Yargıtay 10. Hukuk Dairesi 2022/5905 Esas 2022/7668 Karar Sayılı İlamı

Mahkemesi :İş Mahkemesi


Dava, hizmet tespiti istemine ilişkindir.
Mahkemece, bozma ilamına uyulduğu belirtilmek suretiyle ilamında belirtilen gerekçelerle davanın reddine karar verilmiştir.
Hükmün, davacı vekili tarafından temyiz edilmesi üzerine, temyiz isteğinin süresinde olduğu anlaşıldıktan ve Tetkik Hâkimi ... tarafından düzenlenen raporla dosyadaki kâğıtlar okunduktan sonra işin gereği düşünüldü ve aşağıdaki karar tespit edildi.
Davacının, 22.10.1984 yılında davalı şirkete ait Hürriyet Şubesinde çalışmaya başladığını halen Çağlayan Şubesinde çalışmaya devam ettiğini iddia ederek, 22.10.1984-30.04.1991 tarihleri arasındaki davalı şirketteki çalışmalarının tespitini istediği eldeki davada, Mahkemece bozma sonrası yargılamada, davacının çalıştığını beyan ettiği banka şubelerinin çok sonraki dönemlerde açıldığının sabit olmasına, bu şubelerin daha önceki dönemde açıldığına ilişkin herhangi bir kayıt veya bilgi elde edilememiş olmasına göre ve davacının fiilen çalıştığını iddia ettiği işyeri adresini dahi açıklayamıyor oluşunun, fiili çalışmanın bulunmadığının göstergesi olduğu belirtilerek davanın reddine karar verilmişse de, bozma sonrası yapılan araştırmanın eksik olduğu, bozma gereklerinin tam olarak yerine getirilmediği, yapılan araştırma ve incelemenin hüküm kurmaya yeterli olmadığı görülmektedir.
Dairemizin 09.11.2017 günlü bozma ilamında da ifade edildiği üzere;
“Davanın yasal dayanağı 506 sayılı Yasanın 79/10. maddesi olup bu tür sigortalı hizmetlerin tespitine ilişkin davaların, kamu düzeniyle ilgili olduğu ve bu nedenle de özel bir duyarlılıkla ve özenle yürütülmesinin zorunlu ve gerekli bulunduğu açıktır. Bu çerçevede, hak kayıplarının ve gerçeğe aykırı sigortalılık süresi edinme durumlarının önlenmesi, temel insan haklarından olan sosyal güvenlik hakkının korunabilmesi için, bu tür davalarda tarafların gösterdiği kanıtlarla yetinilmeyip, gerek görüldüğünde re'sen araştırma yapılarak kanıt toplanabileceği de göz önünde bulundurulmalıdır.
Bu tür davalarda, davacının çalışmasının gerçekliği, işin ve işyerinin kapsam ve niteliğiyle süresinin belirlenebilmesi amacıyla; çalışmaları ile ilgili tüm belgeler davalı kurumdan; puantaj kayıtları ve ücret tediye bordrolarının asılları işverenden getirtilmeli, iş bu belgelerden sigortalının imzasını içerenler yönünden imzanın aidiyeti davacı tarafından kabul edilenler ile inkar edilip de aidiyeti ehil bilirkişi incelemesiyle saptananlardan yine davacı tarafından hata-hile-ikrah durumu iddia ve ispat edilemeyenler bakımından, işbu yazılı belgelerin aksi eşdeğerde delillerle kanıtlanması için davacıya delilleri sorulmalı; dava konusu dönemde işyeri devri yada işverenler arasında organik bağ bulunup bulunmadığı araştırılmalı, davacı ile birlikte çalışan ve işverenlerin bordrolarında kayıtlı kişiler ile, aynı yörede komşu veya benzeri işleri yapan başka işverenler ve bu işverenlerin çalıştırdığı bordrolara geçmiş kişiler re'sen  saptanarak bilgi ve görgülerine başvurulmalı, bunun dışında sigortalının kayıtlarda gözükmeyen çalışmalarının hangi nedenlerle kayıtlara geçmediği ya da bildirim dışı kaldığı hususu gereğince araştırılmalı, tespiti istenen dönemde davalı işyerinde kurum müfettişlerince inceleme yapılıp yapılmadığı sorulmalı, inceleme yapılmışsa belgeler getirtilmeli, yargılama sürecinde dinlenen tanık anlatımlarının değerlendirilmesinde, iş yerinin kapsamı, kapasitesi ve niteliği nazara alınmalıdır.
Davacının getirtilen hizmet döküm cetveline göre, 01.05.1991 - 15.09.1991 arası dava dışı ... sicil nolu Hakkı Alıcı adına kayıtlı işyerinden bildirimlerinin yapıldığı kurum kayıtlarına görede bu işyerinin 02.05.1988 de temizlik işi kolunda kaydının yapıldığı, 15.09.1991 - 30.04.1992 arasında yine dava dışı ... sicil nolu işyeriden bildiriminin yapıldığı ancak Kurum yazı cevabına göre bu işyerinin bilinmediği, 01.05.1992 - 01.11.2000 tarihleri arasında ... sicil nolu Temaks ...Temizlik Reklam Hiz. Tic Ltd. Şti. tarafından yapıldığı, 01.11.2000 - 01.05.2001 tarihleri arasında ... sicil nolu işyerinden bildirimlerin yapıldığı ve yine 01.05.2001- 06.06.2017 tarihleri arasında ...sicil nolu Yön İnsan Kaynakları Destek Hiz. Tic. Ltd. Şti.'den bildirimlerin yapıldığı sabit olmakla, bu işyerlerinden, 15.09.1991 - 30.04.1992 arasında bildirim yapılan ... sicil nolu ve 01.11.2000 - 01.05.2001 tarihleri arasında ... sicil nolu işyerlerinin faaliyet konusunun araştırılması ve davacının bildiriminin yapıldığı bütün işyerleri ile davalı arasında taşeronluk sözleşmesinin varlığı araştıralarak, taşeronluk sözleşmesinin varlığının tespit edilmesi halinde dava konusu dönemi içinde fiili çalışmanın tespiti hususunda ilkeler çerçevesinde deliller toplanmak suretiyle varılacak sonuca göre karar verilmelidir.” hususlarına işaret edilmiş olmakla, davalı banka işyeri ile davacının hizmet cetveline göre 01.05.1991-06.06.2017 tarihleri arasında sigortalı bildirimlerinin yapıldığı dava dışı işverenlikler arasında asıl-alt işverenlik ilişkisinin olup olmadığı ilgili sözleşme ve varsa ihale evrakları celp edilerek, anılan dava dışı işyerlerinin kapsam durumları da dikkate alınmak kaydıyla yöntemince belirlenmeli, hak düşürücü süre de bu kapsamda irdelenip, asıl-alt işverenlik ilişkisinin varlığı ve çalışmanın sürekliliğinin tespiti halinde, hak düşürücü sürenin işlemeyeceği hususu gözetilip davacının hizmet tespitine konu talebi hakkında karar verilmelidir.
Mahkemenin, yukarıda açıklanan esaslar doğrultusunda araştırma yapılarak, elde edilecek sonuca göre karar vermesi gerekirken, eksik inceleme sonucu yazılı şekilde hüküm kurması usul ve yasaya aykırı olup, bozma nedenidir.
O hâlde, davacı vekilinin   bu yönleri amaçlayan temyiz itirazları kabul edilmeli ve hüküm bozulmalıdır.
SONUÇ : Temyiz edilen hükmün yukarıda açıklanan nedenlerle BOZULMASINA, temyiz harcının istek halinde ilgilisine iadesine, 23/05/2022 gününde oybirliğiyle karar verildi.