Yargıtay 10. Hukuk Dairesi 2022/4115 Esas 2022/6843 Karar Sayılı İlamı

Mahkemesi : ... 19. İş Mahkemesi

Dava, hizmet tespiti istemine ilişkindir.
İlk Derece Mahkemesince, hükümde belirtilen gerekçelerle davanın kabulüne dair verilen karara karşı, davalı vekili ve fer’i müdahil SGK vekili tarafından istinaf yoluna başvurulması üzerine, ... Bölge Adliye Mahkemesi 34. Hukuk Dairesince, istinaf başvurularının esastan reddine karar verilmiştir.
... Bölge Adliye Mahkemesi 34. Hukuk Dairesince verilen kararın, davalı vekili ve fer’i müdahil SGK vekili tarafından temyiz edilmesi üzerine, temyiz isteklerinin süresinde olduğu anlaşıldıktan ve Tetkik Hâkimi ... tarafından düzenlenen raporla dosyadaki kâğıtlar okunduktan sonra işin gereği düşünüldü ve aşağıdaki karar tespit edildi.
I-İSTEM
Davacı vekili, davacının davalı ... nezdinde 01/04/1992-01/02/1995 tarihlerinde çalıştığını, ancak çalışmasının Kuruma bildirilmediğini ileri sürerek, Kuruma bildirilmeyen sürelerde hizmet akdiyle çalıştığının tespitine karar verilmesini talep ve dava etmiştir.
II-CEVAP
Davalı ... vekili, husumet ve yetki itirazlarının yanı sıra, davanın esastan da reddini istemiştir.
Fer’i müdahil SGK vekili cevap dilekçesinde özetle, davanın reddini istemiştir.
III-MAHKEME KARARI
A-İLK DERECE MAHKEME KARARI
Mahkemece, yapılan yargılama sonucunda, davacının davasının kabulü ile; davacının davalı Bakanlık bünyesinde ... sicil numaralı iş yerinde 01/04/1992-01/02/1995 tarihleri arasında hizmet akdine dayalı olarak asgari ücret üzerinden sigortasız çalıştığının tespitine, karar verilmiştir.
B-BÖLGE ADLİYE MAHKEMESİ KARARI
... 19. İş Mahkemesi’nin 30/09/2019 tarihli, 2017/34 Esas - 2019/200 Karar sayılı kararı usul ve esas yönünden hukuka uygun bulunduğundan davalı vekili ve feri müdahil Kurum vekilinin istinaf başvurusunun 6100 sayılı Yasanın 353/1-b-1 maddesi gereğince esastan reddine, karar verilmiştir.
IV-TEMYİZ KANUN YOLUNA BAŞVURU VE NEDENLERİ
Davalı ... vekili, davanın husumetten, zamanaşımından ve yetki itirazı yönünden reddinin gerektiğini, mahkemece yetersiz tanık anlatımlarıyla karar verildiğini belirterek, hükmün temyiz incelemesi sonucu bozulmasını istemiştir.
Fer’i müdahil Kurum vekili, eksik inceleme ve hatalı değerlendirme ile verilen kararın bozulmasını istemiştir.
V-İLGİLİ HUKUK KURALLARI VE İNCELEME
Davanın yasal dayanağı 506 sayılı Kanunun 79. Maddesidir. 506 sayılı yasanın 6. maddesinde ifade edildiği üzere, “sigortalı olmak hak ve yükümünden kaçınılamaz ve vazgeçilemez.” Anayasal haklar arasında yer alan sosyal güvenliğin yaşama geçirilmesindeki etkisi gözetildiğinde, sigortalı konumunda geçen çalışma sürelerinin saptanmasına ilişkin davaların, kamu düzenine ilişkin olması nedeni ile özel bir duyarlılık ve özenle yürütülmesi zorunludur. Bu bağlamda, hak kayıplarının ve gerçeğe aykırı sigortalılık süresi edinme durumlarının önlenmesi, temel insan haklarından olan sosyal güvenlik hakkının korunabilmesi için, bu tür davalarda tarafların gösterdiği kanıtlarla yetinilmeyip, gerek görüldüğünde resen araştırma yapılarak kanıt toplanması gerektiği özellikle göz önünde bulundurulmalıdır.
Öte yandan; davacının çalışmalarının geçtiğini ileri sürdüğü işyeri bir kamu kuruluşudur. Bu nedenle, davalı işyerinde resmi kayıtlara dayanılması ve ücretin yazılı belge ile ödenmesi esastır. Kuruma hizmet bildirilmeyen dönemlerdeki ücret belgeleri ve bu dönemde davacıya ücret ödenip ödenmediği, ödeme yapılmışsa kim tarafından ödendiğinin araştırılması gerekir.
Dosyadaki kayıt ve belgelerden, davacı adına ... sicil sayılı ... Turizm Eğitim Merkezi işyerinden verilen işe giriş bildirgesinin 06/05/1992 tarihinde 383550 varide numarasıyla Kurum kayıtlarına girdiği, sigortalının ve işverenin imzasının bulunduğu, bildirgedeki kimlik bilgilerinin nüfus kayıtlarıyla uyumlu olduğu, sigorta sicil numarasının 1992 yılı serilerinden olduğu ve sigorta sicil numarasının davacının sonraki hizmetlerinde de kullanıldığı, işe giriş bildirgesi üzerindeki imza ve fotoğrafın davacıya ait olduğunun bilirkişi incelemesi ile tespit edildiği, talep edilen dönem içerisinde bildirilen hizmetin bulunmadığı, ...’nın 28.02.2017 tarihli yazısı ile; “Müdürlüğümüzde yapılan araştırmada ...’ün ... Araştırma ve Eğitim Genel Müdürlüğüne bağlı birimlerden Turizm Eğitim Merkezinde çalıştığı ve bu birimin daha sonradan ... İl Kültür ve Turizm Müdürlüğüne devredildiği bilgisine ulaşıldığı, adı geçenin İşletme Müdürlüğü ile herhangi bir ilgisinin bulunmadığı” bilgisinin verildiği, ... sicil sayılı Turizm Bakanlığı Turizm Eğitim Merkezi Müdürlüğü işyerinin “turizm eğitimi” mahiyetinde 16.09.1987-15.05.2000 tarihleri arasında yasa kapsamında olduğu, dönem bordrolarının getirtildiği, tanıkların dinlendiği anlaşılmaktadır.
İnceleme konusu eldeki davada, davacı 01.04.1992-01.02.1995 tarihleri arasında çalıştığının tespitini talep etmiş, mahkemece davanın kabulüne karar verilmiş ise de, hüküm eksik inceleme ve araştırmaya dayalıdır.
Mahkemece yapılacak iş, davacının ihtilaflı dönemde ücretini ne şekilde aldığı araştırılmalı, bu konuda davacının beyanı alınmalı, ücretini nasıl aldığı, kim tarafından nasıl ödendiği sorulmalı, bu dönemde çalıştığına ve ücret aldığına ilişkin belgeler getirtilmeli, davacının resmi kayıtlara geçmeyen dönemlerde çalıştığını ve ücretini aldığını gösterir belgelerin ibraz edilememesi halinde bunun nedeni araştırılmalı, haklı ve izah edilebilir bir nedene dayanıyor ise bu takdirde tanık sözlerine itibar edilmeli, kamu kurumu olan davalı işyerinde ücret alma iddiasının yazılı belgelerle ispat edilebileceği göz önünde bulundurulmalı, re’sen araştırma kapsamında davacı ile aynı dönemde birlikte çalışan işyerinin müdür, amir, şef ve yöneticileri tanık sıfatı ile dinlenilmeli, böylece bu konuda gerekli tüm araştırma yapılarak uyuşmazlık konusu husus, hiçbir kuşku ve duraksamaya yer bırakmayacak biçimde çözümlenip; deliller hep birlikte değerlendirilip takdir edilerek varılacak sonuç uyarınca bir karar verilmelidir.
Açıklanan maddi ve hukuki olgular göz önünde tutulmaksızın eksik inceleme sonucu, yazılı şekilde hüküm kurulmuş olması, usul ve yasaya aykırı olup bozma nedenidir.
O hâlde davalı ... vekili ve fer’i müdahil SGK vekilinin bu yönleri amaçlayan temyiz itirazları kabul edilmeli ve ... Bölge Adliye Mahkemesi 34. Hukuk Dairesinin istinaf başvurularının esastan reddine ilişkin kararı kaldırılarak, İlk Derece Mahkemesince verilen hüküm bozulmalıdır.
SONUÇ: ... Bölge Adliye Mahkemesi 34. Hukuk Dairesi kararının HMK’nın 373/1. maddesi gereği kaldırılarak, temyiz edilen ilk derece mahkemesi hükmünün yukarıda açıklanan nedenlerle BOZULMASINA, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine, dosyanın kararı veren İlk Derece Mahkemesine gönderilmesine, 10.05.2022 gününde oybirliğiyle karar verildi.