Danıştay 8. Daire 2019/2060 Esas 2022/2164 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
SEKİZİNCİ DAİRE
Esas No : 2019/2060
Karar No : 2022/2164


DAVACI : … Tur. Taş. İth. İhr. İnş. San. Tic. Ltd. Şti.
VEKİLİ : Av. …

DAVALI : … Bakanlığı
VEKİLİ : Av. …

DAVANIN KONUSU :
08/01/2018 tarih ve 30295 sayılı Resmî Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren Karayolu Taşıma Yönetmeliği'nin 30. maddesinin 31/12/2018 tarih ve 30642 sayılı Resmî Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren Karayolu Taşıma Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmeliğin 10. maddesi ile değiştirilen 4. fıkrasında yer alan "Bu fıkraya uymayan yetki belgesi sahiplerine 50 uyarma verilir ve ihlalde kullanılan taşıt/taşıtlar yetki belgesi eki taşıt belgesinden resen düşülür ve düşüm tarihinden itibaren 6 ay geçmeden yeniden herhangi bir yetki belgesi eki taşıt belgesine eklenemez." cümlesinin, B2 yetki belgesi sahibi davacı şirket adına düzenlenen ... tarih ve ... numaralı ihlal tespit tutanağının ve bu tutanağa istinaden Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı Karayolu Düzenleme Genel Müdürlüğünce tesis edilen 07/02/2019 tarih ve 10456 sayılı işlemin iptali istenilmektedir.

DAVACININ İDDİALARI :
Aracının dava konusu Yönetmelik hükmüne istinaden B2 yetki belgesinden resen düşürüldüğü, temel hak ve özgürlüklerin ancak kanunla sınırlanabileceği, davalı idare tarafından tutulan tutanağın kesin ölçü olarak kabul edildiği, oysa madde hükmünün ihlal edilip edilmediğinin Mahkeme kararıyla belirlenmesi ve idarenin yetki belgesi sahibine makul bir süre vererek savunmasını alması gerektiği, herhangi bir ihlalde bulunulmadığı, B2 yetki belgesi kapsamında yolcu taşımacılığı yapıldığı ileri sürülmektedir.

DAVALININ SAVUNMASI :
Bakanlığa yapılan müracaatlarda birbirine yakın yerleşim yerlerinde tarifesiz yolcu taşımacılığı faaliyetlerinde ciddi sorunlar yaşandığının anlaşıldığı, A1, B2, D2 yetki belgeleri ile daha çok kısa mesafelerde veya güzergah üzerinde indir-bindir şeklinde kuralsız yolcu taşımacılığı yapıldığı, grup taşımacılığı adı altında sokak aralarında telefonla yolcu toplandığı, bu durumda da şehiriçi trafiği düzenlemekten sorumlu yerel makamların tarifesiz yolcu taşıması yapan araçlarla ilgili yetkileri ve yapılacak uygulamalar konusunda zaman zaman tereddüde düştükleri, tarifesiz yolcu taşımacılığı yapan A1, B2 ve D2 yetki belgesi sahipleri ile tarifeli yolcu taşıması yapan D1 ve D4 türü yetki belgesi sahipleri arasında sık sık anlaşmazlıkların çıktığı, dava konusu Yönetmelik hükmüyle mevzuat çerçevesinde adlarına yetki belgesi düzenlenen firmaların UBER gibi bahse konu faaliyetleri yapmalarının engellenmesi ve bu faaliyetleri gerçekleştirecekler açısından caydırıcılığın sağlanmasının hedeflendiği, bu şekilde esasen tüm firmaların kendi faaliyet alanlarında çalışmasının amaçlandığı, firmaların kendi faaliyet alanı içerisinde çalışmaları durumunda herhangi bir sıkıntı yaşamayacakları, somut olayda Malatya İl Emniyet Müdürlüğü Bölge Trafik Denetleme Şube Müdürlüğü tarafından 18.01.2019 tarihinde yapılan denetimde davacının B2 yetki belgesi kapsamında yolcu taşıması gerekirken D1 yetki belgesi kapsamında yolcu bileti düzenleyerek yolcu taşımacılığı yaptığının tespit edildiği, hukuki dayanaktan yoksun davanın reddi gerektiği savunulmaktadır.

DANIŞTAY TETKİK HÂKİMİ : ...
DÜŞÜNCESİ : Dava konusu Yönetmeliğin, "ve ihlalde kullanılan taşıt/taşıtlar yetki belgesi eki taşıt belgesinden resen düşülür ve düşüm tarihinden itibaren 6 ay geçmeden yeniden herhangi bir yetki belgesi eki taşıt belgesine eklenemez." yolundaki kuralının iptal istemi hakkında karar verilmesine yer olmadığına, diğer kısımları ve bireysel işlemler yönünden ise, davanın reddine karar verilmesi gerektiği düşünülmektedir.

DANIŞTAY SAVCISI : …
DÜŞÜNCESİ : Dava; B2 yetki belgesi kapsamında taşımacılık faaliyeti gösteren davacı şirket tarafından, Karayolu Taşıma Yönetmeliği'nin 30. maddesinin, 31/12/2018 tarihli ve 30642 (4. Mükerrer) sayılı Resmî Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren Karayolu Taşıma Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmeliğin 10. maddesi ile değiştirilen 4. fıkrasında yer alan "Bu fıkraya uymayan yetki belgesi sahiplerine 50 uyarma verilir ve ihlalde kullanılan taşıt/taşıtlar yetki belgesi eki taşıt belgesinden resen düşülür ve düşüm tarihinden itibaren 6 ay geçmeden yeniden herhangi bir yetki belgesi eki taşıt belgesine eklenemez." cümlesinin ve bu hükme dayanılarak düzenlenen … tarih ve … numaralı ihlal tespit tutanağının ve bu tutanağa istinaden Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı Karayolu Düzenleme Genel Müdürlüğünce tesis edilen … tarih ve … sayılı işlemin iptali istemiyle açılmıştır.
Karayolu Taşıma Yönetmeliği'nin 30. maddesinin dava konusu edilen 4. fıkrasında yer alan; "A1, B2 ve D2 yetki belgesi sahipleri, yetki belgesi eki taşıt belgelerinde kayıtlı taşıtlarını, taşıtın kayıtlı olduğu yetki belgesi kapsamı dışında ve/veya yetki belgesi olmayan gerçek veya tüzel kişilerin faaliyetleri için kullandıramazlar. Bu fıkraya uymayan yetki belgesi sahiplerine 50 uyarma verilir ve ihlalde kullanılan taşıt/taşıtlar yetki belgesi eki taşıt belgesinden resen düşülür ve düşüm tarihinden itibaren 6 ay geçmeden yeniden herhangi bir yetki belgesi eki taşıt belgesine eklenemez. Bu fıkraya göre, 1 takvim yılı içerisinde düzenlenen uyarmalardan ilk tebliğ edilenin, tebliğ edildiği tarihten itibaren 30 gün sonrasından başlamak üzere, toplamda tebliğ tarihine bakılmaksızın beş kez uyarma düzenlenmesi halinde, taşıtın/taşıtların kayıtlı olduğu yetki belgesi iptal edilir. Bu fıkraya göre iptal edilen yetki belgesi sahiplerine, 6 ay geçmeden aynı tür yetki belgesi düzenlenmez.” kuralının, 15/11/2019 tarihli ve 30949 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan değişiklik ile, " A1, B2, D2 ve servis taşımacılığı yapmak üzere D4 yetki belgesi olan yetki belgesi sahipleri, yetki belgesi eki taşıt belgelerinde kayıtlı taşıtlarını, taşıtın kayıtlı olduğu yetki belgesi kapsamı dışında ve/veya yetki belgesi olmayan gerçek veya tüzel kişilerin faaliyetleri için kullandıramazlar. Bu fıkraya uymayan yetki belgesi sahiplerine 50 uyarma verilir. Bu fıkraya göre, 1 takvim yılı içerisinde düzenlenen uyarmalardan ilk tebliğ edilenin, tebliğ edildiği tarihten itibaren 30 gün sonrasından başlamak üzere, toplamda tebliğ tarihine bakılmaksızın beş kez uyarma düzenlenmesi halinde, taşıtın/taşıtların kayıtlı olduğu yetki belgesi iptal edilir.” şeklinde yeniden düzenlendiği görülmektedir.
Buna göre, dava konusu yönetmeliğin 30. maddesinin 4. fıkrasının yer alan "Bu fıkraya uymayan yetki belgesi sahiplerine 50 uyarma verilir ve ihlalde kullanılan taşıt/taşıtlar yetki belgesi eki taşıt belgesinden resen düşülür ve düşüm tarihinden itibaren 6 ay geçmeden yeniden herhangi bir yetki belgesi eki taşıt belgesine eklenemez." yolundaki kuralın "ve ihlalde kullanılan taşıt/taşıtlar yetki belgesi eki taşıt belgesinden resen düşülür ve düşüm tarihinden itibaren 6 ay geçmeden yeniden herhangi bir yetki belgesi eki taşıt belgesine eklenemez." kısmı yukarıda değinilen değişiklikle yürürlükten kaldırılmış olduğunda bu kısım hakında karar verilmesine olanak bulunmamaktadır.
Dava konusu, Yönetmelik hükmünde yer alan; yetki belgesi sahiplerine, yetki belgesi ekinde kayıtlı taşıtlarını yetki belgesi kapsamı dışında yer alan faaliyetlerde kullanması durumunda "50 uyarma verilir" düzenlemesinin incelenmesine gelince; 4925 sayılı Karayolu Taşıma Kanunu'nun 1. maddesinde; Kanunun, karayolu taşımalarının ülke ekonomisinin gerektirdiği şekilde düzenlenmesi, taşımada düzen ve güvenliğin sağlanması, taşımacı, acente ve taşıma işleri komisyoncuları ile nakliyat ambarı ve kargo işletmeciliği ve benzeri hizmetlerin şartlarının belirlenmesi, taşıma işlerinde istihdam edilenlerin niteliklerinin, haklarının ve sorumluluklarının saptanması, karayolu taşımalarının diğer taşıma sistemleri ile birlikte ve birbirini tamamlayıcı olarak hizmet vermesi ve mevcut imkânların daha yararlı bir şekilde kullanılmasının sağlanması amacıyla çıkarıldığı, 2. maddesinde; Kanunun, kamuya açık karayolunda motorlu taşıtlarla yapılan yolcu ve eşya taşımalarını, taşımacıları, taşıma acentelerini, taşıma işleri komisyoncularını, nakliyat ambarı ve kargo işletmecilerini taşıma işlerinde çalışanlar ile taşımalarda yararlanılan her türlü taşıt, araç, gereç, yapıları ve benzerlerini kapsadığı, 4. maddesinde; taşımaların; ekonomik, seri, elverişli, güvenli, çevreye kötü etkisi en az ve kamu yararını gözetecek tarzda serbest rekabet ortamında gerçekleştirileceği, 5. maddesinin dördüncü fıkrasında; taşıma işleri işletmecilerinin sayısı, yolcu ve eşya kapasitesi, taşıtların durumu, güvenlik veya benzeri nedenlerle Bakanlığın yetki belgelerinin verilmesinde sınırlamalar ve yeni düzenlemeler getirebileceği; 26. maddesinde; bu Kanunun 5. maddesine göre yetki belgesi olmadan veya yetki belgesi aldığı halde yetki belgesi kapsamına uygun olmayan faaliyetlerde bulunanlara idari para cezası verileceği; 27. maddesinde; bu kanunda yazılı idari para cezalarını uygulamaya Ulaştırma Bakanının yetkilendirdiği bakanlık personeli, trafik polisi ve zabıtası, trafik polisinin görev alanı dışında kalan yerlerde rütbeli jandarma personeli, sınır kapılarında görev yapan gümrük muhafaza ve gümrük muayene memurları ile bunların amirleri, terminallerde görevli belediye zabıtası yetkili olup; bu kanun kapsamında faaliyet gösterenlere hangi hallerde uyarma, geçici durdurma ve iptal şeklinde idari müeyyideler uygulanacağına ilişkin hususların yönetmelikle düzenleneceği; bu kanuna göre verilen idari para cezalarının, yönetmelikte düzenlenen uyarma, geçici durdurma ve iptal şeklindeki idari müeyyidelerin uygulanmasına engel teşkil etmeyeceği, 34. maddesinde; bu Kanunun yürürlüğe girmesinden itibaren altı ay içinde taşımacılık, acente ve taşıma işleri komisyonculuğu ile nakliyat ambarı ve kargo işletmeciliği yapmak isteyen gerçek ve tüzel kişilerde aranacak şartlar, verilecek yetki belgeleri ve taşıt belgeleri, her belge türü için gerekli olan taşıt kapasiteleri, taşıtların yaşı, nitelikleri, istiap hadleri ve terminal hizmetlerinde öngörülecek hususları düzenleyen yönetmeliklerin Bakanlıkça hazırlanarak Resmî Gazete'de yayımlanacağı belirtilmiştir.

Yukarıda yer verilen mevzuat gereği Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığının, karayolu taşımalarının ülke ekonomisinin gerektirdiği şekilde yürütülmesi, taşımada düzen ve güvenliğin sağlanması, taşımacı, acente ve taşıma işleri ile uğraşanların hizmet şartlarının belirlenmesi, taşıma işlerinde istihdam edilenlerin nitelikleri, hakları ve sorumluluklarının saptanması, rekabetin korunarak tekelleşme ve haksız rekabetin önlenmesi konusunda düzenleme yapma ve işlem tesis etme yetkisinin bulunduğu konusunda herhangi bir duraksama bulunmamaktadır.
Kanun koyucu, kamuya açık karayolunda motorlu taşıtlarla yapılan yolcu ve eşya taşımada düzen ve güvenliği sağlamak için yetki belgesi müessesesini getirmiştir. Mevzuatta, Bakanlığın yetki belgelerini verirken, taşıma işleri işletmecilerinin sayısı, yolcu ve eşya kapasitesi, taşıtların durumu, güvenlik veya benzeri nedenlerle sınırlama ve yeni düzenleme yapabileceği öngörülmüştür. Yetki belgesi olmadan veya yetki belgesi olmasına karşın belge kapsamına uygun olmayan faaliyetlerde bulunanlara idari para cezası verileceği öngörülmüştür.
Bı itibarla, iptal istemine konu Yönetmeliğin 30. maddesinin 4. fıkrasında, A1, B2, D2 ve servis taşımacılığı yapmak üzere D4 yetki belgesi olan yetki belgesi sahiplerinin, yetki belgesi eki taşıt belgelerinde kayıtlı taşıtlarını, taşıtın kayıtlı olduğu yetki belgesi kapsamı dışında ve/veya yetki belgesi olmayan gerçek veya tüzel kişilerin faaliyetleri için kullandıramayacakları; bu fıkraya uymayan yetki belgesi sahiplerine "50 uyarma verileceği" ve 1 takvim yılı içerisinde düzenlenen uyarmalardan ilk tebliğ edilenin, tebliğ edildiği tarihten itibaren 30 gün sonrasından başlamak üzere, toplamda tebliğ tarihine bakılmaksızın beş kez uyarma düzenlenmesi halinde, taşıtın/taşıtların kayıtlı olduğu yetki belgesinin iptal edileceğini düzenleyen hükmünde, üst hukuk normuna ve bu norm ile ulaşılmak istenen amaca, kamu yararı ve hizmet gereklerine aykırı bir durum bulunmadığı görülmüştür.
Dava konusu, ... tarih ve ... numaralı ihlal tespit tutanağının ve bu tutanağa istinaden Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı Karayolu Düzenleme Genel Müdürlüğünce tesis edilen ... tarih ve ... sayılı işlemin iptali istemine gelince;
4925 sayılı Karayolu Taşıma Kanunu'nun yukarıda yer verilen 27. maddesi gereği; bu Kanunda yazılı idari para cezalarını uygulamaya Ulaştırma Bakanının yetkilendirdiği bakanlık personeli, trafik polisi ve zabıtası, trafik polisinin görev alanı dışında kalan yerlerde rütbeli jandarma personeli ile Kanunda sayılan diğer kamu görevlilerinin yetkili olduğu ve bu Kanuna göre verilen idari para cezalarının, Yönetmelikte düzenlenen uyarma, geçici durdurma ve iptal şeklindeki idari müeyyidelerin uygulanmasına engel teşkil etmeyeceği kurala bağlanmış ve yine aynı Kanunun 5. maddesi gereği, taşımacılık işi ile iştikal edenler, taşıma faaliyetini, sahip oldukları yetki belgesinin kapsam ve niteliğine uygun olarak yürütmek mecburiyetindedirler. Dosyada bulunan bilgi ve belgelerin incelenmesinden, B2 Yetki Belgesi sahibi olan davacı şirketin yetki belgesi eki taşıt belgesinde kayıtlı bulunan otobüs cinsi taşıta ilişkin olarak Bölge Trafik Denetleme Ekiplerince 18/01/2019 tarihinde yapılan denetim sonucu düzenlenen "ihlal tespit tutanağı"nda, Karayolu Taşıma Yönetmeliğinin 30/4. maddesinin ihlal edilerek B2 yetki belgesi kapsamı dışında, D1 yetki belgesi kapsamında yolcu taşındığının tespit edildiğinin anlaşılması karşısında, dava konusu işlemlerde bu yönüyle hukuka aykırılık görülmemiştir.
Açıklanan nedenlerle, dava konusu yönetmeliğin 30. maddesinin 4. fıkrasının; "ve ihlalde kullanılan taşıt/taşıtlar yetki belgesi eki taşıt belgesinden resen düşülür ve düşüm tarihinden itibaren 6 ay geçmeden yeniden herhangi bir yetki belgesi eki taşıt belgesine eklenemez." yolundaki kuralının iptal istemi hakkında karar verilmesine yer olmadığına; maddenin diğer kısmı ile bireysel işlemler bakımından ise davanın reddine karar verilmesi gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Sekizinci Dairesince duruşma için taraflara önceden bildirilen 24/11/2021 tarihinde, davacıyı temsilen gelen kimsenin olmadığı ve davalı idare vekili Av. …'nın geldiği, Danıştay Savcısının hazır olduğu görülmekle, açık duruşmaya başlandı. Taraflara usulüne uygun olarak söz verilerek dinlendikten ve Danıştay Savcısının düşüncesi alındıktan sonra taraflara son kez söz verilip, duruşma tamamlandı. Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve 24/11/2021 tarihli Ara Kararı cevabı ile dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:

HUKUKİ SÜREÇ :
B2 yetki belgesi sahibi davacı şirketin 18.01.2019 tarihinde yapılan denetimde B2 yetki belgesi kapsamında yolcu taşıması gerekirken D1 yetki belgesi kapsamında yolcu bileti düzenleyerek yolcu taşımacılığı yaptığının tespit edilmesi üzerine davacı şirket adına düzenlenen … tarih ve … numaralı ihlal tespit tutanağının, bu tutanağa istinaden Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı Karayolu Düzenleme Genel Müdürlüğünce tesis edilen … tarih ve … sayılı işlemin ve Karayolu Taşıma Yönetmeliği'nin 30. maddesinin 4. fıkrasında yer alan "Bu fıkraya uymayan yetki belgesi sahiplerine 50 uyarma verilir ve ihlalde kullanılan taşıt/taşıtlar yetki belgesi eki taşıt belgesinden resen düşülür ve düşüm tarihinden itibaren 6 ay geçmeden yeniden herhangi bir yetki belgesi eki taşıt belgesine eklenemez." cümlesinin iptali istemiyle bakılan dava açılmıştır.

İNCELEME VE GEREKÇE:
İlgili Mevzuat:
4925 sayılı Karayolu Taşıma Kanunu'nun 1. maddesinde; Kanunun, karayolu taşımalarının ülke ekonomisinin gerektirdiği şekilde düzenlenmesi, taşımada düzen ve güvenliğin sağlanması, taşımacı, acente ve taşıma işleri komisyoncuları ile nakliyat ambarı ve kargo işletmeciliği ve benzeri hizmetlerin şartlarının belirlenmesi, taşıma işlerinde istihdam edilenlerin niteliklerinin, haklarının ve sorumluluklarının saptanması, karayolu taşımalarının diğer taşıma sistemleri ile birlikte ve birbirini tamamlayıcı olarak hizmet vermesi ve mevcut imkânların daha yararlı bir şekilde kullanılmasının sağlanması amacıyla çıkarıldığı, 2. maddesinde; Kanunun, kamuya açık karayolunda motorlu taşıtlarla yapılan yolcu ve eşya taşımalarını, taşımacıları, taşıma acentelerini, taşıma işleri komisyoncularını, nakliyat ambarı ve kargo işletmecilerini taşıma işlerinde çalışanlar ile taşımalarda yararlanılan her türlü taşıt, araç, gereç, yapıları ve benzerlerini kapsadığı, 3. maddesinde; düzenli seferin, belirli bir zaman ve ücret tarifesine göre, tespit edilmiş bir güzergahta önceden açıklanmış yerleşme birimleri arasında yapılan taşımaları; arızi seferin, aynı taşıtla bütün güzergâh boyunca aynı yolcu grubunun taşınması ve kalkış noktasına geri getirilmesi şeklindeki kapalı kapı seferleri ile gidişi dolu, dönüşü boş veya gidişi boş, dönüşü dolu seferleri; mekik seferin ise; birden fazla gidiş ve dönüş seferinde aynı kalkış yerinden aynı varış yerine önceden gruplandırılmış yolcuların taşınmasını ifade edeceği, 4. maddesinde; Taşımaların; ekonomik, seri, elverişli, güvenli, çevreye kötü etkisi en az ve kamu yararını gözetecek tarzda serbest rekabet ortamında gerçekleştirileceği, 5. maddesinin birinci fıkrasında; taşımacılık, acentelik ve taşıma işleri komisyonculuğu ile nakliyat ambarı ve kargo işletmeciliği yapılabilmesi için Bakanlıktan yetki belgesi alınmasının zorunlu olduğu, üçüncü fıkrasında; taşımacılara, yetki belgesinden ayrı olarak taşımalarda kullanılacak taşıtların niteliğini ve sayısını gösteren taşıt belgesi ile taşımacının taşıt belgesinde kayıtlı her taşıt için düzenlenen ve taşıtta bulunması gereken taşıt kartı verileceği, dördüncü fıkrasında; taşıma işleri işletmecilerinin sayısı, yolcu ve eşya kapasitesi, taşıtların durumu, güvenlik veya benzeri nedenlerle Bakanlığın yetki belgelerinin verilmesinde sınırlamalar ve yeni düzenlemeler getirebileceği; 27. maddesinde; bu kanunda yazılı idari para cezalarını uygulamaya Ulaştırma Bakanının yetkilendirdiği bakanlık personeli, trafik polisi ve zabıtası, trafik polisinin görev alanı dışında kalan yerlerde rütbeli jandarma personeli, sınır kapılarında görev yapan gümrük muhafaza ve gümrük muayene memurları ile bunların amirleri, terminallerde görevli belediye zabıtasının yetkili olduğu; bu kanun kapsamında faaliyet gösterenlere hangi hallerde uyarma, geçici durdurma ve iptal şeklinde idari müeyyideler uygulanacağına ilişkin hususların yönetmelikle düzenleneceği; bu kanuna göre verilen idari para cezalarının, yönetmelikte düzenlenen uyarma, geçici durdurma ve iptal şeklindeki idari müeyyidelerin uygulanmasına engel teşkil etmeyeceği, 34. maddesinde; bu Kanunun yürürlüğe girmesinden itibaren altı ay içinde taşımacılık, acente ve taşıma işleri komisyonculuğu ile nakliyat ambarı ve kargo işletmeciliği yapmak isteyen gerçek ve tüzel kişilerde aranacak şartlar, verilecek yetki belgeleri ve taşıt belgeleri, her belge türü için gerekli olan taşıt kapasiteleri, taşıtların yaşı, nitelikleri, istiap hadleri ve terminal hizmetlerinde öngörülecek hususları düzenleyen yönetmeliklerin Bakanlıkça hazırlanarak Resmî Gazete'de yayımlanacağı belirtilmiştir.
Anılan Kanun hükümleri uyarınca düzenlenen Karayolu Taşıma Yönetmeliği'nin 4. maddesinde; "Tarifeli yolcu taşıma", önceden bir taşıma hattı ve taşıma güzergahı ile bir zaman ve ücret tarifesi belirlenerek ve bunlara uyularak yapılan düzenli yolcu taşımaları, "Tarifesiz yolcu taşıma", önceden bir taşıma hattı ve taşıma güzergahı ile bir zaman ve ücret tarifesi belirlenmeksizin; grup yolcu durumuna göre arızi veya mekik sefer düzenlenerek yapılan düzensiz yolcu taşımaları, "Grup yolcu", önceden planlanmış iş, gezi, toplantı ve benzeri amaçla bir araya gelen ve bu amaçla gerçekleşecek seyahatin başlangıcından bitimine kadar birlikte hareket eden, taşıttaki şoför ve yardımcı personel haricindeki yolcu topluluğu olarak tanımlanmış, 5. maddesinde; Yönetmelik kapsamında faaliyette bulunacak gerçek ve tüzel kişilerin, Yönetmelikte sayılan faaliyetleri yapabilmeleri için Bakanlıktan yetki belgesi alınması zorunluluğu getirilmiş; yetki belgesi türlerinin belirlendiği 6. maddesinde, B2 türü yetki belgesinin, otobüsle ticari ve tarifesiz yolcu taşımacılığı yapacaklara; D1 yetki belgesinin ise otobüsle ticari ve tarifeli yolcu taşımacılığı yapacaklara verileceği düzenlenmiştir.

Dava Konusu Yönetmeliğin İncelenmesi:
Yukarıda yer verilen Kanun hükümleri değerlendirildiğinde, davalı Bakanlığın, davaya konu edilen Yönetmelik ile yaptığı düzenlemelerde yetki sahibi olduğu görülmekle, düzenlemelerde yetki yönünden hukuka aykırılık bulunmamaktadır.
Karayolu Taşıma Yönetmeliği'nin 30. maddesinin 4. fıkrasında; ''A1, B2 ve D2 yetki belgesi sahipleri, yetki belgesi eki taşıt belgelerinde kayıtlı taşıtlarını, taşıtın kayıtlı olduğu yetki belgesi kapsamı dışında ve/veya yetki belgesi olmayan gerçek veya tüzel kişilerin faaliyetleri için kullandıramazlar. Bu fıkraya uymayan yetki belgesi sahiplerine 50 uyarma verilir ve ihlalde kullanılan taşıt/taşıtlar yetki belgesi eki taşıt belgesinden resen düşürülür ve düşüm tarihinden itibaren 6 ay geçmeden yeniden herhangi bir yetki belgesi eki taşıt belgesine eklenmez. Bu fıkraya göre, 1 takvim yılı içerisinde düzenlenen uyarmalardan ilk tebliğ edilenin, tebliğ edildiği tarihten itibaren 30 gün sonrasından başlamak üzere, toplamda tebliğ tarihine bakılmaksızın beş kez uyarma düzenlenmesi halinde, taşıtın/taşıtların kayıtlı olduğu yetki belgesi iptal edilir. Bu fıkraya göre iptal edilen yetki belgesi sahiplerine, 6 ay geçmeden aynı tür yetki belgesi düzenlenmez.'' şeklinde kural konulmuştur.
Ne var ki; Yönetmeliğin bu hükmünde 15.11.2019 gününde yapılan değişiklik ile "A1, B2, D2 ve servis taşımacılığı yapmak üzere D4 yetki belgesi olan yetki belgesi sahipleri, yetki belgesi eki taşıt belgelerinde kayıtlı taşıtlarını, taşıtın kayıtlı olduğu yetki belgesi kapsamı dışında ve/veya yetki belgesi olmayan gerçek veya tüzel kişilerin faaliyetleri için kullandıramazlar. Bu fıkraya uymayan yetki belgesi sahiplerine 50 uyarma verilir. Bu fıkraya göre, 1 takvim yılı içerisinde düzenlenen uyarmalardan ilk tebliğ edilenin, tebliğ edildiği tarihten itibaren 30 gün sonrasından başlamak üzere, toplamda tebliğ tarihine bakılmaksızın beş kez uyarma düzenlenmesi halinde, taşıtın/taşıtların kayıtlı olduğu yetki belgesi iptal edilir.” kuralı getirilmiş olduğundan, yürürlükten kaldırılan "(...) ve ihlalde kullanılan taşıt/taşıtlar yetki belgesi eki taşıt belgesinden resen düşürülür ve düşüm tarihinden itibaren 6 ay geçmeden yeniden herhangi bir yetki belgesi eki taşıt belgesine eklenmez." ibareleri yönünden karar verilmesine yer olmadığına karar verilmesi gerekmektedir.
Dava konusu hükmün diğer kısımlarının incelenmesinden ise; 4925 sayılı Karayolu Taşıma Kanunu'nun 5. maddesinde taşımacılık yapılabilmesi için yetki belgesi alınmasının zorunlu olduğu, 26. maddesinde yetki belgesi kapsamı dışında taşımacılık yapanlara idari para cezası uygulanacağı, 27. maddesinde bu Kanun kapsamında faaliyet gösterenlere hangi hallerde uyarma, geçici durdurma ve iptal şeklinde idari müeyyide uygulanacağının Yönetmelikte belirleneceği, Kanuna göre verilen idari para cezalarının Yönetmelikte düzenlenen uyarma, geçici durdurma ve iptal şeklindeki idari müeyyidelerin uygulanmasına engel teşkil etmeyeceği kural altına alınmış, özellikle uygulamada A1, B2 ve D2 yetki belgesi sahiplerince kapsam dışı faaliyette bulunulduğuna yönelik davalı idareye ulaşan şikayetler de dikkate alınarak dava konusu maddede yetki belgesi kapsamı dışında faaliyette bulunanlara uyarma müeyyidesinin uygulanacağı, yasaklı faaliyetin tekrarının belli bir sayıya ulaşması halinde de yetki belgesinin iptaline karar verileceğine ilişkin düzenleme getirilmiş olup, söz konusu düzenlemelerde dayanak Kanuna, ölçülülük ilkesine ve hukuka aykırı bir yön bulunmadığından anılan hükmün "Bu fıkraya uymayan yetki belgesi sahiplerine 50 uyarma verilir" ibaresi yönünden iptal isteminin reddi gerekmektedir.

Dava Konusu Bireysel İşlemlerin İncelenmesi:
... tarih ve ... numaralı ihlal tespit tutanağı yönünden;
2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Yasasının 2. maddesinin 1/a bendinde; iptal davaları, idari işlemler hakkında yetki, şekil, sebep ve maksat yönlerinden biri ile hukuka aykırı olduklarından dolayı iptalleri için menfaatleri ihlal edilenler tarafından açılan davalar olarak tanımlanmış, aynı Yasanın 15. maddenin ilk fıkrasının (b) bendinde ise idari davaya konu olacak kesin ve yürütülmesi gereken bir işlem olmaması halinde davanın reddine karar verileceği hükme bağlanmıştır.
İdari yargıda davaya konu olma açısından, idari işlemlerin kesin ve yürütülmesi zorunlu nitelikte bulunması gerekmektedir. Buradaki kesinlik kavramı işlemin uygulanmaya hazır, yani nihai bir işlem niteliğinde olduğunu, diğer bir ifadeyle başka bir makamın onayına tabi olmadan doğrudan uygulanabilirliğini göstermektedir. Yürütülmesinin zorunlu olması, yani icrailik vasfı ile de, kamu gücü ve kudretinin üçüncü kişiler üzerinde doğrudan doğruya çeşitli hukuki sonuçlar doğurmak suretiyle etkisini göstermesi olarak ifade edilmektedir.
Dava konusu ... tarih ve ... numaralı ihlal tespit tutanağı, idari davaya konu olabilecek bir idari işlem niteliği taşımadığından bu kısım yönünden davanın reddine karar verilmesi gerekmektedir.
Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı Karayolu Düzenleme Genel Müdürlüğünce tesis edilen ... tarih ve ... sayılı işlem yönünden;
Malatya İl Emniyet Müdürlüğü Bölge Trafik Denetleme Şube Müdürlüğü tarafından 18.01.2019 tarihinde yapılan denetimde davacının B2 yetki belgesi kapsamında yolcu taşıması gerekirken D1 yetki belgesi kapsamında yolcu bileti düzenleyerek yolcu taşımacılığı yaptığının tespit edilmesi üzerine davacı hakkında 50 uyarma cezası tesis edilmiştir.
Dairemizin 24.11.2021 tarihli ara kararıyla; davalı idareden, yetki belgesi kapsamı dışında yolcu taşımacılığı yapıldığının nasıl anlaşıldığı sorularak, buna dair tespitin dayanağı olan bilgi ve belgelerin gönderilmesinin istenilmesine karar verilmiştir.
Davalı idarenin 09.03.2022 tarihinde kayda giren cevap dilekçesinde, Malatya İl Emniyet Müdürlüğü Bölge Trafik Denetleme Şube Müdürlüğü tarafından 18.01.2019 tarihinde ... plakalı taşıtın denetime alındığı, söz konusu taşıt sürücüsünün araç içindeki yolcuların Tunceli ve Elazığ illerinde bindikleri, İzmir iline seyahat ettikleri, birbirlerini tanımadıkları, yolcuların birlikte hareket etmediklerini beyan etmesi neticesinde sürücünün de imzasının bulunduğu tutanağın düzenlendiği belirtilmiş, ilgili tutanak yazı ekinde gönderilmiştir.
Yukarıda yer verilen mevzuat hükümlerinin somut olayla birlikte değerlendirilmesinden, B2 yetki belgesinin otobüsle ticari ve tarifesiz yolcu taşımacılığı yapacaklara verildiği ve tarifesiz yolcu taşımacılığının önceden bir taşıma hattı ve taşıma güzergahı ile bir zaman ve ücret tarifesi belirlenmeksizin; grup yolcu durumuna göre arızi veya mekik sefer düzenlenerek yapılan düzensiz yolcu taşımalarını ifade ettiği, bu itibarla yolcuların seyahatin başlangıcından bitimine kadar belli bir amaçla ve birlikte hareket etmek iradesiyle bir araya gelmesi gerektiği, oysa denetime tabi tutulan araç sürücüsünün beyanında yer alan ifadelere göre denetim sırasında araçta bulunan yolcuların bu şartları taşımadığı, B2 yetki belgesi kapsamı dışında yolcu taşımacılığı faaliyetinde bulunulduğu anlaşıldığından; davacı şirket hakkında tesis edilen 50 uyarma cezası işleminde hukuka ve mevzuata aykırılık bulunmadığı sonuç ve kanaatine varılmıştır.
Bu itibarla, ... tarih ve ... sayılı davalı idare işlemi yönünden de davanın reddine karar verilmesi gerekmektedir.

KARAR SONUCU:
Açıklanan nedenlerle;
1. Dava konusu Yönetmelik hükmünün; "(...) ve ihlalde kullanılan taşıt/taşıtlar yetki belgesi eki taşıt belgesinden resen düşürülür ve düşüm tarihinden itibaren 6 ay geçmeden yeniden herhangi bir yetki belgesi eki taşıt belgesine eklenmez." ibaresi yönünden KARAR VERİLMESİNE YER OLMADIĞINA, DİĞER KISIMLARI YÖNÜNDEN DAVANIN REDDİNE,
2. Dava konusu ... tarih ve ... numaralı ihlal tespit tutanağı ve bu tutanağa istinaden Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı Karayolu Düzenleme Genel Müdürlüğü'nce tesis edilen ... tarih ve ... sayılı işlemler yönünden DAVANIN REDDİNE,
3. Dava kısmen ret, kısmen karar verilmesine yer olmadığına şeklinde sonuçlandığından ayrıntısı aşağıda gösterilen toplam ... -TL yargılama giderinin ... TL'sinin davacı üzerinde bırakılmasına, kalan ... -TL'nin davalı idareden alınarak davacıya verilmesine,
4. Karar tarihinde yürürlükte bulunan Avukatlık Asgari Ücret Tarifesi uyarınca duruşmalı davalar için öngörülen ... -TL vekâlet ücretinin davacıdan alınarak davalı idareye, ... -TL vekâlet ücretinin ise davalı idareden alınarak davacıya verilmesine,
5. Posta giderleri avansından artan tutarın kararın kesinleşmesinden sonra istemi halinde davacıya iadesine,
6. Bu kararın tebliğ tarihini izleyen 30 (otuz) gün içerisinde Danıştay İdari Dava Daireleri Kuruluna temyiz yolu açık olmak üzere,
29/03/2022 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.