Danıştay 7. Daire 2018/3914 Esas 2022/1342 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
YEDİNCİ DAİRE
Esas No : 2018/3914
Karar No : 2022/1342


TEMYİZ EDEN (DAVALI) : … Vergi Dairesi Başkanlığı
(… Vergi Dairesi Müdürlüğü) …
VEKİLİ : Av. …
KARŞI TARAF (DAVACI) : …
VEKİLİ : Av. …
İSTEMİN KONUSU : … Bölge İdare Mahkemesi … Vergi Dava Dairesinin … tarih ve E:… , K:… sayılı kararının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.
YARGILAMA SÜRECİ :
Dava Konusu İstem: Davacı adına 12/11/2014 tarihinde vefat eden muris … 'nun %20 hissesinin bulunduğu … Pazarlama Dayanıklı Tüketim Malları Sanayi ve Ticaret Anonim Şirketinden veraseten intikal eden hissenin değerinin düşük olarak gösterildiğinden bahisle düzenlenen takdir komisyonu kararına istinaden tespit edilen matrah farkı üzerinden tarh edilen veraset ve intikal vergisinin iptali istemiyle dava açılmıştır.
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: … Vergi Mahkemesinin … tarih ve E:… , K:… sayılı kararıyla; veraseten intikal eden şirket hissesinin, muris yönünden ticari işletme unsuru olduğu, bu malların mirasçılar yönünden servet unsuruna dönüşmesinin, ancak intikal anından sonra olanaklı bulunduğu, dolayısıyla, değerlemenin servet unsuru üzerinden değil ticari işletme (şirket hissesi) olarak yapılması gerektiği, bilançoda yer alan gayrimenkullerin emlak vergi değerlerinden yola çıkılarak yapılan hesaplama sonucu bulunan matrah farkı üzerinden davacı adına tarh edilen veraset ve intikal vergisinde hukuka uyarlık görülmediği gerekçesiyle dava konusu işlemin iptaline karar verilmiştir.
Bölge İdare Mahkemesi kararının özeti: İstinaf başvurusuna konu kararın hukuka ve usule uygun olduğu ve davalı idare tarafından ileri sürülen iddiaların söz konusu kararın kaldırılmasını sağlayacak nitelikte görülmediği gerekçesiyle 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 45. maddesinin 3. fıkrası uyarınca istinaf başvurusunun reddine karar verilmiştir.
TEMYİZ EDENİN İDDİALARI : Davacıya intikal eden şirket hissesinin değerinin bilanço kalemlerinin emsal bedel ile değerlemesi suretiyle belirlendiği, tesis edilen işlemde hukuka aykırılık bulunmadığı ileri sürülmektedir.
KARŞI TARAFIN SAVUNMASI : İstemin reddi gerektiği savunulmaktadır.
DANIŞTAY TETKİK HÂKİMİ … 'IN DÜŞÜNCESİ : Davacıya intikal eden şirket hisselerinin değerlemesinin şirketin borsaya kayıtlı olmaması sebebiyle ticari sermayenin emsal bedelinin takdiri suretiyle (uyuşmazlık sadece bilanço kalemlerinden gayrimenkullerin emsal bedeline ilişkin olması hasebiyle bilançoda yer alan gayrimenkullerin emlak vergisi değeri ile değerlenmesi şeklinde yapılarak) takdir komisyonunca takdir edilen emsal bedelin hukuka uygun olup olmadığı yönünden yapılacak incelemeyle ulaşılacak sonuca göre karar verilmesini teminen temyize konu kararı bozulması gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Yedinci Dairesince, Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:
İNCELEME VE GEREKÇE:
MADDİ OLAY :
Davacının dedesi tarafından babasına yapılan hisse devrinden sonra babasının vefatını müteakip diğer mirasçıların mirası reddetmesi üzerine kendisine veraseten intikal eden … Pazarlama Dayanıklı Tüketim Malları Anonim Şirketinin %20 hissesinin değerinin düşük olarak gösterildiğinden bahisle takdir komisyonu kararına istinaden tarh edilen veraset ve intikal vergisinin iptali istemiyle dava açılmıştır.
İLGİLİ MEVZUAT:
7338 sayılı Veraset ve İntikal Vergisi Kanunu'nun "Verginin Matrahı ve İlk Tarhiyat" başlıklı 10. maddesinin 2. fıkrasında; mükelleflerin, ilk tarhiyatta nazara alınmak üzere, veraset ve intikal vergisinin mevzuuna giren malları maddede belirtilen değerleme ölçülerinden faydalanarak değerlemek ve beyannamelerinde göstermek zorunda oldukları; aynı fıkranın (a) bendinde, bilanço esasına göre defter tutanlarda ölüm tarihine takaddüm eden takvim yılı bilançosuna göre bulunacak sermayenin ticari sermaye olduğu, mükelleflerin isterlerse ölüm günü itibarıyla çıkaracakları bilançoyu esas alarak öz sermayelerini tespit edebilecekleri ve öz sermayenin bu maddedeki esaslara göre, bu maddede hüküm olmayan hallerde Vergi Usul Kanunu'nun iktisadi işletmelere dahil kıymetleri değerleme ile ilgili 2. bölümündeki esaslara göre tespit olunacağı; (d) bendinde de, intikal eden mallar arasında yer alan eshamlardan, borsada kayıtlı olanların, ölüm tarihine takaddüm eden üç yıl içindeki en son muamele değeri ile değerleneceği; borsada kayıtlı olmayanların veya kayıtlı olup da üç yıl içinde muamele görmemiş bulunanların ise, itibari değerle değerleneceği belirtilmiş; dördüncü fıkrasında ise, bu maddede belirtilen esaslara göre beyan edilen değerler üzerinden tarh edilen vergilerin, idarece, intikal eden malların Vergi Usul Kanunu'na göre bulunacak değerlere göre ikmal edileceği hükme bağlanmıştır.
Öte yandan; 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 20. maddesinin 1. fıkrasında, Danıştay ile idare ve vergi mahkemelerinin, bakmakta oldukları davalara ait her çeşit incelemeyi kendiliklerinden yapacakları, mahkemelerin lüzum gördükleri evrakın, belirlenen süre içerisinde gönderilmesini taraflardan ve ilgili diğer yerlerden isteyebilecekleri; 31. maddesinde ise bu Kanunda hüküm bulunmayan hususlarda; sayılan diğer işlemler yanında bilirkişi işlemleri bakımından da Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanunu hükümlerinin uygulanacağı, bilirkişilerin, bilirkişilik bölge kurulları tarafından hazırlanan listelerden seçileceği ve bilirkişiler hakkında Bilirkişilik Kanunu ve 12/01/2011 tarih ve 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun ilgili hükümlerinin uygulanacağı hüküm altına alınmıştır.
2577 sayılı Kanun'un 31. maddesinde atıfta bulunulan Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanunu'nu, yürürlüğe girdiği 01/10/2011 tarihi itibariyle yürürlükten kaldıran 6100 sayılı Kanun'un 447. maddesinde, mevzuatta, 1086 sayılı Kanun'a yapılan yollamaların, Hukuk Muhakemeleri Kanununun bu hükümlerinin karşılığını oluşturan maddelerine yönelik sayılacağı; 266. maddesinde ise, mahkemenin, çözümü hukuk dışında, özel veya teknik bir bilgiyi gerektiren hallerde, taraflardan birinin talebi üzerine yahut kendiliğinden, bilirkişinin oy ve görüşünün alınmasına karar vereceği, hâkimlik mesleğinin gerektirdiği genel ve hukuki bilgiyle çözümlenmesi mümkün olan konularda bilirkişiye başvurulamayacağı hükme bağlanmıştır.
HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
Yukarıda değinilen düzenlemelerin değerlendirilmesinden; 7338 sayılı Kanun'un 10. maddesinde belirtilen değerleme ölçülerinin, ilk tarhiyatta nazara alınmak üzere mükellefler tarafından beyana esas alınacak ölçüler olduğu; ancak, değerlemeye konu kıymetin bilanço esasına göre defter tutulması gereken şirkete ait hisse olması halinde, idarece, 213 sayılı Vergi Usul Kanunu'nun 192. maddesinde düzenlenen öz sermaye hesabından hareketle ve ticari işletmeye dahil kıymetlerin, yine aynı Kanun'un servetleri değerleme ile ilgili 3. bölümündeki esaslara göre tespit olunacak değerlerle, beyan edilen değerler arasındaki fark üzerinden ikmalen vergi tarhı yoluna gidilebileceği sonucuna ulaşılmaktadır.
Öte yandan; veraset ve intikal vergisi beyannamesi üzerinden ilk tarhiyat yapıldıktan sonra beyannamede gösterilen şirket hisselerinin takdir komisyonunca takdir olunan emsal bedeli üzerinden tarhiyat yapıldığı, 213 sayılı Vergi Usul Kanunu'nun 267. maddesinde, gerçek değeri belli olmayan veya bilinmeyen veyahut doğru olarak tespit edilemeyen bir malın, değerleme gününde satılması halinde emsaline nazaran haiz olacağı değer olarak tanımlandığından, emsal bedelin tespiti için takdir komisyonuna gidilmesi suretiyle yapılan tarhiyatın yerinde olduğu, ancak uyuşmazlığın çözümlenebilmesi için, takdir komisyonunca belirlenen emsal bedelin, yukarıda sözü edilen yasal düzenlemelere uygun olup olmadığının Mahkemece saptanması gerekmektedir.
Dosyanın incelenmesinden, davacının dedesi tarafından babasına hisse devri yapıldıktan sonra babasının vefatı ve diğer mirasçıların mirası reddetmesi üzerine kendisine veraseten intikal eden … Pazarlama Dayanıklı Tüketim Malları Anonim Şirketinin %20 hissesinin değerlenerek veraset ve intikal vergisi beyanında bulunulduğu, takdir komisyonunca şirkete ait bilanço, mizan ve diğer belgeler dikkate alınarak bilanço kalemleri emsal bedel ile değerlenerek şirketin ticari özsermaye tutarının takdir edildiği, bu tutarın hesaplanmasında bilançoda yer alan ve net bilanço değeri 1.692.658,19-TL olarak gösterilen beş adet taşınmazın emlak vergisi değerlerinin 24.088.170,60-TL olarak tespit edilmesi sonucu emsal bedel farkı olan 22.395.511,41-TL'nin bilançoda yer alan özkaynaklar toplamı olan 2.912.524,59 TL'ye eklenmesi sonucunda özkaynaklar toplamının 25.308.036,00-TL olarak bulunduğu ve intikal eden %20 hissenin karşılığı olan 5.061.607,20-TL'nin beyanı gereken ticari özsermaye olarak takdir edildiği, öte yandan, davacının dedesi tarafından babasına yapılan hisse devrinin iptali istemiyle diğer mirasçılar tarafından açılan davanın kabulü ve tasarrufun iptali yolunda bozmaya uyularak verilen İstanbul … Asliye Ticaret Mahkemesinin … tarih ve E:… K:… sayılı kararının Yargıtay … Hukuk Dairesinin … tarih ve E:… , K:… sayılı kararıyla bozulduğu anlaşılmaktadır.

Bu itibarla, davacıya veraseten intikal eden şirket hissesinin babasına hisse devri yoluyla intikaline ilişkin tasarrufun mahkeme kararıyla iptal edilip edilmediğinin anılan yargılamanın sonucu beklenerek netleştirilmesi, sonrasında intikal eden şirket hissesinin 7338 sayılı Kanun hükümlerine göre değerlenerek vergi matrahının tespiti amacıyla uyuşmazlığın kaynağı olan bilançoya dahil servet unsurlarının takdir komisyonunca takdir edilen emsal bedellerinin hukuka uygun olup olmadığı yönünden yapılacak incelemeyle ulaşılacak sonuca göre karar verilmesi gerekmektedir.

KARAR SONUCU:
Açıklanan nedenlerle;
1.Temyiz isteminin kabulüne,
2.… Bölge İdare Mahkemesi … Vergi Dava Dairesinin … tarih ve E:… , K:… sayılı kararının BOZULMASINA,
3. Yeniden bir karar verilmek üzere dosyanın anılan Daireye gönderilmesine,
4. 492 sayılı Harçlar Kanunu'nun 13. maddesinin (j) bendi parantez içi hükmü uyarınca alınması gereken harç dahil olmak üzere, yargılama giderlerinin yeniden verilecek kararda karşılanması gerektiğine, 29/03/2022 tarihinde kesin olarak oybirliğiyle karar verildi.