Yargıtay 10. Hukuk Dairesi 2022/1865 Esas 2022/7738 Karar Sayılı İlamı

Mahkemesi :İş Mahkemesi



Rücuan tazminat davasının yapılan yargılaması sonunda; bozmaya uyularak ilâmda yazılı nedenlerle davanın kabulüne ilişkin hükmün davacı Kurum ve davalılardan ... ile ... vekilleri tarafından süresi içerisinde temyiz edildiği anlaşıldıktan sonra dosya incelenerek, işin duruşmaya tâbi olduğu anlaşılmış ve duruşma için 24/05/2022 Salı günü tayin edilerek taraflara çağrı kağıdı gönderilmiştir. Duruşma günü duruşmalı temyiz eden davalı ... adına Av. ... ile davacı Kurum adına Av.... ve davalı ... adına Av. ... geldiler. Diğer davalı adına gelen olmadı. Duruşmaya başlanarak, hazır bulunan avukatların sözlü açıklamaları dinlendikten sonra duruşmaya son verilerek aynı gün Tetkik Hâkimi ... tarafından düzenlenen raporla dosyadaki kağıtlar okunduktan sonra işin gereği düşünüldü ve aşağıdaki karar tespit edildi.
Davacı Kurum, 01.06.2011 tarihli iş kazasında %47 oranında sürekli iş göremez duruma giren sigortalıya bağlanan gelir, ödenen geçici iş göremezlik ödeneği ve yapılan tedavi masraflarından oluşan kurum zararının rücuan tahsilini talep etmiş olup, davanın yasal dayanağı olay tarihinde yürürlükte bulunan ve 01.10.2008 tarihinde yürürlüğe giren 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu'dur.
Eldeki davada, mahkemece verilen 05/04/2016 tarihli karar, dairemizin Bozma ilamı ile; “…davalılar ... Enerji San. ve Tic. A.Ş. Genel Müdürlüğü, ... Kardeşler İnş. Pet. Nak. Gıd. Tic. San. Ltd. Şti. ile Geo Sistem Sondaj İnş. Müh. San. Tic. Ltd. Şti. arasındaki ilişkinin niteliği, asıl işverenlik-alt işverenlik ilişkisi bulunup, bulunmadığı araştırılıp, irdelenmesi ile, asıl işverenlik-alt işverenlik sıfatları irdelenip, belirlenmeli, bu doğrultuda yeniden bir kusur raporu alınmalı, yine tazminat dosyasında hükme esas alınan kusur raporu ile eldeki davada hükme esas alınan kusur raporu arasında çelişki ortaya çıkmakla, İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği ile iş kazasının vuku bulduğu iş kolunda uzman bilirkişi heyetinden kusur oran ve aidiyeti konusunda yeniden rapor alınarak, ortaya çıkan çelişki de giderilmeli ve hâsıl olacak sonuca göre hüküm kurulması….” gereğine işaret edilerek araştırma yapılmak üzere bozulmuştur.
Mahkemenin, Yargıtay Dairesince verilen bozma kararına uyması sonunda, kendisi için o kararda gösterilen şekilde inceleme ve araştırma yaparak, yine, o kararda belirtilen hukuki esaslar gereğince hüküm verme yükümlülüğü doğar. “Usuli kazanılmış hak” olarak tanımlayacağımız bu olgu; mahkemeye, hükmüne uyduğu Yargıtay bozma kararında belirtilen çerçevede işlem yapma ve hüküm kurma zorunluluğu getirdiği gibi, mahkemenin kararını bozmuş olan Yargıtay Hukuk Dairesince; sonradan, ilk bozma kararı ile benimsemiş olduğu esaslara usuli kazanılmış hakka aykırı bir şekilde, ikinci bir bozma kararı verilememektedir (09.05.1960 gün ve 21/9 sayılı Yargıtay İçtihadı Birleştirme Kararı, Hukuk Genel Kurulu’nun 12.07.2006 gün, 2006/9-508 E., 2006/521 sayılı kararı)
Yargıtay tarafından bozulan bir hükmün bozma kararının kapsamı dışında kalmış olan kısımları kesinleşir. Bozma kararına uymuş olan mahkeme kesinleşen bu kısımlar hakkında yeniden inceleme yaparak karar veremez. Bir başka anlatımla, kesinleşmiş bu kısımlar, lehine olan taraf yararına usuli kazanılmış hak oluşturur. (04.02.1959 gün ve 13/5 sayılı YİBK)
Ayrıntıları Hukuk Genel Kurulunun 10.12.2019 günlü ve 2015/10-3241 Esas, 2019/1325 K. Sayılı ilamında da belirtildiği üzere; mahkemece bozmaya uyulması sonucu artık bozma lehine olan taraf yararına usulü kazanılmış hak doğmuş olur. Bu kurum, davaların uzamasını önlemek, hukuki alanda istikrar sağlamak ve kararlara karşı genel güvenin sarsılmasını önlemek amacıyla Yargıtay uygulamaları ile geliştirilmiş, öğretide kabul görmüş ve usul hukukunun vazgeçilmez, ana ilkelerinden biri haline gelmiştir. Anlam itibariyle, bir davada, mahkemenin ya da tarafların yapmış olduğu bir usul işlemi ile taraflardan biri lehine doğmuş ve kendisine uyulması zorunlu olan hakkı ifade etmektedir.
Mahkemece tarafların beyanlarının alınıp bozmaya uyulmasına da karar verildikten sonra yapılacak iş; bozma gereklerinin yerine getirilmesi olmalıdır. Zira mahkemece bozmaya uyulması yönünde oluşturulan karar, bozma lehine olan taraf yararına usulü kazanılmış hakkın gerçekleşmesine neden olur.
Hukuk Genel Kurulu'nun 18.10.1989 gün 541-534, 21.2.1990 gün 10-117; 7.10.1990 gün 439-562; 19.2.1992 gün 635-82; 23.2.1994 gün 936-94; 03.03.2010 gün ve 2010/12-81-118; 27.09.2006 gün ve 2006/19-635 E. 2006/573 K; 15.10.2008 gün ve 2008/19-624 E. 2008/632 K ile 17.02.2010 gün ve 2010/9-71 E. 2010/87 K. sayılı kararları da bu doğrultudadır.
Eldeki davada ise, mahkemece, bozma gereklerinin yerine getirilmediği anlaşılmaktadır. Dosya içerisinden, davalı ... Enerji Aş’nin Irak Elektrik Bakanlığından aldığı ihale ile Irak Nainawa enerji santrali işini aldığı, bu ihale çerçevesinde faaliyetleri sözleşme yaptığı şirketlere gördürdüğü, ne var ki dava dışı ve Dubai menşeli olduğu anlaşılan ... Enerji ... şirketine de işlerin bir kısmının verildiği, bu noktada ... Enerji ...nin diğer davalı ... Kardeşler… Ltd. Şti. ile sözleşme yaptığı ve fakat davalı ... Enerji AŞ ve diğer davalılar ile arasında nasıl bir ilişkinin bulunduğunun belirlenemediği, yine 06.05.2011 tarihli sözleşme ile proje sahasında kullanılmak üzere, ... Kardeşler… Ltd. Şti ile ... Enerji Aş arasında yapılan kira sözleşmesi ile de iş makinelerinin kiralandığı anlaşılmakta olup, uyulan bozma ilamı ve oluşan usuli kanılmış hak çerçevesinde tüm davalılar arasındaki ilişkilerin netlikle ortaya konulabildiğinden bahsedilme imkânının bulunmaması karşısında, kesinleştiği anlaşılan tazminat dosyasının da bu dosya arasına alınması ile davalıların aralarındaki hukuki ilişki ve asıl işverenlik-alt işverenlik sıfatları irdelenip, belirlenmeli, bu doğrultuda yeniden bir kusur raporu alınmalı, yine tazminat dosyasında hükme esas alınan kusur raporu ile eldeki davada hükme esas alınan kusur raporu arasında çelişki ortaya çıkmakla, İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği ile iş kazasının vuku bulduğu iş kolunda uzman bilirkişi heyetinden kusur oran ve aidiyeti konusunda yeniden rapor alınarak, ortaya çıkan çelişki de giderilmeli ve hasıl olacak sonuca göre hüküm kurulması gerekirken, eksik araştırma ve yanılgılı değerlendirme sonucu, yazılı şekilde hüküm tesisi, usul ve yasaya aykırı olup bozma nedenidir.
Bu maddi ve hukuki olgular göz önünde bulundurulmaksızın, mahkemece eksik inceleme ve yanılgılı değerlendirme sonucu, karar verilmesi, usul ve yasaya aykırı olup bozma nedenidir.
O hâlde davacı Kurum ve davalılardan ... Enerji San. ve Tic. A.Ş Genel Müdürlüğü ile ... Kardeşler İnş. Pet. Nak. Gıd. Tic. San. Ltd. Şti. vekillerinin bu yönleri amaçlayan temyiz itirazları kabul edilmeli ve hüküm bozulmalıdır.
SONUÇ: Temyiz edilen hükmün yukarıda açıklanan nedenlerle BOZULMASINA, temyiz harcının istek halinde temyiz eden ilgililere iadesine, davacı Kurum avukatı yararına takdir edilen 3.815,00 TL duruşma avukatlık parasının temyiz eden davalılara yükletilmesine, temyiz eden davalılar avukatları yararına takdir edilen 3.815,00 TL duruşma avukatlık parasının davacı Kurum'a yükletilmesine, 24/05/2022 gününde oybirliğiyle karar verildi.