Danıştay 6. Daire 2020/2949 Esas 2022/3734 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
ALTINCI DAİRE
Esas No : 2020/2949
Karar No : 2022/3734

TEMYİZ EDENLER (DAVALILAR) :1- ... Büyükşehir Belediye Başkanlığı ...
VEKİLİ : Av. ...
2-DAVALI ... Belediye Başkanlığı / ...
VEKİLİ : Av. ...

KARŞI TARAF (DAVACI) : ... Valiliği (İl Tarım ve Orman Müdürlüğü)
VEKİLİ : Av. ...
İSTEMİN KONUSU : ... Bölge İdare Mahkemesi ... İdari Dava Dairesince verilen ... tarih ve E:..., K:... sayılı kararının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.
YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem: Saray Belediye Meclisinin ... tarihli, ... sayılı kararı ile kabul edilen ve Tekirdağ Büyükşehir Belediye Meclisinin ... tarihli, ... sayılı kararı ile onaylanan kuru özel ürün arazisi vasfındaki Tekirdağ ili, Saray ilçesi, ... Mahallesi, ... parsel sayılı taşınmaza ilişkin 1/1000 ölçekli uygulama imar planının iptali istenilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: ... İdare Mahkemesince verilen ... tarih ve E:..., K:... sayılı kararda; dosyadaki bilgi ve belgelerin incelenmesi sonucunda, tarımsal üretim amacı dışında kullanılamayacak nitelikte kuru özel ürün arazisi olduğu anlaşılan dava konusu parselin tarım dışı amaçla ve tarımsal bütünlüğü bozacak şekilde 3194 sayılı İmar Kanununun 8. maddesinin birinci fıkrasının (c) bendi ile 5403 sayılı Kanunun 13. maddesi hükümlerine aykırı olarak planlanmasına ilişkin 1/1.000 ölçekli uygulama imar planında hukuka uyarlık bulunmadığı, her ne kadar; davalı idareler tarafından, dava konusu parselin 1/25.000 ölçekli çevre düzeni planında gelişme ve konut alanları içinde kaldığı ve 26.10.1999 tarihinde Büyükyoncalı Belediyesi tarafından onaylanan 1/5.000 ölçekli nazım imar planı içinde olduğu, dolayısıyla 1999 yılından bu yana tarım dışı kullanım amacıyla planlandığından kurum görüşü alınmasının zorunlu olmadığı iddia edilmiş ise de; 1/25.000 ölçekli planlarda gösterilen kullanım kararlarının şematik olduğu, davalı idare tarafından dava konusu parselin bulunduğu alanın 1/25.000 ölçekli plan paftasında işaretlendiği yer gelişme ve konut alanı hakim fonksiyonu içerisinde bulunmakla birlikte alanın tarım alanları hakim fonksiyonuna yakın olduğu, dolayısıyla parselin alt ölçekli planlarda kullanım fonksiyonu belirlenirken kurum görüşlerinin dikkate alınması gerektiği; dava konusu parsel 1999 yılında onaylanan 1/5.000 ölçekli nazım imar planıyla planlanmış alanda bulunmakta ise de, uygulama imar planı yapılarak yapılaşmaya uygun parseller oluşturulmadan parselin 11.10.2004 tarihinden önce tarım dışı amaçlı kullanıma açıldığından bahsedilemeyeceği Tekirdağ Tarım ve Orman İl Müdürlüğü etüt raporunda parselin tarım dışı amaçla kullanılmasının tarımsal bütünlüğü bozacağının belirtildiği nu itibarla 5403 sayılı Kanun'un geçici 1 ve 4. maddeleri kapsamında değerlendirilemeyeceğinden 5403 sayılı Kanun'un yürürlüğe girdiği tarihten sonra tarım dışı amaçla kullanılmasına yönelik uygulama imar planına konu edilemeyeceği sonucuna varılmıştır
Belirtilen gerekçelerle dava konusu işlem hukuka aykırı bulunarak dava konusu işlemin iptaline karar verilmiştir.
Bölge İdare Mahkemesi İdari Dava Dairesi kararının özeti: İstinaf başvurusuna konu İdare Mahkemesi kararının hukuka ve usule uygun olduğu ve istinaf dilekçelerinde ileri sürülen iddiaların söz konusu kararın kaldırılmasını sağlayacak nitelikte görülmediği belirtilerek 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanununun 45. maddesinin 3. fıkrası uyarınca istinaf başvurusunun reddine karar verilmiştir.

TEMYİZ EDENİN İDDİALARI :
Tekirdağ Büyükşehir Belediye Başkanlığı vekili tarafından, Dava konusu ... parsel sayılı taşınmaz için 7.06.2017 tarihinde davacı idarenin görüşüne başvurulduğu, davacı İdarenin olumsuz görüşlerinin 3194 sayılı Kanunda belirlenen 30 günlük süre geçtikten sonra verildiği, dava konusu planın üst ölçekli plan kararlarına uygun olduğu, 5403 sayılı Toprak Koruma ve Arazi Kullanımı Kanunu'na, 7181 sayılı Kanun ile getirilen “Geçici Madde 6” kapsamında 19/7/2005 tarihinden önce onaylanmış 1/5000 veya 1/1000 ölçekli imar planları veya arsa vasfı kazanmış parseller ile maddenin yürürlüğe girdiği tarihten önce belirlenen onaylı köy ve/veya mezraların yerleşik alanı ve civarı ile yerleşik alanlar izinli kabul edileceğinden, 1999 tarihli nazım imar planı ile “orta yoğunluklu gelişme konut alanı”, “ağaçlandırılacak alan” olarak tanımlı dava konusu taşınmazın da izinli kabul edilmesi gerektiği, izinli kabul edilen taşınmaz için 1/1000 ölçekli uygulama imar planı hazırlanırken de tekrar tarım dışı kullanım izni alınması zorunluluğu bulunmadığı, dava konusu 1/1000 ölçekli planın mevzuata uygun olduğu bu nedenlerle dava konusu işlemin iptali yolundaki karara karşı yapılan istinaf başvurusunun reddine dair Bölge İdare Mahkemesi kararının bozulması gerektiği ileri sürülmektedir.
Saray Belediye Başkanlığı vekili tarafından, dava konusu planın üst ölçekli plan ile uyumlu olduğu, 5403 sayılı kanuna eklenen geçici 6. madde kapsamında tarım dışı amaçla kullanılması için izin alınmasına gerek bulunmadığı bu nedenlerle dava konusu işlemin iptali yolundaki karara karşı yapılan istinaf başvurusunun reddine dair Bölge İdare Mahkemesi kararının bozulması gerektiği ileri sürülmektedir.

KARŞI TARAFIN SAVUNMASI : Savunma verilmemiştir.

DANIŞTAY TETKİK HAKİMİ ...'IN DÜŞÜNCESİ : Temyiz isteminin reddi ile usul ve yasaya uygun olan Bölge İdare Mahkemesi İdari Dava Dairesi kararının onanması gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Altıncı Dairesince, Tetkik Hakiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:
İNCELEME VE GEREKÇE:
MADDİ OLAY : Tekirdağ ili, Saray ilçesi, ... Mahallesi, ... sayılı parsel maliki tarafından parsele ilişkin uygulama imar planının hazırlatılarak 25.05.2017 tarihli dilekçeyle onaylanması talebiyle Saray Belediye Başkanlığı'na başvurulduğu, Saray Belediye Başkanlığının ... tarihli, E... sayılı yazısı ile Tekirdağ Gıda, Tarım ve Hayvancılık İl Müdürlüğünden (Tekirdağ Tarım ve Orman İl Müdürlüğü) parsele ilişkin 1/1.000 ölçekli uygulama imar planı yapılmasında sakınca bulunup bulunmadığına ilişkin görüş talep edildiği, imar komisyonunca, 1/1.000 ölçekli uygulama imar planı teklifinin 1/5.000 ölçekli nazım imar planına uygun olarak hazırlandığı belirtilerek, imar planı teklifine esas kurum görüşü talep edilmiş ise de henüz belediyeye ulaşmadığından kurum görüşlerinin Tekirdağ Büyükşehir Belediyesi tarafından tamamlanması koşuluyla uygun bulunduğu, Saray Belediye Meclisinin ... tarihli, ... sayılı kararıyla imar komisyonu görüşü doğrultusunda planın kabul edildiği, Saray Belediye Meclisi kararıyla kabul edilen planın onaylanmak üzere Tekirdağ Büyükşehir Belediye Başkanlığına gönderildiği, Tekirdağ Tarım ve Orman İl Müdürlüğünün ... tarihli yazısı ile Tekirdağ ili, Saray ilçesi, ... Mahallesi, ... sayılı parselin kuru özel ürün arazisi niteliğinde olduğundan tarım dışı amaçlı kullanılmasının uygun görülmediğinin Saray Belediye Başkanlığına bildirildiği, anılan görüş dikkate alınmadan parsele ilişkin planın Tekirdağ Büyükşehir Belediye Meclisinin ... tarihli, ... sayılı kararıyla onaylandığı, onaylanan planın 11.12.2017-11.01.2018 tarihleri arasında askıda ilan edildiği, Saray Kaymakamlığının ... tarihli, /... sayılı yazısıyla anılan plana itiraz edildiği, plana yapılan itirazın Saray Belediye Meclisinin ... tarihli, ... sayılı kararı ve Tekirdağ Büyükşehir Belediye Meclisinin ... tarihli, ... sayılı kararı ile reddedilmesi üzerine bakılan dava açılmıştır.
İLGİLİ MEVZUAT
3194 sayılı İmar Kanununun 5. maddesinin dava konusu işlemin tesis edildiği tarihte yürürlükte olan halinde, nazım imar planı; varsa bölge ve çevre düzeni planlarına uygun olarak hali hazır haritalar üzerine, yine varsa kadastral durumu işlenmiş olarak çizilen ve arazi parçalarının; genel kullanış biçimlerini, başlıca bölge tiplerini, bölgelerin gelecekteki nüfus yoğunluklarını, gerektiğinde yapı yoğunluğunu, çeşitli yerleşme alanlarının gelişme yön ve büyüklükleri ile ilkelerini, ulaşım sistemlerini ve problemlerinin çözümü gibi hususları gösteren ve uygulama imar planının hazırlanmasına esas olmak üzere düzenlenen detaylı bir raporla açıklanan ve raporu ile beraber bir bütün olan plan olarak, uygulama imar planı ise; tasdikli halihazır haritalar üzerine varsa kadastral durumu işlenmiş olarak nazım imar planı esaslarına göre çizilen ve çeşitli bölgelerin yapı adalarını, bunların  yoğunluk ve düzenini, yolları ve uygulama için gerekli imar uygulama programlarına esas olacak uygulama etaplarını ve diğer bilgileri ayrıntıları ile gösteren plan olarak tanımlanmıştır.
Aynı Kanunun 8. maddesinin birinci fıkrasına, 19.07.2005 tarihli Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren 5403 sayılı Kanun'un 25. maddesiyle eklenen (c) bendinde, "Tarım arazileri, Toprak Koruma ve Arazi Kullanımı Kanununda belirtilen izinler alınmadan tarımsal amaç dışında kullanılmak üzere plânlanamaz." hükmüne; 02.08.2013 tarihli Resmi Gazete'de yayımlanan 6495 sayılı Kanun'un 73. maddesiyle eklenen (e) bendinde de, "Kamu kurum ve kuruluşları veya plan müellifleri; ilgili kamu kurum ve kuruluşlarından plana ilişkin görüşlerini alır. Kurum ve kuruluşlar, görüşlerini en geç otuz gün içerisinde bildirmek zorundadır. Görüş bildirilmesi için etüt ve analiz gibi uzun süreli çalışma yapılması gereken hallerde ilgili kamu kurum ve kuruluşlarının talebi üzerine otuz günü geçmemek üzere ilave süre verilir. Bu süre içerisinde görüş bildirilmediği takdirde plan hakkında olumsuz bir görüşün bulunmadığı kabul edilir." hükmüne yer verilmiştir.
5403 sayılı Toprak Koruma ve Arazi Kullanımı Kanunu'nun 1. maddesinde, "Bu Kanunun amacı; toprağın korunması, geliştirilmesi, tarım arazilerinin sınıflandırılması, asgari tarımsal arazi ve yeter gelirli tarımsal arazi büyüklüklerinin belirlenmesi ve bölünmelerinin önlenmesi, tarımsal arazi ve yeter gelirli tarımsal arazilerin çevre öncelikli sürdürülebilir kalkınma ilkesine uygun olarak planlı kullanımını sağlayacak usul ve esasları belirlemektir."; 2. maddesinde, "Bu Kanun; arazi ve toprak kaynaklarının bilimsel esaslara uygun olarak sınıflandırılması, tarımsal arazi ve yeter gelirli tarımsal arazilerin asgari büyüklüklerinin belirlenmesi ve bölünmelerinin önlenmesi, arazi kullanım planlarının hazırlanması, koruma ve geliştirme sürecinde toplumsal, ekonomik ve çevresel boyutlarının katılımcı yöntemlerle değerlendirilmesi, amaç dışı ve yanlış kullanımların önlenmesi, korumayı sağlayacak yöntemlerin oluşturulması ile görev, yetki ve sorumluluklara ilişkin usul ve esasları kapsar."; 13. maddesinde de, "Mutlak tarım arazileri, özel ürün arazileri, dikili tarım arazileri ile sulu tarım arazileri tarımsal üretim amacı dışında kullanılamaz. Ancak, alternatif alan bulunmaması ve Kurulun uygun görmesi şartıyla;
a) Savunmaya yönelik stratejik ihtiyaçlar,
b) Doğal afet sonrası ortaya çıkan geçici yerleşim yeri ihtiyacı,
c) Petrol ve doğal gaz arama ve işletme faaliyetleri,
ç) İlgili bakanlık tarafından kamu yararı kararı alınmış madencilik faaliyetleri,
d) Bakanlıklarca kamu yararı kararı alınmış plân ve yatırımlar,
e) Kamu yararı gözetilerek yol altyapı ve üstyapısı faaliyetlerinde bulunacak yatırımlar,
f) Enerji Piyasası Düzenleme Kurumunun talebi üzerine 20/2/2001 tarihli ve 4628 sayılı Elektrik Piyasası Kanunu uyarınca yenilenebilir enerji kaynak alanlarının kullanımı ile ilgili yatırımları,
g) Jeotermal kaynaklı teknolojik sera yatırımları,
İçin bu arazilerin amaç dışı kullanım taleplerine, toprak koruma projelerine uyulması kaydı ile Bakanlık tarafından izin verilebilir. Bakanlık bu yetkisini valiliklere devredebilir.
Mutlak tarım arazileri, özel ürün arazileri, dikili tarım arazileri ile sulu tarım arazileri dışında kalan tarım arazileri; toprak koruma projelerine uyulması kaydı ile valilikler tarafından tarım dışı kullanımlara tahsis edilebilir.
Tarımsal amaçlı yapılar için, projesine uyulması şartıyla ihtiyaç duyulan miktarda her sınıf ve özellikteki tarım arazisi valilik izni ile kullanılır.
Birinci fıkranın (c) ve (ç) bentleri kapsamında izin alan işletmeciler, faaliyetlerini çevre ve tarım arazilerine zarar vermeyecek şekilde yürütmekle ve kendilerine tahsis edilen yerleri tahsis süresi bitiminde eski vasfına getirmekle yükümlüdürler.
Bu madde kapsamında valiliklerce verilen kararlara yapılan itirazlar, Bakanlık tarafından değerlendirilerek karara bağlanır.
Tarım arazilerinin korunması ve amaç dışı kullanımına dair uygulamaların usûl ve esasları yönetmelikle düzenlenir." hükmü ile geçici 1. maddesinde, "11.10.2004 tarihinden önce tarım arazileri; gerekli izinler alınmadan tarım dışı amaçlı kullanıma açılmış ve tarımsal bütünlüğü bozmuyor ise söz konusu arazinin istenilen amaçla kullanımı için, altı ay içerisinde Bakanlığa müracaat edilmesi, hazırlanacak toprak koruma projesine uyulması ve tarım dışı kullanılan tarım arazilerinin her metre karesi için beş Yeni Türk Lirası ödenmesi şartıyla izin verilir."; geçici 4. maddesinde de, "11/10/2004 tarihinden önce, gerekli izinler alınmadan tarım dışı amaçlı kullanıma açılmış bulunan arazilerin tarımsal bütünlüğü bozmuyor ise istenilen amaçla kullanımı için, bu Kanunun yayımı tarihinden itibaren bir yıl içerisinde Bakanlığa başvurulması, hazırlanacak toprak koruma projesine uyulması ve tarım dışı kullanılan tarım arazilerinin her metre karesi için beş Yeni Türk Lirası ödenmesi şartıyla izin verilir.
Söz konusu arazi ve tesislerin istenilen amaçla kullanımı için çeşitli kurumlardan alınması gerekli ruhsat, izin gibi işlemler, Bakanlığa başvuru tarihinden itibaren 2 yıl içerisinde tamamlanıncaya kadar başvuru sahipleri faaliyetlerine devam ederler. Bu süreler içerisinde gerekli izinleri alamayanların üretim faaliyetleri ilgili idarelerce durdurulur.
Tarım arazisi vasfından çıkarılan araziler, ilgili kuruluşlarca başvuru sahibinin isteği doğrultusunda vasfını değiştirir." hükümleri yer almaktadır.
10.07.2019 tarihli ve 30827 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan, 04.07.2019 tarihli ve 7181 sayılı Tapu Kanunu ve Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun'un 21.maddesi ile 5403 sayılı Toprak Koruma ve Arazi Kullanımı Kanunu'na eklenen Geçici 6. Maddesinde: "19/7/2005 tarihinden önce onaylanmış 1/5000 veya 1/1000 ölçekli imar planları veya arsa vasfı kazanmış parseller ile bu maddenin yürürlüğe girdiği tarihten önce belirlenen onaylı köy ve/veya mezraların yerleşik alanı ve civarı ile yerleşik alanlar izinli kabul edilir.” hükmü yer almıştır.
HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
Uyuşmazlık, Tekirdağ Tarım ve Orman İl Müdürlüğü tarafından kuru mutlak tarım arazisi vasfındaki dava konusu taşınmazın tarım dışı amaçla kullanılmasına izin verilmemesine rağmen uyuşmazlık konusu 1/1000 ölçekli uygulama imar planında tarım dışı amaçla kullanılmasına ilişkin kullanım getirilmesi nedeniyle 1/1000 ölçekli uygulama imar planının iptali isteminden kaynaklanmaktadır.
Davalı idarelerin vekilleri tarafından 5403 sayılı Kanuna eklenen geçici 6 madde nedeniyle uyuşmazlık konusu taşınmaz için tarım dışı kullanım amacıyla izin alınmasına gerek bulunmadığı zira 1999 tarihli nazım imar planı ile “orta yoğunluklu gelişme konut alanı”, “ağaçlandırılacak alan” olarak tanımlı dava konusu taşınmazın da izinli kabul edilmesi gerektiği, izinli kabul edilen taşınmaz için 1/1000 ölçekli uygulama imar planı hazırlanırken de tekrar tarım dışı kullanım izni alınması zorunluluğu bulunmadığı ileri sürülmektedir.
Dava konusu işlem tarihinde yukarıda anılan geçici 6 maddenin yürürlüğe girmediği, ayrıca dava konusu 1/1000 ölçekli uygulama imar planı ile ilgili davacı idare tarafından Çevre ve Şehircilik Bakanlığına görüş sorulduğu, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından verilen 1.10.2018 tarihli, 8825 sayılı görüş yazısında" 1/100.000 ölçekli Çevre Düzeni Planı plan hükümlerinden Tarım Arazisi başlıklı *2.11.2.1'nolu plan notunda; "Bu alanlar. 5403 sayılı Toprak Koruma ve Arazi Kullanım Kanunu ile tanımlanan ve İl Tarım Müdürlükleri tarafından sınırları belirlenen tarımsal arazileri içerir. Bu alanlar, tarımsal niteliği I. öncelikli korunacak alanlar, tarımsal niteliği II. Öncelikli korunacak alanlar ve tarımsal niteliği sınırlı alanları kapsar. Tarımsal Niteliği I. Öncelikli Korunacak Alanlarda sadece tarımsal amaçlı yapılar yer alabilir. ... Tarımsal niteliği II. öncelikli korunacak alanlar ve tarımsal niteliği sınırlı alanlarda yer alabilecek tarımsal amaçlı yapılar dışındaki kullanımlar türleri ve yapılaşma koşulları ilgili kurum görüşlerini almak şartı ile alt ölçekli planlarda netleştirilecektir... Bu planda gösterilen tarım alanlarına ait sınırlar şematik olup, kesin sınırlar İl Tarım Müdürlüğünün görüşü doğrultusunda alt ölçekli planlarda belirlencektir. "denildiği,
İl Gıda, Tarım ve Hayvancılık Müdürlüğü'nün konuya ilişkin ..., ..., ..., ... ve .... nolu parsellere için alınan görüş yazılarında; "... tarım dışı amaçlı kullanılması uygun görülmemiştir." şeklinde belirtildiği, ayrıca İl Gıda, Tarım ve Hayvancılık Müdürlüğü'nden konuya ilişkin 2382 nolu parsel için görüş alınmadığı, 1/25.000 ölçekli Tekirdağ İl Çevre Düzeni Planı planı plan hükümlerinden 2.8 sayılı plan notunda; "bu planın yürürlüğe girmesinden sonra bu plandaki fonksiyon ve alan büyüklüklerine,(yüzölçümüne) aykırılık teşkil eden alt ölçekli planla reviz edilmeden ya da alt ölçekli planalrı mevcut olmayıp bu planın ilke karar ve stratejilerine uygun alt ölçekli imar planları tamamlanmadan uygulama yapılamaz. Nazım imar planları bütün halinde yapılacak olup, uygulama imar planları etaplar halinde yapılabilir. İmar planı gerektirmeyen kullanımlar için, 1/25.000 ölçekli il çevre düzeni planına göre uygulama yapılır." denildiği,
Ayrıca, ... İdare Mahkemesi'nce Esas:..., Karar:... ve Esas:..., Karar:... sayılı davalarda 1/25000 ölçekli Tekirdağ İl Çevre Düzeni Planının; "1/25.000 ölçekli Tekirdağ İl Çevre Düzeni Plan bütünün içeriğinin değerlendirilmesi sonucunda;
-Türkiye'nin çok değerli havzalarından birisi olan Ergene Havzası'nın su kirliliği, toprak kirliliği, hava kirliliği, yeraltı su seviyesinin düşmesi ve çok nitelikli tarım topraklarının amacı dışında kullanılması gibi çok büyük çevre sorunlarıyla karşı karşıya olması,
-Tekirdağ îl Çevre Düzeni Planının 2013 yılı için ön gördüğü çok yüksek nüfus değerlerinden çok daha fazla kapasite nüfusa sahip olan ve gereksiz yer çok nitelikli tarım alanlarını kentsel gelişme alanalrı olarak düzenleyen yürürlükteki imar planlarının revize edilmesinin çok önemli bir gereklilik olması bu gerekliliğin ise plan kararı plan hükmü olarak planda açıklıkla belirtilmemiş olması
-Dava konusu 1/25.000 ölçekli İl Çevre Düzeni Planı ile 1/100.000 ölçekli Trakya Alt Bölgesi Ergene Havzası Revizyon Çevre Düzeni Planı arasında büyük ölçüde uyum olmasına karşın, Danıştay 6. Dairesi'nin 3.7.2012 tarih ve 2010/3829 esas sayısı ile verdiği kısmen *Yürütmenin Durdurulması' hakkındaki kararına aykırı olarak; gereğinden fazal kentsel gelişme alanının yürürlükteki imar planları tarafından önerilmiş olduğunun saptanmış olmasına karşın, plan paftasında Ve planın hükümlerine net bir müdahalenin yapılmamış olmasının şehircilik ve planlama ilkelerine, belde ihtiyaçlarına ve imar mevzuatına uygun olmadığı kanaati gereği, raporda belirtilen şehircilik ve planlama ilkelerine aykırı olduğu belirtilen maddeler yönünden, tesis edilen işlemde imar mevzuatına, şehircilik ilkelerine ve planlama esaslarına uyarlık bulunmadığından, dava konusu işlemin iptaline karar verildiği,
Saray Belediye Başkanlığı'nın ve Tekirdağ Büyükşehir Belediye Başkanlığı'nın Saray İlçesi, ... Mahallesi, ., .., ..., ..., ... ve ... parsellerin 1/1000 ölçekli Uygulama İmar Planlarının onayı ile ilgili aldıkları Meclis Kararlarının mevzuata uygunluğunun incelenmesinde:
- Mekansal Planlar Yapım Yönetmeliği'nin 4. maddesinin (k) fıkrasında; "Uygulama imar planı: ... yörenin koşulları ve planlama alanının genel özellikleri, yapının kullanım amacı ve ihtiyacı, erişilebilirlik, sürdürülebilirlik ve çevreye etkisi dikkate alınarak; ... plan notları ve ayrıntılı raporuyla bir bütün olarak hazırlanan planı ifade eder." denildiği ancak, plan açıklama raporlarının yönetmelikte belirtilen konularda ayrıntılı şekilde hazırlanmadığının tespit edildiği için ilgili Yönetmelik maddesine aykırı olduğu,
- Yönetmeliği'nin 6. maddesinin 1. ve 2. fikralarında; "Mekansal planlar kapsadıkları alan ve amaçları açısından Mekansal Strateji Planları, Çevre Düzeni Planları ve İmar Planları olarak hazırlanır. Buna göre planlama kademeleri, üst kademeden alt kademeye doğru sırasıyla; Mekânsal Strateji Planı, Çevre Düzeni Planı, Nazım İmar Planı ve Uygulama İmar Planından oluşur. Mekansal planlar plan kademelenmesine uygun olarak hazırlanır. Her plan planlar arası kademeli birliktelik ilkesi uyarınca yürürlükteki üst kademe planalrın kararlarına uygun olmak raporu ile bir bütün oluşturmak ve bir alt kademedeki planı yönlendirmek zorundadır." denildiği, ancak üst ölçek çevre düzeni planlarına aykırı planlama yapıldığı için ilgili Yönetmelik maddelerine aykırı olduğu,
- Yönetmeliği'nin 7. maddesinin 1. fıkrasının (ç, i ve j) bentlerinde; "Bu Yönetmeliğe göre hazırlanacak her tür ve ölçekteki mekânsal planlar aşağıda yer alan planlama ilke ve esaslarına, planların hazırlanması ile ilgili standartlara, gösterim tekniklerine ve tanımlara uygun olarak yapılır: ..ç) üst kademe planlar. alt kademesindeki planlara mekânsal nitelikte hedef koyan, yol gösteren ve ilke belirleyen plandır. ... i) Planlama süreci: araştırmaların yapılması, sorunların ortaya konulması, veri ve bilgi toplama ile ilgili analiz aşaması, bilgilerin bir arya getirilmesi, birleştirilmesi ve sonuçların değerlendirilmesi ile ilgili sentez aşaması ve plan kararlarının oluşturulması aşamalrından oluşur...j) Planların hazırlanmasında plan türüne göre katılım sağlanmak üzere anket, kamuoyu ve araştırması, toplantı, çalıştay, internet ortamında duyuru ve bilgilendirme gibi yöntemler kullanılarak kurum ve kuruluşlar ile ilgili tarafların görüşlerinin alınması esastır." denildiği, ancak planlama sürecinde analiz ve sentez aşamalarının gerçekleşmediği, İl Gıda, Tarım ve Hayvancılık Müdürlüğü dışında ilgili kurum ve kuruluşların görüşlerine başvurulmadığı hatta konuya ilişkin 2382 nolu parsel için hiçbir kurumdan görüş alınmadığı için ilgili Yönetmelik maddelerine aykırı olduğu,
- Yönetmeliği'nin 8. maddesinin 1. fıkrasında; "Mekânsal planların, plan değişiklilerinin,revizyon ve ilavelerin hazırlanması sürecinde, kamu kurum ve kuruluşları veya plan müelliflerince planın türüne ve kademesine göre bu Yönetmelikte genel başlıklar halinde belirtilen konularda ilgili kurum ve kuruluşlardan veri görüş ve öneriler elde edilerek gerekli analiz etüt ve araştırma ve çalışmalar yapılır" denildiği ancak ilgili kurum görüşü olarak alınan İl Gıda, Tarım ve Hayvancılık Müdürlüğünün görüşlerine aykırı plan hazırlandığı için ilgili Yönetmelik maddesine aykırı olduğu,
- Yönetmeliği'nin 9. maddesinin 1. fıkrasında; "Mekânsal planlara ilişkin, kendi kademesine göre ve yapılış amacının gerektirdiği açıklamaları içeren bir plan rapor hazırlanır." denildiği, ancak planların yapılış amacının gerektirdiği açıklamaları içeren bir plan raporları hazırlanmadığı için ilgili Yönetmelik maddesine aykırı olduğu,
- Yönetmeliği'nin 21. maddesinin 3. ve 4. fikralarında; "İmar planları. planlama alanına ilişkin inceleme, araştırma. etüt ve eşik analizi çalışmalarının değerlendirilmesinden elde edilen senteze dayalı olarak hazırlanır. İmar planlarının, yeterliliği haiz müellifler tarafından kanun ve yönetmelik hükümlerine göre gerekli teknik araştırmalar yapılarak hazırlanması zorunludur. Bu yönetmelik hükümlerine uygun olarak hazırlanan planlar ve bu planlara ilişkin revizyon, ilave ve değişiklik teklifleri yetkili idarelere karar alınması için sunulur." denildiği, ancak, senteze dayalı bir planlama yapılmadığı, ayrıca yönetmelik hükümlerine göre gerekli teknik araştırmalar yapılmadan planlar hazırlandığı için ilgili Yönetmelik maddelerine aykırı olduğu,
- Yönetmeliği'nin 22. maddesinin 1., 2. ve 3. fıkralarında; "Planların hazılanması sürecinde yerleşilebilir alanların belirlenmesi amacıyla kurum ve kuruluşlardan alana ilişkin toplanan doğal ve fiziki bilgilerin alan özgü yapılan etüdler ile diğer tüm veriler birlikte değerlendirilmek suretiyle gerek duyulan ölçeklerde halihazır haritalar üzerinde üst üste çakıştırılması ile eşik analizi hazırlanır. Eşik analizinde topografık, jeolojik-jeoteknik, hidrojeolojik yapı özellikleri ile arazi kullanımı, tarım ve orman alanları, içme suyu havzaları, sit ve diğer koruma alanları, hassas alanlar. kıyı, altyapı, doğal ve fiziki veriler ile afet tehlikeleri analiz edilerek bir arada değerlendirilir. İmar planlarının hazırlanması sürecinde eşik analizin yapılması zorunlu olup plan kararlarının oluşturulmasında temel plan altlığı olarak kullanılır." “denildiği, ancak yönetmelikte belirtilen eşik analizlerinin yapılmadığı ve plan altlıkları olarak kullanılamadığı için ilgili Yönetmelik maddelerine aykırı olduğu,

- Yönetmeliği'nin 24. maddesinin 1. fıkrasında; "Uygulama imar planalarının tamamı bir aşamada yapılabileceği gibi sosyal ve teknik altyapı alanı dengeleri gözetilerek etaplar halinde de yapılabilir." denildiği, ancak yönetmelikte uygulama imar planının tümü veya etapları ifadesi yer almasına karşılık planlama ölçeğinin parsel bazında gerçekleştirildiği için ilgili Yönetmelik maddesine aykırı olduğu,
- Yönetmeliği'nin 24. maddesinin 10. fıkrasında; "Uygulama imar planlarının hazırlanması sürecinde, genel başlıklar halinde belirtilen konularda ilgili kurum ve kuruluşlardan veriler elde edilir bu veriler kapsamında analiz ve araştırmalar yapılır " denildiği, ancak özellikle üst ölçek planlarla ilgili tüm kurum ve kuruluşlardan görüş alınmadığından bu doğrultuda plan kararları düzenlenmediği için ilgili Yönetmelik maddesine aykırı olduğu,
- Yönetmeliği'nin 33. maddesinin 4. fıkrasında; "Planlara itiraz, otuz günlük ilan süresi içinde idareye yapılır ve itirazlar idarece değerlendirilir." denildiği, ancak İl Gıda, Tarım ve Hayvanı Müdürlüğü'nün ... tarih ve ... sayılı ve İlçe Gıda, Tarım ve Hayvancılık Müdürlüğünün ...- tarih ve ... sayılı yazılarındaki itirazların ... tarihli ve ... sayılı Saray Belediyesi meclis kararında ve ... tarih ve ... sayılı Tekirdağ Büyükşehir Belediyesi meclis kararında değerlendirilmeden reddedildiği anlaşıldığı için ilgili Yönetmelik maddesine aykırı olduğu,
- Danıştay 6. Dairesi'nin Esas:2010/1361, Karar:2013/9179 sayılı, ... İdare Mahkemesince Esas:..., Karar:... ve Esas:..., Karar:... sayılı davalarında belirtilen hükümler gereği, plan değişikliği yapılan alanda Ergene Havzası'nın su kirliliği, toprak kirliliği, hava kirliliği ve yeraltı su seviyesinin düşmesi ve çok nitelikli tarım topraklarının amacı dışında kullanılması gibi çok büyük çevre sorunları yaşanması gereksiz yere çok nitelikli taırm alanlarını kentsel gelişme alanı olarak düzenleyen yürürlükteki imar planalrının reviz edilmesinin gerekmesi ile ilgil,i yargı kararlarına aykırı plan çalışmalrı yapıldığı tespit edilmiştir.
Ayrıca, 3194 sayılı İmar Kanunu'nun 8 maddesinin (c) maddesinde; "Tarım arazileri, Toprak Koruma ve Arazi Kullanımı Kanununda belirtilen izinler alınmadan tarımsal amaç dışında kullanılmak üzere planlanamaz "denilmektedir. Ancak, söz konusu planlarda ilgili kanun hükmü doğrultusunda hareket edilmediği görülmektedir.
Saray İlçesi, ... Mahallesi, ..., ..., ..., ..., ... ve ... parsellerin 1/1000 ölçekli Uygulama İmar Planlarına dair 1/100.000 ölçekli Trakya Alt Bölgesi Ergene Havzası Revizyon Çevre Düzeni Planı plan kararlarına aykırı, 1/25.000 ölçekli Tekirdağ İl Çevre Düzeni Planı plan notlarına aykırı, 1/25.000 ölçekli Tekirdağ İl Çevre Düzeni Planı ile ilgili alınmış Mahkeme kararlarına aykırı, ilgili kurum görüşlerine aykırı, Mekansal Planlar Yapım Yönetmeliği hükümlerine aykırı ve İmar Kanununa aykırı yapılan uygulamalara ilişkin Müdürlüğümüzce hazırlanan İnceleme Raporları ilgili idaresi olan Saray Belediyesine bildirilmiş, bu tespit ve değerlendirmelere istinaden gerekli düzeltmelerin yapılması ve aykırılığın giderilmesine ilişkin sorumluluk ilgili idarelerde olduğu için raporda belirtilen hususlar doğrultusunda gerekli işlemlerin idarece yerine getirilip sonuçlandırılması gerektiği belirtilmiştir. " tespitlerine yer verilmiştir.
Bakılan dosya ile Danıştay Altıncı Dairesinin E: 2020/773, E:2020/928, E:2020/923, E:2020/920, E:2020/939 sayılı dosyaların birlikte incelenmesinden, uyuşmazlığa konu olan alanda Tekirdağ Valiliği (İl Tarım ve Orman Müdürlüğü) tarafından tarım dışı kullanılma izni verilmeyen taşınmazlar için yapılan 1/1000 ölçekli uygulama imar planlarının, parsel bazında ve her bir taşınmaz için ayrı belediye meclis kararı ile kabul edilerek imar planına konu taşınmaz dışında diğer taşınmazları göstermeyen mevzi imar planı niteliğinde yapıldığı anlaşılmıştır.
Mevzi imar planı, Plan Yapımına Ait Esaslara Dair Yönetmelik'te "Mevcut planların yerleşmiş nüfusa yetersiz kalması veya yeni yerleşim alanlarının kullanıma açılması gereğinin ve sınırlarının ilgili idarece belirlenmesi halinde, bu Yönetmeliğin plan yapım kurallarına uyulmak üzere yapımı mümkün olan, yürürlükteki her tür ve ölçekteki plan sınırları dışında, planla bütünleşmeyen konumdaki, sosyal ve teknik altyapı ihtiyaçlarını kendi bünyesinde sağlayan, raporuyla bir bütün olan imar planıdır." olarak tanımlanmış iken 14/06/2014 tarih ve 29030 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan ve dava konusu işlem tarihinde yürürlükte bulunan Mekansal Planlar Yapım Yönetmeliğinin yürürlüğe girmesi ile Plan Yapımına Ait Esaslara Dair Yönetmelik yürürlükten kaldırılmış olup sözü edilen Mekansal Planlar Yapım Yönetmeliğinde mevzi imar planı tanımına yer verilmemiştir.
İmar planları nazım imar planları ile uygulama imar planlarından meydana gelmektedir. İmar mevzuatı uyarınca, her ölçekte nazım imar planı bulunan alanlarda plan hiyerarşisi ve planların kademeli birlikteliği ilkesi gözetilerek 1/1000 ölçekli uygulama imar planlarının hazırlanması gerekmektedir. Zira, imar planlarının, alt ölçekli imar planlarına yol gösteren ve yönlendiren üst ölçekli imar planlarından başlanarak yapılması esastır. Böylelikle, imar planlarına uygun olarak yapılan ve imar düzeninin somut bir yansıması olarak karşımıza çıkan uygulama işlemlerinin de 3194 sayılı İmar Kanunu ile amaçlanan imar düzenini sağlamakta daha etkili olacağı açıktır.
Bu kapsamda, Plan Yapımına Ait Esaslara Dair Yönetmelik hükümlerinin yürürlükte olduğu süreçte dahi nazım imar planı bulunan bir alanda ayrıca mevzi imar planı yapılarak alanın bu suretle yapılaşmaya açılması yasa ve yönetmelikteki tanımlara uygun değil iken dava konusu işlem tarihinde yürürlükte olan Mekansal Planlar Yapım Yönetmeliğinde mevzi imar planlarına ilişkin herhangi bir düzenlemeye yer verilmemesi nedeniyle yürürlükteki mevzuat hükümleri uyarınca hiçbir ölçekte mevzi imar planı yapılması mümkün görülmemektedir.
Yukarıda anılan tespitler dosyadaki bilgi ve belgeler birlikte değerlendirildiğinde; dava konusu 1/1000 ölçekli uygulama imar planının, yapıldığı tarihteki kanuni düzenlemeler gereği, özel ürün arazisi vasfındaki taşınmaz için yapılması ve Tekirdağ Tarım ve Orman İl Müdürlüğü etüt raporunda tarım dışı amaçla kullanılmasına izin verilmemesi, dava konusu işlem tarihinde yürürlükte olan Mekansal Planlar Yapım Yönetmeliğinde mevzi imar planlarına ilişkin herhangi bir düzenlemeye yer verilmemesi nedeniyle yürürlükteki mevzuat hükümleri uyarınca hiç bir ölçekte mevzi imar planı yapılması mümkün olmamasına rağmen mevzi imar planı niteliğinde ve parsel bazında yapılmış olması, üst ölçekli imar planlarındaki plan kararlarına, plan yapım ve tekniği ile ilgili Mekansal Planlar Yapım Yönetmeliğine, şehircilik ve planlama ilkelerine, kamu yararına aykırı olarak yapılması karşısında hukuka aykırı olduğu sonucuna varılmıştır.
Bu itibarla dava konusu işlemin iptali yolundaki karara karşı yapılan istinaf başvurusunun reddine dair Bölge İdare Mahkemesi İdari Dava Dairesi kararında sonucu itibariyle hukuka aykırılık görülmemiştir.
KARAR SONUCU:
Açıklanan nedenlerle;
1. Davalıların temyiz istemlerinin reddine,
2. Dava konusu işlemin yukarıda özetlenen gerekçeyle iptaline ilişkin Mahkeme kararına yönelik olarak yapılan istinaf başvurusunun reddi yolundaki temyize konu ... Bölge İdare Mahkemesi ... İdari Dava Dairesinin ... tarih ve E:..., K:... sayılı kararının yukarıda belirtilen gerekçe ile ONANMASINA
3. 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanununun 50. maddesi uyarınca, bu onama kararının taraflara tebliğini ve bir örneğinin de anılan Bölge İdare Mahkemesi İdari Dava Dairesine gönderilmesini teminen dosyanın ... İdare Mahkemesine gönderilmesine, 29/03/2022 tarihinde, kesin olarak, oybirliğiyle karar verildi.