Danıştay 6. Daire 2019/11775 Esas 2022/4082 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
ALTINCI DAİRE
Esas No : 2019/11775
Karar No : 2022/4082

TEMYİZ EDEN TARAFLAR : 1- (DAVACI) …
VEKİLİ : Av. …
2- (DAVALI) … Belediye Başkanlığı
VEKİLİ : Av. ….

KARŞI TARAF : 1- … Belediye Başkanlığı
2- …

İSTEMİN KONUSU : .. Bölge İdare Mahkemesi …. İdari Dava Dairesinin …. tarih ve E:…, K:… sayılı kararının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.

YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem: Ankara İli, Çubuk İlçesi, … Mahallesi, … ada, … ve … sayılı parseller üzerinde ruhsatsız olarak yedi adet yapı inşa edildiğinden bahisle 3194 sayılı İmar Kanununun 42. maddesi uyarınca 226.728,94-TL para cezası verilmesine ilişkin …. tarih ve … sayılı … Belediye Encümeni kararı ile mevcut yapının ruhsatlandırılması veya eski hale getirilmesi için 30 gün süre verilmesine ilişkin … Belediye Başkanlığı …. Müdürlüğünün … tarih ve … sayılı işleminin iptali istenilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: …. İdare Mahkemesince verilen …. tarih ve E:…, K:…, sayılı kararda; dava konusu işlemde hukuka aykırılık bulunmadığı gerekçesiyle davanın reddine karar verilmiştir.
Bölge İdare Mahkemesi İdari Dava Dairesi kararının özeti: İdari Dava Dairesince verilen kararda; … İdare Mahkemesince verilen … tarih ve E:…., K:… sayılı kararın idari para cezası verilmesine ilişkin … tarih ve … sayılı …. Belediye Encümeni kararı yönünden, davanın reddine ilişkin kısmının usul ve hukuka uygun olup kaldırılmasını gerektiren bir neden bulunmadığından istinaf başvurusunun bu kısım yönünden reddi gerektiği, yapının ruhsatlandırılması veya eski hale getirilmesi (yıkımı) için 30 gün süre verilmesine ilişkin …. Belediye Başkanlığı …. Müdürlüğü'nün … tarih ve …. sayılı işleminin iptali istemi yönünden davanın reddine ilişkin kısmı yönünden ise, … tarihli yapı tatil tutanağının düzenlenmesi üzerine ilgilisine, yapıyı ruhsata bağlamak üzere başvuruda bulunabilmesi için bir aylık süre tanınması ve izleyen süreçte yıkım işleminin tesis edilmesi gerekirken, …. tarihinde tesis edilen … sayılı belediye encümeni kararı ile kararın tebliği tarihinden itibaren 1 (bir) ay içinde ruhsatlandırılmazsa yıkıma karar verildiği anlaşıldığından, yıkıma ilişkin encümen kararında bu yönden de hukuka uyarlık bulunduğundan söz edilemeyeceği, dava konusu belediye encümeni kararında; belediye encümeni kararının tebliğ tarihinden itibaren bir aylık süre içinde ruhsatlandırılmazsa, yapının yıkılacağına dair bir ibareye yer verilmiş olmasının da anılan işleme hukuki geçerlik kazandırmayacağı, diğer taraftan idarelerin, ruhsata bağlanabilecek nitelikte kabul ettiği yapılar nedeniyle, ruhsata başvurusunda bulunulması amacıyla yapı tatil tutanağından itibaren verecekleri bir aylık mutlak süre tamamlandıktan sonra; izleyen süreçte yıkıma dair tesis edecekleri "belediye encümeni kararında", yapı tatil tutanağı ile tanınan bir aylık süreden ayrı ve başka olarak yapının ruhsata bağlanabilmesi için "ayrıca" bir aylık süre vermelerine engel hukuki bir durumun bulunmadığı sonucuna varılmıştır.
Belirtilen gerekçelerle, 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanununun 45. maddesinin 4. fıkrası uyarınca istinaf başvurusunun kabulüne, davanın reddi yolundaki İdare Mahkemesi kararına karşı davacının istinaf başvurusunun idari para cezası verilmesine ilişkin belediye encümen kararı yönünden kısmen reddine, yapıların ruhsatlandırılması veya eski hale getirilmesi (yıkımı) yolundaki … Belediye Başkanlığı İmar ve Şehircilik Müdürlüğü işlemi yönünden ise kısmen kabulü ile İdare Mahkemesi kararın bu kısmının kaldırılmasına, 2577 sayılı Kanunun 45/4. maddesi uyarınca yapılan inceleme sonucunda … Belediye Başkanlığı İmar ve Şehircilik Müdürlüğü işleminin iptaline karar verilmiştir.
TEMYİZ EDENİN İDDİALARI : 1- Davacı tarafından, imar affı kapsamında başvuru yapıldığı, öte yandan idare tarafından tespit edilen yapıların kanunda tarım ve hayvancılık amaçlı yapılar olduğu, ruhsata tabi olmadığı, bu hususun Mahkemece araştırılmadığı ileri sürülmektedir.
2- Davalı idare tarafından, istinaf mahkemesi tarafından tarihlerde maddi hata yapıldığı, dava konusu işlemlere ilişkin tarihler ile kararda geçen tarihlerin birbirinden farklı olduğu, İmar ve Şehircilik Müdürlüğünün dava konusu … tarih ve …. sayılı işlemi ile davacıya otuz günlük süre verildiğinin bildirildiği, dava konusu işlemin 3194 sayılı İmar Kanunun 32. maddesine uygun olduğu ileri sürülmektedir.

KARŞI TARAFIN SAVUNMALARI : Taraflarca savunma verilmemiştir.
DANIŞTAY TETKİK HAKİMİ ….'IN DÜŞÜNCESİ : Temyiz isteminin kabulü ile Bölge İdare Mahkemesi İdari Dava Dairesi kararının bozulması gerektiği düşünülmektedir.
TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Altıncı Dairesince, Tetkik Hakiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:

İNCELEME VE GEREKÇE:

MADDİ OLAY :
Ankara İli, Çubuk İlçesi, … Mahallesi, … ada, … ve … sayılı parseller üzerinde ruhsatsız olarak yedi adet yapı inşa edildiğinin … tarihli yapı tatil tutanağı ile tespiti üzerine, 3194 sayılı İmar Kanununun 42. maddesi uyarınca 226.728,94-TL para cezası verilmesine ilişkin …. tarih ve …. sayılı … Belediye Encümeni kararı ile mevcut yapının ruhsatlandırılması veya eski hale getirilmesi için 30 gün süre verilmesine ilişkin … Belediye Başkanlığı İmar ve Şehircilik Müdürlüğünün …. tarih ve 3743/7480 sayılı işlemi düzenlenmiştir.
Bunun üzerine görülmekte olan dava açılmıştır.

İLGİLİ MEVZUAT:
3194 sayılı İmar Kanununun 32. maddesinde; "Bu kanun hükümlerine göre ruhsat alınmadan yapılabilecek yapılar hariç; ruhsat alınmadan yapıya başlandığı veya ruhsat ve eklerine aykırı yapı yapıldığının ilgili idarece tespiti, fenni mesulce tespiti ve ihbarı veya herhangi bir şekilde bu duruma muttali olunması üzerine, belediye veya Valiliklerce o andaki inşaat durumu tespit edilerek inşaat derhal durdurulur, durdurma yapı tatil zaptının yapı üzerine asılmasıyla yapı sahibine tebliğ edilmiş sayılır. Bu tebligatın bir nüshası da muhtara bırakılır. Bu tarihten itibaren en çok bir ay içinde yapı sahibi yapısını ruhsata uygun hale getirerek veya ruhsat alarak, belediyeden veya valilikten mührün kaldırılmasını ister. Ruhsata aykırılık olan yapıda, bu aykırılığın giderilmiş olduğu veya ruhsat alındığı ve yapının ruhsata uygunluğu inceleme sonucunda anlaşılırsa mühür belediye veya valilikçe kaldırılır ve inşaatın devamına izin verilir. Aksi takdirde ruhsat iptal edilir, ruhsata aykırı veya ruhsatsız yapılan bina belediye encümeni veya il idare kurulu kararını müteakip belediye veya valilikçe yıktırılır ve masrafı yapı sahibinden tahsil edilir." hükmüne yer verilmiştir.
3194 sayılı İmar Kanununun 27. maddesinde; "Belediye ve mücavir alanlar dışında köylerin köy yerleşik alanlarında, civarında ve mezralarda yapılacak konut, entegre tesis niteliğinde olmayan ve imar planı gerektirmeyen tarım ve hayvancılık amaçlı yapılar ile köyde oturanların ihtiyaçlarını karşılayacak bakkal, manav, berber, köy fırını, köy kahvesi, köy lokantası, tanıtım ve teşhir büfeleri ve köy halkı tarafından kurulan ve işletilen kooperatiflerin işletme binası gibi yapılar için yapı ruhsatı aranmaz. Ancak etüt ve projelerinin valilikçe incelenmesi, muhtarlıktan yazılı izin alınması ve bu yapıların yöresel doku ve mimari özelliklere, fen, sanat ve sağlık kurallarına uygun olması zorunludur. Etüt ve projelerin sorumluluğu müellifi olan mimar ve mühendislere aittir. Bu yapılar valilikçe ulusal adres bilgi sistemine ve kadastro planlarına işlenir. Köy yerleşik alan sınırları dışında kalan ve entegre tesis niteliğinde olmayan ve imar planı gerektirmeyen tarım ve hayvancılık amaçlı yapıların yapı ruhsatı alınarak inşa edilmesi zorunludur. Tarım ve hayvancılık amaçlı yapıların denetimine yönelik fennî mesuliyet 28 inci madde hükümlerine göre mimar ve mühendislerce üstlenilir. " düzenlemesi getirilmiştir.
3194 sayılı İmar Kanununun 42. maddesinin 2. fıkrasında; para cezasıyla ilgili düzenlemelere yer verilmiş, (a) bendinde yapı sınıfı ve grubu dikkate alınmak suretiyle maddede belirtilen miktar ile yapının alanının çarpılması sonucu temel ceza miktarının hesaplanacağı ve bu miktar üzerinden (c) bendinin alt bentlerinde belirtilen artırım sebepleri için gösterilen oranlar uyarınca bulunan miktarların eklenmesi sonrasında toplam ceza miktarının bulunacağı belirtilmiş olup 5. fıkrasında ise; "27 nci maddeye göre il özel idaresince belirlenmiş köy yerleşme alanı sınırları içinde köyün nüfusuna kayıtlı olan ve köyde sürekli oturanlar tarafından, projeleri il özel idaresince incelenerek fen, sanat ve sağlık şartlarına uygun olmasına rağmen muhtarlık izni olmaksızın konut ve zatî maksatlı tarım ve hayvancılık yapısı inşa edilmesi halinde yapı sahibine üçyüz Türk Lirası idari para cezası verilir. Bu yapılardaki diğer aykırılıklar ve ruhsata tabi tarım ve hayvancılık maksatlı yapılardaki aykırılıklar için verilecek olan idari para cezası, üçyüz Türk Lirasından az olmamak üzere, ikinci fıkraya göre hesaplanan toplam ceza miktarının beşte biri olarak uygulanır." hükmüne yer verilmiştir.
Diğer yandan; işlem tarihinde yürürlükte bulunan Plansız Alanlar İmar Yönetmeliğinin 4. maddesinin 4. fıkrasında; "Belediye ve mücavir alan sınırları dışında kalan köy ve mezraların yerleşik alanı ve civarı: Köy ve mezraların cami, köy konağı gibi köy ortak yapıları ile köy nüfusuna kayıtlı ve köyde sürekli oturanlar tarafından, yapımı tarihinde yürürlükte bulunan mevzuat hükümlerine uygun olarak inşa edilmiş yapıların toplu olarak bulunduğu yerlerde mevcut binaların en dışta olanlarının dış kenarlarından geçirilen çizginin içinde kalan alan köy yerleşik (meskun) alanını; bu çizgi ile 100 m. dışından geçirilecek olan, valiliklerce tespit edilerek il idare kurulunca karara bağlanan sınırın içinde kalan alan köy yerleşik alanı civarını tanımlar," 57. maddesinde ise; "Köy ve mezraların yerleşik alanlarında ve civarında sadece köy nüfusuna kayıtlı ve köyde sürekli oturanlarca yapılacak konut, tarım ve hayvancılık amaçlı yapılar ile müştemilat binaları yapı ruhsatı ve yapı kullanma iznine tabi değildir. Ancak, yapı projelerinin fen ve sağlık kurallarına uygun olduğuna dair valilik görüşü alınmasından sonra, muhtarlıkça izin verilmesi ve bu izne uygun olarak yapının yapılması şarttır.İnşa edilen yapının fen ve sağlık kurallarına uygunluğu İmar Kanununun 30. maddesine göre valiliklerce belirlenir. Valilikler, talep halinde köy yerleşik alanlarında yapılacak yapılar için, yörenin geleneksel, kültürel ve mimari özelliklerine uygun olarak üretilmiş projeleri temin edebilirler." düzenlemesi yer almaktadır.

HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
Temyize konu Bölge İdare Mahkemesi İdare Dava Dairesi kararının, …. tarih ve … sayılı …. Belediye Encümeni kararında yer alan ve 3194 sayılı Kanunun 42. fıkrası uyarınca verilen 226.728,94-TL para cezası kısmı ile ilgili olarak;
Yukarıda anılan mevzuat hükümlerinin değerlendirilmesinden; köy yerleşik alanlarında veya civarında, 3194 sayılı Kanunun 27. maddesinde belirtilen koşullar çerçevesinde yapılan yapıların inşaat ruhsatına tabi olmadığı, bu madde hükmünün uygulanabilmesi için köy yerleşik alanı ve civarının Plansız Alanlar İmar Yönetmeliğinin 4/4. maddesindeki esaslara uygun olarak belirlenmiş olması gerektiği anlaşılmaktadır.
Uyuşmazlıkta; işleme konu yapının ruhsatsız olduğu hususunda 06/10/2016 günlü yapı tatil tutanağı ile tespit yapılmış olmakla birlikte, davacı tarafından dava dilekçesinde, yapıların 1985 yılından önce muhtarlık izni ile yapıldığı, sonrasında vergilerinin eksiksiz olarak yatırıldığı, yapıların entegre tesis niteliğinde olmadığı, davacının tarlası üzerinde bulunan ahırlardan ibaret olduğu iddia edilmekte olup, davalı idarenin 03/08/2017 tarihli ara karar cevap dilekçesinde de davacıya ait dava konusu ahır ve yem depolarının entegre tesis niteliğinde olup olmadığının idarelerince bilinmesinin mümkün olmadığı belirtilmiştir.
Bu durumda; davaya konu yapıların 3194 sayılı İmar Kanununun 27. maddesi kapsamında olup olmadığının tespiti bakımından, yapıların bulunduğu alanın köy yerleşik alanından hangi tarihte çıktığı, bu yapıların entegre tesis niteliğinde olup olmadığı ve davaya konu yapılar hakkında alınmış bir muhtarlık izni ve Valilik görüşü olup olmadığı hususları araştırılarak, gerekirse keşif ve bilirkişi incelemesi yaptırılmak suretiyle açıklığa kavuşturularak, neticesine göre karar verilmesi gerekirken, eksik inceleme ve değerlendirme ile davaya konu para cezasının reddi yolunda verilen temyize konu İdare Mahkemesi kararında hukuki isabet bulunmamaktadır.
Bölge İdare Mahkemesi İdare Dava Dairesi kararının, … Belediye Başkanlığı … Müdürlüğü'nün … tarih ve … sayılı işlemine ilişkin kısmına gelince;
Bölge İdare Mahkemesinin kararı incelendiğinde, karar gerekçesi olarak 20/06/2016 tarihli yapı tatil tutanağının düzenlenmesi (dava konusu işlem ile dayanak olarak 06/10/2016 tarihli yapı tatil tutanağı gösterilmiştir) üzerine ilgilisine, yapıyı ruhsata bağlamak üzere başvuruda bulunabilmesi için bir aylık süre tanınması ve izleyen süreçte yıkım işleminin tesis edilmesi gerekirken, 21/06/2016 tarihinde tesis edilen 444 sayılı belediye encümeni kararı ile kararın tebliği tarihinden itibaren 1 (bir) ay içinde ruhsatlandırılmazsa yıkıma karar verildiği anlaşıldığından, yıkıma ilişkin encümen kararında bu yönden de hukuka uyarlık bulunduğundan söz edilemeyeceği, dava konusu belediye encümeni kararında; belediye encümeni kararının tebliğ tarihinden itibaren bir aylık süre içinde ruhsatlandırılmazsa, yapının yıkılacağına dair bir ibareye yer verilmiş olmasının da anılan işleme hukuki geçerlik kazandırmayacağı, diğer taraftan idarelerin, ruhsata bağlanabilecek nitelikte kabul ettiği yapılar nedeniyle, ruhsata başvurusunda bulunulması amacıyla yapı tatil tutanağından itibaren verecekleri bir aylık mutlak süre tamamlandıktan sonra; izleyen süreçte yıkıma dair tesis edecekleri "belediye encümeni kararında", yapı tatil tutanağı ile tanınan bir aylık süreden ayrı ve başka olarak yapının ruhsata bağlanabilmesi için "ayrıca" bir aylık süre vermelerine engel hukuki bir durumun bulunmadığı belirtilmiş ancak Bölge İdare Mahkemesince dava konusu … Belediye Başkanlığı İmar ve Şehircilik Müdürlüğü'nün … tarih ve … sayılı işlemi (para cezası verilmesine dair Encümen Kararının ve yapının 3194 sayılı İmar Kanunun 32. maddesi uyarınca ruhsatlandırılması veya eski haline getirilmesinin bildirimine dair işlem) yerine, bu dava ile ilgisi olmayan yıkıma ilişkin … Bölge İdare Mahkemesi …. İdari Dava Dairesinin … esasına kayıtlı dava dosyasına konu Encümen kararının istinaf incelemesi yapıldığından, kararın bu kısmının iptalinde de hukuka uyarlık bulunmamaktadır.

KARAR SONUCU:
Açıklanan nedenlerle;
1. 2577 sayılı Kanunun 49. maddesine uygun bulunan tarafların temyiz istemlerinin kabulüne,
2. Mahkeme kararına yönelik olarak yapılan istinaf başvurusunun kısmen kabulü, kısmen reddi ile anılan kararının kaldırılarak yukarıda özetlenen gerekçeyle dava konusu işlemin iptali yolundaki temyize konu … Bölge İdare Mahkemesi …. İdari Dava Dairesinin … tarih ve E:…., K:.. sayılı kararının BOZULMASINA,
3. Yeniden bir karar verilmek üzere dosyanın anılan Bölge İdare Mahkemesi İdari Dava Dairesine gönderilmesine, 31/03/2022 tarihinde, kesin olarak, oybirliğiyle karar verildi.