Yargıtay 10. Hukuk Dairesi 2022/2946 Esas 2022/7363 Karar Sayılı İlamı

Mahkemesi : Diyarbakır Bölge Adliye Mahkemesi 7. Hukuk Dairesi
İlk Derece Mahkemesi : Diyarbakır 7. İş Mahkemesi


Dava, davacının vergi indirimine dayalı Kurum tarafından iptal edilen aylıklar nedeniyle Kuruma borçlu olmadığının tespiti istemine ilişkindir.
İlk Derece Mahkemesince, hükümde belirtilen gerekçelerle davanın reddine dair verilen karara karşı davacı vekili tarafından istinaf yoluna başvurulması üzerine, Diyarbakır Bölge Adliye Mahkemesi 7. Hukuk Dairesince davacı vekilinin istinaf başvurusunun esastan reddine karar verilmiştir.
Diyarbakır Bölge Adliye Mahkemesi 7. Hukuk Dairesince verilen kararın, davacı vekili tarafından temyiz edilmesi üzerine, temyiz isteğinin süresinde olduğu anlaşıldıktan ve Tetkik Hâkimi ... tarafından düzenlenen raporla dosyadaki kağıtlar okunduktan sonra işin gereği düşünüldü ve aşağıdaki karar tespit edildi.
I-İSTEM
Davacı vekili dava dilekçesinde özetle; müvekkiline Diyarbakır Gazi Yaşargil Eğitim ve Araştırma Hastanesi tarafından %80 engelli raporu verildiğini, vergi indiriminden yararlanması sonucu Kurum tarafından 01/11/2018 tarihinde yaşlılık aylığı bağlandığını, 2 yıl süreli raporun süresinin dolması üzerine müvekkile bağlanan aylığın kesildiğini ve 2020/7 ile 8. aylarına ilişkin aylıkların ve bayram ikramiyesinin yersiz ödeme kaydedildiğini, 2020/Mart ayında kontrol muayenesinin Covid-19 nedeniyle yapılamadığını, müvekkilinin kendi çabası ile Dicle Üniversitesinden 19/06/2020 tarihli raporu aldığını ve engel oranının %40 olarak gözüktüğünü, 01/12/2020 tarihi itibariye askerlik borçlanması yapmasına istinaden tekrar yaşlılık aylığının bağlandığını, kontrol muayene tarihlerinin pandemi nedeniyle ertelenmesi nedeniyle müvekkiline kusur izafe edemeyeceğini, kesilen aylıkların faiziyle ödenmesine ve müvekkilinin Kuruma borçlu olmadığının tespitine karar verilmiştir.
II-CEVAP
Davalı ... vekili cevap dilekçesi özetle; Dicle Üniversitesinden alınan rapor ile davacının engel oranının %40'a düşmesi sebebiyle yaşlılık aylığı şartlarını kaybettiğinden Kurum işleminde hata bulunmadığını belirterek davanın reddini savunmuştur.
III-MAHKEME KARARI
A-İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesince davalı Kurumca 01/11/2018 tarihi itibariyle davacıya 3600 prim günü ve 15 yıl sigortalılık süresi ile 1. derece engelli nedeniyle (%80 ve üzeri) 506 sayılı Kanun geçici 87/A maddesi gereği aylık bağlandığı, ancak davacının 28/06/2020 tarihli kontrol muayenesine istinaden Dicle Üniversitesi Hastanesi tarafından 19/06/2020 tarihli ve 27/326 sayılı raporun incelenmesi neticesinde davacının çalışma gücünün %40'ını kaybettiği ve kontrol muayenesine yer olmadığına karar verildiğini, bu nedenle davacının engelli indiriminin 1. derece (%80)'den 3. dereceye (%40)'ye düştüğünden aylık bağlama şartları yerine getirmediğinden aylığının kontrol muayene tarihi olan 28/06/2020 tarihi itibariyle durdurulduğu, bu nedenle kontrol muayene tarihinden sonra almış olduğu aylıklar (2020/07- 2020/8. dönem aylıkları) ile bu dönem içerisinde ödenen bayram ikramiyesinin 5510 sayılı Kanun'un 96. maddesi a bendine göre yersiz ödeme olarak borç çıkarıldığı, davacının daha sonra 3. derece engelli indiriminden faydalanmak, emeklilik gün şartını yerine getirmek için 10/11/2020 tarihinde askerlik borçlanması ödemesi yaparak 16 yıl sigortalılık süresi ve 3760 gün prim günü sayısına göre yeniden aylık bağlanma şartlarını yerine getirdiği ve kendisine 01/12/2020 tarihi itibariyle yeniden aylık bağlandığı, netice itibariyle 1. derece engelli indirimi şartlarını kaybettiğinden Kurum işleminin hukuka uygun olduğu gerekçesiyle davanın reddine karar verilmiştir.
B-BÖLGE ADLİYE MAHKEMESİ KARARI
Bölge Adliye Mahkemesi tarafından, Davacı vekilinin istinaf başvurusunun 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun 353/1-b.1. maddesi gereğince esastan reddine, karar verilmiştir.
IV-TEMYİZ KANUN YOLUNA BAŞVURU VE NEDENLERİ:
Davacı vekili temyiz dilekçesinde özetle; Kurumun hatası sonucu müvekkilinin kontrol muayenesine gidemediği, Kurum tarafından geç bir tarihte Dicle Üniversitesine sevkinin yapıldığını ve bunun sonucunda aylığının geç bağlandığını, kusurun müvekkiline yüklenmesinin hatalı olduğunu, 5510 sayılı Kanun'un 96. maddesinin uygulanmaması gerektiğini belirtilerek temyiz kanun yoluna başvurmuştur.
V-İLGİLİ HUKUK KURALLARI VE İNCELEME:
Dosya kapsamından davacının engellilik oranının Diyarbakır Gazi Yaşargil Eğitim ve Araştırma Hastanesinin 07/06/2018 tarihli 4957 sayılı raporu ile % 80 olarak belirlendiği, 01/11/2018 tarihinden itibaren başlamak üzere 1. derece engelli indiriminden faydalanacağının belirtildiği ve Merkez Sağlık Kurulunca derecesinde değişiklik olabileceği dikkate alınarak 28/06/2018 tarihinden itibaren 2 yıl sonra hastaneye sevki uygun görüldüğünden 28/06/2020 tarihinden sonra da engelli indiriminden yararlanmak istemesi halinde yeniden hastaneye sevkinin sağlanması gerektiğinin bildirildiği, buna göre davalı kurumca 01/11/2018 tarihi itibariyle davacıya 3600 prim günü ve 15 yıl sigortalılık süresi ile 1. derece engelli (%80 ve üzeri) 506 sayılı Kanun Geçici 87/A maddesi gereği aylık bağlandığı, ancak davacının 28/06/2020 tarihli kontrol muayenesine istinaden Dicle Üniversitesi Hastanesinden 19/06/2020 tarih ve 27/326 sayılı raporun incelenmesi neticesinde davacının çalışma gücünün % 40'ını kaybettiği ve kontrol muayenesine yer olmadığına karar verildiğini, bu nedenle davacının engelli indirimi 1. derece (%80)'den 3. dereceye (%40)'ye düştüğünden aylık bağlama şartları yerine getirmediğinden aylığının kontrol muayene tarihi olan 28/06/2020 tarihi itibariyle durdurulduğu, bu nedenle kontrol muayene tarihinden sonra almış olduğu aylıkları olan 2020/07 - 2020/8'inci dönem aylıkları ile bu dönem içerisinde ödenen bayram ikramiyesinin 5510 sayılı Kanunun 96. maddesi a bendine göre yersiz ödeme olarak borç çıkarıldığı, bunun üzerine işbu davanın açıldığı anlaşılmaktadır.
Davanın yasal dayanaklarından, 5510 sayılı Yasanın 96. maddesi, “Kurumca işverenlere, sigortalılara, isteğe bağlı sigortalılara gelir veya aylık almakta olanlara ve bunların hak sahiplerine, genel sağlık sigortalılarına ve bunların bakmakla yükümlü olduğu kişilere, fazla veya yersiz olarak yapıldığı tespit edilen bu Kanun kapsamındaki her türlü ödemeler;
a) Kasıtlı veya kusurlu davranışlarından doğmuşsa, hatalı işlemin tespit tarihinden geriye doğru en fazla on yıllık sürede yapılan ödemeler, bu ödemelerin yapıldığı tarihlerden,
b) Kurumun hatalı işlemlerinden kaynaklanmışsa, hatalı işlemin tespit tarihinden geriye doğru en fazla beş yıllık sürede yapılan ödemeler toplamı, ilgiliye tebliğ edildiği tarihten itibaren yirmidört ay içinde yapılacak ödemelerde faizsiz, yirmidört aylık sürenin dolduğu tarihten sonra yapılacak ödemelerde ise bu süre sonundan itibaren hesaplanacak olan kanunî faizi ile birlikte, ilgililerin Kurumdan alacağı varsa bu alacaklarından mahsup edilir, alacakları yoksa genel hükümlere göre geri alınır…” hükmünü içermektedir.
Kurumun istirdadını isteyeceği yersiz ödemenin kapsamını belirlemedeki irade serbestisi de, 5510 sayılı Yasanın 96. maddesi hükmünün, Kurumun yersiz ödemeden kaynaklanan alacakları konusunda süren uyuşmazlıklara uygulanması gereğini doğurmaktadır.
Açıklanan maddi ve hukuki olgular ışığında, somut olayda, işlemin kurum hatasından kaynaklandığı kabul edilerek yersiz ödenen aylıkların 96/1-b hükmüne göre davalıdan tahsil edilebileceği yönünde hüküm kurulması gerekirken yazılı şekilde karar tesisi, usul ve yasaya aykırı olup, bozma nedenidir.
Bu maddi ve hukuki olgular göz önünde bulundurulmaksızın, eksik araştırma ve inceleme ile yazılı şekilde karar verilmiş olması, usul ve yasaya aykırı olup, bozma nedenidir.
O hâlde, davacı vekilinin bu yönleri amaçlayan temyiz itirazları kabul edilmeli ve Diyarbakır Bölge Adliye Mahkemesi 7. Hukuk Dairesinin istinaf başvurusunun esastan reddine dair kararının kaldırılarak İlk Derece Mahkemesince verilen hüküm bozulmalıdır.
SONUÇ : Diyarbakır Bölge Adliye Mahkemesi 7. Dairesi kararının HMK’nın 373/1. maddesi gereği kaldırılarak temyiz edilen ilk derece mahkemesi hükmünün yukarıda açıklanan nedenlerle BOZULMASINA,temyiz harcının istek halinde ilgiliye iadesine,
kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine, dosyanın kararı veren İlk derece Mahkemesine gönderilmesine, 18.5.2022 gününde oybirliğiyle karar verildi.