Danıştay 13. Daire 2020/2415 Esas 2022/1289 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
ONÜÇÜNCÜ DAİRE
Esas No : 2020/2415
Karar No : 2022/1289

DAVACILAR : 1) … San. ve Tic. A.Ş.
2) … Ltd. Şti.
3) … Ltd. Şti.
4) … A.Ş.
5) … A.Ş.
6) … A.Ş.
7) …San. ve Tic. A.Ş.
8) … Sanayi ve Tic. Ltd. Şti.
9) … A.Ş.
10) … A.Ş.
11) … A.Ş.
12) … A.Ş.
13) … A.Ş.
VEKİLLERİ : Av. … - Av. …

DAVALI : …
VEKİLLERİ : Av. …, Av. …

DAVANIN KONUSU :
31/03/2020 tarih ve 31085 sayılı Resmî Gazete'de yayımlanan … tarih ve … sayılı Enerji Piyasası Düzenleme Kurulu (Kurul) kararının "01/04/2020 Tarihinden İtibaren Uygulanacak Vergi, Fon ve Pay Hariç Tarifeler" başlıklı Ek-2 bölümünde düzenlenen "Üreticiler İçin Veriş Yönünde Çift Terimli Dağıtım Tarifesi"nin iptali istenilmektedir.

DAVACILARIN İDDİALARI :
2020/2 tarife döneminde, 2020/1 dönemi tarifelerinde herhangi bir değişiklik olmamasına karşın hiçbir teknik veriye ve objektif ölçüte dayanmaksızın fahiş oranda artış olduğu, dağıtım sistemine benzer yük oluşturan orta gerilimden bağlı sanayicilerin tarifesi ile karşılaştırıldığında; orta gerilimden bağlı sanayici tarifelerinde %31,95 artış meydana gelmişken, üreticiler için dağıtım bedelinde %78,89 artış olmasının hukuka aykırı olduğu, tarifenin maliyet unsurları dikkate alınmadan keyfi olarak belirlendiği, hiçbir dağıtım şirketinin maliyetinde önceki yıla göre %79 seviyesinde artış meydana gelmediği ve böyle bir artışa sebep olabilecek bir olayın bulunmadığı, artışların yıllık ÜFE ve TEFE'nin çok üstünde olduğu, davaya konu tarife için üreticilerin görüşünün alınmadığı, davacıların HES tesislerine sahip olduğu bu yatırımların küçük yatırım olması sebebiyle korunması gerektiği, mevcut tarife metodu ve artış oranlarının anayasal düzenli idare ilkesine, idari istikrar ilkesine ve idarenin faaliyetlerinin belirliliği ilkesine aykırı olduğu ileri sürülmüştür.

DAVALININ SAVUNMASI :
Usûle ilişkin olarak davanın süresinde açılmadığı, aynı konuda açılmış Dairemizin E:2020/1534, E:2020/1538, E:2020/1761, E:2020/1374, E:2020/241 sayılı dosyalarının da bulunduğu, bu dosyalara ilişkin olarak bağlantı kararının verilmesi gerektiği; esasa ilişkin olarak ise, Kurumlarının dağıtım sistemine bağlı kullanıcılara (üreticilere ve tüketicilere) uygulanacak dağıtım tarifelerini onaylama konusunda görevli ve yetkili olduğu, 9270 sayılı Kurul kararı ile 01/04/2020 tarihinden itibaren uygulanmak üzere onaylanan üreticiler için veriş yönündeki çift terimli dağıtım tarifesinin 01/01/2020 ile 31/03/2020 tarihleri arasında uygulanan dağıtım tarifesinden farklı olmadığı, 2020 yılı başından itibaren ise üreticiler için dağıtım, güç ve güç aşım fiyatı, emre amade güç ve emre amade güç aşım fiyatlarının TEİAŞ için onaylanan sistem kullanım ve sistem işletim gelir tavanında önceki yıla göre oluşan %40’lık değişim oranında artışın yapıldığı, dağıtım şirketlerinin TEİAŞ’a ödemiş oldukları sistem kullanım ve sistem işletim bedellerinin dağıtım sistem işletim gelir tavanının içinde yer aldığı, dolayısıyla iletim sistem kullanım ve sistem işletim bedellerindeki artışın dağıtım bedellerindeki artışı etkilediği, enflasyon oranının tarife hesaplamalarında dikkate alınan unsurlardan yalnızca biri olduğu, onaylanan fiyatlardaki artışın tek nedeni olmadığı, tarifedeki artışı enflasyon oranı ile sınırlandırmanın mümkün olmadığı, fiyat değişikliklerinin izah edilebilir makul gerekçelerinin bulunduğu, elektrik piyasasının birden fazla faaliyetin farklı aktörler tarafından yürütüldüğü çok taraflı bir piyasa olduğu, Kurumun piyasaya ilişkin işlemleri davacının ekonomik anlamda beklentilerinin ötesinde olduğundan artışın fahiş olarak nitelendirilmesinin yerinde olmadığı, dağıtım sisteminin kullanımına ilişkin maliyetlerin hem üreticilere hem de tüketicilere yansıtıldığı, 2019 yılı ilk çeyrekten itibaren karşılaştırma yapıldığında üretici dağıtım bedelinin tüketicilere uygulanan dağıtım bedelinin dokuzda biri olduğu, tüketicilere uygulanan dağıtım bedellerinde yıl boyu değişim meydana gelirken üretici dağıtım bedellerini yıl sonunda artış gösterdiği, dağıtım bedellerinin kayıp enerji maliyeti hariç olarak belirlenen sistem işletim dağıtım bedeli ile karşılaştırmanın daha doğru olduğu, üretici dağıtım bedelinin sistem işletim dağıtım bedelinin altıda biri civarında olduğu savunulmuştur.

DANIŞTAY TETKİK HÂKİMİ …'NIN DÜŞÜNCESİ : Davanın reddi gerektiği düşünülmektedir.

DANIŞTAY SAVCISI ….'UN DÜŞÜNCESİ :
Dava; … tarih ve … sayılı Enerji Piyasası Düzenleme Kurulu (Kurul) kararının "01/04/2020 tarihinden itibaren Uygulanacak Vergi, Fon ve Pay Hariç Tarifeler" başlıklı Ek-2 bölümünde düzenlenen "Üreticiler İçin Veriş Yönünde Çift Terimli Dağıtım Tarifesi"nin iptali istemiyle açılmıştır.
4628 sayılı Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu'nun Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun'un 4. maddesinde, "Kurum, tüzel kişilerin yetkili oldukları faaliyetleri ve bu faaliyetlerden kaynaklanan hak ve yükümlülüklerini tanımlayan Kurul onaylı lisansların verilmesinden, işletme hakkı devri kapsamındaki mevcut sözleşmelerin bu Kanun hükümlerine göre düzenlenmesinden, piyasa performansının izlenmesinden, performans standartlarının ve dağıtım ve müşteri hizmetleri yönetmeliklerinin oluşturulmasından, tadilinden ve uygulattırılmasından, denetlenmesinden, bu Kanunda yer alan fiyatlandırma esaslarını tespit etmekten, piyasa ihtiyaçlarını dikkate alarak serbest olmayan tüketicilere yapılan elektrik satışında uygulanacak fiyatlandırma esaslarını tespit etmekten ve bu fiyatlarda enflasyon nedeniyle ihtiyaç duyulacak ayarlamalara ilişkin formülleri uygulamaktan ve bunların denetlenmesinden ve piyasada bu Kanuna uygun şekilde davranılmasını sağlamaktan sorumludur." hükmüne yer verilmiş; 5. maddesinin altıncı fıkrasının (c) bendinde, "Tüketicilere güvenilir, kaliteli, kesintisiz ve düşük maliyetli elektrik enerjisi hizmeti verilmesini teminen gerekli düzenlemeleri yapmak." Kurul'un görevleri arasında sayılmış; aynı maddenin yedinci fıkrasının (e) bendinde; Enerji Piyasası Düzenleme Kurulu'nun, ilgili lisans hükümleri uyarınca hazırlanacak olan; Türkiye Elektrik Ticaret ve Taahhüt Anonim Şirketinin toptan satış fiyat tarifesini, iletim tarifesini, dağıtım tarifeleri ile perakende satış tarifelerini inceleme ve onaylama konularında yetkili olduğu; (f) bendinde; iletim, dağıtım, toptan satış ve perakende satış için yapılacak fiyatlandırmaların ana esaslarını tespit etmek ve gerektiğinde ilgili lisans hükümleri doğrultusunda revize etmeye yetkili olduğu kurala bağlanmıştır.
6446 sayılı Elektrik Piyasası Kanununun 9. maddesinde dağıtım faaliyeti ayrıntılı düzenlenmiş, maddenin birinci fıkrasında, dağıtım faaliyetinin, lisansı kapsamında, dağıtım şirketi tarafından lisansında belirlenen bölgede yürütüleceği, dağıtım şirketinin, lisansında belirlenen bölgede sayaçların okunması, bakımı ve işletilmesi hizmetlerinin yerine getirilmesinden sorumlu olduğu; ikinci fıkrasında, dağıtım şirketinin, lisansında belirtilen bölgedeki dağıtım sistemini elektrik enerjisi üretimi ve satışında rekabet ortamına uygun şekilde işletmek, bu tesisleri yenilemek, kapasite ikame ve artırım yatırımlarını yapmak, dağıtım sistemine bağlı ve/veya bağlanacak olan tüm dağıtım sistemi kullanıcılarına ilgili mevzuat hükümleri doğrultusunda eşit taraflar arasında ayrım gözetmeksizin hizmet sunmakla yükümlü olduğu düzenlenmiş; 17. maddesinin (ç) bendinde, "... dağıtım şirketleri tarafından hazırlanacak olan dağıtım tarifeleri, elektrik enerjisinin dağıtım sistemi üzerinden naklinden yararlanan tüm gerçek ve tüzel kişilere eşit taraflar arasında ayrım gözetmeksizin uygulanacak hizmetlere ilişkin fiyatları, hükümleri ve şartları içerir. Dağıtım tarifeleri; dağıtım sistemi yatırım harcamaları, sistem işletim maliyeti, teknik ve teknik olmayan kayıp maliyeti, kesme-bağlama hizmet maliyeti, sayaç okuma maliyeti, reaktif enerji maliyeti gibi dağıtım faaliyetinin yürütülmesi kapsamındaki tüm maliyet ve hizmetleri karşılayacak bedellerden oluşur. Dağıtım şirketlerinin tarifelerine esas alınacak teknik ve teknik olmayan kayıplara ilişkin hedef oranlar bu kayıpları düşürmeyi teşvik edecek şekilde Kurul tarafından belirlenir. Kurulca belirlenen hedef oranlarını geçmemek kaydı ile teknik ve teknik olmayan kayıplara ilişkin maliyetler dağıtım tarifelerinde yer alır ve tüketicilere yansıtılır. Teknik ve teknik olmayan kayıplara ilişkin hedef oranlarının tespiti ve değiştirilmesi ile oluşacak maliyetin tarifelerde yer alması ve tüketicilere yansıtılmasına ilişkin usul ve esaslar Kurul tarafından düzenlenir." hükmü yer almıştır.
Dava konusu Kurul kararı ile, dağıtım şirketleri tarafından dağıtım sistemi kullanıcılarına ve görevli tedarik şirketleri tarafından serbest olmayan tüketiciler ile serbest tüketici olmasına rağmen tedarikçisini seçmeyen ve 20/01/2018 tarihli ve 30307 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan Son Kaynak Tedarik Tarifesinin Düzenlenmesi Hakkında Tebliğ Kapsamında tanımlanan düşük tüketimli tüketicilere 1/4/2020 tarihinden itibaren uygulanmak üzere faaliyet bazlı tarife tablosu ile nihai tarife tablosunun onaylanmasına karar verilmiştir.
Yukarıda yer verilen mevzuat hükümlerine göre, davalı idare; serbest olmayan tüketicilere uygulanacak perakende satış tarifesini, serbest olduğu halde ikili anlaşma imzalamayan tüketicilere uygulanacak son kaynak tedarik tarifesini ve dağıtım sistemi kullanıcısı olan tüketicilere ilişkin dağıtım tarifesini onaylamakla görevli ve yetkili olup, dava konusu edilen Kurul kararı; dağıtım sistemi kullanıcılarını, elektrik enerjisini görevli tedarik şirketinden alan serbest olmayan tüketicileri, serbest tüketici niteliğine sahip olduğu halde tedarikçisini seçmeyen serbest tüketicileri kapsamaktadır.
Davalı idarenin, dağıtım sistemine bağlı olan kullanıcılara (üretici ve tüketicilere) uygulanacak olan dağıtım tarifelerini onaylama konusunda görevli ve yetkili olduğu tartışmasız olup, dağıtım lisansı sahibi dağıtım şirketlerinin gelir düzenlemelerinin sonucu olarak bu dağıtım tarifelerinin düzenlendiği, mevzuat uyarınca tarifelerin, Kurulca belirlenen usul ve esaslara göre, tarife konusu faaliyete ilişkin tüm maliyet ve hizmet bedellerini içerecek şekilde hazırlanarak Kurula sunulması gerektiği, Dağıtım Sistemi Gelirinin Düzenlenmesi Hakkında Tebliğ hükümleri gereğince hesaplanan yıllık dağıtım gelir tavanı da dikkate alınarak elektriğin dağıtımı için geçerli olacak fiyatların hesaplanması gerektiği açıktır.
Mevzuat uyarınca dağıtım tarifesi; dağıtım sistemi yatırım harcamaları, sistem işletim maliyeti, teknik ve teknik olmayan kayıp maliyeti, kesme - bağlama hizmet maliyeti, sayaç okuma maliyeti, reaktif enerji maliyeti, iletim tarifesi kapsamında oluşan maliyetler gibi dağıtım faaliyetinin yürütülmesi kapsamındaki tüm maliyet ve hizmetleri karşılayacak bedellerden oluşmaktadır.
Dava dosyasının incelenmesinden; teknik ve teknik olmayan kayıplara ilişkin maliyetlerin tüketicilere yansıtıldığı, üreticiler için onaylanan sistem kullanımına ilişkin fiyatların bu maliyetlerden arındırıldığı, üreticiler için onaylanan fiyatlarda, enflasyon oranının tarife hesaplamalarında dikkate alınan unsurlardan sadece birisi olduğu, dağıtım şirketlerinin dağıtım gelir tavanı bileşenleri ve nitelikleri de dikkate alındığında fiyat artışının doğrudan enflasyon oranları ile sınırlı olmadığı, EÜAŞ için onaylanan toptan satış tarifesinin de rolünün bulunduğu, 6446 sayılı Yasanın 26. maddesi uyarınca teknik ve teknik olmayan kayıp enerjinin EÜAŞ'tan temin edildiği ve bu nedenle oluşan maliyetin dağıtım tarifelerinde dikkate alındığı ve böylece tüketiciye uygulanan dağıtım sistem kullanım bedellerinin EÜAŞ fiyatlarından etkilendiği, bu maliyet kalemlerinin üreticiler için onaylanan dağıtım bedellerinin hesaplanmasında dikkate alınmadığından; üretici dağıtım bedellerini kayıp enerji maliyeti hariç olarak belirlenen sistem işletim dağıtım bedeli ile karşılaştırmanın daha doğru olacağı, dağıtım seviyesinde oluşan kayıp enerji maliyetinin dağıtım seviyesinden bağlı üreticilere yansıtılmamasının temel sebebinin; dağıtım seviyesinden bağlı üreticilerin dağıtım sistemine enerji verirken teknik kayıpları da azaltma yönünde sistemin faydasına çalışmaları olduğu, bu nedenle üretici dağıtım bedellerinin, tüketici dağıtım bedellerine göre oldukça düşük seviyelerde belirlendiği, buna göre üretici dağıtım bedelinin tüketicilere uygulanan dağıtım bedelinin 9 da biri, sistem işletim dağıtım bedelinin ise 6 da biri civarında olduğu, tüketicilerin katlandığı dağıtım bedelinin çok çok altında sistem kullanım bedeli ödeyen üreticilerin ürettikleri enerjinin satışı, Yenilenebilir Enerji Kaynaklarına Dair Destekleme Mekanizmasına dahil olmaları halinde de, hesaplanan fiyatların, santralın türüne göre belirlenen ve dolar kuru üzerinden hesaplanan fiyat/piyasa takas fiyatı (PTF) üzerinden yapıldığı, YEKDEM sistemine dahil olan üreticilerin ürettikleri ve satışını yaptıkları enerjiden elde ettikleri gelir ile iletim sistemini kullanmaları nedeniyle tarife kapsamında ödeyecekleri iletim bedellerinin birbirinden farklı konular olduğu, dava konusu kurul kararı uyarınca, üreticilerin elde edecekleri gelir ile dağıtım sistemine enerji vermeleri durumunda ödemekle yükümlü oldukları dağıtım bedelleri kıyaslandığında, üretici dağıtım bedellerinin bu gelirlerin yaklaşık %5,7'si civarında olduğu anlaşılmaktadır.
Dağıtım sistemi kullanıcılarına uygulanacak dağıtım tarifesi fiyatlarını etkileyen en önemli unsurlardan biri de, dağıtım şirketlerinin dağıtım gelir tavanı olup, her bir tarife yılı için ayrı ayrı belirlenen ve o yıl için genellikle sabit olan dağıtım gelir tavanlarının Kurul tarafından onaylandığı ve bu sabit olan dağıtım gelir tavanının bir kısmının üreticilere, bir kısmının tüketiciler yansıtıldığı, dolayısıyla üreticilerin ve tüketicilerin dağıtım bedelleri arasında ters oran bulunduğu, 2020 yılı için bir önceki yıla oranla gelir tavanında % 40 ila %45 oranında bir artış meydana geldiği, dağıtım gelir tavanı sistem işletim ve kayıp enerji gelir tavanlarının toplamından oluştuğu, sistem işletim gelir tavanı dağıtım şirketlerinin TEİAŞ'a ödemiş oldukları sistem kullanım ve sistem işletim bedellerini de içerdiği, dolayısıyla bu kalemlerdeki artışların dava konusu tarifedeki artışı da etkilediği görülmektedir.
Elektrik piyasası, birden fazla faaliyetin farklı aktörler tarafından yürütüldüğü çok taraflı bir piyasadır. Piyasada yer alan tarafların, kendi kuruluş amaçları doğrultusunda faydalarını en yüksek seviyede tutma çabası içinde olmaları ekonomik ilkeler ile uyumludur. İşte bu ekonomik gerçeklik ile, kanunla yetkilendirilmiş olan davalı idarenin; yetkisini kullanırken, tüketicilere kaliteli, sürekli ve düşük maliyetli elektriğin ulaştırılmasını sağlamak, tarifesi düzenlenen şirketin, düzenlenen faaliyetini sürdürebilmesi için gereken gelir ihtiyacını mevzuat çerçevesinde belirlemek, 6446 sayılı Kanun'un amacı gözetilerek dağıtım tarifesi içerisinde dikkate alınan unsurların, üreticilere ve tüketicilere yansıtılması hususunda makul bir dengeyi gözetmek suretiyle aldığı dava konusu Kurul kararında hukuka aykırılık bulunmamaktadır.
Açıklanan nedenlerle, davanın reddi gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA

Karar veren Danıştay Onüçüncü Dairesince duruşma için taraflara önceden bildirilen 29/03/2022 tarihinde, davacılar vekili Av. …'ın ve davalı idare vekilleri Av. … ile Av. …'un geldiği, Danıştay Savcısı'nın hazır olduğu görülmekle, açık duruşmaya başlandı. Taraflara usulüne uygun olarak söz verilerek dinlendikten ve Danıştay Savcısı'nın düşüncesi alındıktan sonra taraflara son kez söz verilip, duruşma tamamlandı. Tetkik Hâkimi'nin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:

MADDİ OLAY VE HUKUKİ SÜREÇ :
Davacı şirketler elektrik üretim lisansı kapsamında HES tesislerinde elektrik üretimi yapan şirketlerdir. Dağıtım sistemi kullanıcılarına 01/04/2020 tarihinden itibaren uygulanmak üzere tarife tablolarının belirlenmesine ilişkin … tarih ve … sayılı Kurul kararının tesis edilmesi üzerine bakılan dava açılmıştır.

İNCELEME VE GEREKÇE:
USUL YÖNÜNDEN:
Davalı idarenin usûle yönelik itirazları yerinde görülmeyerek esasın incelenmesine geçildi.
ESAS YÖNÜNDEN:
İLGİLİ MEVZUAT:
4628 sayılı Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu'nun Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun'un 4. maddesinin ikinci fıkrasında, "Kurum, tüzel kişilerin yetkili oldukları faaliyetleri ve bu faaliyetlerden kaynaklanan hak ve yükümlülüklerini tanımlayan Kurul onaylı lisansların verilmesinden, işletme hakkı devri kapsamındaki mevcut sözleşmelerin bu Kanun hükümlerine göre düzenlenmesinden, piyasa performansının izlenmesinden, performans standartlarının ve dağıtım ve müşteri hizmetleri yönetmeliklerinin oluşturulmasından, tadilinden ve uygulattırılmasından, denetlenmesinden, bu Kanunda yer alan fiyatlandırma esaslarını tespit etmekten, piyasa ihtiyaçlarını dikkate alarak serbest olmayan tüketicilere yapılan elektrik satışında uygulanacak fiyatlandırma esaslarını tespit etmekten ve bu fiyatlarda enflasyon nedeniyle ihtiyaç duyulacak ayarlamalara ilişkin formülleri uygulamaktan ve bunların denetlenmesinden ve piyasada bu Kanuna uygun şekilde davranılmasını sağlamaktan sorumludur." kuralına yer verilmiş; 5. maddesinin altıncı fıkrasının (c) bendinde, "Tüketicilere güvenilir, kaliteli, kesintisiz ve düşük maliyetli elektrik enerjisi hizmeti verilmesini teminen gerekli düzenlemeleri yapmak." Kurul'un görevleri arasında sayılmış; 7. fıkrasının (e) bendinde, ilgili lisans hükümleri uyarınca hazırlanacak olan; Türkiye Elektrik Ticaret ve Taahhüt Anonim Şirketinin toptan satış fiyat tarifesini, iletim tarifesini, dağıtım tarifeleri ile perakende satış tarifelerini inceleme ve onaylamaya; (f) bendinde; iletim, dağıtım, toptan satış ve perakende satış için yapılacak fiyatlandırmaların ana esaslarını tespit etmeye ve gerektiğinde ilgili lisans hükümleri doğrultusunda revize etmeye Kurul'un yetkili olduğu kurala bağlanmıştır.
6446 sayılı Enerji Piyasası Kanunu'nun "Amaç" başlıklı 1. maddesinde, "Bu Kanunun amacı; elektriğin yeterli, kaliteli, sürekli, düşük maliyetli ve çevreyle uyumlu bir şekilde tüketicilerin kullanımına sunulması için, rekabet ortamında özel hukuk hükümlerine göre faaliyet gösteren, mali açıdan güçlü, istikrarlı ve şeffaf bir elektrik enerjisi piyasasının oluşturulması ve bu piyasada bağımsız bir düzenleme ve denetimin yapılmasının sağlanmasıdır." kuralı yer almış; 3. maddesinin birinci fıkrasının (f) bendinde, dağıtım tesisinin, iletim tesislerinin ve dağıtım gerilim seviyesinden bağlı üretim ve tüketim tesislerine ait şalt sahalarının bittiği noktadan sonraki nihayet direğinden, alçak gerilim seviyesinden bağlı tüketicilerin yapı bina giriş noktalarına kadar, bina giriş ve sayaç arası hariç, elektrik dağıtımı için teçhiz edilmiş tesis ve teçhizat ile dağıtım şirketince teçhiz edilen ya da devralınan sayaçları ifade ettiği; (ff) bendinde, tarifenin, elektrik enerjisinin ve/veya kapasitenin iletimi, dağıtımı ve satışı ile bunlara dair hizmetlere ilişkin fiyat, hüküm ve şartları içeren düzenlemeleri ifade ettiği kurala bağlanmıştır. 6446 sayılı Kanun'un 9. maddesinin birinci fıkrasında, dağıtım faaliyetinin, lisansı kapsamında, dağıtım şirketi tarafından lisansında belirlenen bölgede yürütüleceği, dağıtım şirketinin, lisansında belirlenen bölgede sayaçların okunması, bakımı ve işletilmesi hizmetlerinin yerine getirilmesinden sorumlu olduğu; ikinci fıkrasında, dağıtım şirketinin, lisansında belirtilen bölgedeki dağıtım sistemini elektrik enerjisi üretimi ve satışında rekabet ortamına uygun şekilde işletmek, bu tesisleri yenilemek, kapasite ikame ve artırım yatırımlarını yapmak, dağıtım sistemine bağlı ve/veya bağlanacak olan tüm dağıtım sistemi kullanıcılarına ilgili mevzuat hükümleri doğrultusunda eşit taraflar arasında ayrım gözetmeksizin hizmet sunmakla yükümlü olduğu kurala bağlanmış; 17. maddesinin altıncı fıkrasının (ç) bendinde, "Dağıtım tarifeleri: Dağıtım şirketleri tarafından hazırlanacak olan dağıtım tarifeleri, elektrik enerjisinin dağıtım sistemi üzerinden naklinden yararlanan tüm gerçek ve tüzel kişilere eşit taraflar arasında ayrım gözetmeksizin uygulanacak hizmetlere ilişkin fiyatları, hükümleri ve şartları içerir. Dağıtım tarifeleri; dağıtım sistemi yatırım harcamaları, sistem işletim maliyeti, teknik ve teknik olmayan kayıp maliyeti, kesme-bağlama hizmet maliyeti, sayaç okuma maliyeti, reaktif enerji maliyeti gibi dağıtım faaliyetinin yürütülmesi kapsamındaki tüm maliyet ve hizmetleri karşılayacak bedellerden oluşur. Dağıtım şirketlerinin tarifelerine esas alınacak teknik ve teknik olmayan kayıplara ilişkin hedef oranlar bu kayıpları düşürmeyi teşvik edecek şekilde Kurul tarafından belirlenir. Kurulca belirlenen hedef oranlarını geçmemek kaydı ile teknik ve teknik olmayan kayıplara ilişkin maliyetler dağıtım tarifelerinde yer alır ve tüketicilere yansıtılır. Teknik ve teknik olmayan kayıplara ilişkin hedef oranlarının tespiti ve değiştirilmesi ile oluşacak maliyetin tarifelerde yer alması ve tüketicilere yansıtılmasına ilişkin usul ve esaslar Kurul tarafından düzenlenir." kuralına yer verilmiştir.

HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
6446 sayılı Kanun, dağıtım şirketlerini, dağıtım tesislerini yenilemek, kapasite ikame ve artırım yatırımlarını yapmakla yükümlü kılmakta; özelleştirme sonrası elektrik dağıtım tesislerinin iyileştirilmesi, güçlendirilmesi ve genişletilmesi için yapılan yatırımların mülkiyetinin kamuya ait olduğunu belirtmekte; özelleştirilen elektrik dağıtım tesis ve varlıklarına ilişkin her türlü işletme ile yatırım planlaması ve uygulamasında onay ve değişiklik yetkisini Kurul'a vermektedir.
Görüldüğü üzere, dağıtım tesisinin varlığı, dağıtım faaliyetinin yürütülebilmesi için zorunludur. Kamu hizmeti niteliğindeki bu faaliyetin yerine getirilebilmesi için oluşan maliyet, dağıtım bedeli olarak kullanıcılara yansıtılmaktadır. Kanun, dağıtım bedelinin yansıtılmasında herhangi bir istisnaî kurala yer vermemiş olup, dağıtım sistemi kullanıcılarının tamamını yükümlü kılmıştır.
Dava konusu Kurul kararıyla, dağıtım şirketleri tarafından dağıtım sistemi kullanıcılarına 01/04/2020 tarihinden itibaren uygulanmak üzere kararın ekinde (Ek-1 ve Ek-2'de) yer alan tarife tablolarının onaylanmasına karar verildiği, bu kapsamda çift terimli tarifeyi seçen üreticiler için güç bedelinin 286,8050 kr/kWh, güç aşım bedelinin 573,61 kr/kWh, dağıtım bedelinin ise 1,9309 kr/kWh olarak belirlendiği, bu tutarın ise, 01/01/2020 tarihinden itibaren 3 ay uygulanmak üzere tarife tablolarının belirlenmesine ilişkin … tarih ve … sayılı Kurul kararında çift terimli tarifeyi seçen üreticiler için belirlenen bedeller ile aynı olduğu görülmektedir.
Dairemizin 12/10/2020 tarihli ara kararıyla, davalı idareden, davaya konu tarifede meydana gelen artışın gerekçesine ilişkin ayrıntılı açıklamanın ve tarifenin belirlenmesine ilişkin tüm kalemlerin (alt başlıklar hâlinde) bir önceki tarifeye ilişkin kalemlerle karşılaştırma yapılmak suretiyle tablo şeklinde ayrıntılı olarak istenilmesine karar verilmiştir.
Ara kararına verilen cevabi yazıda:
- 01/04/2020 tarihinden itibaren uygulanmak üzere onaylanan üreticiler için veriş yönünde çift terimli dağıtım tarifesinin, … tarih ve … sayılı Kurul kararı ile belirlenen 01/01/2020 tarihi ile 31/03/2020 tarihleri arasında uygulanan üreticiler için veriş yönünde çift terimli dağıtım tarifesi ile aynı olduğu, tarifede herhangi bir değişikliğin yapılmadığı,
- Dağıtım tarifelerinin dağıtım sisteminin kullanımına ilişkin bedeller ile tarifenin uygulanmasına ilişkin usul ve esaslardan oluştuğu, dağıtım sisteminin kullanımına ilişkin bedellerinin dağıtım gelir tavanından hareketle hesap edildiği, zira dağıtım gelir tavanının her bir dağıtım şirketi özelinde belirlendiği ve dava konusu tarifenin 6446 sayılı Kanun'un geçici birinci maddesi ile hüküm altına alınan ulusal tarife uygulamasının bir gereği olarak 21 elektrik dağıtım şirketinin toplam gelir tavanından hareketle onaylandığı, Kurul tarafından onaylanan dağıtım gelir tavanlarının sabit olduğu, sabit olan dağıtım gelir tavanının bir kısmının üreticilere diğer bir kısmının ise tüketicilere yansıtıldığı, dağıtım seviyesinden bağlı üreticiler için sisteme verilen enerji için tahakkuk ettirilen dağıtım bedelinin belirlenmesinde dağıtım şirketlerinin gelir tavanları ve sisteme verilmesi öngörülen enerji miktarları kadar iletim seviyesinden bağlı üreticiler için belirlenen sistem kullanım tarifelerinin de Kurul tarafından dikkate alındığı, bunun gerekçesinin ise, hem iletim seviyesinden hem de dağıtım seviyesinden bağlı üreticilerin ödemiş oldukları ortalama sistem kullanım tarifelerinin ülke genelinde elektrik üretim faaliyeti gerçekleştiren üreticiler için faaliyet bazlı karşılaştırılabilir olması, üreticilerin kendi taleplerine göre değil daha çok kurulu güç ve sistem gereksinimleri gibi teknik gereklilikler ve ilgili mevzuat kapsamında belirlenen bağlantı seviyelerinin tarifelerinde oluşacak farklılıkların elektrik piyasasında üretim faaliyetinde rekabeti engelleyecek bir seviyeye ulaşmasını engellemek olduğu,
- 2019-2020 iletim tarifelerinde dikkate alınan maliyet kalemleri başlıklı tabloda ise, TEİAŞ'ın 2019 yılına ilişkin toplam gelir tavanının 10 milyar 672 milyon TL, 2020 yılına ilişkin toplam gelir tavanının 15 milyar 9 milyon TL olduğu, sistem kullanım gelir tavanının 9 milyar 898 milyon TL'den 13 milyar 445 milyon TL'ye, sistem işletim gelir tavanının ise 774 milyon TL'den 1 milyar 563 milyon TL'ye çıktığı belirtilmiştir.
Davacılar tarafından, tarifede meydana gelen artışın enflasyon oranının çok üzerinde ve fahiş olduğu ileri sürülmüş ise de, enflasyon oranının tarife hesaplamalarında dikkate alınan unsurlardan yalnızca birisi olduğu, dağıtım şirketlerinin dağıtım gelir tavanı bileşenleri ve nitelikleri de dikkate alındığında fiyat artışının doğrudan enflasyon oranları ile sınırlı olmadığı, sisteme ilişkin bütün maliyetlerin dikkate alındığı bir metodoloji çerçevesinde belirlenen dağıtım bedellerindeki artışın tek sebebinin enflasyon olduğunun kabulünün mümkün olmadığı anlaşılmaktadır.
Bununla birlikte, dava konusu Kurul kararı ile üreticiler için veriş yönünde çift terimli dağıtım tarifesinde bir önceki döneme (2020/1) göre değişiklik olmamış, davacının iddialarının temelini oluşturan artış ise 2020/1 tarife döneminde meydana gelmiştir. 2020/1 tarife dönemi için 01/01/2020 tarihinden itibaren 3 ay uygulanmak üzere üreticiler için veriş yönünde çift terimli dağıtım tarifesinin belirlenmesine ilişkin … tarih ve … sayılı Kurul kararının ilgili kısmının iptali istemiyle açılan dava ise Dairemizin 21/12/2021 tarih ve E:2020/1534, K:2021/5240 sayılı kararıyla reddedilmiştir.
Bu itibarla, yukarıda yapılan değerlendirmeler çerçevesinde, davalı idarenin dağıtım tarifelerini belirleme yetkisini kullanırken, tüketicilere kaliteli, sürekli ve düşük maliyetli elektriğin ulaştırılmasını sağlamayı ve dağıtım faaliyetinin sürdürülebilmesi için gereken gelir ihtiyacını mevzuat doğrultusunda belirlemeyi esas aldığı, 6446 sayılı Kanun'un amacı gözetilerek dağıtım tarifesi içerisinde dikkate alınan maliyet unsurlarının, üreticilere ve tüketicilere yansıtılması hususunda makûl bir dengenin gözetildiği anlaşıldığından, dava konusu … tarih ve … sayılı Kurul kararının 2 no.lu ekinde yer alan üreticiler için veriş yönünde çift terimli dağıtım tarifesinde hukuka aykırılık görülmemiştir.

KARAR SONUCU:
Açıklanan nedenlerle;
1. DAVANIN REDDİNE,
2. Ayrıntısı aşağıda gösterilen toplam …-TL yargılama giderinin davacılar üzerinde bırakılmasına,
3. Avukatlık Asgari Ücret Tarifesi uyarınca …-TL vekâlet ücretinin davacılardan alınarak davalı idareye verilmesine,
4. Posta gideri avansından artan tutarın kararın kesinleşmesinden sonra davacılara iadesine,
5. Bu kararın tebliğ tarihini izleyen 30 (otuz) gün içerisinde Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulu'na temyiz yolu açık olmak üzere, 29/03/2022 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.