Yargıtay 10. Hukuk Dairesi 2022/3356 Esas 2022/7591 Karar Sayılı İlamı

Mahkemesi : ... Bölge Adliye Mahkemesi 11. Hukuk Dairesi
İlk Derece Mahkemesi : Eskişehir 1. İş Mahkemesi


Dava, hizmet tespiti istemine ilişkindir.
İlk Derece Mahkemesince, hükümde belirtilen gerekçelerle davanın kısmen kabul, kısmen reddine dair verilen karara karşı davacı, davalılardan ... , Kurum vekilleri tarafından istinaf yoluna başvurulması üzerine, ... Bölge Adliye Mahkemesi 11. Hukuk Dairesince istinaf başvurusunun esastan reddine karar verilmiştir
... Bölge Adliye Mahkemesi 11. Hukuk Dairesince verilen kararın, davacı, davalılar ... ve Kurum vekilleri tarafından istenilmesi üzerine, temyiz isteğinin süresinde olduğu anlaşıldıktan ve Tetkik Hâkimi ... tarafından düzenlenen raporla dosyadaki kâğıtlar okunduktan sonra, işin gereği düşünüldü ve aşağıdaki karar tespit edildi.
I-İSTEM:
Davacı vekili dava dilekçesindeki beyanında özetle,davacının , davalıya ait işyerinde muavin ve ikinci şoför olarak 01/04/1998 tarihinden 31/01/2000 tarihine kadar kesintisiz çalıştığını, bu tarihte işveren ... tarafından işten çıkartıldığını, davacının 24/05/2000 tarihinde işveren tarafından tekrar işe çağrıldığını, 26/03/2014 tarihine kadar aralıksız çalıştığını, ilk sigorta bildiriminin 05/01/2004 tarihinde yapıldığını, 2008 yılında işveren ...'ın mirasçılarının ... Limited Şirketini kurduklarında davacının çalışmalarının kesintisiz devam ettiğini, davacının ..., ...,..., ... plakalı araçlarla çalıştığını, davacının hizmet dökümü incelendiğinde 05/05/2009 - 10/07/2009 arası çalışmalarının ... Taşımacılık İhtiyaç Malzemeleri Ticaret Limited Şirketi tarafından yapıldığını, aslında bu dönemde de davacının ... Şirketinde çalıştığını, fazlaya ilişkin talep ve dava hakları saklı kalmak kaydıyla; davacının 01/04/1998 ile 31/01/2000 tarihleri arasında ve 24/05/2000 ile 14/09/2006 tarihleri arasında ...'a (işverenin vefatı nedeniyle) ..., ..., ... işyerinde eksiksiz ve fasılasız olarak asgari ücretle çalıştığının tespitine, davacının 27/12/2007 ile 26/03/2014 tarihleri arasında ... Limited Şirketinde eksiksiz ve fasılasız olarak asgari ücretle çalıştığının tespitine, (işveren tarafından yatırılan günler ve ... Taşımacılık İhtiyaç Malzemeleri Ticaret Limited Şirketi tarafından yatırılan primler hariç tutulmak üzere) bu süreler içerisinde yatırılmayan primlerin davalı işverenler tarafından yatırılmasına dair karar verilmesini talep etmiştir.
II-CEVAP:
Davalı işverenlerden ... Limited Şirketi vekili cevabında; davacının iş akdinin alkollü araç kullandığı için feshedildiğini, taleplerinin reddi gerektiğini bildirmiştir
Davalı SGK vekili cevap dilekçesindeki beyanında özetle, davanın reddine karar verilmesini istemiştir.
III-MAHKEME KARARI:
A-İLK DERECE MAHKEME KARARI
Mahkemece, davanın kısmen kabulü ile; davacının davasının kısmen kabul kısmen reddi ile;
Davacının 24/05/2000-14/09/2006 tarihleri arasında ..., ... ve ... yanında ve 27/12/2007-26/03/2014 tarihleri arasında davalı ... firmasında Sgk kapsamında sigortalı olarak kesintisiz çalıştığının tespitine, sigortaya bildirilmeyen süreler yönünden sigortalı sayılması gerektiğinin tespitine, dair karar verilmiştir.
Davacı vekili istinaf dilekçesinde özetle, yerel mahkeme kararının kaldırılarak davanın tümden kabulüne karar verilmesini talep etmiştir.
Davalılardan ... vekili istinaf dilekçesinde özetle, yerel mahkeme kararının kaldırılarak davanın reddine karar verilmesini talep etmiştir.
Davalı Kurum vekili istinaf dilekçesinde özetle,ilk derece mahkemesinin istinafa konu kararının kaldırılarak davanın reddine karar verilmesi talep edilmiştir.
B-BÖLGE ADLİYE MAHKEMESİ KARARI
Bölge Adliye Mahkemesince, dosya kapsamı, mevcut delil durumu çerçevesinde yapılan inceleme sonucu ilk derece mahkemesinin vakıa ve hukuki değerlendirmesinde usul ve esas yönünden yasaya aykırılık bulunmadığı anlaşıldığından, davacı, davalı Kurum ve davalı ... vekillerinin istinaf başvurusunun, Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun 353/1-b.1 maddesi gereğince esastan reddine; dair karar verilmiştir.
IV-TEMYİZ KANUN YOLUNA BAŞVURU VE NEDENLERİ:
Davacı vekili; istinaf istemi ile aynı doğrultuda kararın bozulmasını talep etmiştir.
Davalı ... vekili; istinaf istemi ile aynı doğrultuda kararın bozulmasını talep etmiştir.
Davalı SGK vekili temyiz dilekçesindeki beyanında özetle, eksik inceleme ve araştırma ile ; gerekçesiz hükmün bozulmasını taelp etmiştir.
V-İLGİLİ HUKUK KURALLARI VE İNCELEME:
Hizmet tespitine ilişkin talebin yasal dayanağı 01.10.2008 tarihinde yürürlüğe giren 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununun geçiş hükümlerini içeren Geçici 7. maddesi gereğince 506 sayılı Kanunun 79/10. ve 5510 sayılı Kanunun 86/9. maddeleri olup Anayasal haklar arasında yer alan sosyal güvenliğin yaşama geçirilmesindeki etkisi gözetildiğinde, sigortalı konumunda geçen çalışma sürelerinin saptanmasına ilişkin bu tür davalar kamu düzeni ile ilgili olduğundan özel bir duyarlılıkla ve özenle yürütülmeleri zorunludur. Bu bağlamda, hak kayıplarının ve gerçeğe aykırı sigortalılık süresi edinme durumlarının önlenmesi, temel insan haklarından olan sosyal güvenlik hakkının korunabilmesi için, tarafların gösterdiği kanıtlarla yetinilmeyip gerek görüldüğünde kendiliğinden araştırma yapılarak delil toplanabileceği açıktır.
Bu tür davalarda mahkemece yapılacak iş, davacıyla ilgili varsa tüm belge ve kayıtlar işverenden istenilmeli, çalışmanın gerçekleştiği ileri sürülen işyerinin Kurum nezdinde bulunan dosyası, işverence hazırlanması gerekli ücret ödeme bordroları, puantaj kayıtları ve diğer kayıtlar getirtilmeli, dönemsel sigorta primleri bordrosuyla veya aylık prim ve hizmet belgesiyle bildirimleri yapılan sigortalılar tanık sıfatıyla dinlenilmeli, Kurum müfettişlerince inceleme yapılıp yapılmadığı sorulmalı, inceleme yapılmışsa belgeler getirtilmeli, aynı çevrede faaliyet yürüten ve davacının çalışmasını bilebilecek durumda olan tarafsız nitelikte başka işverenler ve bordrolu çalışanlar yöntemince saptanarak tanık sıfatıyla dinlenilmeli, işçilik alacaklarına ilişkin dava dosyasının varlığı araştırılarak celbedilmeli ve işçilik hakları davasında dinlenen tanıkların anlatımları ile bu dosyada bilgi ve görgüsüne başvurulan tanıkların anlatımları karşılaştırılmalı, varsa çelişki giderilmeli, yargılama sürecinde dinlenen tanık anlatımlarının değerlendirilmesinde, iş yerinin kapsamı, kapasitesi ve niteliği nazara alınmalı, işin mevsimlik olduğu anlaşılırsa dönemleri belirlenmeli, bu dönemde davacı ile işveren arasındaki sözleşmenin askıda olduğu ve mevsimlik dönemlerde hak düşürücü sürenin işlemeyeceği gözönünde bulundurulmalı; böylelikle; çalışmanın varlığı, başlangıç ve bitiş tarihleri, mevsimlik mi, sürekli mi olduğu, yapılan işin kapsam ve niteliği de nazara alındığında kısmi çalışma mümkün olduğundan kısmi ve kesintili olup olmadığı yöntemince araştırılmalıdır.
Bu kapsamda, Mahkemece davanın reddine dair karar verilen kısım yönünden, verilen karar isabetli görülmekle; kabule yönelik verilen hüküm eksik inceleme ve araştırmaya dayalı olup ,öncelikle davacıya davalılara ait hangi işyerlerinde, hangi sürelerde ne iş yaptığı sorulmalı; şayet muavin, şoförlük gibi görevi var ise; çalıştığı araçlara ilişkin plakalar tespit edilmeli; çalıştığı iddia olunan plakalı aracın şoförleri ve muavinlerin davacının çalışmasına yönelik beyanlarına başvurulmal; bu kapsamda tanıklaıklarına başvurulan kişilerin de kendi çalışma dönemleri açıkça tespit edilmeli; yıkama tesisinde çalıştığı hususunda beyanlar olduğundan; bu tesiste çalışanlar da belirlenerek dinlenilmeli; açık ve net tespit yapılmalıdır.
Öte yandan; ... şirketinden bildirilen çalışmalarla ilgili de davacının beyanı alınmak suretiyle; şayet gerçek bir çalışma ise bu dönem hükümden dışlanmalı; gerçek bir çalışma değilse; HMK 124. madde kapsamında bu şirket de davaya dahil edilmek suretiyle; delilleri sorularak ; yapılacak araştırma kapsamında; elde edilecek sonuca göre bir karar verilmelidir.
Kabule göre de; Mahkemece, harçtan muaf tutulan kurum aleyhine harç yükletilmesi; ve de kısmen kabul kararı verilmesi karşısında, davalı Kurum lehine vekalet ücretine hükmedilmemesi hususları da yerinde görülmemiştir.
Mahkemece, bu maddi ve hukuki olgular göz ardı edilerek eksik araştırma ve inceleme sonucu yanılgılı değerlendirme ile yazılı şekilde hüküm kurulması, usul ve yasaya aykırı olup, bozma nedenidir.
O hâlde, davacı, davalı Kurum ve davalı ... vekillerinin bu yönleri amaçlayan temyiz itirazları kabul edilmeli ve ... Bölge Adliye Mahkemesi 11. Hukuk Dairesinin istinaf başvurusunun esastan reddine ilişkin kararının kaldırılarak; İlk Derece Mahkemesince verilen hüküm bozulmalıdır.
SONUÇ: ... Bölge Adliye Mahkemesi 11. Dairesi kararının HMK’nın 373/1 maddesi gereği kaldırılarak; temyiz edilen ilk derece mahkemesi hükmünün yukarıda açıklanan nedenlerle BOZULMASINA, temyiz harcının istek halinde temyiz eden ilgililere iadesine, dosyanın kararı veren İlk Derece Mahkemesine gönderilmesine, 23.05.2022 gününde oybirliğiyle karar verildi.