Danıştay 10. Daire 2017/1297 Esas 2022/1781 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
ONUNCU DAİRE
Esas No : 2017/1297
Karar No : 2022/1781

TEMYİZ EDEN (DAVALI) : … Genel Müdürlüğü / …
VEKİLİ : Hukuk Müşaviri …

KARŞI TARAF (DAVACI) : … Belediye Başkanlığı / …
VEKİLİ : Av. …

İSTEMİN_KONUSU : ... İdare Mahkemesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.

YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem: Yalova ili, Merkez ilçesi, … Mahallesinde bulunan, … ada, … parsel sayılı, 10.065,06 m² yüzölçümlü ve mezarlık vasıflı taşınmazın maliki olan davacı tarafından, söz konusu taşınmazın 1.233,43 m²'lik kısmının yola terkininden sonra geri kalan 8.831,63 m²'lik kısmının mezarlık olan vasfının arsa olarak değiştirilmesi yönünde yapılan cins değişikliği başvurusunun reddine ilişkin işleme yapılan itirazın reddi yolundaki … tarih ve … sayılı kararın iptali istenilmektedir.
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: … İdare Mahkemesince; Danıştay Onuncu Dairesinin, görev ret kararının bozulmasına ilişkin 29/04/2016 tarih ve E:2015/2842, K:2016/2451 sayılı bozma kararına uyulmak suretiyle, dava konusu taşınmazın Mülga 2613 sayılı Kadastro ve Tapu Tahriri Kanunu'nun 25. maddesi uyarınca 13/02/1963 tarihinde Yalova Belediyesi adına tescil edildiği ve tapu kütüğünde mezarlık olarak kayıtlı olduğu, Belediye Meclisi'nin … tarih ve … sayılı kararı ile onaylanmış 1/1000 ölçekli Uygulama İmar Planı'nda "semt oyun alanı" olarak belirlenerek kullanım şeklinin değiştirildiği, 1975 yılından beri taşınmaza defin yapılmadığı ve mevcut mezarların belediye tarafından nakledildiği, bu haliyle dava konusu taşınmazın mezarlık olarak değerlendirilemeyeceği anlaşıldığından, taşınmazın vasfının arsa olarak değiştirilmesi yönündeki cins değişikliği başvurusunun reddine ilişkin dava konusu işlemde hukuka uyarlık görülmediği gerekçesiyle dava konusu işlemin iptaline karar verilmiştir.

TEMYİZ_EDENİN_İDDİALARI: Davalı idare tarafından, 3998 sayılı Mezarlıkların Korunması Hakkında Kanun ve Mezarlık Yerlerinin İnşaası ile Cenaze Nakil ve Defin İşlemleri Hakkında Yönetmelik hükümlerine göre tesis edilen işlemin hukuka uygun olduğu, anılan Yönetmelik uyarınca yol geçme zorunluluğu bulunan yerler haricinde mezarlıklarla ilgili yapılan cins değişikliği taleplerinin karşılanmasının mümkün olmadığı, Mahkeme kararına esas alınan ve cins değişikliği başvurusunu öngören Mezarlıklar Nizamnamesinin 8. maddesi gereğince hazırlanan 12 Mart 1942 tarihli Talimatnamenin 19/01/2010 tarihinde yürürlüğe giren Yönetmeliğin 43. maddesinin 1. fıkrası ile yürürlükten kaldırıldığı, mülga mevzuata dayanılarak verilen kararın hukuka aykırı olduğu ileri sürülmektedir.

KARŞI_TARAFIN_SAVUNMASI : Davacı tarafından savunma verilmemiştir.

DANIŞTAY TETKİK HAKİMİ : …
DÜŞÜNCESİ : Temyiz isteminin kabulü gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Onuncu Dairesince, Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra, işin gereği görüşüldü:

İNCELEME VE GEREKÇE :

MADDİ OLAY :
Dosyanın incelenmesinden; Yalova ili, Merkez ilçesi, … Mahallesinde bulunan, … ada, … parsel sayılı mezarlık vasıflı taşınmazın maliki olan davacı belediye tarafından, taşınmazın uygulama imar planında yola rastlayan kısmının yol olarak kamu yararına bila bedel terkin edildiği, bu nedenle taşınmazın kalan kısmının mezarlık olan vasfının arsa olarak değiştirilmesi istemiyle ... Asliye Hukuk Mahkemesinin E:… sayılı dosyasında cins tashihi davasının açıldığı, Mahkemece esastan ret kararı verilmesi üzerine yapılan temyiz başvurusu sonucunda Yargıtay … Hukuk Dairesinin … tarihli ve E:…, K:… sayılı kararı ile talebin idari bir görev olduğu, bu nedenle uyuşmazlığın görev yönünden reddine karar verilmesi gerektiği gerekçesiyle bozulması üzerine davacı belediyece, dava konusu taşınmazın 1988 tarihinden beri semt oyun alanı olarak kullanıldığı ve mezarlık vasfını tamamen yitirdiği belirtilerek söz konusu taşınmazın mezarlık olan vasfının arsa olarak değiştirilmesi istemiyle Yalova Tapu Müdürlüğüne başvuruda bulunulduğu, anılan cins değişikliği başvurusunun Yalova Tapu Müdürlüğünün … tarihli ve … sayılı işlemi ile reddedilmesi sonucu anılan işleme yapılan itirazın reddine ilişkin Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğünün … tarihli ve … sayılı kararının iptali istemiyle bakılmakta olan işbu davanın açıldığı anlaşılmaktadır.
İLGİLİ MEVZUAT
3998 sayılı Mezarlıkların Korunması Hakkındaki Kanun'un 1. maddesinde, "Devlet mezarlığı, Vakıflar Genel Müdürlüğü yönetimindeki tarihi mezarlıklar ile şehitlikler ve cemaatlere ait özel statüsü bulunan mezarlıklar hariç, umumi mezarlıkların mülkiyeti belediye bulunan yerlerde belediyelere, köylerde köy tüzelkişiliklerine aittir. Bu yerler satılamaz ve kazandırıcı zamanaşımı zilyedliği yolu ile iktisap edilemez." hükmüne; işlem tarihinde yürürlükte olan haliyle 2. maddesinde, "Mezarlıklar ve şehitlikler ile mezarlar bozulamaz, tahrip edilemez ve kirletilemez. Bu yerler imar mevzuatı ile veya başka herhangi bir şekilde park, bahçe, meydan, otopark, çocuk parkı, yeşil alan gibi sahalar olarak ayrılamaz ve asli gayesi dışında hiç bir amaç için kullanılamaz. Yol geçme zorunluluğu bulunduğu İçişleri Bakanlığınca kabul edilen mezarlıklar veya bölümleri bu hükmün dışındadır." hükmüne yer verilmiştir.
19/01/2010 tarihli ve 27467 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren Mezarlık Yerlerinin İnşaası İle Cenaze Nakil ve Defin İşlemleri Hakkında Yönetmeliğin 8. maddesinde, "(1) Umumî mezarlıkların mülkiyeti belediye bulunan yerlerde belediyelere, köylerde ise köy tüzel kişiliklerine aittir. Bu yerler satılamaz ve kazandırıcı zamanaşımı zilyetliği yolu ile iktisap edilemez. (2) Mezarlıklar ve şehitlikler ile mezarlar bozulamaz, tahrip edilemez ve kirletilemez. Bu yerler imar mevzuatı ile veya başka herhangi bir şekilde park, bahçe, meydan, otopark, çocuk parkı, yeşil alan gibi sahalar olarak ayrılamaz ve asli gayesi dışında hiçbir amaç için kullanılamaz. Yol geçme zorunluluğu bulunduğu İçişleri Bakanlığınca kabul edilen mezarlıklar veya bölümleri bu hükmün dışındadır. Mezarlık vasfı taşımayan mevcut mezarlıklar da mezarlık dışında başka hiç bir amaç için kullanılamaz." kuralları; 10. maddesinde, "(1) Mezarlık vasfı taşımayan mevcut mezarlıklarda gerekli düzenlemeler yapılarak cenaze defnine devam edilir. (2) Gerekli düzenlemelerle mezarlık vasfı kazandırılamayacaksa, il veya ilçe umumî hıfzıssıhha kurulunun kararıyla yeni cenaze defnine izin verilmez. Bu mezarlıkların bakım ve onarımı bağlı bulunduğu belediye veya köy ihtiyar heyeti tarafından yapılmaya devam edilir. Bu alanlar mezarlık dışında başka hiç bir amaç için kullanılmaz." kuralı; 43. maddesinin 1. fıkrasında, "3/12/1930 tarihli Ölülerin Bir Yerden Diğer Bir Yere Nakline Dair Talimatname ile 12/3/1942 gün ve 5055 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Mezarlık Nizamnamesinin 8 inci Maddesinin Birinci Fıkrası Mucibince Hazırlanan Talimatname yürürlükten kaldırılmıştır." kuralı bulunmaktadır.
HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
Dosyanın incelenmesinden, İdare Mahkemesince verilen 16/11/2016 tarihli ara kararı ile davacı Belediyeden dava konusu taşınmazın, davanın açıldığı 21/06/2012 tarihindeki ve halihazırdaki 1/1000 ölçekli Uygulama İmar Planında hangi fonksiyona ayrıldığının sorularak, ilgili plan paftalarının işaretli olarak gönderilmesinin istenilmesine karar verildiği, ara kararı cevabında dava konusu taşınmazın davanın açıldığı tarihte yürürlükte olan 1/1000 ölçekli planda "Spor Tesisleri ve Katlı Otopark Alanı"nda kaldığı, … tarih ve … sayılı Belediye Meclis Kararı ile onaylanan 1/1000 ölçekli planda , kısmen "katlı otopark alanı", kısmen "yol alanında" kaldığı ifade edilmektedir.
3998 sayılı Mezarlıkların Korunması Hakkında Kanun uyarınca, yol geçme zorunluluğu bulunduğu İçişleri Bakanlığınca kabul edilen mezarlıklar veya bölümleri haricindeki umumi mezarlıkların; imar mevzuatı ile veya başka herhangi bir şekilde park, bahçe, meydan, otopark, çocuk parkı, yeşil alan gibi sahalar olarak ayrılamayacak ve asli gayesi dışında hiçbir amaç için kullanılamayacak olması ve talebe konu taşınmazdan yol geçme zorunluluğu bulunduğunun İçişleri Bakanlığınca kabul edildiğine dair herhangi bir bilgi ve belge bulunmaması karşısında; dava konusu taşınmazın mezarlık olan vasfının arsa olarak değiştirilmesi yönündeki cins değişikliği başvurusunun reddine ilişkin işleme yapılan itirazın reddi yolundaki … tarih ve … sayılı kararda hukuka aykırılık, dava konusu işlemin iptali yolundaki kararda ise hukuki isabet bulunmamaktadır.
Öte yandan, her ne kadar Mahkeme kararında, Mezarlıklar Nizamnamesinin 8. maddesi gereğince hazırlanan ve 12 Mart 1942 tarihli Talimatnamenin 6. maddesinde yer alan, “Şehir ve kasabalarda halen mevcut olup gerek meskun sahalara yakınlık ve gerekse toprak ve tesisatındaki kifayetsizlik bakımından sıhhi mahzurları görülen mezarlıklar Umumi Hıfzısıhha Kanununun 214. maddesi gereğince terk olunacaktır. Bu sahalar terk edilmesinden en aşağı 10 sene geçtikten sonra ve mahalli sağlık memurlarının verecekleri rapor üzerine diğer maksatlar için kullanılabilir.” düzenlemesi hükme esas alınmışsa da, adı geçen Talimatnamenin 19/01/2010 tarihinde yürürlüğe giren Mezarlık Yerlerinin İnşaası İle Cenaze Nakil ve Defin İşlemleri Hakkında Yönetmeliğin 43. maddesinin 1. fıkrası ile yürürlükten kaldırıldığı ve Talimatnamenin 6. maddesindeki hükümlere anılan Yönetmelikte yer verilmediği görülmektedir.
Bu durumda, mezarlık vasıflı taşınmazların belli şartlarla cins tashihine cevaz veren 1942 tarihli Talimatname, 19/01/2010 tarihinde yürürlüğe giren Mezarlık Yerlerinin İnşaası İle Cenaze Nakil ve Defin İşlemleri Hakkında Yönetmeliğin 43. maddesinin 1. fıkrası ile yürürlükten kaldırılmış olduğundan, dava konusu işlem tarihinde yürürlükte olmayan düzenlemeye göre verilen kararda bu yönüyle de hukuki isabet görülmemiştir.

KARAR SONUCU :
Açıklanan nedenlerle;
1.Davalı idarenin temyiz isteminin KABULÜNE,
2. Dava konusu işlemin iptaline ilişkin temyize konu ... İdare Mahkemesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının BOZULMASINA,
3. Yeniden bir karar verilmek üzere dosyanın anılan Mahkemeye gönderilmesine,
4. 2577 sayılı Kanun'un (Geçici 8. maddesi uyarınca uygulanmasına devam edilen) 54. maddesinin 1. fıkrası uyarınca bu kararın tebliğ tarihini izleyen günden itibaren 15 (on beş) gün içinde karar düzeltme yolu açık olmak üzere, 31/03/2022 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.