Danıştay 10. Daire 2020/813 Esas 2022/1701 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
ONUNCU DAİRE
Esas No : 2020/813
Karar No : 2022/1701

TEMYİZ EDEN (DAVACI) : …
VEKİLİ : Av. …

KARŞI TARAF (DAVALI) : … Bakanlığı
VEKİLİ : Av. …

İSTEMİN_KONUSU : … Bölge İdare Mahkemesi ... İdare Dava Dairesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.

YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem: Davacıya ait olan ve kaçak olduğundan bahisle el konulan 4833 adet 70 cl'lik "..." marka viskinin, ... Asliye Ceza Mahkemesince davacıya iadesi yolunda verilen … tarih ve E:…, K:… sayılı kararın icrası istemli başvuru üzerine, viskilerin imha edildiği belirtilerek 30/01/2018 tarihinde yapılan CIF kıymeti karşılığı 39.620,80 TL ödemenin zararı karşılamadığından bahisle 4833 adet viskinin güncel piyasa değeri olan 400.000,00 TL tazminatın idareye başvuru tarihinden itibaren işleyecek ticari faiziyle birlikte tahsiline karar verilmesi istenilmektedir.

İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: ... İdare Mahkemesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararıyla; 2005 yılında el konulan eşyanın, öngörülen süreler geçtikten sonra 2009 yılında imha edilmesinin hukuka ve mevzuat hükmüne uygun olduğu, davacıya ancak ceza yargılaması sonunda eşyanın sahibine iadesine karar verilmesi durumunda eşya imha edilmiş ise eşyanın bedelinin verileceği, eşya bedelinin tespitinde de CIF değerinin esas alınması gerektiği, iadesine karar verilen dava konusu 4.833 şişe içkiye ait Kaçak Eşyaya Mahsus Tespit Varakasında eşyanın CIF kıymetinin 40.000,00 TL olduğunun tespit edildiği ve davacıya bu bedel üzerinden ödeme yapıldığı, dolayısıyla davacının zararının tazmin edildiği görüldüğünden, davacının tazminat isteminin reddi gerektiği gerekçesiyle dava reddedilmiştir.
Bölge İdare Mahkemesi kararının özeti: … Bölge İdare Mahkemesi ... İdare Dava Dairesince; istinaf başvurusuna konu ... İdare Mahkemesi kararının hukuka ve usule uygun olduğu ve davacı tarafından ileri sürülen iddiaların söz konusu kararın kaldırılmasını sağlayacak nitelikte görülmediği belirtilerek 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 45. maddesinin 3. fıkrası uyarınca istinaf başvurusunun reddine karar verilmiştir.
TEMYİZ_EDENİN_İDDİALARI : Davacı tarafından, eşya için ödenen bedelin çok düşük olduğu, eşyanın gümrüklenmiş değerinin 177.284,00 TL olarak belirlendiği, ayrıca CIF bedelinin 2005 yılından 2018 yılına kadar işleyen faiziyle ödenmesi gerektiği, içkilerin piyasa fiyatının bilirkişi aracılığıyla tespit edilmesi gerektiğinden eksik incelemeye dayalı olarak verilen Bölge İdare Mahkemesi kararının bozulması gerektiği ileri sürülmektedir.

KARŞI_TARAFIN_SAVUNMASI : Davalı idare tarafından temyiz isteminin reddi gerektiği savunulmaktadır.

DANIŞTAY TETKİK HAKİMİ : …
DÜŞÜNCESİ : Temyiz isteminin kabulü ile Bölge İdare Mahkemesi kararının bozulmasına karar verilmesi gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA

Karar veren Danıştay Onuncu Dairesince, Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:

İNCELEME VE GEREKÇE :
MADDİ OLAY :
Davacıya ait 4.833 adet 70 cl'lik "..." marka viskiye 21/10/2005 tarihinde yapılan ihbar üzerine kaçak olduğundan bahisle el konulmuş ve viskiler İstanbul Gümrük ve Muhafaza Başmüdürlüğüne (… Gümrük ve Ticaret Bölge Müdürlüğüne) teslim edilmiştir.
El konulan viskilerin kaçak olduğu iddiası ile davacı hakkında ... Asliye Ceza Mahkemesi'nin E:… sayılı dosyasında ceza davası açılmış, Mahkemenin … tarih ve K:… sayılı ilamı ile davacının beraatine ve el konulan viskilerin iadesine karar verilmiştir.
Anılan kararın Yargıtayca bozulması üzerine yeniden yapılan yargılamada ... Asliye Ceza Mahkemesi'nin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararı ile davacının beraatine, viskilerin iadesine karar verilmiş, anılan karar 23/02/2017 tarihinde kesinleşmiştir.
Bunun üzerine, anılan karar uyarınca davacı tarafından, İstanbul Gümrük ve Ticaret Bölge Müdürlüğüne başvuruda bulunularak 4.833 adet viskinin kendisine iade edilmesi, imha edilmiş ise bedelinin ödenmesi istenilmiş, davalı idarece davacının başvurusuna cevap verilmemesi üzerine farklı tarihlerde yeniden başvurular yapılmış, davacının yapmış olduğu başvurular üzerine son olarak … tarih ve … sayılı işlem ile "yapılan değerlendirmeler üzerine söz konusu mahkeme kararında 'suça konu ve kaçak olduğu iddia olunan içkilerin müsaderesine yer olmadığına, davacıya iadesine' hükmü verildiği, bu kararın 23.02.2017 tarihinde kesinleştiği ve … Tasfiye İşletme Müdürlüğünün … tarihli ve … sayılı yazısı ve eki 04.02.2009 tarihli imha tutanağı ve yoketme formundan da anlaşılacağı üzere eşyanın mülga Tasfiye Tüzüğünün 25. maddesi uyarınca imha edildiği, iadesine karar verilen 4.833 şişe içkiye ait Kaçak Eşyaya Mahsus Tespit Varakasında eşyanın CIF kıymetinin 40.000,00 TL olduğu, 5607 sayılı Kaçakçılıkla Mücadele Kanununa Göre Elkonulan Eşya ve Alıkonulan Taşıtlara İlişkin Uygulama Yönetmeliği hükümleri uyarınca ve konuyla ilgili diğer mevzuat hükümleri doğrultusunda belirtilen meblağın davacı hesabına yatırılması için güncel banka hesap bilgilerinin bildirilmesi" istenilmiş, davacı tarafından bildirilen banka hesap bilgileri üzerine 29/01/2018 tarihli ödeme emri belgesi ile davacıya 379,20 TL damga vergisi kesilmek suretiyle 39.620,80 TL ödenmiştir.
Davacı tarafından, kendisine eşya bedeli olarak yapılan 39.620,80 TL ödemenin zararının gerçek karşılığı olmadığından bahisle 4.833 adet viskinin güncel piyasa bedeli karşılığı olarak 400.000,00 TL tazminatın idareye başvuru tarihinden itibaren işleyecek ticari faiziyle birlikte tahsiline karar verilmesi istemiyle bakılmakta olan dava açılmıştır.

İLGİLİ MEVZUAT:
5607 sayılı Kaçakçılıkla Mücadele Kanunu'nun, 6455 sayılı Kanun'un 58. maddesiyle değişik "Tasfiye" başlıklı 16. maddesinin 2. fıkrasında, "Satılarak tasfiye edilen eşya veya taşıtların satış bedeli emanet hesabına alınır. Tasfiye edilen eşya veya taşıtların sahibine iadesine karar verilmesi halinde, satış bedeli Gümrük Kanununun 180 inci maddesi hükümleri çerçevesinde el koyma tarihinden iade tarihine kadar geçen süre için kanuni faizi ile birlikte hak sahibine ödenir. Emanet hesabında bulunan tutarın hak sahibine yapılacak ödemeyi karşılamaması halinde aradaki fark, eşyanın imha edilmiş olması halinde ise imha edilen eşyanın bedeli, gümrük idaresince genel bütçenin ilgili tertibinden karşılanarak hak sahibine ödenir." hükmüne yer verilmiştir.
25/06/2013 tarih ve 28688 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan Tasfiye Yönetmeliği'nin "Eşya bedelinin tespiti" başlıklı 31. maddesinde, "(1) 4458 sayılı Kanun uyarınca tasfiye edilecek her türlü eşyanın bedeli, gümrük muayene memurlarınca düzenlenecek tespit ve tahakkuk belgesinde gösterilir. Eşya bedelinin tespitinde aşağıda belirtilen esaslar uygulanır: ... c) İmha edilecek eşyanın nitelik ve nicelikleri ile değeri, istatistik bilgilerine esas olmak üzere tespit ve tahakkuk belgesinde veya imha kararında gösterilir."; "Satış sonrasında yapılacak işlemler" başlıklı 64. maddesinin 7. fıkrasında, "Bedelsiz verilen veya imha edilen eşya sahiplerine herhangi bir ödemede bulunulmaz. Ancak, 5607 sayılı Kanun uyarınca tasfiyelik hale gelen ve sahibine iadesine karar verilen eşyanın imha edilmiş olması halinde imha edilen eşyanın bedeli, gümrük idaresince genel bütçenin ilgili tertibinden karşılanarak hak sahibine ödenir." düzenlemeleri yer almaktadır.
5607 sayılı Kaçakçılıkla Mücadele Kanununa Göre Elkonulan Eşya ve Alıkonulan Taşıtlara İlişkin Uygulama Yönetmeliğinin "Tanımlar" başlıklı 3. maddesinin 1. fıkrasının (ğ) bendinde, "Eşyanın değeri: 5607 sayılı Kanun uyarınca elkonulan ihraç eşyası için FOB, ithal eşyası için CIF kıymetini veya varsa mahkemece belirlenmiş değerini ifade eder."; "Elkonulan eşya ile alıkonulan taşıt için yapılacak masrafların karşılanması" başlıklı 14. maddesinin 2. fıkrasında; "Satılarak bedeli emanet hesabına alınan eşya ile taşıtın sahibine iadesine karar verilmesi halinde, satış bedeli 4458 sayılı Kanunun 180 inci maddesi ve 25/6/2013 tarihli ve 28688 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Tasfiye Yönetmeliği hükümleri çerçevesinde elkoyma tarihinden iade tarihine kadar geçen süre için kanuni faizi ile birlikte döner sermaye bütçesinden hak sahibine ödenir." düzenlemelerine yer verilmiştir.

HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
Uyuşmazlıkta, davacıya ait 4.833 şişe içkiye 21/10/2005 tarihinde el konulmuş, el konulan içkiler 04/02/2009 tarihli imha tutanağı ile imha edilmiş, davacı hakkında açılan ceza davasında verilen ve 23/02/2017 tarihinde kesinleşen Büyükçekmece 1. Asliye Ceza Mahkemesi'nin 01/04/2014 tarih ve E:2011/979, K:2014/317 sayılı kararı ile davacının beraatine, viskilerin iadesine karar verilmiş, bu karar üzerine davacının eşyanın iadesi talebiyle yaptığı başvuru üzerine idarece, "Kaçak Eşyaya Mahsus Tespit Varakasında eşyanın CIF kıymetinin 40.000,00-TL olduğu, 5607 sayılı Kaçakçılıkla Mücadele Kanununa Göre Elkonulan Eşya ve Alıkonulan Taşıtlara İlişkin Uygulama Yönetmeliği hükümleri uayarınca ve konuyla ilgili diğer mevzuat hükümleri doğrultusunda belirtilen meblağın davacı hesabına yatırılması için güncel banka hesap bilgilerinin bildirilmesi" istenilmiş ve davacı tarafından bildirilen banka hesap bilgileri üzerine 29/01/2018 tarihli ödeme emri belgesi ile davacı hesabına 379,20 TL damga vergisi kesilmek suretiyle 39.620,80 TL yatırılmıştır.
İdare Mahkemesince, iadesine karar verilen dava konusu 4.833 şişe içkiye ait Kaçak Eşyaya Mahsus Tespit Varakasında eşyanın CIF kıymetinin 40.000,00 TL olduğunun tespit edildiği ve davacıya bu bedel üzerinden ödeme yapıldığı, dolayısıyla davacının zararının tazmin edildiği görüldüğünden, davacının tazminat isteminin reddi gerektiği sonucuna varılarak dava reddedilmiş ise de; davacının, idarece el konulan ve imha edilen eşyası için ödediği eşya bedelinden, el koyma tarihi ile ödeme tarihi arasında mahrum kaldığı göz önünde bulundurulduğunda, davacıya ödenen eşya bedelinin davacının zararını tazmin ettiği anlamına gelmeyeceği, başka bir ifadeyle eşyanın ithalat tarihindeki CIF kıymetinin güncel değerinin tespiti suretiyle davacının bu süreçte uğradığı gerçek zararın tazmini gerektiği, esasen kanun koyucunun da yukarıda aktarılan 5607 sayılı Kanun hükmünde yer verdiği "imha edilen eşyanın bedeli" ifadesinden de "eşyanın güncel bedeli"ni kastettiği, aksi yorumun Anayasanın 125. maddesine, mülkiyet hakkına ve hukuk devleti ilkesine aykırılık teşkil edeceği açıktır.

Buna göre, davacının uğradığı zararın tespitinde, eşyaya el konulduğu tarihteki değeri (40.000,00 TL) dikkate alınarak, el koyma tarihi olan 21/10/2005 tarihi ile davacıya eşya bedelinin ödendiği 29/01/2018 tarihine kadar işleyecek yasal faiz miktarının maddi tazminat kapsamında hüküm altına alınması, dolayısıyla Mahkemece söz konusu faiz (zarar) miktarının hesaplanması amacıyla bir bilirkişi incelemesi yaptırılması gerektiği sonucuna varılmıştır.
Ayrıca, hükmedilecek tazminat tutarının davalı idareye başvuru tarihinden itibaren yasal faiziyle ödenmesine karar verilmesi gerektiği de açıktır.
Bu itibarla, … Bölge İdare Mahkemesi ... İdare Dava Dairesi kararında hukuki isabet bulunmamaktadır.

KARAR SONUCU :
Açıklanan nedenlerle;
1. Davacının temyiz isteminin KABULÜNE,
2. Davanın reddine ilişkin ... İdare Mahkemesi kararına yönelik olarak yapılan istinaf başvurusunun reddi yolundaki temyize konu … Bölge İdare Mahkemesi ... İdare Dava Dairesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının BOZULMASINA,
3. Yeniden bir karar verilmek üzere dosyanın … Bölge İdare Mahkemesi ... İdare Dava Dairesine gönderilmesine, 30/03/2022 tarihinde oy birliğiyle kesin olarak karar verildi.