Yargıtay 10. Hukuk Dairesi 2022/3544 Esas 2022/6782 Karar Sayılı İlamı

Mahkemesi : ... 6. İş Mahkemesi

Dava, hizmet tespiti istemine ilişkindir.
İlk Derece Mahkemesince, hükümde belirtilen gerekçelerle davanın kısmen kabul kısmen reddine dair verilen karara karşı, davalı Milli Eğitim Bakanlığı vekili ile fer'i müdahil Kurum vekili tarafından istinaf yoluna başvurulması üzerine, ... Bölge Adliye Mahkemesi 11. Hukuk Dairesince istinaf istemlerinin esastan reddine karar verilmiştir.
... Bölge Adliye Mahkemesi 11. Hukuk Dairesince verilen kararın, davalı Milli Eğitim Bakanlığı vekili ile fer’i müdahil Kurum vekili tarafından temyiz edilmesi üzerine, temyiz isteklerinin süresinde olduğu anlaşıldıktan ve Tetkik Hakimi ... tarafından düzenlenen raporla dosyadaki kağıtlar okunduktan sonra işin gereği düşünüldü ve aşağıdaki karar tespit edildi.
I-İSTEM
Davacı vekili; davacının davalıya bağlı ... İlkokulu'nda 01/09/2001 tarihi itibariyle hademe olarak çalışmaya başladığını, iş akdinin işverence 10/11/2014 tarihinde, davacının ücretinin ödenmediği gerekçesiyle feshedildiğini, davalı tarafından davacının 2001-Temmuz 2006 tarihleri arasındaki çalışmasının hiç bildirilmediğini, bu tarihten Ocak 2010 tarihine kadar gerçekleşen çalışmasının kısmi bildirildiğini, sonraki çalışmasının tam olarak bildirildiğini beyanla 01/09/2001-10/11/2014 tarihi arasındaki eksik gösterilen çalışmasının tespiti talep ve dava etmiştir.
II- CEVAP
Davalı MEB adına usulüne uygun dava dilekçesi tebliğ edilmiş olup davalı vekili cevap ve beyanlarında; hak düşürücü süre itirazlarının bulunduğunu, okulların kapalı olduğu dönemde çalışma olmadığını beyanla açılan davanın reddine karar verilmesini talep etmiştir.
Feri müdahil adına usulüne uygun dava dilekçesi tebliğ edilmiş olup feri müdahil vekili cevap ve beyanlarında; hak süre itirazında bulunduklarını, açılan bu tip davaların kamu düzenini ilgilendirdiğinden resen araştırma yapılmasını gerektiğini beyanla açılan davanın reddine karar verilmesini talep etmiştir.
III- MAHKEME KARARI
A- İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
Davacının davasının kısmen kabulüne, kısmen reddine,
1601201031871 sigorta sicil numaralı davacının davalı Milli Eğitim Bakanlığı nezdinde ... İlkokulu'nda 20/02/2002-31/07/2014 tarihleri arasında yaz tatili ve yapılan bildirimler dışlanmak suretiyle;
20/02/2002-15/06/2002 tarihleri arasında;
13/09/2002-13/06/2003 tarihleri arasında,
15/09/2003-11/06/2004 tarihleri arasında,
13/09/2004-10/06/2005 tarihleri arasında,
18/09/2005-09/06/2006 tarihleri arasında,
18/09/2006-15/06/2007 tarihleri arasında,
17/09/2007-13/06/2008 tarihleri arasında,
08/09/2008-12/06/2009 tarihleri arasında,
01/09/2009-31/12/2009 tarihleri arasında,
01/02/2010-28/02/2010 tarihleri arasında,
01/04/2010-31/05/2010 tarihleri arasında,
01/08/2010-30/09/2010 tarihleri arasında,
19/09/2011-30/09/2011 tarihleri arasında,
05/06/2012-08/06/2012 tarihleri arasında,
17/09/2012-05/11/2012 tarihleri arasında,
01/06/2013-14/06/2013 tarihleri arasında,
09/09/2013-02/10/2013 tarihleri arasında da (bildirim yapılan günler dışlanarak), çalıştığı ancak eksik gün bildirimi yapıldığının tespitine,
Davacının fazlaya ilişkin taleplerin reddine, karar verildi.
B- BÖLGE ADLİYE MAHKEMESİ KARARI
Davalı ile feri müdahilin istinaf başvurularının HMK'nin 353/1-b.1 maddesi uyarınca ayrı ayrı esasten reddine karar verilmiştir.
TEMYİZ KANUN YOLUNA BAŞVURU VE NEDENLERİ
Fer’i Müdahil Kurum vekili tarafından; “Davacının talepleri 506 sayılı yasanın 79. maddesi gereğince hak düşümüne uğramıştır. Bu döneme ilişkin istemin hak düşürücü süre nedeniyle reddi gerekir. Kamu düzenine dayalı olan bu tür tespit davalarında sigortalılık koşullarının oluşup oluşmadığı resen belirlenmelidir. Eksik inceleme ile yetersiz tanık beyanlarına dayanılarak davanın kabulüne karar verilmesi yasaya aykırı olup bozmayı gerektirir. Çalışma olgusunun kuşkuya yer bırakmayacak biçimde irdelenmesi ve açıklığa kavuşturulması gerekir.
Mahkemece, eksik inceleme ve araştırma sonucu davanın kabulü, Kurum kayıtları karşısında usul ve yasaya aykırı olup davanın reddi gerekir.” hususları belirtilmiştir.
Davalı vekili tarafından;dinlenen tanık ifadelerinin uyumlu olmadığını, gerçek çalışma olgusunun somut ve inandırıcı deliller ile ortaya konulamadığını, davanın reddine karar verilmesi gerektiğini temyiz başvuru sebep ve gerekçeleri olarak ileri sürmüştür.
IV- İLGİLİ HUKUK KURALLARI VE İNCELEME
5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununun Geçici 7. maddesi uyarınca davanın Yasal dayanağı 506 sayılı Kanunun 79/10. maddesidir. Anılan Kanunun 6. maddesinde ifade edildiği üzere, “sigortalı olmak hak ve yükümünden kaçınılamaz ve vazgeçilemez.” Anayasal haklar arasında yer alan sosyal güvenliğin yaşama geçirilmesindeki etkisi gözetildiğinde, sigortalı konumunda geçen çalışma sürelerinin saptanmasına ilişkin davalar, kamu düzenine ilişkin olduğundan, özel bir duyarlılık ve özenle yürütülmesi zorunludur. Bu bağlamda, hak kayıplarının ve gerçeğe aykırı sigortalılık süresi edinme durumlarının önlenmesi, temel insan haklarından olan sosyal güvenlik hakkının korunabilmesi için, bu tür davalarda tarafların gösterdiği kanıtlarla yetinilmeyip, gerek görüldüğünde re’sen araştırma yapılarak kanıt toplanabileceği de göz önünde bulundurulmalıdır.
506 sayılı Kanunun 79/10. maddesi hükmüne göre; Kuruma bildirilmeyen hizmetlerin sigortalı hizmet olarak değerlendirilmesine ilişkin davanın, tespiti istenen hizmetin geçtiği yılın sonundan başlayarak 5 yıl içinde açılması gerekir. Bu yönde, anılan madde hükmünde yer alan hak düşürücü süre; yönetmelikle tespit edilen belgeleri işveren tarafından verilmeyen veya çalışmaları Kurumca tespit edilemeyen sigortalılar için geçerlidir. Bir başka anlatımla; sigortalıya ilişkin olarak işe giriş bildirgesi, dönem bordrosu gibi yönetmelikte belirtilen belgelerin Kuruma verilmesi ya da çalışmaların Kurumca tespit edilmesi halinde; Kurumca öğrenilen ve sonrasında kesintisiz biçimde devam eden çalışmalar bakımından hak düşürücü sürenin geçtiğinden söz edilemez. Ne var ki; sigortalının Kuruma bildiriminin işe giriş tarihinden sonra yapılması, bir başka ifade ile sigortalının hizmet süresinin başlangıçtaki bir bölümünün Kuruma bildirilmeyerek sonrasının bildirilmesi ve Kuruma bildirimin yapıldığı tarihten önceki çalışmaların, bildirgelerin verildiği tarihide kapsar biçimde kesintisiz devam etmiş olması halinde, Kuruma bildirilmeyen çalışma süresi yönünden hak düşürücü sürenin hesaplanmasında; bildirim dışı tutulan sürenin sonu değil, kesintisiz olarak geçen çalışmaların sona erdiği yılın sonu başlangıç alınmalıdır.
Öte yandan, Yargıtay Hukuk Genel Kurulunun 2003/21-43 Esas, 2003/97 Karar ve 26/02/2003 tarihli kararında ayrıntıları açıklandığı üzere; kural olarak işe giriş bildirgeleri ve ücret ödeme bordroları sigortalının imzasını içermelidir. Sigortalı, anılan belgeleri hile, hata veya manevi baskı altında imzaladığını ileri sürmemiş veya imzanın kendisine ait olmadığını ya da kesintisiz çalıştığını söylememiş ise, birden fazla işe giriş bildirgesinin varlığı ve işyerinden yapılan kısmi bildirimler, sigortalının o işyerinde kesintili çalıştığına karine oluşturur. Bu karinenin, aksinin, ancak, eş değerde delillerle kanıtlanması gerekmekte olup tanık sözlerine değer verilemez. Bu halde ise hak düşürücü sürenin kesinti tarihleri dikkate alınarak her bir dönem bakımından ayrı ayrı değerlendirilmesi gerekecektir.
Somut olayda; davacının hizmet tespiti talebine konu çalışmalarının sadece, davalı Milli Eğitim Bakanlığına bağlı ... İlkokulu’nda 01.09.2001-10.11.2014 tarihleri arasında, geçtiğinin ileri sürülmesi karşısında, davacının hizmet döküm cetveline göre talebine konu dönemde hizmet bildirimlerinin yapıldığı dava dışı ...Endüstriyel Temizlik Personel San. Ve Tic. Ltd. Şti ile ... unvanlı işverenlerin, HMK. 124. maddesi dikkate alınmak suretiyle davaya katılımı sağlanıp, gösterecekleri bütün deliller toplandıktan sonra, anılan işyerlerinden yapılan bildirimlerin fiili ve gerçek olup olmadığı yöntemince araştırılıp belirlenerek sonucuna göre karar verilmelidir
Diğer yandan anılan bildirimlerin gerçekliğinin tespit edilmesi halinde ise, davalı ile dava dışı ...Endüstriyel Temizlik Personel San. Ve Tic. Ltd. Şti ile ... arasındaki sözleşme, ihale dökümanları, işyerlerinin kapsam ve faaliyet durumlarına ilişkin kayıt ve belgeler araştırılıp irdelenerek davacı tarafından iddia olunan çalışmaların davalı Bakanlığa ait okul iş yerinde mi yoksa dava dışı ...Endüstriyel Temizlik Personel San. ve Tic. Ltd. Şti ile ... unvanlı işyerlerinde mi geçtiği hususu hiçbir kuşku ve duraksamaya yer bırakmayacak biçimde çözümlenip, deliller hep birlikte değerlendirilip takdir edilerek, davacının çalıştığı iddia edilen süreler tereddütsüz belirlenerek, varılacak sonuç dairesinde bir karar verilmelidir.
Mahkemece bu maddi ve hukuki olgular gözetilmeksizin, eksik inceleme ve araştırma ile yazılı şekilde karar verilmesi usul ve yasaya aykırı olup bozma nedenidir.
O halde, davalı Milli Eğitim Bakanlığı vekili ve fer’i müdahil vekilinin bu yönleri amaçlayan temyiz itirazları kabul edilmeli ve ... Bölge Adliye Mahkemesi 11. Hukuk Dairesinin istinaf istemlerinin reddine ilişkin kararı kaldırılarak ilk derece mahkemesi kararı bozulmalıdır.
SONUÇ: ... Bölge Adliye Mahkemesi 11. Hukuk Dairesi kararının HMK’nın 373/1 maddesi gereği kaldırılarak, temyiz edilen ilk derece mahkemesi hükmünün yukarıda açıklanan nedenlerle BOZULMASINA, dosyanın kararı veren İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine, 09/05/2022 gününde oy birliğiyle karar verildi.