Yargıtay 10. Hukuk Dairesi 2022/2491 Esas 2022/7094 Karar Sayılı İlamı

Mahkemesi : ... Bölge Adliye Mahkemesi 34. Hukuk Dairesi
No : 2019/2031-2021/2306
İlk Derece
Mahkemesi : ... 10. İş Mahkemesi

Dava, hizmet tespiti istemine ilişkindir.
İlk Derece Mahkemesince, hükümde belirtilen gerekçelerle davalılar ... ve ... hakkında açılan davanın husumet nedeniyle reddine, diğer davalılar aleyhine açılan davanın kabülüne dair verilen karara karşı davalı ... vekili, davalı Kurum vekili ile dahili davalı ...vekili tarafından istinaf yoluna başvurulması üzerine, ... Bölge Adliye Mahkemesi 34.Hukuk Dairesince istinaf başvurularının esastan reddine karar verilmiştir.
... Bölge Adliye Mahkemesi 34.Hukuk Dairesince verilen kararın, davalı ... vekili, davalı Kurum vekili ile dahili davalı ...vekili tarafından temyiz edilmesi üzerine, temyiz isteklerinin süresinde olduğu anlaşıldıktan ve Tetkik Hâkimi ... tarafından düzenlenen raporla dosyadaki kağıtlar okunduktan sonra işin gereği düşünüldü ve aşağıdaki karar tespit edildi.
I-İSTEM
Davacı vekili, davacının davalılara ait işyerinde 01.12.1982-15.10.2004 tarihleri arasında geçen hizmetinin tespitine karar verilmesini talep ve dava etmiştir.
II-CEVAP
Davalı ... vekili, davada hak düşürücü sürenin söz konusu olduğunu, davacının sürekli bir çalışmasının olmadığını özet olarak belirterek davanın reddine karar verilmesini talep etmiştir.
Davalı Kurum vekili, davanın reddine karar verilmesini talep etmiştir. Diğer dahili davalılar davaya cevap vermemiştir.
III-MAHKEME KARARI
A-İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesince, “I-Davalılar ... ve ... hakkında açılan davanın husumet nedeniyle reddine,
II-Diğer davalılar aleyhine açılan davanın kabulü ile
Davcının, davalılar murisi ...’a ait işyerinde:
01/12/1982-31/12/1982 tarihleri arasında, 30 gün
01/01/1983-31/03/1984 455
01/04/1984-30/09/1985 547
01/10/1985-31/05/1986 242
29/07/1986-01/09/1986 34
01/11/1986-16/05/1988 562
01/11/1988-31/01/1989 91
05/04/1989-01/05/1989 26
01/11/1989-25/01/1990 85
29/08/1990-30/08/1990 1
01/06/1991-13/06/1991 12
01/01/1992-15/04/1992 105
08/05/1992-08/05/1992 1
01/07/1992-30/11/1992 152
01/02/1993-10/04/1993 68
01/10/1996-06/05/1998 582
17/05/1998-31/07/1998 75
01/08/1998-31/12/1998 152
01/01/1999-30/06/1999 180
01/07/1999-31/12/1999 183
01/01/2000-30/06/2000 181
01/07/2000-31/12/2000 183
01/01/2001-30/06/2001 180
01/07/2001-31/07/2001 30
01/08/2001-31/12/2001 152
01/01/2002-30/06/2002 180
01/07/2002-31/12/2002 183
01/01/2003-31/12/2003 364
01/01/2004-18/03/2004 77
28/03,/2004-10/04/2004 13
11/04/2004-30/06/2004 80
01/07/2004-15/10/2004 106
gün süre ile Kuruma bildirilmeyen hizmeti bulunduğunun kabul ve tespitine,” şeklinde karar verilmiştir.
B-BÖLGE ADLİYE MAHKEMESİ KARARI
Davalı ... vekili, davalı Kurum vekili ile dahili davalı ...vekili tarafından istinaf kanun yoluna başvurulması üzerine Bölge Adliye Mahkemesince istinaf başvurusunun esastan reddine karar verilmiştir.

IV-TEMYİZ KANUN YOLUNA BAŞVURU VE NEDENLERİ:
Davalı ... vekili tarafından sunulan temyiz dilekçesi ile; iddia edilen hizmet süresinin hak düşürücü süre sebebiyle kabul edilemeyeceği, davalı iş yerinde işyerinin programı gereği sürekli ve tam zamanlı çalışmanın mevcut olmadığı, davacının tanık delilinden başkaca bir delil sunamadığı, davasını ispat edemediği, davacı tarafça dinletilen tanıkların davalı iş yeri ile husumetlerinin olduğu, beyanlarına itibar edilemeyeceği özet olarak belirtilerek Bölge Adliye Mahkemesi kararının kaldırılarak usul ve yasaya aykırı olarak kurulan İlk Derece Mahkemesi kararının bozulmasına karar verilmesi talep olunmuştur.
Dahili davalı ... vekili tarafından sunulan dilekçe ile; Mahkemece davacının tek yanlı anlatımlarına itibar edildiği, taraflarınca yapılan savunmaların dikkate alınmadığı, davacının davalı işverenin işyerinde devamlı ve sürekli bir çalışmasının olmadığı, davacı tanıklarının anlatımlarına itibar edilmemesi gerektiği özet olarak belirtilerek Bölge Adliye Mahkemesi kararının kaldırılarak usul ve yasaya aykırı olarak kurulan İlk Derece Mahkemesi kararının bozulmasına karar verilmesi talep olunmuştur.
Davalı Kurum vekili tarafından sunulan dilekçe ile; Kurumun davada yasa gereği hasım olduğu, bu nedenle Kuruma yüklenecek bir kusurunun bulunmadığı özet olarak belirtilerek Bölge Adliye Mahkemesi kararının kaldırılarak İlk Derece Mahkemesince eksik inceleme ve araştırma neticesi verilen kararının bozulmasına karar verilmesi talep olunmuştur.
V-İLGİLİ HUKUK KURALLARI VE İNCELEME:
Uyuşmazlık, somut olayda fiili çalışma olgusunun ispatı konusunda, İlk Derece Mahkemesince yapılan inceleme ve araştırmanın hükme yeterli bulunup bulunmadığı noktasında toplanmaktadır.
Hizmet tespitine ilişkin talebin yasal dayanağı 01.10.2008 tarihinde yürürlüğe giren 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununun geçiş hükümlerini içeren Geçici 7. maddesi gereğince 506 sayılı Kanunun 79/10. ve 5510 sayılı Kanunun 86/9. maddeleri olup Anayasal haklar arasında yer alan sosyal güvenliğin yaşama geçirilmesindeki etkisi gözetildiğinde, sigortalı konumunda geçen çalışma sürelerinin saptanmasına ilişkin bu tür davalar kamu düzeni ile ilgili olduğundan özel bir duyarlılıkla ve özenle yürütülmeleri zorunludur. Bu bağlamda, hak kayıplarının ve gerçeğe aykırı sigortalılık süresi edinme durumlarının önlenmesi, temel insan haklarından olan sosyal güvenlik hakkının korunabilmesi için, tarafların gösterdiği kanıtlarla yetinilmeyip gerek görüldüğünde kendiliğinden araştırma yapılarak delil toplanabileceği açıktır.
Bu tür davalarda mahkemece yapılacak iş, davacıyla ilgili varsa tüm belge ve kayıtlar işverenden istenilmeli, çalışmanın gerçekleştiği ileri sürülen işyerinin Kurum nezdinde bulunan dosyası, işverence hazırlanması gerekli ücret ödeme bordroları, puantaj kayıtları ve diğer kayıtlar getirtilmeli, dönemsel sigorta primleri bordrosuyla veya aylık prim ve hizmet belgesiyle bildirimleri yapılan sigortalılar tanık sıfatıyla dinlenilmeli, Kurum müfettişlerince inceleme yapılıp yapılmadığı sorulmalı, inceleme yapılmışsa belgeler getirtilmeli, aynı çevrede faaliyet yürüten ve davacının çalışmasını bilebilecek durumda olan tarafsız nitelikte başka işverenler ve bordrolu çalışanlar yöntemince saptanarak tanık sıfatıyla dinlenilmeli, işçilik alacaklarına ilişkin dava dosyasının varlığı araştırılarak celbedilmeli ve işçilik hakları davasında dinlenen tanıkların anlatımları ile bu dosyada bilgi ve görgüsüne başvurulan tanıkların anlatımları karşılaştırılmalı, varsa çelişki giderilmeli, yargılama sürecinde dinlenen tanık anlatımlarının değerlendirilmesinde, iş yerinin kapsamı, kapasitesi ve niteliği nazara alınmalı, işin mevsimlik olduğu anlaşılırsa dönemleri belirlenmeli; çalışmanın varlığı, başlangıç ve bitiş tarihleri, mevsimlik mi, sürekli mi olduğu, yapılan işin kapsam ve niteliği de nazara alındığında kısmi çalışma mümkün olduğundan kısmi ve kesintili olup olmadığı yöntemince araştırılmalıdır.
Yukarıda açıklanan maddi ve hukuki olgular ile birlikte; mahkemece resen araştırma ilkesi gereğince taraf tanıklarının sözleri değerlendirilirken bunların inandırıcılığı üzerinde durulmalı, verdikleri bilgilere nasıl vakıf oldukları, işveren ve işçiyle, işyeriyle ilişkileri, bazen uzun yılları kapsayan bilgilerin insan hafızasında yıllarca eksiksiz nasıl taşınabileceği düşünülmeli ve tanıklar buna göre dinlenilmeli, gerektiğinde tanık beyanlarının sağlığı denetlenmeli ve deliller hep birlikte değerlendirilip takdir edilerek çalışma olgusu hiç bir kuşku ve duraksamaya yer bırakmayacak biçimde belirlenmelidir.
İnceleme konusu dosyada; davacının hizmet cetveli incelendiğinde 01.06.1986-10.04.2004 tarihleri arasında davalı müteveffa iş yeri sahibi ...’a ait muhtelif sicil no lu işyerlerince davacı adına kesintili olarak hizmet bildiriminde bulunulduğu, 07.05.1998-16.05.1998 tarihleri arasında dava dışı işyerince hizmet bildiriminde bulunulduğu, ihtilaf konusu dönem bordrolarının getirtildiği, Beyoğlu İş Mahkemesi'nin 2005/105 Esas-2005/552 Karar sayılı dosyasında davacının 1983-13.11.2004 tarihleri arasında davalı Maksim Eğlence Merkezi- ...'a ait iş yerinde garson olarak çalışırken davalının iş yerini kapattığı gerekçesiyle bir çok çalışanla birlikte davacının da iş sözleşmesinin feshedildiğinden bahisle açmış olduğu işçilik alacağı davasında, davacının feragati nedeniyle davanın reddine karar verildiği, duruşmalarda bir kısmı bordrolu işyeri çalışanı da olan davacı ve davalı tanıklarının dinlendiği anlaşılmaktadır.
Somut olayda; Mahkemece ihtilaflı dönemin tümünü kapsayan bordrolu tanıkların beyanlarına başvurulmaksızın, davalı işyerinin sürekli faaliyette olup olmadığı, davacının tam zamanlı çalışıp çalışmadığı yöntemince araştırılmaksızın sonuca gidilmesi hatalı olmuştur.
Mahkemece yapılması gereken iş, öncelikle iddia edilen işyeri bir gazino işyeri olduğundan, adı geçen gazino işyerlerinin haftanın kaç günü açık olduğu, sezonluk çalışıp çalışmadığı hususları ilgili emniyet müdürlüğünden, belediyeden, vergi dairelerinden sorulmalı varsa işyerlerinde yapılmış denetim sonrası düzenlenen tutanaklar celbolunmalı, her bir gazino işyeri için uyuşmazlık konusu dönem içerisinde ilgili emniyet müdürlüğünce kayıt altına alınmış çalışanlar listesi istenmeli, bu listelerde davacı ile ilgili bildirimin olup olmadığı araştırılmalı ve dinlenilmeyen bordro tanıklarının kendi çalışma dönemleri de tespit edilerek re’sen beyanlarına başvurulmalıdır. Yapılan açıklama ışığında, Mahkemece davacının haftalık ve aylık kaç gün çalıştığı tereddütsüz şekilde kanıtladıktan sonra belirlenerek karar verilmesi gerekirken eksik inceleme ve araştırma sonucunda yazılı şekilde hüküm kurulması usul ve yasaya aykırı olup bozma nedenidir.
O halde, davalı ..., dahili davalı ...ve davalı Kurum vekillerinin bu yönleri amaçlayan temyiz itirazları kabul edilmeli ve ... Bölge Adliye Mahkemesi 34. Hukuk Dairesinin istinaf başvurusunun esastan reddine ilişkin kararı kaldırılarak, İlk Derece Mahkemesince verilen hüküm bozulmalıdır.
SONUÇ : ... Bölge Adliye Mahkemesi 34.Hukuk Dairesi kararının, HMK'nın 373/1. maddesi gereğince kaldırılarak, temyiz edilen İlk Derece Mahkemesi hükmünün yukarıda açıklanan nedenlerle BOZULMASINA, temyiz harcının istek halinde ilgililere iadesine, dosyanın kararı veren İlk Derece Mahkemesine ve kararın bir örneğinin ilgili Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine, 12.05.2022 gününde oybirliğiyle karar verildi.