Danıştay 6. Daire 2019/13580 Esas 2022/3684 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
ALTINCI DAİRE
Esas No : 2019/13580
Karar No : 2022/3684

TEMYİZ EDENLER : 1- (DAVALI) … Değişikliği
VEKİLİ : Av. ….
2- (DAVALI YANINDA MÜDAHİL) … Gayrimenkul Yatırım Ortaklığı A.Ş.
VEKİLİ : Av. …

KARŞI TARAF (DAVACI) : … Belediye Başkanlığı
VEKİLİ : Av. …

İSTEMİN KONUSU : …. Bölge İdare Mahkemesi …. İdari Dava Dairesinin … tarih ve E:…, K:…. sayılı kararının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.

YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem: İstanbul İli, Bakırköy İlçesi, … Mahallesi, … ada, … parsel sayılı taşınmazın "sağlık alanı" olan fonksiyonunun "ticaret alanı" olarak belirlenmesine ilişkin … tarih ve … sayılı Bakanlık işlemi ile onaylanan 1/5000 ölçekli nazım imar planı ve 1/1000 ölçekli uygulama imar planı değişikliklerinin iptali istenilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: …. İdare Mahkemesince verilen …. tarih ve E:…, K:… sayılı kararda; dosyadaki bilgi ve belgeler ile yerinde yaptırılan keşif ve bilirkişi incelemesi sonucu düzenlenen raporun birlikte değerlendirilmesinden, bütüncül bir yaklaşım yerine parçacıl bir yaklaşımla çevresi tamamen yapılaşmış bir alanda yer alan kısıtlı kamusal alanının ticaret kullanımına alınarak kamusal niteliğinin kaybedilmesi, sağlık tesis alanı yerine öngörülen ticaret arazi kullanım kararı ile yerleşik nüfusun artmamasına rağmen standartlara uygun olarak donatı alanı öngörülmemiş olması, plan açıklama raporlarında, plan değişikliğine ilişkin detaylı gerekçelendirmenin yapılmaması, öngörülen ticaret işlevinin niteliğine dair görüş geliştirilmemesi" sebepleriyle dava konusu imar planı değişikliklerinin; şehircilik ilkelerine, planlama esaslarına, kamu yararına ve hukuka uygun olmadığı sonucuna varılmıştır.
Belirtilen gerekçelerle, dava konusu işlemin iptaline karar verilmiştir.

Bölge İdare Mahkemesi İdari Dava Dairesi kararının özeti: İstinaf başvurusuna konu İdare Mahkemesi kararının hukuka ve usule uygun olduğu ve istinaf dilekçelerinde ileri sürülen iddiaların söz konusu kararın kaldırılmasını sağlayacak nitelikte görülmediği belirtilerek 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanununun 45. maddesinin 3. fıkrası uyarınca istinaf başvurusunun reddine karar verilmiştir.

TEMYİZ EDENLERİN İDDİALARI : Dava konusu imar planı değişikliklerinin çevre düzeni planına uygun olduğu, ticaret alanı fonksiyonunun sağlık alanından daha az ulaşım yükünün olduğu, önceki yapılaşma hakkı E:3.00 iken yeni haliyle E:1.50 olarak belirlendiği, mevcut hastanenin riskli yapı olması nedeniyle 2011 yılında TOKİ tarafından yaptırılan yeni binaya taşındığı, bu nedenle alandaki donatı dengesinin bozulmasının söz konusu olmadığı ileri sürülmektedir.

KARŞI TARAFIN SAVUNMASI : Temyiz edilen kararda bozma nedenlerinden hiçbirisi bulunmadığından, usul ve kanuna uygun olan kararın onanması gerektiği savunulmuştur.

DANIŞTAY TETKİK HAKİMİ .…'ÜN DÜŞÜNCESİ : Temyiz isteminin reddi ile Bölge İdare Mahkemesi İdari Dava Dairesi kararının onanması gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA

Karar veren Danıştay Altıncı Dairesince, Tetkik Hakiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra, 29/10/2021 günlü, 31643 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan 85 sayılı Cumhurbaşkanlığı Kararnamesinin 1. maddesi uyarınca, 1 sayılı Cumhurbaşkanlığı Teşkilatı Hakkında Cumhurbaşkanlığı Kararnamesinin Altıncı Kısmının Dördüncü Bölümünün başlığı "Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği" şeklinde değiştirildiğinden, husumetin Çevre ve Şehircilik Bakanlığı yerine Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığına yöneltilmesine karar verilerek, işin gereği görüşüldü:

İNCELEME VE GEREKÇE:

MADDİ OLAY :
Dava konusu işlem öncesinde alanda yürürlükte olan 1/5000 ölçekli nazım ve 1/1000 ölçekli uygulama imar planlarında dava konusu ... ada, ... parsel sayılı taşınmaz ve doğusunda yer alan ... ada, ... parsel sayılı taşınmazın bir bütün olarak sağlık tesis alanı olarak belirlenmiş, Bakanlıkça … tarih ve … sayılı Olur ile onaylanan 1/5000 ölçekli nazım imar planı değişikliği ile dava konusu … ada … parsel sayılı taşınmazın kullanım amacı "ticaret alanı" olarak, 1/1000 ölçekli uygulama imar planı değişikliği ile de taşınmazın E=1,50 Hmax=6kat yapılaşma koşullu "ticaret alanı" olarak belirlenmiştir.
Bunun üzerine görülmekte olan dava açılmıştır.

İLGİLİ MEVZUAT:
3194 sayılı İmar Kanununun " İmar planlarında Bakanlığın yetkisi" başlıklı 9. maddesinde: "Bakanlık gerekli görülen hallerde, kamu yapıları ve enerji tesisleriyle ilgili alt yapı, üst yapı ve iletim hatlarına ilişkin imar planı ve değişikliklerinin, umumi hayata müessir afetler dolayısıyla veya toplu konut uygulaması veya Gecekondu Kanununun uygulanması amacıyla yapılması gereken planların ve plan değişikliklerinin, birden fazla belediyeyi ilgilendiren metropoliten imar planlarının veya içerisinden veya civarından demiryolu veya karayolu geçen, hava meydanı bulunan veya hayolu veya denizyolu bağlantısı bulunan yerlerdeki imar ve yerleşme planlarının tamamını veya bir kısmını, ilgili belediyelere veya diğer idarelere bu yolda bilgi vererek ve gerektiğinde işbirliği sağlayarak yapmaya, yaptırmaya, değiştirmeye ve re'sen onaylamaya yetkilidir.(Ek : 24/11/1994 - 4046/41 md.) Belediye hudutları ve müavir alanlar içerisinde bulunan ve özelleştirme programına alınmış kuruluşlara ait arsa ve arazilerin, ilgili kuruluşlardan gerekli görüş, (Belediye) alınarak çevre imar bütünlüğünü bozmayacak (Ek ibare: 3/4/1997 - 4232/4 md.) imar tadilatları ve mevzi imar planlarının ve buna uygun imar durumlarının Başbakanlık Özelleştirme İdaresi Başkanlığınca hazırlanarak Özelleştirme Yüksek Kurulunca onaylanmak suretiyle yürürlüğe girer ve ilgili Belediyeler bu arsa ve arazilerin imar fonksiyonlarını 5 yıl değiştiremezler. (Ek ibare : 3/4/1997 - 4232/4 md.) ilgili belediyeler görüşlerini onbeş gün içinde bildirir. Bir kamu hizmetinin görülmesi maksadı ile resmi bina ve tesisler için imar planlarında yer ayrılması veya bu amaçla değişiklik yapılması gerektiği takdirde, Bakanlık, valilik kanalı ile ilgili belediyeye talimat verebilir veya gerekirse imar planının resmi bina ve tesislerle ilgili kısmını re'sen yapar ve onaylar. Bakanlık birden fazla belediyeyi ilgilendiren imar planlarının hazırlanmasında, kabul ve onaylanması safhasında ortaya çıkabilecek ihtilafları halleder, gerektiğinde re'sen onaylar. (Ek fıkra : 20/6/1987 - 3394/7 md.; İptal : ... tarih ve E. …, K. … sayılı Kararı ile.) Kesinleşen planlar ilgili belediyelere ve valiliklere tebliğ edilir. Bu planların uygulanması mecburidir. Re'sen yapılan planlardaki değişiklikler de yukarıdaki usullere tabidir.(Ek fıkra: 3/7/2005 - 5398/19 md.) 4046 sayılı Kanun kapsamında gelir ortaklığı modeli ve işin gereğine uygun sair hukuki tasarruflar yöntemine göre özelleştirme işlemleri yapılan hizmet özelleştirilmesi niteliğindeki yatırımların yapılacağı yerlerde hazırlanan veya hazırlattırılan plânları, Özelleştirme İdaresince değerlendirilmek ve sözleşmeye uygunluğu konusundaki görüşü de alınmak kaydı ile re'sen onaylamaya Bayındırlık e İskan Bakanlığı yetkili olup, her türlü ruhsatı ilgili belediye en geç iki ay içinde verir." hükmüne yer verilmiştir.
Dava konusu işlem tesis edildiği tarihte yürürlükte olan 644 sayılı Çevre ve Şehircilik Bakanlığının Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararnamenin 2. maddesinin (Değişik bent: 08/08/2011-648 s.K.H.K./1. md.) (ç) bendinde; "Her tür ve ölçekteki fiziki planlara ve bunların uygulanmasına yönelik temel ilke, strateji ve standartları belirlemek ve bunların uygulanmasını sağlamak, Bakanlar Kurulunca yetkilendirilen alanlar ile merkezi idarenin yetkisi içindeki kamu yatırımları, mülkiyeti kamuya ait arsa ve araziler üzerinde yapılacak her türlü yapı, milli güvenliğe dair tesisler, askeri yasak bölgeler, genel sığınak alanları, özel güvenlik bölgeleri, enerji ve telekomünikasyon tesislerine ilişkin etütleri, harita, her tür ve ölçekte çevre düzeni, nazım ve uygulama imar planlarını, parselasyon planlarını ve değişikliklerini resen yapmak, yaptırmak, onaylamak ve başvuru tarihinden itibaren iki ay içinde yetkili idarelerce ruhsatlandırma yapılmaması halinde resen ruhsat ve yapı kullanma izni vermek." Çevre ve Şehircilik Bakanlığının görevleri arasında sayılmıştır.
3194 sayılı İmar Kanunu‘nun işlem tarihinde yürürlükte olan haliyle 5. maddesinde Nazım İmar Planı; “Varsa bölge veya çevre düzeni planlarına uygun olarak halihazır haritalar üzerine, yine varsa kadastral durumu işlenmiş olarak çizilen ve arazi parçalarının genel kullanış biçimlerini, başlıca bölge tiplerini, bölgelerin gelecekteki nüfus yoğunluklarını, gerektiğinde yapı yoğunluğunu çeşitli yerleşme alanlarının gelişme ve büyüklükleri ile ilkelerini ulaşım sistemlerini ve hazırlanmasına esas olmak üzere düzenlenen detaylı bir raporla açıklanan ve raporuyla beraber bütün olan plandır” şeklinde, Uygulama İmar Planı ise; “Tasdikli Halihazır haritalar üzerine varsa kadastral bölgelerin yapı adalarını, bunların yoğunluk düzenini yollarını ve uygulama için gerekli imar uygulama programlarına esas olacak uygulama etaplarını ve diğer bölgeleri ayrıntıları ile gösteren plandır” şeklinde tanımlanmıştır.

HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
İmar planlarının, planlanan yörenin bugünkü durumunun, olanaklarının ve ilerideki gelişmesinin gerçeğe en yakın şekilde saptanabilmesi için coğrafi veriler, beldenin kullanılışı, donatımı ve mali bilgiler gibi konularda yapılacak araştırma ve anket çalışmaları sonucu elde edilecek bilgiler ışığında, çeşitli kentsel işlevler arasında var olan ya da sağlanabilecek olanaklar ölçüsünde en iyi çözüm yollarını bulmak belde halkına iyi yaşama düzeni ve koşulları sağlamak amacıyla kentin kendine özgü yaşayış biçimi ve karakteri, nüfus, alan ve yapı ilişkileri, yörenin gerek çevresiyle ve gerekse çeşitli alanları arasında olan bağlantıları, halkın sosyal ve kültürel gereksinimleri, güvenlik ve sağlığı ile ilgili konular gözönüne alınarak hazırlanması gerekmektedir.
Anılan ölçütlere göre hazırlanan imar planları da zamanla planlanan alandaki koşulların zorunlu kıldığı biçimde ve yasalarda öngörülen yöntemlere uygun olarak değiştirilebilir.
Bu şekilde değiştirilen imar planlarının yargısal denetiminde, bu değişikliği zorunlu kılan nedenlerle birlikte getirilen kullanım kararının plan bütünlüğü göz önünde bulundurularak planlanan yörenin tümünün çevre, ulaşım, trafik gibi ilişkilerine etkisi irdelenmeli, taşınmazda öngörülen kullanım kararının yerin büyüklüğü yanısıra, konum ve işlev açısından uygun olup olmadığının şehircilik ilkeleri, planlama esasları ve kamu yararı çerçevesinde araştırılması gerekmektedir.
Uyuşmazlıkta, İdare Mahkemesince hükme esas alınan bilirkişi raporunda; 1/100.000 ölçekli İstanbul Çevre Düzeni Planı'nda "meskun konut alanı", kentsel ve bölgesel yeşil ve spor alanı" ve M1 gösterimi ile belirlenen "birinci derece merkez" alanı içerisinde kalan dava konusu taşınmazın, dava konusu işlem ile onaylanan 1/5000 nazım imar ve 1/1000 ölçekli uygulama imar planlarında "ticaret alanı" olarak öngörüldüğü dikkate alındığında arazi kullanım kararları açısından plan kademelenmesi ilkelerine aykırı bir durum bulunmadığı, plan kademelenmesi bakımından da uygun olduğu, 1/5000 ölçekli nazım imar planında dava konusu taşınmaz çevresinde öngörülen ve mevcutta hizmet veren Bakırköy Anadolu Lisesi, Katlı Otopark, Yenimahalle Cami ve Cem Karaca Kültür Merkezi gibi sosyal ve teknik donatıların ise sadece yakın çevresine hizmet veren bir mahalle merkezinden daha çok, kentin belirli bir bölgesine hizmet veren bir alt merkez niteliği taşıdığının anlaşıldığı, özellikle dava konusu taşınmazın da cephe aldığı İstanbul Caddesi üzerindeki ticari faaliyetlerde alt-merkez kurgusunu destekler nitelikte olduğu, bu durumda, dava konusu Bakanlıkça 20.03.2014 tarih ve 4438 sayılı işlemle ile onaylanan 1/5000 ölçekli Nazım İmar Planı ve 1/1000 ölçekli Uygulama İmar Planında ... ada, ... sayılı parsel üzerinde öngörülen "ticaret alanı" kullanım kararının da bu kurgu içerisinde yer almasının olası olduğu, ayrıca Sağlık Bakanlığı ve TOKİ arasında bir protokol yapıldığı, plan değişikliğinin de protokol kapsamında yeni bir sağlık tesisi alanının ayrılacağı ve TOKİ tarafından gerçekleştirileceği öngörülerek tesis edildiği tespitlerine yer verilmiştir.
Bu durumda, üst ölçekli plan olan çevre düzeni planına uygun olarak belirlenen fonksiyon, aynı zamanda davaya konu taşınmazdaki mevcut hastanenin fiziksel şartlar bakımından elverişsiz olması nedeniyle 2011 yılında Halkalı'da yapılan yeni binaya taşınmış olup donatı azaltıcı bir durum da söz konusu olmadığından, öte yandan da daha önce E:3.00 olan emsalin E:1.50 olarak belirlenmesi suretiyle yoğunluk azaltıcı nitelikte olduğu da anlaşıldığından davanın reddine karar verilmesi gerekmektedir.
Bu itibarla, davanın konusu işlemin iptaline ilişkin İdare Mahkemesi kararına karşı yapılan istinaf başvurusunun reddine dair temyize konu Bölge İdare Mahkemesi İdari Dava Dairesi kararında isabet bulunmamaktadır.

KARAR SONUCU:
Açıklanan nedenlerle;
1. 2577 sayılı Kanunun 49. maddesine uygun bulunan davalının ve davalı yanında davaya katılanın temyiz istemlerinin kabulüne,
2. Dava konusu işlemin yukarıda özetlenen gerekçeyle iptaline ilişkin …. İdare Mahkemesi kararına yönelik olarak yapılan istinaf başvurusunun reddi yolundaki temyize konu … Bölge İdare Mahkemesi … İdari Dava Dairesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının BOZULMASINA,
3. Yeniden bir karar verilmek üzere dosyanın anılan Bölge İdare Mahkemesi İdari Dava Dairesine gönderilmesine, 28/03/2022 tarihinde, kesin olarak, oybirliğiyle karar verildi.