Danıştay 8. Daire 2019/3281 Esas 2022/2187 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
SEKİZİNCİ DAİRE
Esas No : 2019/3281
Karar No : 2022/2187


TEMYİZ EDEN (DAVACI) : … Özel Eğitim İşletmeleri A.Ş.
VEKİLİ : Av. …

KARŞI TARAF (DAVALI) : … Bakanlığı
VEKİLİ : Av. …

DAVALI İDARE YANINDA
DAVAYA KATILAN : … Eğitim Yatırımları A. Ş.
VEKİLİ : AV. …


İSTEMİN KONUSU : … Bölge İdare Mahkemesi … İdari Dava Dairesinin … gün ve E:…, K:… sayılı kararının, temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.

YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem:
Davacı şirket tarafından, İzmir İli, Karşıyaka İlçesi, …Mahallesi, … adada inşa edilen … Koleji'ne, Milli Eğitim Bakanlığı Özel Öğretim Kurumları Genel Müdürlüğü tarafından verilen özel öğretim kurumu açma izni ve işyeri açma ve çalışma ruhsatının; … Koleji'nin açıldığı arsanın imar planında özel spor alanı olarak ayrıldığı, İmar Kanunu'nun 3. maddesi uyarınca herhangi bir sahanın plan esaslarına aykırı maksatlar için kullanılamayacağı ileri sürülerek iptali istenilmektedir.
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: …İdare Mahkemesinin … tarih ve E:…; K:… sayılı kararıyla; İzmir İli, Karşıyaka İlçesi… Mahallesi, … sayılı adada faaliyet gösteren özel eğitim kurumunun bulunduğu alanın imar planında özel spor tesis alanı olarak planlı olduğu, özel eğitim kurumuna ait yapının, yapı ruhsatı ve yapı kullanma izin belgesinin spor tesisi olarak düzenlendiğinin anlaşıldığı, 5580 sayılı Kanun ile getirilen düzenlemelere, eğitim ve öğretim faaliyetine uygun olduğundan bahisle kurum açma izni ve işyeri açma ve çalıştırma ruhsatı düzenlenen yapının, 3194 sayılı Kanun'un 3. maddesi ile getirilen herhangi bir saha, her ölçekteki plan esaslarına, bulunduğu bölgenin şartlarına ve yönetmelik hükümlerine aykırı maksatlar için kullanılamayacağı hükmü uyarınca, getirilen kullanım kararına aykırı olarak, özel öğretim kurumu açma izni ve iş yeri açma ve çalıştırma ruhsatı düzenlenmesinde hukuka ve mevzuata uyarlık bulunmadığı gerekçesiyle dava konusu işlemin iptaline karar verilmiştir.
Bölge İdare Mahkemesi kararının özeti: … Bölge İdare Mahkemesi … İdari Dava Dairesinin … gün ve E:…, K:… sayılı kararıyla; özel eğitim kurumunun bulunduğu alanın imar planında özel spor tesis alanı olarak planlı olduğu, özel eğitim kurumuna ait yapının, yapı ruhsatı ve yapı kullanma izin belgesinin spor tesisi olarak düzenlendiği, yapıda özel öğretim kurumu açma izni ve iş yeri açma ve çalıştırma ruhsatı düzenlenmesinin 3194 sayılı Kanun'un 3. maddesi ile getirilen kullanım kararına aykırılık oluşturduğu, gerekçeleriyle iptal kararı verilmiş ise de; özel öğretim kurumu açma ve çalışma ruhsatlarının verilmesi koşullarının 5580 sayılı Özel Öğretim Kurumları Kanunu'nda ve bu Kanun uyarınca yürürlüğe konulan Yönetmelik hükümlerinde düzenlenmiş olması ve bu düzenlemelerde kurum açma ve çalışma izni için taşınmazın imar planında özel öğretim kurumu alanına ayrılmış olma ve özel öğretim kurumu için yapı ve kullanma izni bulunması koşuluna yer verilmemiş olması, ayrıca Maarif Müfettişlerince tüm yönlerden yapılan inceleme sonucu düzenlenen raporda, yapı üzerinde okul kullanımına yönelik tüm düzenlemelerin yapıldığının belirtilmiş olması karşısında, …. İlkokulu ve Ortaokulu için düzenlenen dava konusu özel öğretim kurumu açma izni ve işyeri açma ve çalışma ruhsatlarında hukuka aykırılık bulunmamakta olup, aksi yöndeki Mahkeme kararında yasal isabet görülmediği gerekçesiyle davalı idarenin istinaf başvurusunun kabulüne, … İdare Mahkemesi'nin … gün ve E: …, K: … sayılı kararının kaldırılmasına ve davanın reddine karar verilmiştir.

TEMYİZ EDENİN İDDİALARI : Davacı tarafından, kararın hukuka aykırı olduğu ileri sürülmektedir.

KARŞI TARAFIN SAVUNMASI :Davalı idare tarafından, savunma verilmemiş olup; davalı yanında müdahil tarafından istemin reddi gerektiği ifade edilmiştir.

DANIŞTAY TETKİK HÂKİMİ ...'IN DÜŞÜNCESİ : Temyiz isteminin kabulü ile usul ve yasaya aykırı olan Bölge Mahkemesi kararının bozulması gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Sekizinci Dairesince, Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:

İNCELEME VE GEREKÇE:
MADDİ OLAY :
Dava, davacı şirket tarafından, İzmir İli Karşıyaka İlçesi … Mahallesinde, tapunun … pafta …ada … nolu parselinde kayıtlı taşınmaz üzerinde bulunan yapıda …Eğitim Yatırımları Anonim Şirketi'ne, davalı idarece 5580 Sayılı Özel Öğretim Kurumları Kanunu uyarınca, … İlkokulu için verilen … tarih ve … sayılı özel öğretim kurumu açma izni ve işyeri açma ve çalışma ruhsatıyla, yine aynı Şirkete, aynı yapıda … Ortaokulu için verilen … tarih ve … sayılı özel öğretim kurumu açma izni ve işyeri açma ve çalışma ruhsatının iptali istemiyle açılmıştır.

İLGİLİ MEVZUAT:
3194 sayılı İmar Kanunu'nun "Amaç" başlıklı 1. Maddesinde; ""Bu Kanun, yerleşme yerleri ile bu yerlerdeki yapılaşmaların; plan, fen, sağlık ve çevre şartlarına uygun teşekkülünü sağlamak amacıyla düzenlenmiştir." "Kapsam" başlıklı 2. maddesinde; "Belediye ve mücavir alan sınırları içinde ve dışında kalan yerlerde yapılacak planlar ile inşa edilecek resmi ve özel bütün yapılar bu Kanun hükümlerine tabidir." "Genel esas" başlıklı 3. maddesinde, ''Herhangi bir saha, her ölçekteki plan esaslarına, bulunduğu bölgenin şartlarına ve yönetmelik hükümlerine aykırı maksatlar için kullanılamaz.'' hükümleri yer almaktadır.
Yine, 3194 sayılı İmar Kanunu'nun 5. maddesinde, "Nazım İmar Planı; varsa bölge veya çevre düzeni planlarına uygun olarak halihazır haritalar üzerine, yine varsa kadastral durumu işlenmiş olarak çizilen ve arazi parçalarının; genel kullanış biçimlerini, başlıca bölge tiplerini bölgelerin gelecekteki nüfus yoğunluklarını, gerektiğinde yapı yoğunluğunu, çeşitli yerleşme alanlarının gelişme yön ve büyüklükleri ile ilkelerini, ulaşım sistemlerini ve problemlerinin çözümü gibi hususları göstermek ve uygulama imar planlarının hazırlanmasına esas olmak üzere düzenlenen, detaylı bir raporla açıklanan ve raporuyla beraber bütün olan plandır. Uygulama İmar Planı; tasdikli halihazır haritalar üzerine varsa kadastral durumu işlenmiş olarak nazım imar planı esaslarına göre çizilen ve çeşitli bölgelerin yapı adalarını, bunların yoğunluk ve düzenini, yolları ve uygulama için gerekli imar uygulama programlarına esas olacak uygulama etaplarını ve diğer bilgileri ayrıntıları ile gösteren plandır." hükmüne yer verilmiştir.
5580 sayılı Özel Öğretim Kurumları Kanunu'nun 3. maddesinde, ''Bir kurumda öğretime başlayabilmek için kurum açma izni alınması zorunludur. İzin başvuruları ilgili millî eğitim müdürlüğüne yapılır. Valilikçe yapılan inceleme sonucunda açılması uygun görülen okullar dışındaki kurumlara kurum açma izni verilir. Valilikçe açılması uygun görülen okullara ilişkin başvurular ise kurum açma izni verilmek üzere Bakanlığa gönderilir. Kurum açma izni talebinin valilikçe reddedilmesi hâlinde, kurucu veya kurucu temsilcisi tarafından taleplerinin reddine ilişkin işlemin tebliğinden itibaren onbeş iş günü içinde Bakanlığa itirazda bulunulabilir. İtiraz, Bakanlıkça onbeş iş günü içinde karara bağlanır. Kurum açma izni alınmadıkça, kuruma öğrenci kaydı yapılamaz. Kurum açma izni verilmesi, binanın kullanılış amaçlarına ve Bakanlıkça belirlenen standartlara uygun ve yeterli bulunmasıyla birlikte aşağıdaki şartların yerine getirilmesine bağlıdır:...'' hükmüne yer verilerek devamında, kurum açma izni ve kurucu/kurucu temsilcisinin nitelikleri ve kurum binaları ile ilgili kurallara yer verilmiştir.
20.03.2012 tarih ve 28239 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren Milli Eğitim Bakanlığı Özel Öğretim Kurumları Yönetmeliği'in ''Amaç'' başlıklı 1. maddesinde, ''Bu Yönetmeliğin amacı, her derece ve türdeki özel öğretim kurumlarının açılış ve işleyişiyle ilgili usul ve esasları düzenlemektir.'' hükmüne, ''Kurum açma'' başlıklı 5. maddesinin 1. fıkrasında, ''Kanunun 3 üncü maddesi hükmü doğrultusunda özel öğretim kurumlarına kurum açma izni ile iş yeri açma ve çalışma ruhsatı verilir.'' hükmüne, 2. fıkrasında ise gerekli bilgi ve belgelere yer verilmiştir.
Yine Yönetmeliğin 5. maddesinde başvuru evrakları arasında kurum binalarına yönelik olan şartlara da yer verilmiş olup; binanın kurum açılacak kat veya katları için ayrı ayrı, okul ve özel eğitim ve rehabilitasyon merkezi olarak kullanılacak binaların ayrıca bahçeleri için de üç adet 35x50 cm veya A3 ebadında kâğıtlara çizilmiş yerleşim planı ve CD’si; kurum binası kurucuya ait ise tapu senedinin millî eğitim müdürlüğünce onaylı örneği; kurum binası kiralık ise tapu senedi örneği ile başvuru tarihi itibariyle okullarda öğretim süresi kadar, diğer kurumlarda da en az bir yıllık kira sözleşmesinin aslı veya millî eğitim müdürlüğünce onaylı örneği; (Tapu kütüğünde konut olarak kayıtlı bir ana taşınmazın bağımsız bölümlerinde açılacak anaokullarının bahçe kullanımı için kat malikleri kurulunun en az 2/3 ünün muvafakat belgesi. Muvafakat veren kat sahibi veya vekillerinin ayrı ayrı muvafakatlerine ilişkin imzaları ile binanın kaç daireli olduğu ve imzaların kat sahibi veya vekillerine ait olduğuna ilişkin apartman yöneticisinin imzası bulunur.) kurum açılacak binanın sağlam ve dayanıklı olduğuna ilişkin; çevre ve şehircilik il müdürlükleri, yapının proje müellifleri ya da yetkili serbest proje büroları veya üniversitelerin ilgili bölümlerince düzenlenen teknik rapor ile teknik raporu düzenleyen inşaat mühendisinin geçerliliği devam eden SİM ve İTB belgeleri (Ancak; 6/3/2007 tarihinden sonra Deprem Bölgelerinde Yapılacak Binalar Hakkındaki Yönetmeliğe göre yapı denetim firmaları denetiminde özel öğretim kurumu olarak yapılmış ve yapı inşaat ruhsatı bulunan binalardan sağlam ve dayanıklı olduğuna ilişkin belge istenmez.); kurum açılacak binanın ve çevresinin sağlık yönünden uygun olduğuna ilişkin il veya ilçe ilgili sağlık birimince düzenlenen rapor; kurum açılacak binada yangına karşı ilgili mevzuatına göre gerekli önlemlerin alındığına ilişkin itfaiye müdürlüğünce düzenlenen rapor kurum binalarında aranacak şartlar olarak sayılmıştır.

HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
Yukarıda yer alan hükümlere göre, nazım imar planları, halihazır haritalar üzerine çizilen ve ticaret, sanayi, konut gibi bölgelerle iskan bakımından yoğun veya seyrek bölgeleri ve iskana elverişli, iskana elverişli olmayan veya iskana izin verilmeyen bölgeleri, topoğrafik özelliklerden faydalanma konularını, ulaşım sistemlerini ve bu gibi ana hatları göstermek suretiyle arazi parçalarının kullanma şekillerini belirleyen planlar, uygulama imar planları ise, varsa kadastral durumu da işlenmiş halihazır haritaların üzerine nazım plan esaslarına göre çizilen ve yol, yapı adası ve muhtelif bölgelerin detayları ile inşaat nizamlarını ve uygulama için gerekli bilgileri içeren planlar olduğu anlaşılmaktadır.
Burada, herhangi bir sahanın, her ölçekteki plan esaslarına, bulunduğu bölgenin şartlarına ve yönetmelik hükümlerine aykırı maksatlar için kullanılamayacağı kuralından hareketle; 5580 sayılı Özel Öğretim Kurumları Kanunu uyarınca verilecek kurum açma izni ile iş yeri açma ve çalışma ruhsatlarının, kurum binalarının bulunduğu alanların planda gösterilen kullanım amacına uygun olarak verilmesi gerektiği, anılan izinlerin dayanak imar planı esaslarına aykırı olacak şekilde verilemeyeceği açıktır.
Dava dosyasının incelenmesinden, İzmir İli, Karşıyaka İlçesi, …Mahallesi, … adada inşa edilen … Koleji hakkında, İzmir Valiliği İl Milli Eğitim Müdürlüğü müfettişlerince … tarih ve …sayılı rapor hazırlandığı, söz konusu raporda … İlkokulu'nun 5580 sayılı Özel Öğretim Kurumları Kanunu, 20.03.2012 tarihli ve 28239 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan Milli Eğitim Bakanlığı Özel Öğretim Kurumları Yönetmeliği ve Özel Öğretim Kurumları Standartlar Yönergesi'nin gerekli hükümlerini yerine getirdiğinden kurum açma izninin verilmesinin uygun olacağının teklif edildiği ve İzmir Valiliği İl Milli Eğitim Müdürlüğü'nün … tarih ve … sayılı yazısında kurum açma izninin verilmesinde herhangi bir sakıncanın bulunmadığının belirtildiği, Milli Eğitim Bakanlığı Özel Öğretim Kurumları Genel Müdürlüğü'nün … tarih ve … sayılı yazısı ile okulların eksikliklerinin ve herhangi bir işlem yapılmadığının bildirildiği, akabinde ise İzmir Valiliği İl Milli Eğitim Müdürlüğü'nün … tarihli ve … sayılı yazısında söz konusu eksikliklerin giderildiğinin bildirilmesi üzerine … İlkokulu'na … tarih ve … ve … sayılı yazılarla, … Ortaokulu'na ise … tarih ve … ve … sayılı yazıları ile kurum açma izni ve iş yeri açma ve çalıştırma ruhsatının düzenlendiği, davacı tarafından ise, söz konusu kurum açma izni ve işyeri açma ve çalıştırma ruhsatının iptali istemiyle yapılan başvurunun … tarihli ve … sayılı İzmir Valiliği İl Milli Eğitim Müdürlüğü yazısı ile reddedildiğinin bildirilmesi üzerine, anılan kurum açma izni ve iş yeri açma ve çalıştırma ruhsatının iptali istemiyle bakılan davanın açıldığı anlaşılmaktadır.
Yukarıda aktarılan İmar Kanunu'nun 3. maddesi uyarınca herhangi bir alanın, varsa öncelikle plan esaslarına uygun olarak getirilen hükümler uyarınca kullanılması zorunlu olduğu, bu itibarla da, 1/1.000 ölçekli planların uygulamaya esas planlar olması nedeniyle parselasyon, ruhsat, kamulaştırma gibi uygulama işlemlerinin bu planlara dayanılarak ve bu planlara uygun olarak yapılması gerektiği, 5580 sayılı Kanun ve Milli Eğitim Bakanlığı Özel Öğretim Kurumları Yönetmeliği'nde ise, özel öğretim kurumunun açılabilmesi için binası, personeli ve diğer gerekli unsurlar bakımından nitelik ve şartların belirlendiği kurallara yer verilmiştir.
3194 sayılı İmar Kanun kapsamında yapılan düzenlemelerin (planların) sağlıklı ve güvenli bir kentsel yerleşmeyi, bu bağlamda, bireylerin ve toplumun ihtiyaç duyduğu sosyal ve teknik alt yapı alanlarının belirlendiği, 5580 sayılı Kanun ve yönetmelik ile de, planlanan bu alanlarda, uyuşmazlık konusu olayda eğitim ihtiyacı kapsamında; ilgili alan üzerinde yapılacak eğitim faaliyetinde bulunacak yapı dahil olmak üzere personel gibi hususlarda düzenlemeler getirilmek suretiyle eğitim ve öğretim faaliyetinin sağlıklı ve sorunsuz bir şekilde teşekkül etmesinin amaçlandığı anlaşılmaktadır.
Uyuşmazlıkta, İzmir İli, Karşıyaka İlçesi, … Mahallesi, … adada inşa edilen … Koleji hakkında nihai olarak; İzmir Valiliği İl Milli Eğitim Müdürlüğü'nün … tarihli ve … sayılı yazısında belirlenen eksikliklerin giderildiğinin bildirildiği ve … İlkokulu'na … tarihli ve … ve … sayılı yazılarla, … Ortaokulu'na ise … tarihli ve … ve … sayılı yazıları ile kurum açma izni ve iş yeri açma ve çalıştırma ruhsatının düzenlendiğinin anlaşıldığı, ancak, davacının başvurusu üzerine, yapılan inceleme raporunda Milli Eğitim Bakanlığı tarafından yayımlanan 5580 sayılı Kanun'da ve ilgili yönetmelik ve yönergelerde, herhangi bir yapıda özel okul açılabilmesi için imar planında okul olanı olarak geçmesi şartı bulunmamakta, konut alanında da, ticaret alanında da Milli Eğitim Bakanlığı tarafından belirlenen standartları yerine getirdikten sonra özel okul açılabilmesine bir engel olmadığı sonucuna varıldığı belirtilmekle birlikte, … Park karşısına inşa edilen … Koleji'nin yapıldığı alanın İmar Planında Özel Spor Tesisi alanı olduğu, inşaat ruhsatının spor tesisi olarak alındığı, spor tesisi adı altında okul binası yapıldığı, yapılan binanın yapı kullanma izin belgesinin de özel spor tesisi olarak alındığı, tapu sahibi tarafından bu tesisin … Koleji'ne kiraya verildiği iddiası ile ilgili olarak, inşa edilen binanın, yapı kullanma izin belgesinin, inşaat ruhsatı ile kira sözleşmesinin incelendiği ve iddiaların doğru olduğunun ifade edildiği belirtilmektedir.
Bu itibarla; dava dosyasında bulunan bilgi ve belgeler ile yukarıda yer alan açıklamalar uyraınca; İzmir İli, Karşıyaka İlçesi, … Mahallesi, … sayılı adada faaliyet gösteren özel eğitim kurumunun bulunduğu alanın imar planında özel spor tesis alanı olarak planlı olduğu, özel eğitim kurumuna ait yapının, yapı ruhsatı ve yapı kullanma izin belgesinin spor tesisi olarak düzenlendiğin görülmekte olup; 5580 sayılı Kanun ile getirilen düzenlemelere, eğitim ve öğretim faaliyetine uygun olduğundan bahisle kurum açma izni ve işyeri açma ve çalıştırma ruhsatı düzenlenen yapının, 3194 sayılı Kanun'un 3. maddesi ile getirilen herhangi bir saha, her ölçekteki plan esaslarına, bulunduğu bölgenin şartlarına ve yönetmelik hükümlerine aykırı maksatlar için kullanılamayacağı hükmü uyarınca, getirilen kullanım kararına aykırı olarak, özel öğretim kurumu açma izni ve iş yeri açma ve çalıştırma ruhsatı düzenlenmesinde hukuka ve mevzuata uyarlık bulunmadığı sonucuna varılmıştır.

KARAR SONUCU:
Açıklanan nedenlerle;
1. 2577 sayılı Kanun'un 49. maddesine uygun bulunan temyiz isteminin kabulüne,
2. … Bölge İdare Mahkemesi … İdari Dava Dairesinin … gün ve E:…, K:… sayılı kararının BOZULMASINA,
3.Yeniden bir karar verilmek üzere dosyanın …Bölge İdare Mahkemesi … İdari Dava Dairesine gönderilmesine, 30/03/2022 tarihinde kesin olarak oyçokluğu ile karar verildi.

KARŞI OY :
(X)- İdare ve vergi mahkemeleri tarafından verilen kararların temyiz yolu ile incelenip bozulabilmeleri 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanununun 49. maddesinin 1. fıkrasında yazılı nedenlerin bulunmasına bağlıdır.
Bölge İdare Mahkemesince verilen karar ve dayandığı gerekçe usul ve yasaya uygun olup, İdari Dava Dairesi karanın onanması gerektiği görüşüyle çoğunluk kararına katılmıyorum.