Yargıtay 10. Hukuk Dairesi 2022/4387 Esas 2022/6757 Karar Sayılı İlamı

Mahkemesi : Eskişehir 1. İş Mahkemesi

Dava, hizmet tespiti istemine ilişkindir.
İlk Derece Mahkemesince, hükümde belirtilen gerekçelerle davanın kısmen kabulüne dair verilen karara karşı davalı ve fer'i müdahil Kurum vekilleri tarafından istinaf yoluna başvurulması üzerine, ... Bölge Adliye Mahkemesi 10.Hukuk Dairesince istinaf başvurusunun esasdan reddine karar verilmiştir.
... Bölge Adliye Mahkemesi 10. Hukuk Dairesince verilen kararın davalı ve fer'i müdahil Kurum vekilleri tarafından temyiz edilmesi üzerine, temyiz isteğinin süresinde olduğu anlaşıldıktan ve Tetkik Hâkimi ... tarafından düzenlenen raporla dosyadaki kağıtlar okunduktan sonra işin gereği düşünüldü ve aşağıdaki karar tespit edildi
I-İSTEM
Davacı, 02.01.2011-15.06.2015 tarihleri arasında çalıştığının tespitini talep etmiştir.
II-CEVAP
Davalı vekili, davacının yaptığı atık toplama işini kendi nam ve hesabına yaptığını, müvekkili firma ile davacı arasında yazılı veya sözlü bir hizmet akdinin bulunmadığını, toplanan atıkların tartılarak para karşılığında davalı işveren tarafından satın alındığını, taraflar arasında alım satım ilişkisinin bulunduğunu, işçi işveren ilişkisinin bulunmadığını, davanın süresinde açılmadığını beyan etmiş, davanın reddini, yargılama giderleri ve vekalet ücretinin davacı taraf üzerinde bırakılmasını talep etmiştir.
Feri müdahil Kurum vekili, müvekkili kurum kayıtlarına göre davacının 02/01/2011 tarihi ve sonrasına ait herhangi bir kaydının bulunmadığını, müvekkili kurum kayıtlarının resmi belge niteliğinde olduğunu, aksinin ancak eşdeğerde delillerle ispat edilebileceğini, davalı işyerinde bordrolu çalışan tanıklardan başkaca tanık dinletilmesine muvafakat etmediklerini beyan etmiş, davanın reddini, yargılama giderleri ve vekalet ücretinin davacı taraf üzerinde bırakılmasını talep etmiştir.
MAHKEME KARARLARI
A-İLK DERECE MAHKEME KARARI
İlk Derece Mahkemesi, davanın kısmen kabulüne, davacının ... Geri Dönüşüm Kağıt Ambalaj Sanayi Ticaret Limited Şirketi'ne ait işyerinde 02/01/2011-28/06/2012 ve 25/09/2012-08/11/2014 tarihleri arasında sigorta primine esas kazancın alt sınırı üzerinden hizmet akdi ile çalıştığının tespitine, fazlaya ilişkin talebin reddine karar verildi.
B-BAM KARARI
... Bölge Adliye Mahkemesi, davalı ve fer'i müdahil kurum vekilinin istinaf başvurusunun HMK nın 353/1-b-1 maddesi gereğince esasdan reddine karar vermiştir.
IV-TEMYİZ KANUN YOLUNA BAŞVURU VE NEDENLERİ:
Davalı ve fer'i müdahil Kurum vekilleri, kararın yerinde olmadığı, yeterince inceleme yapılmadan hüküm kurulduğu, tanık beyanlarının çelişkili olduğu, davacı ile davalı şirket arasında hizmet akdi bulunmadığı yönlerinden kararın bozulması talebinde bulunmuşlardır.
V-İLGİLİ HUKUK KURALLARI VE İNCELEME:
Davanın yasal dayanağı 506 sayılı kanunun 79 ve 5510 sayılı Kanunun 86/9. maddesidir.506 sayılı Kanunun 6. maddesinde ifade edildiği üzere, “sigortalı olmak hak ve yükümünden kaçınılamaz ve vazgeçilemez.” Anayasal haklar arasında yer alan sosyal güvenliğin yaşama geçirilmesindeki etkisi gözetildiğinde, sigortalı konumunda geçen çalışma sürelerinin saptanmasına ilişkin davaların, kamu düzenine ilişkin olması nedeni ile özel bir duyarlılık ve özenle yürütülmesi zorunludur. Bu bağlamda, hak kayıplarının ve gerçeğe aykırı sigortalılık süresi edinme durumlarının önlenmesi, temel insan haklarından olan sosyal güvenlik hakkının korunabilmesi için, bu tür davalarda tarafların gösterdiği kanıtlarla yetinilmeyip, gerek görüldüğünde resen araştırma yapılarak kanıt toplanması gerektiği özellikle göz önünde bulundurulmalıdır.
İnceleme konusu dosyada; davacı 02.01.2011-15.06.2015 tarihleri arasında davalı iş yeri nezdinde atık toplama işinde çalıştığının tespitini talep etmiş, mahkemece davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir. Dosya içerisinde bulunan bilgi ve belgelerden davacının davalı iş yerinden bildiriminin bulunmadığı, iş yerinde kurum tarafından 03.12.2013 tarihinde yapılan denetimde iş yerinde oniki kişinin fiilen çalıştığının, üç sigortalının da isimlerinin aylık prim hizmet belgesinde yer almadığının tespit edildiği, davacı ile ilgili bir tespitin ise yapılmadığı, dosyada dinlenen bir kısım tanıkların davacının kendi adına çalıştığı, bir kısım tanıkların ise davacının davalı nezdinde çalıştığı yönünde beyanda bulundukları anlaşılmaktadır.
Somut dosyada, öncelikle davacının hizmet akdine mi dayalı yoksa istisna akdi kapsamında mı çalıştığı hususu açıklığa kavuşturulmalıdır. Bu itibarla, çalışma şeklinin nasıl olduğu, kimden emir ve talimat aldığı, ücretini nasıl aldığı, atık toplama işini hangi plakalı araçla yaptığı, aracın işveren tarafından verilip verilmediği gibi hususlarda davacının beyanı alınarak çalışmanın şekli ve usulü somutlaştırılmalıdır. Davacının atık toplamada kullandığı araçların plakaları ve araçların tescil malikleri, aracın davacı adına kayıtlı olup olmadığı, davacının vergi kaydının bulunup bulunmadığı tespit edilmelidir. İlgili belediye başkanlığından atık toplama işinin ne şekilde yapıldığı, davalı iş yeri ile yapılan sözleşme kapsamında denetimlerin ne şekilde yapıldığı, davalı şirket tarafından çalıştırılan personel listesinin belediye başkanlığına verilip verilmediği hususlarında bilgi istenilmeli, ihtilaf konusu dönemde davalı iş yerinden bildirimleri olan bordro tanıkları tespit edilerek tanık olarak dinlenilmeli, komşu iş yeri işverenleri ve çalışanları tespit edilerek davacının çalışması ile ilgili beyanları alınmalı, tanıklara ilişkin çalışma kayıtları ve hizmet cetvelleri celp edilerek tanıkların beyanları denetlenmeli, başka denetim raporlarının olup olmadığı kurumdan sorulmalıdır. Yapılacak inceleme ve araştırma kapsamında; davacının çalışmasının istisna ilişkisi mi olduğu yoksa hizmet akdine mi dayandığı, davacının kendine ait araçla kendi nam ve hesabına çalışıp çalışmadığı tespit edilmeli, elde edilecek sonuç değerlendirilmek suretiyle karar verilmelidir.
Mahkemece yukarıda belirtilen hukuki ve maddi olgular göz önünde bulundurulmaksızın eksik inceleme ve araştırma sonucu yazılı şekilde karar verilmiş olması, usûl ve yasaya aykırı olup, bozma nedenidir.
O hâlde, davalı ve fer'i müdahil Kurum vekillerinin bu yönleri amaçlayan temyiz itirazları kabul edilmeli ve ... Bölge Adliye Mahkemesi 10. Hukuk Dairesinin istinaf başvurusunun esastan reddine ilişkin kararı kaldırılarak İlk Derece Mahkemesince verilen hüküm bozulmalıdır.
SONUÇ:... Bölge Adliye Mahkemesi 10. Dairesi kararının HMK’nın 373/1 maddesi gereği kaldırılarak temyiz edilen ilk derece mahkemesi hükmünün yukarıda açıklanan nedenlerle BOZULMASINA, temyiz harcının istek halinde ilgilisine iadesine, dosyanın kararı veren İlk Derece Mahkemesine, karardan bir örneğin ilgili Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine, 09.05.2022 gününde oybirliğiyle karar verildi.