Yargıtay 10. Hukuk Dairesi 2022/5104 Esas 2022/6735 Karar Sayılı İlamı

Mahkemesi : Adana Bölge Adliye Mahkemesi 12. Hukuk Dairesi
İlk Derece Mahkemesi: Dörtyol 1. İş Mahkemesi


Dava, iş kazasının tespiti istemine ilişkindir
İlk Derece Mahkemesince, davanın reddine dair verilen karara karşı, davacılar vekili tarafından istinaf yoluna başvurulması üzerine, Adana Bölge Adliye Mahkemesi 12. Hukuk Dairesince davacılar vekilinin istinaf başvurusunun esastan reddine karar verilmiştir.
Adana Bölge Adliye Mahkemesi 12. Hukuk Dairesi kararının davacılar vekili tarafından temyiz edilmesi üzerine, temyiz isteğinin süresinde olduğu anlaşıldıktan ve Tetkik Hâkimi ... tarafından düzenlenen raporla dosyadaki kâğıtlar okunduktan sonra işin gereği düşünüldü ve aşağıdaki karar tespit edildi.
I-İSTEM:
Davacılar, murisleri ...'ın davalı ...Köyü Tarımsal Kalkınma Kooperatifinin Dörtyol Orman İşletme Müdürlüğünden almış olduğu orman ağaçları kesim işinde çalışmasının devamı sırasında, 08/02/2018 tarihinde ağaç altında kalarak hayatını kaybettiğini belirterek meydana gelen kazanın iş kazası olduğunun tespitini istemiştir.
II-CEVAP:
Davalı vekili, davanın reddini istemiştir.
Davalı Kurum vekili, davanın reddini istemiştir.
III-MAHKEME KARARI:
A-İLK DERECE MAHKEME KARARI
Mahkemece, “Orman İdaresinden orman içi kesim, istif, sürütme ve taşıma, üretim, gençleştirme, iyileştirme işleri ile bu işlerin yan işlerini alan, yapılan sözleşme gereği vahidi fiyat esasına göre sonuçlandıran yüklendiği işte belli mesai saatlerine tabi olmayan ve bu yönüyle de çalışma biçim ve koşulları bakımından bağımsız çalışan davalı Kooperatifiyle iş aldığı dava dışı Orman İdaresi arasındaki hukuki ilişkinin istisna (eser) akdi olduğu, Kooperatif üyelerinin 5510 sayılı yasa kapsamında sigortalı olmadığı; Orman İşletme Müdürlüğünden iş alan davalı Kooperatifin kendi üyeleri olan orman köylüleri dışında işçi çalıştırmasının Orman Kanununun 34.maddesine göre mümkün olmadığı, Kooperatif ile üyeleri arasında hizmet sözleşmesinin unsurlarının bulunmadığı, hukuki ilişkinin hizmet sözleşmesine tabi çalışma olarak değerlendirilemeyeceği, istisna akdi niteliğinde olduğu, ...Köyü nüfusuna kayıtlı olan ve dosya kapsamında yer alan Yönetim Kurulu kararında Kooperatif üyesi olduğu görülen müteveffanın hizmet akdine tabi sigortalı sayılmaması gerektiği değerlendirilerek, dava konusu kazanın 5510 sayılı yasanın 13.maddesi kapsamında iş kazası olmadığı” gerekçesiyle davanın reddine karar verilmiştir.
B-BÖLGE ADLİYE MAHKEMESİ KARARI
Bölge Adliye Mahkemesi, “bağımlılık unsurlarının bulunmadığı ve müteveffanın hizmet döküm cetvelinde de kaza tarihi itibariyle kooperatif nezdinde 4-a sigortalı çalışmasının bulunmadığı” gerekçesiyle esastan reddine karar vermiştir.
IV-TEMYİZ KANUN YOLUNA BAŞVURU VE NEDENLERİ:
Davacılar vekili, Orman İşletme Müdürlüğü ile ...Köyü Tarımsal Kalkınma Kooperatifi arasında düzenlenen şartnamenin 15.maddesinde iş sahiplerinin aldıkları nakliyatın işvereni, doğacak yükümlülüklerden kendilerinin sorumlu olacağının belirtildiğini, Orman İşletme müdürlüğü ile yapılan istisna aktinin diğer tarafının davalı kooperatif olup, müteveffanın sözleşmenin tarafı olmadığını, Orman İşletme Müdürlüğü ile müteveffa arasında istisna aktinin varlığını kabul etmenin mümkün olmadığını, davada her iki davalı için de aynı hukuki nedene dayanılarak davanın reddine karar verilmesine karşın her bir davalı için ayrı ayrı dava vekalet ücretine hükmedilmesinin hatalı olduğunu belirterek temyiz kanun yoluna başvurmuştur.
V-İLGİLİ HUKUK KURALLARI VE İNCELEME:
5510 sayılı Yasanın 13. maddesinin birinci fıkrasında iş kazası,
“a) Sigortalının işyerinde bulunduğu sırada,
b)-(Değişik bend:17.04.2008-5754 S.K./8.mad) İşveren tarafından yürütülmekte olan iş nedeniyle sigortalı kendi adına ve hesabına bağımsız çalışıyorsa yürütmekte olduğu iş nedeniyle,
c)-Bir işverene bağlı olarak çalışan sigortalının, görevli olarak işyeri dışında başka bir yere gönderilmesi nedeniyle asıl işini yapmaksızın geçen zamanlarda,
d)-(Değişik bend:17.04.2008-5754 S.K./8.mad) Bu Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (a) bendi kapsamındaki emziren kadın sigortalının, iş mevzuatı gereğince çocuğuna süt vermek için ayrılan zamanlarda,
e)-Sigortalıların, işverence sağlanan bir taşıtla işin yapıldığı yere gidiş gelişi sırasında, meydana gelen ve sigortalıyı hemen veya sonradan bedenen ya da ruhen özüre uğratan olaydır.” şeklinde tanımlanmıştır.
5510 sayılı Kanunun 4. maddesinin 1. fıkrasında, bu Kanunun kısa ve uzun vadeli sigorta kolları uygulaması bakımından hizmet akdi ile bir veya birden fazla işveren tarafından çalıştırılanların (a) bendi, hizmet akdine bağlı olmaksızın kendi adına ve hesabına bağımsız çalışanlardan ticarî kazanç veya serbest meslek kazancı nedeniyle gerçek veya basit usûlde gelir vergisi yükümlüsü olanların (b) bendi kapsamında sigortalı sayılacakları belirtilmiş, 13. maddesinde, bazı durum ve koşullarda meydana gelen ve sigortalıyı hemen veya sonradan bedenen veya ruhen engelli hale getiren olaylar iş kazası olarak nitelendirilip 4/1-(a) maddesine tabi sigortalılar yönünden sigortalının işyerinde bulunduğu sırada veya işveren tarafından yürütülmekte olan iş nedeniyle, 4/1-(b) maddesine tabi kendi adına ve hesabına bağımsız çalışan sigortalılar bakımından ise yürütmekte olduğu iş nedeniyle gerçekleşen olayın iş kazası olduğu açıklanmıştır.
Yukarıdaki yasal düzenleme ve açıklamalar ışığında dava irdelendiğinde, davacıların murisi ...’ın ağaç kesim işinde çalışırken toprak birikintisinin altında kalması sonucu öldüğü, anılan ağaç kesim işlerinin Orman İşletme Müdürlüğünce belirlenen sahalarda ve yine belirtilen şartnameler doğrultusunda S.S. ...Tarımsal Kalkınma Kooperatifine verildiği, davalı Kooperatifin 28.12.2017 tarihli 92 sayılı Yönetim Kurulu kararı ile Kooperatife ortak olmak için müracaat eden ...’ın üyeliğinin kabulüne, sermaye payının peşin alınmasına karar verildiği anlaşılmaktadır.
Kazanın meydana geldiği esnada müteveffa ile davalı Kooperatif arasında hizmet akdi ilişkisi bulunmadığına dair Mahkemenin kabulü yerinde ise de, davacıların murisi ...’ın kaza tarihi olan 08.02.2018 tarihinde 5510 sayılı kanunun 4/1-b kapsamında sigortalılık niteliğine haiz olup olmadığı araştırılarak, 5510 sayılı kanunun 4/1-b kapsamında sigortalılık niteliğine haiz olduğunun tespit edilmesi halinde 5510 sayılı kanun 13. maddesinin (b) bendi kapsamında irdeleme yapılıp sonucuna göre hüküm kurulması gerekmektedir.
Bu maddi ve hukuki olgular göz önünde bulundurulmaksızın, yazılı şekilde hüküm kurulması, usul ve yasaya aykırı olup bozma nedenidir.
O halde, davacılar vekilinin bu yönleri amaçlayan temyiz itirazları kabul edilmeli ve Adana Bölge Adliye Mahkemesi 12. Hukuk Dairesinin istinaf başvurusunun esastan reddine ilişkin kararının kaldırılarak İlk Derece Mahkemesince verilen hüküm bozulmalıdır.
SONUÇ: Adana Bölge Adliye Mahkemesi 12. Hukuk Dairesi kararının HMK'nın 373/1. Maddesi gereğince kaldırılarak temyiz edilen ilk derece mahkemesi hükmünün yukarıda açıklanan nedenlerle BOZULMASINA, temyiz harcının istek halinde ilgilisine iadesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine, dosyanın kararı veren İlk Derece Mahkemesine gönderilmesine, 09.05.2022 gününde oybirliğiyle karar verildi.