Danıştay 13. Daire 2020/2698 Esas 2022/1392 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
ONÜÇÜNCÜ DAİRE
Esas No:2020/2698
Karar No:2022/1392


TEMYİZ EDEN (DAVACI) : ...İnşaat Petrol Gıda Nakliyat Sanayi ve Ticaret Ltd. Şti.
VEKİLİ : Av. ...
KARŞI TARAF (DAVALI) : ...Belediye Başkanlığı

VEKİLİ : Av. …

İSTEMİN KONUSU : ...İdare Mahkemesi'nin ...tarih ve E:..., K:...sayılı kararının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.
YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem: Batman Belediyesi Fen İşleri Müdürlüğü'nce 21/01/2020 tarihinde açık ihale usulüyle gerçekleştirilen ...ihale kayıt numaralı ''Otobüs İşletmesi Atölye ve İdari Bina Yapım İşi'' ihalesinin iptaline ilişkin 08/04/2020 tarihli işlemin iptali istenilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: ...İdare Mahkemesi'nce verilen kararda; teklifi değerlendirme dışı bırakılan davacı şirket tarafından yapılan şikâyet başvurusunun reddedildiği, itirazen şikâyet başvurusu sonucunda ...tarih ve ...sayılı Kamu İhale Kurulu (Kurul) kararıyla davacının teklifinin değerlendirmeye alınması gerektiği yönünde düzeltici işlem belirlenmesi gerekmekle birlikte ihale iptal edildiğinden itirazen şikâyet başvurusunun reddine karar verilmesi üzerine, ihalenin iptaline ilişkin işlemin iptali istemiyle bakılan davanın açıldığı,
Batman Belediyesi'ne başkan vekili atanmasından sonra hukuka uygun olduğu değerlendirilen ihalelere devam edildiği, hukuka uygun olmadığı değerlendirilen ihalelerin ise iptal edildiği, dava konusu ihalenin de mevcut projesinin atölye ve idari bina ihtiyacını karşılamayacağının anlaşılması üzerine yeni bir ihale gerçekleştirilmesi ihtiyacından kaynaklı olarak iptal edildiği, yeni bir ihale yapılıp yapılmamasının idarenin takdir yetkisinde olduğu, yeni bir ihale gerçekleştirilmesi hâlinde davacı şirketin de ihaleye katılabileceği gözetildiğinde, ihalenin iptaline ilişkin işlemde hukuka aykırılık bulunmadığı sonucuna ulaşılmıştır.
Belirtilen gerekçelerle dava konusu işlem hukuka uygun bulunarak davanın reddine karar verilmiştir.
TEMYİZ EDENİN İDDİALARI : Davacı tarafından, itirazen şikâyet başvurusunun kabulünden hemen önce alelacele hukuki ve maddi dayanaktan yoksun olarak tamamen keyfi bir biçimde ihalenin iptaline karar verilmesinin, ihalenin üzerinde bırakılmasının istenilmediği algısını oluşturduğu, ihale yetkilisi tarafından 5 iş günü içerisinde ihalenin iptaline karar verilebilecekken ihalenin 08/04/2020 tarihinde iptal edildiği, kanuna aykırı bir şekilde kendisine verilen süreyi aştıktan sonra iptal kararı verilemeyeceği, 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu'ndaki düzenlemelerin temel amacının ihale sürecini bütün olarak disipline etmek, sübjektif uygulamaların önüne geçmek ve toplumun idareye olan güvenini artırmak olduğu, iptal gerekçesinin yerinde olmadığı, proje ve benzerleri incelendiğinde, Batman ilinin nüfusu, son 10 yıllık nüfus artış hızı hesaba katıldığında, projenin rahatlıkla 50 yılın üzerinde yeterli olacağı ve hazırlanırken bir çok benzer işte olduğu gibi gelecekteki yeterliliğinin de hesaplandığının açık olduğu, ihalenin tamamen keyfi ve hukuka aykırı bir şekilde iptali ile oluşan kamunun ve kendi zararının giderilmesi için kararın bozulması gerektiği ileri sürülmektedir.
KARŞI TARAFIN SAVUNMASI : Davalı idare tarafından savunma verilmemiştir.

DANIŞTAY TETKİK HÂKİMİ ...'UN DÜŞÜNCESİ : Temyiz isteminin kabulü ile Mahkeme kararının bozulması ve 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 15. maddesinin 1. fıkrasının (e) bendi ile 20/A maddesi uyarınca, dava dilekçesinin Kamu İhale Kurumu'na tevdiine karar verilmesi gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Onüçüncü Dairesi'nce, Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:
İNCELEME VE GEREKÇE:
USUL YÖNÜNDEN:
MADDİ OLAY :
Batman Belediyesi Fen İşleri Müdürlüğü'nce ...tarihinde açık ihale usulüyle ...ihale kayıt numaralı ''Otobüs İşletmesi Atölye ve İdari Bina Yapım İşi'' ihalesi gerçekleştirilmiştir.
İhalede teklifi değerlendirme dışı bırakılan davacı şirket tarafından 13/03/2020 tarihinde yapılan şikâyet başvurusunun ihaleyi gerçekleştiren idarece reddi üzerine, 23/03/2020 tarihinde itirazen şikâyet başvurusunda bulunulmuştur.
İtirazen şikâyet başvurusu süreci devam ederken ihale, idarece 08/04/2020 tarihli işlem ile iptal edilmiştir.
İtirazen şikâyet başvurusu sonucunda ...tarih ve ...sayılı Kurul kararıyla, davacının teklifinin değerlendirmeye alınması gerektiği yönünde düzeltici işlem belirlenmesi gerekmekle birlikte ihalenin iptal edildiği anlaşıldığından itirazen şikâyet başvurusunun reddine karar verilmiştir.
Bunun üzerine davacı şirket tarafından ihalenin iptaline ilişkin işlemin iptali istemiyle bakılan dava açılmıştır.

İLGİLİ MEVZUAT:
2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 15. maddesinin birinci fıkrasının (e) bendinde, idari yargı yerlerinde dava açılmadan önce idari bir mercie başvurulmasının kanun ile öngörülmesi durumunda, bu başvuru yerine getirilmeden dava açılması hâlinde idari merci tecavüzünden söz edileceği, bu durumda dava dilekçesinin görevli idari mercie gönderilmesine karar verileceği, yargıya başvuru tarihinin, merciine başvuru tarihi olarak kabul edileceği kurala bağlanmıştır.
4734 sayılı Kamu İhale Kanunu'nun 53. maddesinin (b) bendinin (1) numaralı alt bendinde, ihalelerin başlangıcından sözleşmenin imzalanmasına kadar olan süre içerisinde idarece yapılan işlemlerin 4734 sayılı Kanun ve ilgili mevzuat hükümlerine uygun olmadığına ilişkin şikâyetleri inceleyerek sonuçlandırmak Kamu İhale Kurumu'nun görev ve yetkileri arasında sayılmış; "İhalelere yönelik başvurular" başlıklı 54. maddesinin ikinci fıkrasında, "Şikâyet ve itirazen şikâyet başvuruları, dava açılmadan önce tüketilmesi zorunlu idari başvuru yollarıdır."; "Kuruma itirazen şikâyet başvurusu" başlıklı 56. maddesinin birinci fıkrasında, "İdareye şikâyet başvurusunda bulunan veya idarece alınan kararı uygun bulmayan aday, istekli veya istekli olabilecekler tarafından 55. maddenin dördüncü fıkrasında belirtilen hâllerde ve sürede, sözleşme imzalanmadan önce itirazen şikâyet başvurusunda bulunulabilir. İhalenin iptaline ilişkin işlem ve kararlardan, sadece şikâyet ve itirazen şikâyet üzerine alınanlar itirazen şikâyete konu edilebilir ve bu kararlara karşı beş gün içinde doğrudan Kuruma başvuruda bulunulabilir."; "Yargısal inceleme" başlıklı 57. maddesinde ise, "Şikâyetler ile ilgili Kurum tarafından verilen nihai kararlar Türkiye Cumhuriyeti Mahkemelerinde dava konusu edilebilir ve bu davalar öncelikle görülür." kuralına yer verilmiştir.
İhalelere Yönelik Başvurular Hakkında Yönetmelik'in "Başvuru yolları" başlıklı 4. maddesinde, "(1) İhalelere yönelik başvuru yolları şikâyet ve itirazen şikâyettir. (2) Şikâyet: İhale sürecindeki işlem ve eylemlerin hukuka aykırı olduğu iddiasıyla aday, istekli veya istekli olabilecekler tarafından idareye yapılan başvurudur. (3) İtirazen şikâyet: a) Şikâyet başvurusu üzerine idare tarafından alınan kararın uygun bulunmaması veya süresi içinde karar alınmaması hâlinde, b) Şikâyet başvurusu üzerine idare tarafından şikâyet dilekçesinin kayıtlara alındığı tarih veya sonrasında herhangi bir nedenle alınan ihalenin iptali kararına karşı, c) İtirazen şikâyet üzerine Kurul tarafından başvurunun reddine veya düzeltici işlem belirlenmesine karar verildikten sonra idare tarafından verilen ihalenin iptali kararına karşı, Kuruma yapılan başvurudur."; "İtirazen şikâyet başvuruları" başlıklı 14. maddesinin birinci fıkrasında, "İdareye yapılan şikâyet başvurusu üzerine idare tarafından alınan kararın uygun bulunmaması veya süresi içinde karar alınmaması hâllerinde veya şikâyet ya da itirazen şikâyet üzerine idare tarafından alınan ihalenin iptali kararlarına karşı doğrudan Kuruma itirazen şikâyet başvurusunda bulunulabilir." kuralı yer almaktadır.
İhalelere Yönelik Başvurular Hakkında Tebliğ'in "İtirazen şikâyet başvurusu" başlıklı 8. maddesinde, "(1) İdareye yapılan şikâyet başvurusu üzerine idare tarafından alınan kararın uygun bulunmaması veya on günlük süre içerisinde idare tarafından bir karar alınmaması hâllerinde veya şikâyet ya da itirazen şikâyet üzerine idare tarafından alınan ihalenin iptali kararlarına karşı doğrudan Kuruma itirazen şikâyet başvurusunda bulunulabilir. (2) İhalenin iptali kararlarından sadece aşağıda belirtilenler itirazen şikâyete konu edilebilir: a) Şikâyet başvurusu üzerine idare tarafından şikâyet dilekçesinin kayıtlara alındığı tarih veya sonrasında herhangi bir nedenle idare tarafından alınan iptal kararları. b) İtirazen şikâyet üzerine Kurul tarafından başvurunun reddine veya düzeltici işlem belirlenmesine karar verildikten sonra idare tarafından alınan iptal kararları. (3) Herhangi bir şikâyet veya itirazen şikâyet başvurusu olmaksızın idare tarafından alınan ihalenin iptali kararlarına karşı Kuruma itirazen şikâyet başvurusunda bulunulamayacağından, bu kararlar ancak idari yargı mercilerinde dava konusu edilebilir." kuralına yer verilmiştir.

HUKUKÎ DEĞERLENDİRME:
Aktarılan kurallardan, ihalenin başlangıcından sözleşmenin imzalanmasına kadar olan ihale sürecindeki hukuka aykırı işlem veya eylemler nedeniyle bir hak kaybına veya zarara uğradığını veya zarara uğramasının muhtemel olduğunu iddia eden aday, istekli veya istekli olabilecekler tarafından, 4734 sayılı Kanun'da belirtilen şekil ve usul kurallarına uygun olarak, ihaleyi gerçekleştiren idareye yapılacak şikâyet başvurusundan sonra yapılacak itirazen şikâyet başvurusu üzerine Kurul tarafından verilen kararlara karşı dava açılabileceği, şikâyet ve itirazen şikâyet başvurusu üzerine alınan ihalenin iptaline ilişkin kararların ise, ihalenin iptalinin, daha önce yapılan şikâyet ve/veya itirazen şikâyet başvurusundaki gerekçelerden kaynaklanıp kaynaklanmadığına yönelik bir ayrım yapılmaksızın önce itirazen şikâyet başvurusuna konu edilmesi gerektiği, daha sonra bu başvuru hakkında verilecek Kurul kararına karşı dava açılabileceği, herhangi bir şikâyet veya itirazen şikâyet başvurusu olmaksızın alınan ihalenin iptaline yönelik kararların ise doğrudan dava konusu edilebileceği anlaşılmaktadır.
Bu itibarla, davaya konu ihalenin iptal edilmesinden önce şikâyet ve itirazen şikâyet başvurusunda bulunulduğu dikkate alındığında, davacı tarafından ihalenin iptaline ilişkin karara karşı doğrudan Kamu İhale Kurumu'na itirazen şikâyet başvurusunda bulunulması ve Kurul tarafından verilecek nihai kararın dava konusu edilmesi gerekirken, bu süreç tamamlanmadan doğrudan dava açıldığı, dolayısıyla bakılan davada idarî merci tecavüzü bulunduğu anlaşıldığından, 2577 sayılı Kanun'un 15. maddesi uyarınca dava dosyasının Kamu İhale Kurumu'na tevdii gerekmekte olup, işin esası incelenerek davanın reddi yönünde verilen Mahkeme kararında usul hükümlerine uygunluk bulunmamaktadır.

KARAR SONUCU :
Açıklanan nedenlerle;
1. Davacının temyiz isteminin kabulüne;
2. 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 49. maddesi uyarınca ...İdare Mahkemesi'nin ...tarih ve E:..., K:...sayılı kararının BOZULMASINA,
3. Anılan Kanun'un 15. maddesinin birinci fıkrasının (e) bendi ile 20/A maddesi uyarınca, DAVA DİLEKÇESİNİN KAMU İHALE KURUMU'NA TEVDİİNE,
4. Ayrıntısı aşağıda gösterilen toplam ...-TL ilk derece ve temyiz yargılama giderinin davacı üzerinde bırakılmasına, Avukatlık Asgari Ücret Tarifesi'nin 15. maddesinin ikinci fıkrası uyarınca vekâlet ücretine hükmedilmemesine,
5. Posta giderleri avansından artan tutarın davacıya iadesine,
6. 2577 sayılı Kanun'un 20/A maddesinin ikinci fıkrasının (i) bendi uyarınca kesin olarak (karar düzeltme yolu kapalı olmak üzere), 31/03/2022 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.