarının her bölgenin üzerinde ayrı ayrı olmak üzere tablo şeklinde işlendiği görülmüştür.
Yukarıda yer alan açıklamalar, kanun hükümleri ve planların kademeli birlikteliği ilkesi uyarınca 1/5000 ölçekli nazım imar planlarında belirlenen hakim kullanım türlerinin ''yer itibariyle de'' bu planda gösterilmesi, bu suretle alt ölçekli 1/1000 ölçekli uygulama imar planlarını yönlendirmesi gerektiğinden, dava konusu 1/5000 ölçekli nazım imar planında ''teknik ve sosyal donatı alanlarına'' ilişkin gösterim şeklinin alt ölçekli uygulama imar planını yönlendirmekten uzak olduğu, bu planın ölçeğinin gerektirdiği ayrıntıda hazırlanmadığı, bu haliyle söz konusu alanların hukuka uygunluğu yönünden yargısal denetim yapma imkanının olmadığı sonucuna ulaşıldığından dava konusu 1/5000 ölçekli nazım imar planında bu yönden de hukuka uyarlık bulunmamaktadır.



KARAR SONUCU:
Açıklanan nedenlerle;
1. Davalıların temyiz isteminin reddine,
2. Dava konusu işlemin yukarıda özetlenen gerekçeyle iptali yolundaki ... İdare Mahkemesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı temyize konu kararının yukarıda belirtilen gerekçenin eklenmesi suretiyle ONANMASINA,
3. 2577 sayılı Kanunun (Geçici 8. maddesi uyarınca uygulanmasına devam edilen) 54. maddesinin 1. fıkrası uyarınca bu kararın tebliğ tarihini izleyen günden itibaren onbeş gün içinde karar düzeltme yolu açık olmak üzere 28/03/2022 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.