Danıştay 6. Daire 2018/1566 Esas 2022/4032 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
ALTINCI DAİRE
Esas No : 2018/1566
Karar No : 2022/4032

TEMYİZ EDEN (DAVALILAR) : 1- … Belediye Başkanlığı
VEKİLİ : Av. …

2- … Belediye Başkanlığı/...
VEKİLİ : Av. …

KARŞI TARAF (DAVACILAR) : 1- …
2- …
3- …
VEKİLİ : Av. …

İSTEMİN KONUSU : … İdare Mahkemesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.

YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem: Yalova İli, Altınova İlçesi, … Beldesi, … Mevkii, … ada, …, …, …, …, …, … ve … parsel sayılı taşınmazları da kapsayan alanda 08.06.2007 tarihinde onaylanan 1/25000 ölçekli Yalova İl Çevre Düzeni Planı ile Tavşanlı Belediye Meclisinin … tarih ve … sayılı kararı ile kabul edilen 1/1000 ölçekli uygulama imar planı değişikliği ve Tavşanlı Belediye Meclisinin … tarih ve … sayılı kararının iptali istenilmektedir.

İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: Temyize konu kararda; İdare Mahkemesince davanın … tarih ve … sayılı Tavşanlı Belediye Meclisi kararı yönünden incelenmeksizin reddi, 08.06.2007 tarihinde onaylanan 1/25000 ölçekli Yalova İl Çevre Düzeni Planı ile Tavşanlı Belediye Meclisinin … tarih ve … sayılı kararı ile kabul edilen 1/1000 ölçekli uygulama imar planı yönünden ise süre aşımı yönünden reddi yolunda verilen kararın Danıştay Altıncı Dairesinin 09.04.2015 tarih ve E:2014/8529, K:2015/2198 sayılı kararı ile davanın incelenmeksizin redde ilişkin kısmının onanması süre aşımı yönünden reddine dair kısmının ise bozulması üzerine bozma kararına uyularak, dava dosyasının ve mahallinde yaptırılan keşif ve bilirkişi incelemesi sonucunda hazırlanan bilirkişi raporunun birlikte değerlendirilmesinden, dava konusu plan değişikliği öncesinde yürürlükte olan 1/25000 ölçekli Yalova Çevre Düzeni Planı ile Tavşanlı Belediyesi Meclisi’nin … tarih ve … sayılı kararı ile onaylanan 1/5000 ölçekli nazım imar planı ile 1/1000 ölçekli uygulama imar planı plan kararlarının plan kademelenmesi ilkesi yönünden uygun olduğu, dava konusu plan değişikliği ile öngörülen otopark alanının, çevresindeki diğer kullanımlarından farklılaştığı ve alansal büyüklük açısından 1/5000 ölçekli nazım imar planında çevresindeki birçok kullanım alanından daha fazla yer kapladığı, alanın ulaşım ve yerleşim kurgusunda önemli değişikliklere neden olacak böyle bir arazi kullanım kararı değişikliğinin 1/1000 ölçekli uygulama imar planında olduğu kadar, 1/5000 ölçekli nazım imar planında da gösterilmesinin sağlanması gerektiği, ancak plan değişikliği sürecinde böyle bir tutumun geliştirilmediği, bu yönüyle 1/5000 ölçekli nazım imar planı ile 1/1000 ölçekli uygulama imar planı kararları arasında uyumsuzluk oluştuğu, dava konusu plan değişikliği ile 20 metre enkesitli taşıt yoluna doğrudan bağlı büyük ölçekli bir otopark alanı oluşturulmasının ve söz konusu otopark alanının bölgeye gelecek ağır vasıta araçlar tarafından kullanılmasının, ikinci derece taşıt yolu niteliğindeki 20 metre enkesitli taşıt yolundaki trafik güvenliğinin zedelenmesine yol açacağı, dava konusu alanda ağır vasıtaların park etmesine olanak verecek alanlara gereksinim duyulduğu tespit edilmiş ise de bu tür alanlara doğru ulaşımın üçüncü derece taşıt yolu ile sağlanması gerektiği, bu anlamda, 20 metre enkesitli taşıt yolundaki trafik güvenliğinin zedelenmesine neden olacak söz konusu otopark alanının yol boyunca konumlandırılmasının planlama ilkelerine uygun olmadığı, dava konusu plan değişikliğindeki gibi önemli bir müdahalenin salt mülkiyet sahipliğine dayalı bir bakış açısı ile değil, ulaşım sisteminde kademelenmeyi yeniden tanımlayacak bütüncül bir yaklaşım ile gerçekleştirilmesi gerektiği, bu tür bir müdahalenin ise plan değişikliği ile değil alanı genel olarak değerlendirecek bir plan revizyonu ile gerçekleştirilmesi gerektiği, dava konusu plan değişikliği ile bütüncül bir şekilde çözülmesi gereken sorunların parçacıl biçimde çözülmeye çalışıldığı, bu nedenle dava konusu işlemin planlama esaslarına, şehircilik ilkelerine ve kamu yararına aykırı olduğu sonucuna ulaşıldığı gerekçesiyle iptaline karar verilmiştir.

TEMYİZ EDENLERİN İDDİALARI :
1-Tavşanlı Belediye Başkanlığı tarafından, kamuya terk edilmiş taşınmazın başka amaçlarla da kullanılabileceği, taşınmazın 3. Derece sit alanı içinde kaldığı, eksik inceleme sonucu hazırlanan rapor doğrultusunda karar verilmesinin hukuka aykırı olduğu belirtilerek temyiz isteminin kabulüne karar verilmesi gerektiği ileri sürülmektedir.
2-Yalova Belediye Başkanlığı tarafından, Yalova Valiliği ile Yalova İl Özel İdaresi tarafından hazırlanan 1/25000 ölçekli çevre düzeni planının hukuk ve usule uygun olarak yürürlüğe konulduğu belirtilerek temyiz isteminin kabulüne karar verilmesi gerektiği ileri sürülmektedir.

KARŞI TARAFIN SAVUNMASI : Savunma verilmemiştir.

DANIŞTAY TETKİK HAKİMİ …'IN DÜŞÜNCESİ : Temyiz istemlerinin reddi ile usul ve yasaya uygun olan Mahkeme kararının ek gerekçe ile onanması gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Altıncı Dairesince, Tetkik Hakiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:

İNCELEME VE GEREKÇE :

MADDİ OLAY : Yalova İli, Altınova İlçesi, … Beldesi, … Mevkii, … ada, …, …, …, …, …, … ve … parsel sayılı taşınmazlardan davacılara ait taşınmazın da bulunduğu alanın bir kısmı 1991 tarihli imar planında yeşil alan olarak planlanması nedeniyle kamuya bedelsiz terk edilmiştir. Alanda yeni bir planlama yapılarak uyuşmazlık konusu taşınmaz Tavşanlı Belediye Meclisinin … tarihli ve … sayılı kararıyla kabul edilen 1/5000 ölçekli nazım ve 1/1000 ölçekli uygulama imar planında "tersane alanı" olarak planlanmış, 08.06.2007 tarihinde onaylanan 1/25000 ölçekli Yalova İl Çevre Düzeni Planında "tersane alanı" olarak belirlenmiştir.
Sonrasında Tavşanlı Belediye Meclisinin … tarih ve … sayılı kararı ile kabul edilen 1/1000 ölçekli uygulama imar planı değişikliği ile tersane alanının bir kısmı otopark alanı olarak planlanmıştır. Davacı tarafından, yeşil alan olarak bedelsiz terk edilen taşınmazın otopark alanına dönüştürülmesinde kamu yararı bulunmadığı bu nedenle taşınmazın kendisine geri verilmesi istemiyle 02.03.2012 tarihinde yapılan başvuru Tavşanlı Belediye Başkanlığının 26.03.2012 tarihli işlemi ile reddedilmiştir.
Bunun üzerine 08.06.2007 tarihinde onaylanan 1/25000 ölçekli Yalova İl Çevre Düzeni Planı ile Tavşanlı Belediye Meclisinin … tarih ve … sayılı kararı ile kabul edilen 1/1000 ölçekli uygulama imar planı değişikliğinin iptali istemiyle bakılmakta olan dava açılmıştır.
İLGİLİ MEVZUAT:
3194 sayılı İmar Kanunu'nun dava konusu işlemin tesis edildiği tarihte yürürlükte olan haliyle, 5. maddesinde, nazım imar planı; varsa bölge ve çevre düzeni planlarına uygun olarak hali hazır haritalar üzerine, yine varsa kadastral durumu işlenmiş olarak çizilen ve arazi parçalarının; genel kullanış biçimlerini, başlıca bölge tiplerini, bölgelerin gelecekteki nüfus yoğunluklarını, gerektiğinde yapı yoğunluğunu, çeşitli yerleşme alanlarının gelişme yön ve büyüklükleri ile ilkelerini, ulaşım sistemlerini ve problemlerinin çözümü gibi hususları gösteren ve uygulama imar planının hazırlanmasına esas olmak üzere düzenlenen detaylı bir raporla açıklanan ve raporu ile beraber bir bütün olan plan olarak, uygulama imar planı ise; tasdikli halihazır haritalar üzerine varsa kadastral durumu işlenmiş olarak nazım imar planı esaslarına göre çizilen ve çeşitli bölgelerin yapı adalarını, bunların yoğunluk ve düzenini, yolları ve uygulama için gerekli imar uygulama programlarına esas olacak uygulama etaplarını ve diğer bilgileri ayrıntıları ile gösteren plan olarak tanımlanmış, 6. maddesinde, planlar kapsadıkları alan ve amaçları açısından bölge planları ve imar planları olarak iki ana kategoriye ayrılmış, imar planları da uygulamaya esas olan uygulama imar planları ve bu planın hazırlanmasındaki temel hedefleri, ilkeleri ve arazi kullanım kararlarını belirleyen nazım imar planları olarak sınıflandırılmış, 8. maddesinin 1. fıkrasında; planların tanımlaması yapılarak, planlar bölge planı, çevre düzeni planı, nazım imar planı ve uygulama imar planı olarak kademelendirilmiş ve alt ölçekli planların üst ölçekli planlarda belirlenen planlama ana ilkelerine, stratejilerine ve kararlarına uyumlu olması zorunluluğu getirilmiş, 8. maddenin 1. fıkrasına 6495 sayılı Kanun'un 73. maddesi ile eklenen f) alt bendinde; ''Kentsel asgari standartlar, Bakanlıkça belirlenen esaslar doğrultusunda çevre düzeni planı ile belirlenebilir. Uygulamaya ilişkin kararlar, yörenin koşulları, parselin bulunduğu bölgenin genel özellikleri, yapının niteliği ve ihtiyacı, erişilebilirlik, sürdürülebilirlik, çevreye etkisi dikkate alınarak ve ölçüleri verilerek Bakanlıkça belirlenen esaslara göre uygulama imar planı ile belirlenir.'' hükmüne yer verilmiştir.
İşlem tarihi itibariyle yürürlükte bulunan ve plan yapımına dair teknik kuralları belirleyen Plan Yapımına Ait Esaslara Dair Yönetmeliğin 3. maddesinde "çevre düzeni planı: konut, sanayi, tarım, turizm, ulaşım gibi sektörler ile kentsel-kırsal yapı ve gelişme ile doğal ve kültürel değerler arasında koruma-kullanım dengesini sağlayan ve arazi kullanım kararlarını belirleyen yönetsel, mekansal ve işlevsel bütünlük gösteren sınırlar içinde, varsa bölge planı kararlarına uygun olarak yapılan, idareler arası koordinasyon esaslarını belirleyen, 1/25.000, 1/50.000, 1/100.000 veya 1/200.000 ölçekte hazırlanan, plan notları ve raporuyla bir bütün olan plandır." şeklinde tanımlanmıştır.
Dava konusu işlem tarihinden sonra 14/06/2014 tarihli Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren Mekansal Planlar Yapım Yönetmeliği'nin ''Tanımlar'' başlıklı 4. maddesinin 1. fıkrasının (c) bendinde, "Çevre düzeni planı: Varsa mekânsal strateji planlarının hedef ve strateji kararlarına uygun olarak orman, akarsu, göl ve tarım arazileri gibi temel coğrafi verilerin gösterildiği, kentsel ve kırsal yerleşim, gelişme alanları, sanayi, tarım, turizm, ulaşım, enerji gibi sektörlere ilişkin genel arazi kullanım kararlarını belirleyen, yerleşme ve sektörler arasında ilişkiler ile koruma-kullanma dengesini sağlayan 1/50.000 veya 1/100.000 ölçekteki haritalar üzerinde ölçeğine uygun gösterim kullanılarak bölge, havza veya il düzeyinde hazırlanabilen, plan notları ve raporuyla bir bütün olarak yapılan planı ifade eder." tanımına yer verilmiş, "Mekansal planlama kademeleri ve ilişkileri" başlıklı 6. maddesinin 1. fıkrasında, mekansal planların kapsadıkları alan ve amaçları açısından mekansal strateji planları, çevre düzeni planları ve imar planları olarak hazırlanacağı, buna göre planlama kademelerinin, üst kademeden alt kademeye doğru sırasıyla; mekansal strateji planı, çevre düzeni planı, nazım imar planı ve uygulama imar planından oluştuğu kural altına alınmış, aynı maddenin 2. fıkrasında, mekansal planların, plan kademelenmesine uygun olarak hazırlanacağı, her planın, planlar arası kademeli birliktelik ilkesi uyarınca yürürlükteki üst kademe planların kararlarına uygun olmak, raporu ile bütün oluşturmak ve bir alt kademedeki planı yönlendirmek zorunda olduğu düzenlenmiştir.
HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
Davanın, 08.06.2007 tarihinde onaylanan 1/25000 ölçekli Yalova İl Çevre Düzeni Planının ve Tavşanlı Belediye Meclisinin … tarih ve … sayılı kararı ile kabul edilen 1/1000 ölçekli uygulama imar planı değişikliğinin iptali istemiyle açıldığı hususu göz önüne alındığında, öncelikle 1/25000 ölçekli çevre düzeni planının ölçeğinin gerektirdiği özellikler, üst ölçekli planlar ile imar mevzuatına, şehircilik ilkelerine ve planlama esaslarına uygunluğunun irdelenmesi ardından 1/1000 ölçekli uygulama imar planının 1/25000 ölçekli çevre düzeni planına uygunluğu yönünden değerlendirme yapılması gerektiği bakılan uyuşmazlıkta; 1/1000 ölçekli uygulama imar planı değişikliğinde gösterilen otopark alanının, 1/25000 ölçekli çevre düzeni planında gösterilmediği, anılan imar planında tersane alanı olarak planlandığı, uyuşmazlık konusu taşınmazların yaklaşık 17.000 m2'lik kısmının otopark alanı olarak planlandığı dikkate alındığında büyüklüğü ve niteliği gereği kent/bölge düzeyinde hizmet verecek türde bir kullanım kararı olması nedeniyle, öncelikle üst ölçekli 1/25000 ölçekli çevre düzeni planında planlanması gerekmektedir.
Bu durumda, kent/bölge düzeyindeki kullanım kararının üst ölçekli 1/25.000 ölçekli çevre düzeni planında da gösterilmesi gerektiğinden dava konusu işlemlerde bu yönüyle de hukuka uyarlık bulunmamaktadır.

KARAR SONUCU:
Açıklanan nedenlerle;
1. Davalı idarelerin temyiz istemlerinin reddine,
2. Dava konusu işlemin yukarıda özetlenen gerekçeyle iptali yolundaki ... İdare Mahkemesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı temyize konu kararının ek gerekçe ile ONANMASINA,
3. 2577 sayılı Kanunun (Geçici 8. maddesi uyarınca uygulanmasına devam edilen) 54. maddesinin 1. fıkrası uyarınca bu kararın tebliğ tarihini izleyen günden itibaren onbeş gün içinde karar düzeltme yolu açık olmak üzere 31/03/2022 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.