Danıştay 8. Daire 2021/1670 Esas 2022/2244 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
SEKİZİNCİ DAİRE
Esas No : 2021/1670
Karar No : 2022/2244

DAVACI : ...Özel Sürücü Kursu Adına ...

DAVALI : ...Bakanlığı
VEKİLİ : Hukuk Müşaviri ...

DAVANIN KONUSU :
1. 07.03.2017 tarih ve 30000 sayılı Resmî Gazete'de yayımlanan Milli Eğitim Bakanlığı Özel Motorlu Taşıt Sürücüleri Kursu Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmeliğin 3. maddesinin, 10. maddesinin (e) bendinin, 11. maddesinin son paragrafının, 14. maddesinin, 18. madde ile eklenen 3. fıkranın, 25. maddesi ile eklenen 4. fıkra yönünden, 27. maddesinin birinci paragrafında yer alan "başka personel" ibaresi ile 29. maddesinde yer alan EK-3 ve EK-4'ün,
2. 15.03.2017 tarihinde yayımlanan Özel Motorlu Taşıt Sürücüleri Kursu Derslerini İnceleme ve Kontrol ile Direksiyon Eğitimi Dersi Sınav Yönergesi'nin 6/C maddesinin 3. fıkrası ile 11. maddesinin 8. fıkrasının iptali istemiyle açılmıştır.

DAVACININ İDDİALARI :
1. Dava konusu 07.03.2017 tarih ve 30000 sayılı Resmî Gazete'de yayımlanan Özel Motorlu Taşıt Sürücüleri Kursu Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmeliğin;
3. maddesi yönünden, çeşitli sebeplerle direksiyon eğitimi dersi sınavında başarısız olan kursiyerler nedeniyle sürücü kurslarının cezalandırıldığı, 5580 sayılı Kanun kapsamındaki diğer eğitim öğretim kurumları açısından böyle bir yaptırım öngörülmediği,
10. maddesinin (e) bendi yönünden,aracın arızalanması durumunun yalnızca sürücü kursunun kusurundan kaynaklanacağı ön kabulü ile düzenleme yapıldığı, eğitim ve sınavlarda kullanılan araçların fenni muayenelerinin yapıldığı, kursların yükümlülüklerini yerine getirdiği, düzenlemenin açık olmadığı ve hakkaniyet ilkesi ile bağdaşmadığı,
11. maddesinin son paragrafı yönünden, yapılan değişiklik ile kurs ve kursiyerlerin cezalandırılması amaçlanmakta, sınava giremeyecek olan usta öğreticilerin bağlı bulunduğu kurs ile ilişkisinin doğrudan kesileceği,
14. maddesi yönünden, sayının ihtiyaca göre belirlenmesi gerektiği, kötü niyetle kullanılmaya açık olduğu,
18. madde ile eklenen 3. fıkra yönünden, kursların sınavlarda kullanılacak araç ve sınava katılacak usta öğreticiyi tercih etme hakkının ellerinden alındığı, kursun tüm araçlarının görev almasının kursları zarara uğratacağı,
25. maddesi ile eklenen 4. fıkra yönünden, 5580 sayılı Kanun'da yer almayan bir kısıtlamanın Yönetmelik ile düzenlendiği,
27. maddesinin birinci paragrafında yer alan "başka personel" ibaresi yönünden, sürücü kurslarını denetlemenin uzmanlık gerektirdiği, dava konusu ibarenin suistimallere yol açacağı, kimin kastedildiğinin anlaşılamadığı,
29. maddesinde yer alan EK-3 ve EK-4 yönünden, sayılan eylemlerin puana bağlanmadığı, bu durumun uygulamada belirsizliklere yol açacağı, tali kusurlar nedeniyle kişilerin sınavlarda başarısız sayılacağı, sürüş becerisi ile trafik bilgisi kurallarının eş tutulduğu, kursiyerin teorik sınavı geçtikten sonra direksiyon sınavına girmeye hak kazandığı, kriterlerin sayısının arttırıldığı ileri sürülmektedir.
2. 15.03.2017 tarihinde yayımlanan Özel Motorlu Taşıt Sürücüleri Kursu Derslerini İnceleme ve Kontrol ile Direksiyon Eğitimi Dersi Sınav Yönergesi'nin 6/C maddesinin 3. fıkrası yönünden, Yönetmeliğin 3. maddesine eklenen 8. fıkraya işaret edildiğinden ona bağlı olarak iptali gerektiği,
11. maddesinin 8. fıkrası yönünden, usta öğreticiye Bakanlık tarafından ücret ödenmesi gerektiği, ek ders saat ücret tarifesinin uygulanmasının hukuka aykırı olduğu ileri sürülerek iptali istenilmektedir.

DAVALININ SAVUNMASI :
1. Dava konusu 07.03.2017 tarih ve 30000 sayılı Resmî Gazete'de yayımlanan Özel Motorlu Taşıt Sürücüleri Kursu Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmeliğin;
3. maddesi yönünden, kursiyerin hangi gün ve saatte, hangi araçla ve usta öğretici ile sınava katılacağı hususlarının kurslar tarafından belirlendiği, sınav gözetmenleri tarafından değerlendirmenin ise yine Yönetmelikte öngörüldüğü şekilde EK-3 ve EK-4’te yer alan kriterle gözetilerek yapıldığı, bu kriterlerin ise yoruma ve tereddüde yol açmayacak şekilde belirlendiği, objektif değerlendirme yapıldığı, kursiyerin daha önceden sürücü belgesinin olmaması ve ilk defa araç kullanmayı öğrenmek için kursa kayıt olmasının uygun eğitim verilip verilmediğinin tespitini sağlayacağı, bu nedenle daha önce yıllarca araç kullanıp sadece farklı sertifika almak için kursa kayıt yaptıran kursiyerlerin zaten araç kullandıkları göz önünde bulundurularak değerlendirmeye alınmadıkları, bu nedenle "B" sınıfı için düzenleme yapıldığı,
10. maddesinin (e) bendi yönünden,direksiyon eğitiminin kalitesinin arttırılmaya çalışıldığı, araçların sınav öncesinde arızalanmasını önlemenin kursların mükellefiyetinde olduğu, basiretli tacir gibi davranma yükümlülüklerinin bulunduğu, gerekli bakımının yapılmasının kendilerinden beklenildiği,
11. maddesinin son paragrafı yönünden, söz konusu düzenlemenin kursu ya da kursiyeri cezalandırıcı niteliğinin bulunmadığı, usta öğreticinin görevinin önemine binaen kademeli ve ölçülü bir şekilde düzenleme yapıldığı,
14. maddesi yönünden, düzenlemenin Yönetmeliğin 17. maddesinde yer alan “Kurslarda uygulanan sertifika sınıfı programına göre; a) “B” sertifika sınıfı için en az dört direksiyon eğitim ve sınav aracı (en az bir tanesi manuel şanzımanlı olmak üzere, manuel veya otomatik şanzımanlı) bulunması zorunludur.” düzenlemesi ve direksiyon eğitimi aracının eğitim ve sınav dışında başka amaçla kullanılamayacağı düzenlemesi ile birlikte değerlendirilmesi gerektiği, sürekli aynı araçların kullanılmasının önleneceği ve kaynakların verimli kullanılacağı,
18. madde ile eklenen 3. fıkra yönünden, farklı araçalrın kullanımı ve usta öğreticilerin görevlendirilmesi ile kamu hizmetinin etkin ve verimli çalışma sağlanacağı, 2918 sayılı Kanunun 42. maddesi uyarınca belirleme yetkilerinin bulunduğu,

25. maddesi ile eklenen 4. fıkra yönünden, davacının 07.03.2017 tarihinde yapılan değişikliğin değil maddenin tamamının iptalini talep ettiği, iddialarının bu isteme yönelik olduğu,
27. maddesinin birinci paragrafında yer alan "başka personel" ibaresi yönünden, Bakanlığın denetim görevini memurlar ve diğer kamu görevlileri eliyle yürüteceği,
29. maddesinde yer alan EK-3 ve EK-4 yönünden, Yönetmeliğin 28. maddesinin 2. fıkrasında; direksiyon eğitimi dersi sınavlarında (EK-3) veya (EK-4) formu kullanılacağının düzenlendiği, kursiyer teorik sınavda başarılı olsa da yalnızca trafik kurallarını bilmesinin yeterli olmadığı, kursiyerin teoride bildiğini araç kullanırken uygulayabilmesi gerektiği, İçişleri Bakanlığı'nın uygun görüşü ile kriterlerin belirlendiği, düzenlemenin yapıldığı, değerlendirme kriterlerinin yoruma veya tereddüte meydan vermeyen objektif kriterler olduğu ileri sürülmüştür.
2. 15.03.2017 tarihinde yayımlanan Özel Motorlu Taşıt Sürücüleri Kursu Derslerini İnceleme ve Kontrol ile Direksiyon Eğitimi Dersi Sınav Yönergesi'nin 6/C maddesinin 3. fıkrası ile yönünden, anılan fıkranın uygulanması için getirilmiş bir düzenleme olduğu, buradaki açıklamaların geçerli olduğu,
11. maddesinin 8. fıkrası yönünden, usta öğretici sınav değerlendirme komisyonuna dahil olmadığından ücretinin Bakanlık tarafından karşılanamayacağı, kursiyer ile komisyon arasında köprü görevi görmesi açısından sınavda yer almasının zaruri olduğu, dava konusu düzenlemelerde hukuka aykırılık bulunmadığı, davanın reddi gerektiği savunulmaktadır.

DANIŞTAY TETKİK HÂKİMİ : ...
DÜŞÜNCESİ : Davanın kısmen iptal, kısmen reddi gerektiği düşünülmektedir.

DANIŞTAY SAVCISI : ...
DÜŞÜNCESİ : 1. 07.03.2017 tarih ve 30000 sayılı Resmî Gazete'de yayımlanan Özel Motorlu Taşıt Sürücüleri Kursu Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmeliğin 3. maddesinin, 10. maddesinin (e) bendinin, 11. maddesinin son paragrafının, 14. maddesinin, 18. madde ile eklenen 3. fıkranın, 25. maddesi ile eklenen 4. fıkra yönünden, 27. maddesinin birinci paragrafında yer alan "başka personel" ibaresi ile 29. maddesinde yer alan EK-3 ve EK-4'ün,
2. 15.03.2017 tarihinde yayımlanan Özel Motorlu Taşıt Sürücüleri Kursu Derslerini İnceleme ve Kontrol ile Direksiyon Eğitimi Dersi Sınav Yönergesi'nin 6/C maddesinin 3. fıkrası ile 11. maddesinin 8. fıkrasının iptali istemiyle açılan davada kısmen iptale, kısmen davanın reddine, kısmen karar verilmesine yer olmadığına dair verilen Danıştay Onbeşinci Dairesinin 05/02/2019 gün ve E:2017/902, 2019/387 sayılı kararı, Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulunun 25/11/2020 gün ve E:2019/3303, K:2020/2715 sayılı kararıyla karar verilmesine yer olmadığı kısmı dışında temyizen incelenmiş ve Yönetmeliğin dava konusu 27. Maddesi ile asıl Yönetmeliğin 46. maddesinin değiştirilen 1. fıkrasında yer alan "başka personel" ibaresinin iptaline ilişkin kısmı yönünden onanmış, diğer kısımları yönünden ise eksik inceleme nedeniyle bozulmuştur.
Dava konusu 07.03.2017 tarih ve 30000 sayılı Resmî Gazete'de yayımlanan Özel Motorlu Taşıt Sürücüleri Kursu Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmeliğin;
3. maddesi yönünden incelenmesi
2918 sayılı Karayolları Trafik Kanunu'nun 123. maddesi ile 5580 sayılı Özel Öğretim Kurumları Kanunu'na dayanılarak hazırlanan ve 29/05/2013 tarih ve 28661 sayılı Resmî Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren Milli Eğitim Bakanlığı Özel Motorlu Taşıt Sürücüleri Kursu Yönetmeliğin 7. maddesinin 1. fıkrasında; bütün sertifika sınıflarında, direksiyon eğitimi derslerine ise direksiyon eğitim alanında veya simülatör üzerinde 2 saatten az olmamak kaydıyla direksiyon usta öğreticisi tarafından kursiyerin akan trafikte eğitim alacak düzeye ulaştığına karar verilinceye kadar devam edileceği belirtilerek bu düzeye gelen kursiyerlere akan trafikte en az verilecek direksiyon eğitimi ders süreleri gösterilmiş; 2. fıkrasında; birinci fıkrada belirtilen direksiyon eğitimi derslerinin, şehiriçi ve/veya şehirlerarası karayollarında akan trafikte yapılacağı, 6. fıkrasında ise birinci fıkrada belirtilen süreler kadar eğitim verilmediğinin tespit edilmesi hâlinde dersi veren usta öğretici ve kurs hakkında işlem yapılacağı kurala bağlanmıştır.
Dava konusu Yönetmelik maddesi ile anılan 7. maddeye 8. fıkra eklenerek "Direksiyon eğitimi dersi sınavında Özel MTSK Modülü üzerinden il/ilçe millî eğitim müdürlüklerince yapılan değerlendirme sonucunda, kursun bir dönemde “B” sertifika sınıfında sınava giren kursiyerlerinden Direksiyon Eğitimi Dersi Sınav Değerlendirme Formunda (EK-4) kırmızı renkli kutu ile gösterilen davranışlardan başarısız olanların oranının %55 ve üstünde olması durumunda ilgili kurs hakkında Kanunun 7 nci maddesi çerçevesinde işlem yapılır. Ancak kursun değerlendirmeye alınan kursiyer sayısı 10’un altında ise işlem yapılmaz." düzenlemesine yer verilmiştir.
5580 sayılı Özel Öğretim Kurumları Kanunu'nun 2. maddesinde motorlu taşıt sürücüleri kurslarının bu Kanun kapsamında bir kurum olduğu, "Kurum açma izninin iptali, kurumun kapatılması, devri ve nakli" başlıklı 7. maddesinin 2. fıkrasının (d) bendinde; özel öğretim kurumunun bu Kanun ve bu Kanuna dayanılarak yürürlüğe konulan yönetmelik ve yönergelerde belirtilen hükümlere aykırı fiillerde bulunması hâlinde kuruma brüt asgari ücretin beş katı idari para cezası, fiilin tekrarı hâlinde idari para cezası miktarının beş kat artırılarak uygulanacağı ve fiillin üçüncü kez tekrarlanması hâlinde ise kurum açma izni ile iş yeri açma ve çalışma ruhsatının iptal edileceği hüküm altına alınmıştır.
Dava konusu düzenleme ile direksiyon eğitimi dersi sınavında kursiyerlerin başarısız olması hâlinde kayıtlı olunan kurslara yaptırım öngörülmüştür. Ancak mevzuat kapsamında sınavı değerlendirilen kursiyer, Direksiyon Eğitimi Dersi Sınav Değerlendirme Formunda (EK-4) belirlenen kriterlere uygun araç kullanamaması durumunda zaten başarısız sayılacaktır. Ayrıca kurs tarafından kursiyere mevzuata uygun eğitim verilip verilmediği hususu da davalı idarece yine mevzuatta verilen yetki ve görev ile denetim mekanizmaları işletilerek denetlenebilecektir. Nitekim anılan Yönetmeliğin 7. maddesinin 6. fıkrasında, öngörülen eğitimi vermeyen kurslar için yaptırım uygulanabileceği belirtilmiştir. Kaldı ki bir özel öğretim kurumu niteliğinde olan motorlu taşıt sürücüleri kursları hakkında 5580 sayılı Kanun, Millî Eğitim Bakanlığı Özel Öğretim Kurumları Yönetmeliği ve sair mevzuat kapsamında, belirlenen kurallara aykırılık hâlinde yaptırım uygulanabileceği de tabiidir.
Bu durumda davalı idarece, kurslar üzerindeki denetim yetkisi ve görevi mevzuatta yer alan denetim mekanizmaları ile yerine getirilebiliyor ve sürücü belgesi almak için yetersiz olduğu kanaatine varılan kursiyer sınavda başarısız sayılabiliyor iken; kursiyerlerin sınavda başarısız olması sonucuna bağlı olarak kurslar hakkında idari para cezası ve tekerrür halinde kurum açma izninin iptaline varan yaptırımların uygulanmasında hukuka uyarlık bulunmamaktadır.

Ayrıca, motorlu taşıt sürücü kursuna kayıtlı kursiyerlerin direksiyon eğitimi dersi sınavındaki başarı durumu kursun başarı değerlendirilmesinde bir ölçüt olarak kabul edilebilir ise de kursun mevzuatta aranan tüm koşulları yerine getirmesine ve gerekli eğitimi vermesine rağmen, kursiyerlerin direksiyon eğitimi dersi sınavında gereken dikkat, özen ve çabayı sarf etmemesinin veya heyecan, stres gibi nedenlerle başarısız olmasının sorumluluğunun, kursiyerle herhangi organik bir bağı bulunmayan eğitim kuruluşuna yüklenmesi de hakkaniyete aykırılık teşkil etmektedir.
Bu nedenle, Direksiyon Eğitimi Dersi Sınav Değerlendirme Formunda (EK-4) kırmızı renkli kutu ile gösterilen davranışlardan başarısız olanların oranının %55 ve üstünde olması durumunda kursların kurallı ve istikrarlı bir eğitim vermediği ön kabulü ile kursların yaptırım ile karşı karşıya kalması sonunu doğuran dava konusu düzenlemede hukuka ve hakkaniyete uyarlık bulunmadığı gibi düzenlemenin, kamu yararı ve hizmet gerekleri ile de bağdaşmadığı sonucuna varılmaktadır.
10. maddesinin (e) bendi yönünden incelenmesi
Milli Eğitim Bakanlığı Özel Motorlu Taşıt Sürücüleri Kursu Yönetmeliği'nin "Direksiyon eğitim araçları
" başlıklı 17. maddesinin 2. fıkrasının (e) bendi; "Sınavda kullanılmak üzere Sınav Yürütme Komisyonuna bildirilen aracın arıza yapması veya millî eğitim müdürlüğünce geçerli sayılabilecek bir nedenle sınavda kullanılamaması hâlinde şartları haiz kursa ait başka bir araçla; kursun başka aracı bulunmaması hâlinde bir başka kursa ait araçla o günkü sınav yapılabilir. Sınav yapılamaması hâlinde kursiyerin sınav hakkı saklı kalır" şeklinde düzenlenmiş iken dava konusu değişiklik ile şu şekilde düzenlenmiştir;
“Sınavda kullanılmak üzere Sınav Yürütme Komisyonuna bildirilen aracın sınav günü arıza yapması veya millî eğitim müdürlüğünce geçerli sayılabilecek bir nedenle sınavda kullanılamaması hâlinde şartları haiz o ilçede kursa ait başka bir araçla; kursun başka aracı bulunmaması hâlinde bir başka kursa ait araçla o günkü sınav yapılabilir. Sınava başlamadan veya sınav anında aracın arıza yapması hâlinde kursiyerin sınav hakkı saklı kalır. Bu kursiyerlerin bir sonraki sınav ücreti kurs tarafından karşılanır.”
Dava konusu değişiklik ile Karayolları Trafik Kanunu hükümlerince sürücü kurslarının sürücü belgesi cinslerine göre sınıflandırılması, hangi sınıf kursun kimler tarafından açılabileceği, öğretim ve eğitim konuları ile metodu, kurs süreleri, kurslar için eğitim ve öğretimde kullanılacak bina, araç, gereç ve teçhizatın nitelik ve niceliği, teminat miktarları, sertifika sınavlarının esas ve usulleri, sertifika aranmayacak sürücü belgesi sınıfları ve bunların sınavları belirleme yetkisini haiz Bakanlık tarafından, kurslar karşısında dezavantajlı durumda olan kursiyerlerin, kursların ihmali davranışlarına karşı korunmasının amaçlandığı anlaşılmıştır. Nitekim araçların sınavda kullanılacak araçların kurslara ait araçlar olduğu, sınav öncesinde araçların arızalanmasını önlemenin kursların mükellefiyetinde olduğu, kurslarda kullanılan araçların daha çabuk yıpranmalarının olağan ve arıza yapma ihtimallerinin normal olduğunun bilinmesi ve gerekli bakımının yapılmasının kendilerinden beklenildiği hususu açıktır.
Sonuç olarak, dava konusu düzenlemede kamu yararına, hizmet gereklerine ve hukuka aykırılık bulunmadığı sonucuna varılmaktadır.
11. maddesinin son paragrafı yönünden incelenmesi
Yönetmeliğin "Direksiyon eğitimi" başlıklı 19. maddesinin dava konusu edildiği tarihte yürürlükte bulunan 1. fıkrasında; " “G” sınıfı sertifika alacak kursiyerler hariç, kursiyerlere karayollarındaki akan trafikte araç kullanabilmeleri için kurs müdürlüğünce “K Sınıfı Sürücü Aday Belgesi” (EK-5) düzenlenir. (Ek cümle:RG-5/12/2015- 29553) K Sınıfı Sürücü Aday Belgesinin geçerlilik süresi 6 aydır. (Ek cümleler: RG-7/3/2017-30000) Belgenin başlama tarihi, kursiyerin akan trafikte eğitime başladığı tarih; bitiş tarihi ise altı ay sonraki tarihtir. İlk dört hakkını tamamlayan veya belgesinin geçerlilik süresi tamamlanan kursiyerler için akan trafikte eğitime/sınava başlamadan önce belge yeniden düzenlenir." hükmüne, 2. fıkrasında "Direksiyon eğitimi dersinde “K Sınıfı Sürücü Aday Belgesi” ne direksiyon usta öğreticisinin, sınavda ise direksiyon eğitimi dersi sınav uygulama ve değerlendirme komisyon başkanının bilgileri yazılır." hükmüne, 3. fıkrasında "Kursiyerlerin direksiyon eğitimleri ders programları çerçevesinde çalışma planına göre yapılır." hükmüne, 4. fıkrasında "(Değişik fıkra:RG-5/12/2015-29553) Sürücü Adayları ve Sürücülerde Aranacak Sağlık Şartları ile Muayenelerine Dair Yönetmelik hükümlerine göre engelliler için düzenlenen sürücü adayları ve sürücüler için sağlık raporunda belirtilen özelliklere sahip eğitim ve sınav aracıyla eğitim ve sınav yapılır." hükmüne ve 5. fıkrasında "(Değişik fıkra:RG-5/12/2015-29553)3 “M”, “A1”, “A2”, “A”, “B1”, “F” sertifika sınıfı dışında çift fren, çift debriyaj sistemi bulunmayan, her türlü donanımı sağlam olmayan ve trafiğe hazır durumda bulunmayan araçlarla direksiyon eğitimi dersi ve sınavı yapılmaz." hükmüne ve son olarak 6. fıkrasında "(Ek fıkra:RG-5/12/2015-29553) “M”, “A1”, “A2” ve “A” sertifika sınıfı alacaklara karayollarındaki akan trafikte verilecek direksiyon eğitimi sırasında usta öğreticinin kursiyeri uygun bir yerden gözleyerek ve akan trafikte başka bir araçtan takip ederek gerektiğinde kursiyerle irtibat kurabilecek durumda bulunması, bu sınıflar dışındaki sertifikaları alacak kursiyerlere karayollarındaki akan trafikte verilecek direksiyon eğitimi sırasında ise usta öğreticinin araçta bulunması zorunludur." hükmüne yer verilmiştir.
Dava konusu düzenleme ile 6. fıkrada belirtildiği şekilde kursiyere araç kullandırmayan usta öğreticiye, yapılan inceleme ve soruşturma sonucuna göre millî eğitim müdürlüğünce yapılacak, kursun katıldığı ilk beş sınavda, aynı işlemin ikinci kez tekrarlanması halinde bu kişilere, on sınavda; üçüncü kez tekrarlanması halinde ise bir yıl görev verilmeyeceğini, ayrıca bu kişiler hakkında gerekli işlem yapılacağını ve görev verilmeme işleminin, inceleme ve soruşturma sonucuna göre alınacak onay tarihinden itibaren ilk uygulama sınavında uygulanacağı hükmü getirilmiştir.
Kanun koyucu ve idareler, düzenlemeler yaparken hukuk devleti ilkesinin bir gereği olan ölçülülük ilkesiyle de bağlıdır. Bu ilke ise, “elverişlilik”, “gereklilik” ve “orantılılık” olmak üzere üç alt ilkeden oluşmaktadır. “elverişlilik”, başvurulan önlemin ulaşılmak istenen amaç için elverişli olmasını, “gereklilik” başvurulan önlemin ulaşılmak istenen amaç bakımından gerekli olmasını, “orantılılık” ise başvurulan önlem ve ulaşılmak istenen amaç arasında olması gereken ölçüyü ifade etmektedir. Bir kurala uyulmaması nedeniyle kanun koyucu veya idareler tarafından öngörülen yaptırım ile ulaşılmak istenen amaç arasında da “ölçülülük ilkesi” gereğince makul bir dengenin bulunması zorunludur.
Öte yandan, bilindiği üzere sürücü hatalarından kaynaklanan trafik kazalarının önlenebilmesi sürücü adaylarına verilecek eğitimin yeterliği ile doğrudan ilgilidir.


Bu bağlamda, sürücü adaylarının ve bu adaylar ile birlikte trafikte araç kullananların güvenliği ve oluşabilecek kazaların en aza indirilmesi konusunda usta öğretilerin görevlerinin ve sürücü adaylarının girecekleri sınavın önemi tartışılmazdır.
Bu itibarla, dava konusu düzenlemeyle, mevzuata uygun ve etkin bir şekilde direksiyon eğitimi verilerek kursiyerlerin sınava daha iyi hazırlanabilmelerini sağlamak amacıyla mevzuata aykırı bir şekilde araç kullandıran usta öğreticilere öngörülen kademeli yaptırımlar ile ulaşılmak istenen amaç arasında makul bir dengenin sağlandığı ve hakkaniyetin korunduğu anlaşılmıştır.
Bu durumda, dava konusu düzenlemede öngörülen kademeli yaptırımlarla ulaşılmak istenen amaç arasında makul bir dengenin kurulmuş olduğundan, dava konusu düzenlemede hukuka aykırılık bulunmadığı sonucuna ulaşılmaktadır.
14. maddesi yönünden incelenmesi
Milli Eğitim Bakanlığı Özel Motorlu Taşıt Sürücüleri Kursu Yönetmeliği'nin "Kursta görevlendirilecek personel
" başlıklı 26. maddesinin 1. fıkrasının (b) bendi; "Kurslarda;... b) Eğitim personeli,... görevlendirilir" şeklinde düzenlenmiş iken dava konusu değişiklik ile şu şekilde düzenlenmiştir;
“Kurslarda; ... b) Direksiyon eğitimi dersi için en az dört eğitim personeli olmak üzere yeterli sayıda eğitim personeli, ... görevlendirilir.
.”
Milli Eğitim Bakanlığı Özel Motorlu Taşıt Sürücüleri Kursu Yönetmeliği'nin "Direksiyon eğitim araçları
" başlıklı 17. maddesinin 4. fıkrası, dava konusu olan Yönetmelik değişikliği ile; Kurslarda uygulanan sertifika sınıfı programına göre;
a) “B” sertifika sınıfı için en az dört direksiyon eğitim ve sınav aracı (en az bir tanesi manuel şanzımanlı olmak üzere, manuel veya otomatik şanzımanlı),
b) “M”, “A1”, “A2”, “A” ve “B1” sertifika sınıfları için en az birer direksiyon eğitim ve sınav aracı (en az bir tanesi manuel şanzımanlı olmak üzere manuel veya otomatik şanzımanlı),
c) “F”, “C”, “C1”, “CE”, “D1” ve “D” sertifika sınıfları için en az birer direksiyon eğitim ve sınav aracı, bulunması zorunludur.” şeklinde düzenlenmiştir.
Yukarıda aktarılan 17. maddede yapılan değişiklik doğrultusunda, dava konusu değişiklik ile kursta görevli eğitim personelinin etkin ve verimli bir şekilde kullanılabilmesi, kaliteli bir eğitimin verilmesi ve usta öğretici tarafından yeterli görülmeyen, kendini yeterli görmeyip ilave direksiyon eğitimi dersi alan veya sınavda başarısız olup tekrar sınava girebilmek için ders alan kursiyerlerin başka bir eğitim görevlisinden ders alabilme imkanının sağlanması amaçlanmıştır.
Öte yandan, Milli Eğitim Bakanlığı Özel Motorlu Taşıt Sürücüleri Kursu Yönetmeliği'nin 7. maddesinde direksiyon eğitimleri ile ilgili verilmesi gereken en az ders saati sayısı belirlenmiştir. 7. maddede belirlenmiş olan asgari direksiyon eğitim sürelerinin sağlanabilmesi için de en önemli şart kursa kaydı yapılan kursiyer ile kurs araç sayılarının ve direksiyon eğitim personeli sayısının uyumlu olması gerekmektedir.
Bu durumda Karayolları Trafik Kanunu hükümlerince sürücü kurslarının sürücü belgesi cinslerine göre sınıflandırılması, hangi sınıf kursun kimler tarafından açılabileceği, öğretim ve eğitim konuları ile metodu, kurs süreleri, kurslar için eğitim ve öğretimde kullanılacak bina, araç, gereç ve teçhizatın nitelik ve niceliği, teminat miktarları, sertifika sınavlarının esas ve usulleri, sertifika aranmayacak sürücü belgesi sınıfları ve bunların sınavları Yönetmelik ile belirleme yetkisini haiz idare tarafından yapılan dava konusu düzenlemede kamu yararına, hizmet gereklerine ve hukuka aykırılık bulunmadığı sonucuna varılmaktadır.
18. maddesi ile eklenen 3. fıkrası yönünden incelenmesi
Milli Eğitim Bakanlığı Özel Motorlu Taşıt Sürücüleri Kursu Yönetmeliği'nin "Direksiyon eğitimi dersi sınavı
" başlıklı 30. maddesine aşağıda yer alan 3. fıkra eklenmiştir;
“Sınavda bir günde kursun bütün kursiyerlerinin sınava alınması ve aynı günde alınan kursiyer sayısı dikkate alınarak kurstaki araçların görevlendirilmesi yapılır. Aynı kursun kursiyerlerinin sınavının ikinci günde de yapılması durumunda, ilk günde görevlendirilmeyen araçlar ve usta öğreticiler görevlendirilir. Araçların yetmemesi durumunda ilk gün görevlendirilen araçlara da görev verilir.”
Karayolları Trafik Kanunu'nun yukarıda yer verilen 42. ve 123. maddesi gereğince ürücü kurslarının sürücü belgesi cinslerine göre sınıflandırılması, hangi sınıf kursun kimler tarafından açılabileceği, öğretim ve eğitim konuları ile metodu, kurs süreleri, kurslar için eğitim ve öğretimde kullanılacak bina, araç, gereç ve teçhizatın nitelik ve niceliği, teminat miktarları, sertifika sınavlarının esas ve usulleri, sertifika aranmayacak sürücü belgesi sınıfları ve bunların sınavları Yönetmelik ile belirleme yetkisini haiz idare tarafından dava konusu düzenleme ile motorlu taşıt sürücü kurslarında sürekli aynı araçların kullanılmasının ve sürekli aynı usta öğreticilerin görevlendirilmesinin önüne geçilerek kurslarda bulunan farklı araçların ve usta öğreticilerin görev almalarının sağlanması suretiyle, etkin ve verimli çalışmanın sağlanmasının amaçlandığı anlaşılmakla, söz konusu düzenlemede üst hukuk normlarına aykırılık bulunmamaktadır.
25. maddesi ile eklenen 4. fıkrası yönünden incelenmesi
Dava konusu Yönetmeliğin 25. maddesiyle değişik 43. maddesinin 4. fıkrasında, "İkinci fıkradaki hükme aykırı hareket eden kurslara, Kanunun 7 nci maddesi çerçevesinde işlem yapılır.” hükmü yer almıştır.
5580 Sayılı Özel Öğretim Kurumları Kanununun "Kurum açma izninin iptali, kurumun kapatılması, devri ve nakli" başlıklı 7. maddesi ise şu şekilde düzenlenmiştir;
...
d)Bu Kanun ve bu Kanuna dayanılarak yürürlüğe konulan yönetmelik ve yönergelerde belirtilen hükümlere aykırı fiillerde bulunması,
...
hâllerinde; (a), (b), (c) ve (d) bentlerindeki fiiller için brüt asgari ücretin beş katı; (e) ve (f) bentlerindeki fiiller için brüt asgari ücretin on katı ve (g) bendindeki fiil için brüt asgari ücretin yirmi katı idari para cezası uygulanır. Bu fıkranın (a), (b), (c), (d), (e), (f) ve (g) bentlerindeki fiillerin tekrarı hâlinde idari para cezası miktarı beş kat artırılarak uygulanır ve bu bentlerdeki fiillerin üçüncü kez tekrarlanması hâlinde ise kurum açma izni ile iş yeri açma ve çalışma ruhsatı iptal edilir, (h) bendindeki fiilin işlenmesi hâlinde brüt asgari ücretin yirmi katı idari para cezası verilir ve kurum açma izni ile iş yeri açma ve çalışma ruhsatı iptal edilir. İdari para cezası, kurum açma iznini vermeye yetkili makam tarafından verilir. Bu fıkranın uygulanmasına ilişkin usul ve esaslar yönetmelikle belirlenir."
Dava konusu Yönetmeliğin 43. maddenin 2. fıkrasında ise “ Kurslarca belirlenerek ilan edilecek ders saati ücretleri, kursun eğitim maliyeti ve kursiyerin girebileceği sınav ile sınavda kullanılacak araçların yakıt giderleri ve görevlendirilen usta öğreticinin sınav günündeki ücreti de dikkate alınarak 7 kişiden oluşan komisyon tarafından eğitim maliyetlerine göre her yıl Aralık ayında bir sonraki yıl için belirlenen ders saati ücretlerinden az olamaz. Komisyon, vali veya görevlendireceği vali yardımcısının başkanlığında; il milli eğitim müdürü, ilçe milli eğitim müdürlerinden biri, il milli eğitim müdürlüğünde özel motorlu taşıt sürücüleri kurslarından sorumlu milli eğitim müdür yardımcısı/şube müdürü, ilçe milli eğitim müdürlüğünde özel motorlu taşıt sürücüleri kurslarından sorumlu şube müdürlerinden biri, il ticaret odası başkanlığı temsilcisi ve sürücü kurslarına ait sivil toplum kuruluşu temsilcisinden oluşur.” hükmü yer almaktadır.
Düzenleme ile mevzuat gereğince vermesi gereken eğitimleri veren özel motorlu taşıt sürücüleri kursları tarafından kursiyerlerden talep edilecek olan taban fiyatın komisyonca belirlenmesi suretiyle sürücü kursları arasındaki haksız rekabetin önlenmesinin ve kursiyerlerden alınacak ücretlerde belirliliğin sağlanılmasının amaçlandığı görülmektedir. Belirlenen ücretlerin altında kursiyer kabul etmek suretiyle yönetmelik hükmüne aykırı hareket ettiği tespit edilen kurslara, söz konusu amacı sağlamaya yönelik olarak müeyyide uygulanması yolunda getirilen dava konusu düzenlemede kamu yararına, hizmet gereklerine ve hukuka aykırılık bulunmadığı sonucuna varılmıştır.
29. maddesinde yer alan EK-3 ve EK-4 yönünden incelenmesi
Yönetmeliğin EK-3 ve Ek-4 incelendiğinde; Ek-3'ün "M", "A1", "A2"1 "A", veya "B1" sınıfları için; Ek-4'ün ise "B", "BE", "C1", "C1E", "C"1, "CE", "D1", "D1E", "D", "DE" veya "F" sınıfları için doldurulmak üzere "Direksiyon eğitimi dersi sınav değerlendirme formu" olarak düzenlendikleri görülmektedir.
Yönetmeliğin 28. maddesinin dava tarihinde yürürlükte bulunan 2. fıkrasında, direksiyon eğitimi dersi sınavlarında (EK-3) ve (EK-4) kullanılacağı, 4. fıkrasında ise, teorik derslerin tamamı için bir sınav yapılarak tek notla 100 tam puan üzerinden değerlendirileceği, sınavda 70 ve üzeri puan alan kursiyerler başarılı sayılacağı, direksiyon eğitimi dersi sınavlarının 32, 33, 34, 35 ve 36 ncı madde hükümlerine göre yapılarak, (EK-3) ve (EK-4) “Direksiyon Sınavını Değerlendirme Formu”na göre değerlendirileceği kurallarına yer verilmiştir.
EK-3 ve EK-4 formları incelendiğinde ise, idare tarafından mavi, sarı ve kırmızı renkle işaretlenmiş bölümlerde kursiyerlerin yapabileceği hatalar önem sıralamasına göre belirlenmiş ve kırmızı renkle işaretlenen alanda tek hata, sarı renkle işaretlenmiş alanlarda iki hata, mavi renkle işaretlenmiş alanlarda beş hata kursiyerin sınavını sona erdirecek şeklinde düzenlenmiştir.
Karayolları Trafik Kanunu hükümlerince sürücü kurslarının sürücü belgesi cinslerine göre sınıflandırılması, hangi sınıf kursun kimler tarafından açılabileceği, öğretim ve eğitim konuları ile metodu, kurs süreleri, kurslar için eğitim ve öğretimde kullanılacak bina, araç, gereç ve teçhizatın nitelik ve niceliği, teminat miktarları, sertifika sınavlarının esas ve usulleri, sertifika aranmayacak sürücü belgesi sınıfları ve bunların sınavları belirleme yetkisine sahip idare tarafından formlar oluşturulurken direksiyon sınavlarında süregelen ve uygulanan hatalar baz alınarak söz konusu formlar hazırlandığından yapılan dava konusu düzenlemede kamu yararına, hizmet gereklerine ve hukuka aykırılık bulunmadığı sonucuna varılmaktadır.
Bu durumda, dava konusu 07/03/2017 tarih ve 30000 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Özel Motorlu Taşıt Sürücüleri Kursu Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmeliğin 3. maddesinin iptaline, 10. maddesinin (e) bendi, 11. maddesinin son paragrafı, 14. maddesi, 18. madde ile eklenen 3. fıkra, 25. madde ile eklenen 4. fıkra ile 29. maddesinde yeralan EK-3 ve EK-4 yönünden ise davanın reddine karar verilmesinin uygun olacağı düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Sekizinci Dairesince, Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:

HUKUKİ SÜREÇ :
Dava, 07.03.2017 tarih ve 30000 sayılı Resmî Gazete'de yayımlanan Özel Motorlu Taşıt Sürücüleri Kursu Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmeliğin 3. maddesinin, 10. maddesinin (e) bendinin, 11. maddesinin son paragrafının, 14. maddesinin, 18. maddesinin 3. fıkrasının, 25. maddesi ile eklenen 4. fıkra yönünden, 27. maddesinin birinci paragrafında yer alan "başka personel" ibaresi ile 29. maddesinde yer alan EK-3 ve EK-4'ün, 15.03.2017 tarihinde yayımlanan Özel Motorlu Taşıt Sürücüleri Kursu Derslerini İnceleme ve Kontrol ile Direksiyon Eğitimi Dersi Sınav Yönergesi'nin 6/C maddesinin 3. fıkrası ile 11. maddesinin 8. fıkrasının iptali istemiyle açılmıştır.
Danıştay Onbeşinci Dairesinin 05/02/2019 gün ve 2017/902, K:2019/387 sayılı kararıyla 07.03.2017 tarih ve 30000 sayılı Resmî Gazete'de yayımlanan Özel Motorlu Taşıt Sürücüleri Kursu Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmeliğin 3. maddesi ve 27. maddesinin birinci paragrafında yer alan "başka personel" ibaresi yönünden iptaline, 10. maddesinin (e) bendi, 11. maddesinin son paragrafı, 14. maddesi, 18. madde ile eklenen 3. fıkra, 25. maddesi ile eklenen 4. fıkra ile 29. maddesinde yer alan EK-3 ve EK-4 yönünden davanın reddine, 15.03.2017 tarihinde yayımlanan Özel Motorlu Taşıt Sürücüleri Kursu Derslerini İnceleme ve Kontrol ile Direksiyon Eğitimi Dersi Sınav Yönergesi'nin 6/C maddesinin 3. fıkrası ve 11. maddesinin 8. fıkrası hakkında karar verilmesine yer olmadığına karar verilmiştir.
İdari Dava Daireleri Kurulunun 25/11/2020 gün ve E:2019/3303 K:2020/2715 sayılı kararıyla, dava konusu düzenlemeler yapılırken İçişleri Bakanlığının uygun görüşünün alınıp alınmadığı hususu araştırıldıktan sonra yeniden bir karar verilmesi gerektiği gerekçesiyle, kısmen reddine, kısmen karar verilmesine yer olmadığına, kısmen iptale yönelik Danıştay Onbeşinci Dairesinin temyize konu kararının; 07/03/2017 tarih ve 30000 sayılı Resmî Gazete'de yayımlanan Milli Eğitim Bakanlığı Özel Motorlu Taşıt Sürücüleri Kursu Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmeliğin dava konusu 3. maddesi ile asıl Yönetmeliğin 7. maddesine eklenen 8. fıkrasının iptaline ilişkin kısmı ile anılan Yönetmeliğin 10. maddesi ile asıl Yönetmeliğin 17. maddesinin 2. fıkrasının değiştirilen (e) bendi, 11. maddesi ile asıl Yönetmeliğin 19. maddesinin 6. fıkrasına eklenen son paragrafı, 14. maddesi ile asıl Yönetmeliğin 26. maddesinin 1. fıkrasının değiştirilen (b) bendi, 18. maddesi ile asıl Yönetmeliğin 30. maddesine eklenen 3. fıkrası, 25. maddesi ile asıl Yönetmeliğin 43. maddesine eklenen 4. fıkrası, 29. maddesi ile asıl Yönetmeliğin değiştirilen EK-3 ve EK-4 sayılı ekleri yönünden davanın reddine ilişkin kısımlarının bozulmasına, anılan kararın Yönetmeliğin dava konusu 27. maddesi ile asıl Yönetmeliğin 46. maddesinin değiştirilen 1. fıkrasında yer alan "başka personel" ibaresinin iptaline ilişkin kısmının onanmasına karar verilmiştir.
Bozulan kısımlar yönünden, Dairemizin 28/05/2021 günlü ara kararıyla, dava konusu düzenlemeler yapılırken İçişleri Bakanlığı'nın uygun görüşünün alınıp alınmadığının sorulmasına, alınmış ise bu hususa ilişkin tüm bilgi ve belgelerin onaylı ve okunaklı birer örneğinin gönderilmesinin istenilmesine karar verilmiş olup, ara karar cevaplarından, İçişleri Bakanlığı'nın ...tarih ve ...sayılı yazısı ile dava konusu düzenlemeler için görüş bildirildiği anlaşılmış olup, ara kararı cevapları da dikkate alınarak işin esası incelendi.

İNCELEME VE GEREKÇE:
İlgili Mevzuat:
2918 sayılı Karayolları Trafik Kanunu'nun "Sürücü adaylarının sınavları ile sürücü belgelerinin verilmesi esasları" başlıklı 42. maddesinin 3. fıkrasında, "Sürücülerin eğitimleri ve sınavları, eğitimlerin ve sınavların süresi, içeriği ve yapılacağı yerlerin özellikleri, sınav yapıcıların nitelikleri ve eğitimi ile diğer usul ve esaslar İçişleri Bakanlığının uygun görüşü alınarak Millî Eğitim Bakanlığınca çıkarılacak yönetmelikle belirlenir." hükmüne yer verilmiştir.
Anılan Kanun'un "Sürücü kursları" başlıklı 123. maddesinin 2. fıkrasında da, "Sürücü kurslarının sürücü belgesi cinslerine göre sınıflandırılması, hangi sınıf kursun kimler tarafından açılabileceği, öğretim ve eğitim konuları ile metodu, kurs süreleri, kurslar için eğitim ve öğretimde kullanılacak bina, araç, gereç ve teçhizatın nitelik ve niceliği, teminat miktarları, sertifika sınavlarının esas ve usulleri, sertifika aranmayacak sürücü belgesi sınıfları ve bunların sınavları İçişleri Bakanlığının uygun görüşü üzerine Milli Eğitim Gençlik ve Spor Bakanlığınca çıkartılan yönetmelikle belirlenir." hükmü yer almaktadır.

HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
Dava konusu 07.03.2017 tarih ve 30000 sayılı Resmî Gazete'de yayımlanan Milli Eğitim Bakanlığı Özel Motorlu Taşıt Sürücüleri Kursu Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmeliğin;
İçişleri Bakanlığı'nın, ...tarih ve ...sayılı görüş yazısında dava konusu Yönetmeliğin 10. maddesinin (e) bendi ile diğer maddelere ilişkin olumsuz görüş bildirilmediği anlaşıldığından madde esaslarının incelenmesine geçilmiştir.

3. maddesi yönünden incelenmesi
2918 sayılı Karayolları Trafik Kanunu'nun 123. maddesi ile 5580 sayılı Özel Öğretim Kurumları Kanunu'na dayanılarak hazırlanan ve 29/05/2013 tarih ve 28661 sayılı Resmî Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren Milli Eğitim Bakanlığı Özel Motorlu Taşıt Sürücüleri Kursu Yönetmeliğin 7. maddesinin 1. fıkrasında; bütün sertifika sınıflarında, direksiyon eğitimi derslerine ise direksiyon eğitim alanında veya simülatör üzerinde 2 saatten az olmamak kaydıyla direksiyon usta öğreticisi tarafından kursiyerin akan trafikte eğitim alacak düzeye ulaştığına karar verilinceye kadar devam edileceği belirtilerek bu düzeye gelen kursiyerlere akan trafikte en az verilecek direksiyon eğitimi ders süreleri gösterilmiş; 2. fıkrasında; birinci fıkrada belirtilen direksiyon eğitimi derslerinin, şehiriçi ve/veya şehirlerarası karayollarında akan trafikte yapılacağı, 6. fıkrasında ise birinci fıkrada belirtilen süreler kadar eğitim verilmediğinin tespit edilmesi hâlinde dersi veren usta öğretici ve kurs hakkında işlem yapılacağı kurala bağlanmıştır.
Dava konusu Yönetmelik maddesi ile anılan 7. maddeye 8. fıkra eklenerek "Direksiyon eğitimi dersi sınavında Özel MTSK Modülü üzerinden il/ilçe millî eğitim müdürlüklerince yapılan değerlendirme sonucunda, kursun bir dönemde “B” sertifika sınıfında sınava giren kursiyerlerinden Direksiyon Eğitimi Dersi Sınav Değerlendirme Formunda (EK-4) kırmızı renkli kutu ile gösterilen davranışlardan başarısız olanların oranının %55 ve üstünde olması durumunda ilgili kurs hakkında Kanunun 7 nci maddesi çerçevesinde işlem yapılır. Ancak kursun değerlendirmeye alınan kursiyer sayısı 10’un altında ise işlem yapılmaz." düzenlemesine yer verilmiştir.
5580 sayılı Özel Öğretim Kurumları Kanunu'nun 2. maddesinde motorlu taşıt sürücüleri kurslarının bu Kanun kapsamında bir kurum olduğu, "Kurum açma izninin iptali, kurumun kapatılması, devri ve nakli" başlıklı 7. maddesinin 2. fıkrasının (d) bendinde; özel öğretim kurumunun bu Kanun ve bu Kanuna dayanılarak yürürlüğe konulan yönetmelik ve yönergelerde belirtilen hükümlere aykırı fiillerde bulunması hâlinde kuruma brüt asgari ücretin beş katı idari para cezası, fiilin tekrarı hâlinde idari para cezası miktarının beş kat artırılarak uygulanacağı ve fiillin üçüncü kez tekrarlanması hâlinde ise kurum açma izni ile iş yeri açma ve çalışma ruhsatının iptal edileceği hüküm altına alınmıştır.
Dava konusu düzenleme ile direksiyon eğitimi dersi sınavında kursiyerlerin başarısız olması hâlinde kayıtlı olunan kurslara yaptırım öngörülmüştür. Ancak mevzuat kapsamında sınavı değerlendirilen kursiyer, Direksiyon Eğitimi Dersi Sınav Değerlendirme Formunda (EK-4) belirlenen kriterlere uygun araç kullanamaması durumunda zaten başarısız sayılacaktır. Ayrıca kurs tarafından kursiyere mevzuata uygun eğitim verilip verilmediği hususu da davalı idarece yine mevzuatta verilen yetki ve görev ile denetim mekanizmaları işletilerek denetlenebilecektir. Nitekim anılan Yönetmeliğin 7. maddesinin 6. fıkrasında, öngörülen eğitimi vermeyen kurslar için yaptırım uygulanabileceği belirtilmiştir. Kaldı ki bir özel öğretim kurumu niteliğinde olan motorlu taşıt sürücüleri kursları hakkında 5580 sayılı Kanun, Millî Eğitim Bakanlığı Özel Öğretim Kurumları Yönetmeliği ve sair mevzuat kapsamında, belirlenen kurallara aykırılık hâlinde yaptırım uygulanabileceği de tabiidir.
Bu durumda davalı idarece, kurslar üzerindeki denetim yetkisi ve görevi mevzuatta yer alan denetim mekanizmaları ile yerine getirilebiliyor ve sürücü belgesi almak için yetersiz olduğu kanaatine varılan kursiyer sınavda başarısız sayılabiliyor iken; kursiyerlerin sınavda başarısız olması sonucuna bağlı olarak kurslar hakkında idari para cezası ve tekerrür halinde kurum açma izninin iptaline varan yaptırımların uygulanmasında hukuka uyarlık bulunmamaktadır.
Ayrıca, motorlu taşıt sürücü kursuna kayıtlı kursiyerlerin direksiyon eğitimi dersi sınavındaki başarı durumu kursun başarı değerlendirilmesinde bir ölçüt olarak kabul edilebilir ise de kursun mevzuatta aranan tüm koşulları yerine getirmesine ve gerekli eğitimi vermesine rağmen, kursiyerlerin direksiyon eğitimi dersi sınavında gereken dikkat, özen ve çabayı sarf etmemesinin veya heyecan, stres gibi nedenlerle başarısız olmasının sorumluluğunun, kursiyerle herhangi organik bir bağı bulunmayan eğitim kuruluşuna yüklenmesi de hakkaniyete aykırılık teşkil etmektedir.
Bu nedenle, Direksiyon Eğitimi Dersi Sınav Değerlendirme Formunda (EK-4) kırmızı renkli kutu ile gösterilen davranışlardan başarısız olanların oranının %55 ve üstünde olması durumunda kursların kurallı ve istikrarlı bir eğitim vermediği ön kabulü ile kursların yaptırım ile karşı karşıya kalması sonunu doğuran dava konusu düzenlemede hukuka ve hakkaniyete uyarlık bulunmadığı gibi düzenlemenin, kamu yararı ve hizmet gerekleri ile de bağdaşmadığı sonucuna varılmaktadır.
Her ne kadar 29.05.2013 tarih ve 28661 sayılı asıl Yönetmeliğin 7. maddesinin 8. fıkrası karar tarihi itibariyle 01/07/2018 tarih ve 30465 sayılı Resmi Gazete ile yürürlükten kaldırılmış ise de söz konusu kaldırmanın Danıştay Onbeşinci Dairesinin 19/09/2017 gün ve E:2017/902 sayılı yürütmenin durdurulması kararı sonrasında yapıldığı anlaşıldığından dava konusu madde yönünden iptal kararı verilmesi gerekmektedir.

10. maddesinin (e) bendi yönünden incelenmesi
Milli Eğitim Bakanlığı Özel Motorlu Taşıt Sürücüleri Kursu Yönetmeliği'nin "Direksiyon eğitim araçları
" başlıklı 17. maddesinin 2. fıkrasının (e) bendi; "Sınavda kullanılmak üzere Sınav Yürütme Komisyonuna bildirilen aracın arıza yapması veya millî eğitim müdürlüğünce geçerli sayılabilecek bir nedenle sınavda kullanılamaması hâlinde şartları haiz kursa ait başka bir araçla; kursun başka aracı bulunmaması hâlinde bir başka kursa ait araçla o günkü sınav yapılabilir. Sınav yapılamaması hâlinde kursiyerin sınav hakkı saklı kalır" şeklinde düzenlenmiş iken dava konusu değişiklik ile şu şekilde düzenlenmiştir;
“Sınavda kullanılmak üzere Sınav Yürütme Komisyonuna bildirilen aracın sınav günü arıza yapması veya millî eğitim müdürlüğünce geçerli sayılabilecek bir nedenle sınavda kullanılamaması hâlinde şartları haiz o ilçede kursa ait başka bir araçla; kursun başka aracı bulunmaması hâlinde bir başka kursa ait araçla o günkü sınav yapılabilir. Sınava başlamadan veya sınav anında aracın arıza yapması hâlinde kursiyerin sınav hakkı saklı kalır. Bu kursiyerlerin bir sonraki sınav ücreti kurs tarafından karşılanır.”
Dava konusu değişiklik ile Karayolları Trafik Kanunu hükümlerince sürücü kurslarının sürücü belgesi cinslerine göre sınıflandırılması, hangi sınıf kursun kimler tarafından açılabileceği, öğretim ve eğitim konuları ile metodu, kurs süreleri, kurslar için eğitim ve öğretimde kullanılacak bina, araç, gereç ve teçhizatın nitelik ve niceliği, teminat miktarları, sertifika sınavlarının esas ve usulleri, sertifika aranmayacak sürücü belgesi sınıfları ve bunların sınavları belirleme yetkisini haiz Bakanlık tarafından, kurslar karşısında dezavantajlı durumda olan kursiyerlerin, kursların ihmali davranışlarına karşı korunmasının amaçlandığı anlaşılmıştır. Nitekim araçların sınavda kullanılacak araçların kurslara ait araçlar olduğu, sınav öncesinde araçların arızalanmasını önlemenin kursların mükellefiyetinde olduğu, kurslarda kullanılan araçların daha çabuk yıpranmalarının olağan ve arıza yapma ihtimallerinin normal olduğunun bilinmesi ve gerekli bakımının yapılmasının kendilerinden beklenildiği hususu açıktır.
Sonuç olarak, dava konusu düzenlemede kamu yararına, hizmet gereklerine ve hukuka aykırılık bulunmadığı sonucuna varılmaktadır.
Her ne kadar 29.05.2013 tarih ve 28661 sayılı asıl Yönetmeliğin 17. maddesinin 2. fıkrasının (e) bendinin karar tarihi itibariyle güncel halinde "(Değişik:RG-7/3/2017-30000) Sınavda kullanılmak üzere Sınav Yürütme Komisyonuna bildirilen aracın sınav günü arıza yapması veya millî eğitim müdürlüğünce geçerli sayılabilecek bir nedenle sınavda kullanılamaması hâlinde şartları haiz o ilçede (Ek ibare:RG-22/2/2018-30340) veya il sınav sorumlusunun uygun gördüğü başka ilçede kursa ait başka bir araçla; kursun başka aracı bulunmaması hâlinde bir başka kursa ait araçla o günkü sınav yapılabilir. (Ek cümle:RG-22/2/2018-30340) Ancak arızalanan aracın yerine yeni aracın kullanılabilmesi için o gün ve saatte üzerinde tanımlı eğitim veya sınav olmaması şartı aranır. Sınava başlamadan veya sınav anında aracın arıza yapması hâlinde kursiyerin sınav hakkı saklı kalır. Bu kursiyerlerin bir sonraki sınav ücreti kurs tarafından karşılanır." şeklinde değişiklik yapılmış ise de içerik olarak önceki düzenlemeye benzer nitelikte olduğu görüldüğünden davanın reddine karar verilmesi gerekmektedir.

11. maddesinin son paragrafı yönünden incelenmesi
Yönetmeliğin "Direksiyon eğitimi" başlıklı 19. maddesinin dava konusu edildiği tarihte yürürlükte bulunan 1. fıkrasında; " “G” sınıfı sertifika alacak kursiyerler hariç, kursiyerlere karayollarındaki akan trafikte araç kullanabilmeleri için kurs müdürlüğünce “K Sınıfı Sürücü Aday Belgesi” (EK-5) düzenlenir. (Ek cümle:RG-5/12/2015- 29553) K Sınıfı Sürücü Aday Belgesinin geçerlilik süresi 6 aydır. (Ek cümleler: RG-7/3/2017-30000) Belgenin başlama tarihi, kursiyerin akan trafikte eğitime başladığı tarih; bitiş tarihi ise altı ay sonraki tarihtir. İlk dört hakkını tamamlayan veya belgesinin geçerlilik süresi tamamlanan kursiyerler için akan trafikte eğitime/sınava başlamadan önce belge yeniden düzenlenir." hükmüne, 2. fıkrasında "Direksiyon eğitimi dersinde “K Sınıfı Sürücü Aday Belgesi” ne direksiyon usta öğreticisinin, sınavda ise direksiyon eğitimi dersi sınav uygulama ve değerlendirme komisyon başkanının bilgileri yazılır." hükmüne, 3. fıkrasında "Kursiyerlerin direksiyon eğitimleri ders programları çerçevesinde çalışma planına göre yapılır." hükmüne, 4. fıkrasında "(Değişik fıkra:RG-5/12/2015-29553) Sürücü Adayları ve Sürücülerde Aranacak Sağlık Şartları ile Muayenelerine Dair Yönetmelik hükümlerine göre engelliler için düzenlenen sürücü adayları ve sürücüler için sağlık raporunda belirtilen özelliklere sahip eğitim ve sınav aracıyla eğitim ve sınav yapılır." hükmüne ve 5. fıkrasında "(Değişik fıkra:RG-5/12/2015-29553)3 “M”, “A1”, “A2”, “A”, “B1”, “F” sertifika sınıfı dışında çift fren, çift debriyaj sistemi bulunmayan, her türlü donanımı sağlam olmayan ve trafiğe hazır durumda bulunmayan araçlarla direksiyon eğitimi dersi ve sınavı yapılmaz." hükmüne ve son olarak 6. fıkrasında "(Ek fıkra:RG-5/12/2015-29553) “M”, “A1”, “A2” ve “A” sertifika sınıfı alacaklara karayollarındaki akan trafikte verilecek direksiyon eğitimi sırasında usta öğreticinin kursiyeri uygun bir yerden gözleyerek ve akan trafikte başka bir araçtan takip ederek gerektiğinde kursiyerle irtibat kurabilecek durumda bulunması, bu sınıflar dışındaki sertifikaları alacak kursiyerlere karayollarındaki akan trafikte verilecek direksiyon eğitimi sırasında ise usta öğreticinin araçta bulunması zorunludur." hükmüne yer verilmiştir.
Dava konusu düzenleme ile 6. fıkrada belirtildiği şekilde kursiyere araç kullandırmayan usta öğreticiye, yapılan inceleme ve soruşturma sonucuna göre millî eğitim müdürlüğünce yapılacak, kursun katıldığı ilk beş sınavda, aynı işlemin ikinci kez tekrarlanması halinde bu kişilere, on sınavda; üçüncü kez tekrarlanması halinde ise bir yıl görev verilmeyeceğini, ayrıca bu kişiler hakkında gerekli işlem yapılacağını ve görev verilmeme işleminin, inceleme ve soruşturma sonucuna göre alınacak onay tarihinden itibaren ilk uygulama sınavında uygulanacağı hükmü getirilmiştir.
Kanun koyucu ve idareler, düzenlemeler yaparken hukuk devleti ilkesinin bir gereği olan ölçülülük ilkesiyle de bağlıdır. Bu ilke ise, “elverişlilik”, “gereklilik” ve “orantılılık” olmak üzere üç alt ilkeden oluşmaktadır. “elverişlilik”, başvurulan önlemin ulaşılmak istenen amaç için elverişli olmasını, “gereklilik” başvurulan önlemin ulaşılmak istenen amaç bakımından gerekli olmasını, “orantılılık” ise başvurulan önlem ve ulaşılmak istenen amaç arasında olması gereken ölçüyü ifade etmektedir. Bir kurala uyulmaması nedeniyle kanun koyucu veya idareler tarafından öngörülen yaptırım ile ulaşılmak istenen amaç arasında da “ölçülülük ilkesi” gereğince makul bir dengenin bulunması zorunludur.
Öte yandan, bilindiği üzere sürücü hatalarından kaynaklanan trafik kazalarının önlenebilmesi sürücü adaylarına verilecek eğitimin yeterliği ile doğrudan ilgilidir.
Bu bağlamda, sürücü adaylarının ve bu adaylar ile birlikte trafikte araç kullananların güvenliği ve oluşabilecek kazaların en aza indirilmesi konusunda usta öğretilerin görevlerinin ve sürücü adaylarının girecekleri sınavın önemi tartışılmazdır.
Bu itibarla, dava konusu düzenlemeyle, mevzuata uygun ve etkin bir şekilde direksiyon eğitimi verilerek kursiyerlerin sınava daha iyi hazırlanabilmelerini sağlamak amacıyla mevzuata aykırı bir şekilde araç kullandıran usta öğreticilere öngörülen kadameli yaptırımlar ile ulaşılmak istenen amaç ile yaptırım arasında makul bir dengenin sağlanadığı ve hakkaniyetin korunduğu anlaşılmıştır.
Bu durumda, dava konusu düzenlemede öngörülen kademeli yaptırımlarla ulaşılmak istenen amaç arasında makul bir dengenin kurulmuş olduğundan, dava konusu düzenlemede hukuka aykırılık bulunmadığı sonucuna ulaşılmaktadır.

14. maddesi yönünden incelenmesi
Milli Eğitim Bakanlığı Özel Motorlu Taşıt Sürücüleri Kursu Yönetmeliği'nin "Kursta görevlendirilecek personel
" başlıklı 26. maddesinin 1. fıkrasının (b) bendi; "Kurslarda; ... b) Eğitim personeli, ... görevlendirilir" şeklinde düzenlenmiş iken dava konusu değişiklik ile şu şekilde düzenlenmiştir;
“Kurslarda; ... b) Direksiyon eğitimi dersi için en az dört eğitim personeli olmak üzere yeterli sayıda eğitim personeli, ... görevlendirilir.
.”
Milli Eğitim Bakanlığı Özel Motorlu Taşıt Sürücüleri Kursu Yönetmeliği'nin "Direksiyon eğitim araçları
" başlıklı 17. maddesinin 4. fıkrası, dava konusu olan Yönetmelik değişikliği ile; Kurslarda uygulanan sertifika sınıfı programına göre;
a) “B” sertifika sınıfı için en az dört direksiyon eğitim ve sınav aracı (en az bir tanesi manuel şanzımanlı olmak üzere, manuel veya otomatik şanzımanlı),
b) “M”, “A1”, “A2”, “A” ve “B1” sertifika sınıfları için en az birer direksiyon eğitim ve sınav aracı (en az bir tanesi manuel şanzımanlı olmak üzere manuel veya otomatik şanzımanlı),
c) “F”, “C”, “C1”, “CE”, “D1” ve “D” sertifika sınıfları için en az birer direksiyon eğitim ve sınav aracı, bulunması zorunludur.” şeklinde düzenlenmiştir.
Yukarıda aktarılan 17. madde de yapılan değişiklik doğrultusunda, dava konusu değişiklik ile kursta görevli eğitim personelinin etkin ve verimli bir şekilde kullanılabilmesi, kaliteli bir eğitimin verilmesi ve usta öğretici tarafından yeterli görülmeyen, kendini yeterli görmeyip ilave direksiyon eğitimi dersi alan veya sınavda başarısız olup tekrar sınava girebilmek için ders alan kursiyerlerin başka bir eğitim görevlisinden ders alabilme imkanının sağlanması amaçlanmıştır.
Öte yandan, Milli Eğitim Bakanlığı Özel Motorlu Taşıt Sürücüleri Kursu Yönetmeliği'nin 7. maddesinde direksiyon eğitimleri ile ilgili verilmesi gereken en az ders saati sayısı belirlenmiştir. 7. maddede belirlenmiş olan asgari direksiyon eğitim sürelerinin sağlanabilmesi için de en önemli şart kursa kaydı yapılan kursiyer ile kurs araç sayılarının ve direksiyon eğitim personeli sayısının uyumlu olması gerekmektedir.
Bu durumda Karayolları Trafik Kanunu hükümlerince sürücü kurslarının sürücü belgesi cinslerine göre sınıflandırılması, hangi sınıf kursun kimler tarafından açılabileceği, öğretim ve eğitim konuları ile metodu, kurs süreleri, kurslar için eğitim ve öğretimde kullanılacak bina, araç, gereç ve teçhizatın nitelik ve niceliği, teminat miktarları, sertifika sınavlarının esas ve usulleri, sertifika aranmayacak sürücü belgesi sınıfları ve bunların sınavları Yönetmelik ile belirleme yetkisini haiz idare tarafından yapılan dava konusu düzenlemede kamu yararına, hizmet gereklerine ve hukuka aykırılık bulunmadığı sonucuna varılmaktadır.
Her ne kadar 29.05.2013 tarih ve 28661 sayılı asıl Yönetmeliğin 26. maddesinin 1. fıkrasının (b) bendinin karar tarihi itibariyle güncel halinde "(Değişik:RG-7/3/2017-30000) Direksiyon eğitimi dersi için en az (Değişik ibare:RG-12/9/2019-30886) üç eğitim personeli olmak üzere yeterli sayıda eğitim personeli, görevlendirilir." şeklinde değişiklik yapılmış ise de içerik olarak önceki düzenlemeyle benzer nitelikte olduğu görüldüğünden davanın reddine karar verilmesi gerekmektedir.

18. maddesi ile eklenen 3. fıkrası yönünden incelenmesi
Milli Eğitim Bakanlığı Özel Motorlu Taşıt Sürücüleri Kursu Yönetmeliği'nin "Direksiyon eğitimi dersi sınavı
" başlıklı 30. maddesine aşağıda yer alan 3. fıkra eklenmiştir;
“Sınavda bir günde kursun bütün kursiyerlerinin sınava alınması ve aynı günde alınan kursiyer sayısı dikkate alınarak kurstaki araçların görevlendirilmesi yapılır. Aynı kursun kursiyerlerinin sınavının ikinci günde de yapılması durumunda, ilk günde görevlendirilmeyen araçlar ve usta öğreticiler görevlendirilir. Araçların yetmemesi durumunda ilk gün görevlendirilen araçlara da görev verilir.”
Karayolları Trafik Kanunu'nun yukarıda yer verilen 42. ve 123. maddesi gereğince sürücü kurslarının sürücü belgesi cinslerine göre sınıflandırılması, hangi sınıf kursun kimler tarafından açılabileceği, öğretim ve eğitim konuları ile metodu, kurs süreleri, kurslar için eğitim ve öğretimde kullanılacak bina, araç, gereç ve teçhizatın nitelik ve niceliği, teminat miktarları, sertifika sınavlarının esas ve usulleri, sertifika aranmayacak sürücü belgesi sınıfları ve bunların sınavları Yönetmelik ile belirleme yetkisini haiz idare tarafından dava konusu düzenleme ile motorlu taşıt sürücü kurslarında sürekli aynı araçların kullanılmasının ve sürekli aynı usta öğreticilerin görevlendirilmesinin önüne geçilerek kurslarda bulunan farklı araçların ve usta öğreticilerin görev almalarının sağlanması suretiyle, etkin ve verimli çalışmanın sağlanmasının amaçlandığı anlaşılmakla, söz konusu düzenlemede üst hukuk normlarına aykırılık bulunmamaktadır.

25. maddesi ile eklenen 4. fıkrası yönünden incelenmesi
Dava konusu Yönetmeliğin 25. maddesiyle değişik 43. maddesinin 4. fıkrasında, "İkinci fıkradaki hükme aykırı hareket eden kurslara, Kanunun 7 nci maddesi çerçevesinde işlem yapılır.” hükmü yer almıştır.
5580 Sayılı Özel Öğretim Kurumları Kanununun "Kurum açma izninin iptali, kurumun kapatılması, devri ve nakli" başlıklı 7. maddesi ise şu şekilde düzenlenmiştir;
"...
d)Bu Kanun ve bu Kanuna dayanılarak yürürlüğe konulan yönetmelik ve yönergelerde belirtilen hükümlere aykırı fiillerde bulunması,
...
hâllerinde; (a), (b), (c) ve (d) bentlerindeki fiiller için brüt asgari ücretin beş katı; (e) ve (f) bentlerindeki fiiller için brüt asgari ücretin on katı ve (g) bendindeki fiil için brüt asgari ücretin yirmi katı idari para cezası uygulanır. Bu fıkranın (a), (b), (c), (d), (e), (f) ve (g) bentlerindeki fiillerin tekrarı hâlinde idari para cezası miktarı beş kat artırılarak uygulanır ve bu bentlerdeki fiillerin üçüncü kez tekrarlanması hâlinde ise kurum açma izni ile iş yeri açma ve çalışma ruhsatı iptal edilir, (h) bendindeki fiilin işlenmesi hâlinde brüt asgari ücretin yirmi katı idari para cezası verilir ve kurum açma izni ile iş yeri açma ve çalışma ruhsatı iptal edilir. İdari para cezası, kurum açma iznini vermeye yetkili makam tarafından verilir. Bu fıkranın uygulanmasına ilişkin usul ve esaslar yönetmelikle belirlenir."
Dava konusu Yönetmeliğin dava tarihindeki 43. maddesinin 2. fıkrasında ise “ Kurslarca belirlenerek ilan edilecek ders saati ücretleri, kursun eğitim maliyeti ve kursiyerin girebileceği sınav ile sınavda kullanılacak araçların yakıt giderleri ve görevlendirilen usta öğreticinin sınav günündeki ücreti de dikkate alınarak 7 kişiden oluşan komisyon tarafından eğitim maliyetlerine göre her yıl Aralık ayında bir sonraki yıl için belirlenen ders saati ücretlerinden az olamaz. Komisyon, vali veya görevlendireceği vali yardımcısının başkanlığında; il milli eğitim müdürü, ilçe milli eğitim müdürlerinden biri, il milli eğitim müdürlüğünde özel motorlu taşıt sürücüleri kurslarından sorumlu milli eğitim müdür yardımcısı/şube müdürü, ilçe milli eğitim müdürlüğünde özel motorlu taşıt sürücüleri kurslarından sorumlu şube müdürlerinden biri, il ticaret odası başkanlığı temsilcisi ve sürücü kurslarına ait sivil toplum kuruluşu temsilcisinden oluşur.” hükmü yer almaktadır.
Düzenleme ile mevzuat gereğince vermesi gereken eğitimleri veren özel motorlu taşıt sürücüleri kursları tarafından kursiyerlerden talep edilecek olan taban fiyatın komisyonca belirlenmesi suretiyle sürücü kursları arasındaki haksız rekabetin önlenmesinin ve kursiyerlerden alınacak ücretlerde belirliliğin sağlanılmasının amaçlandığı görülmektedir. Belirlenen ücretlerin altında kursiyer kabul etmek suretiyle yönetmelik hükmüne aykırı hareket ettiği tespit edilen kurslara, söz konusu amacı sağlamaya yönelik olarak müeyyide uygulanması yolunda getirilen dava konusu düzenlemede kamu yararına, hizmet gereklerine ve hukuka aykırılık bulunmadığı sonucuna varılmıştır.

29. maddesinde yer alan EK-3 ve EK-4 yönünden incelenmesi
Yönetmeliğin EK-3 ve Ek-4 incelendiğinde; Ek-3'ün "M", "A1", "A2"1 "A", veya "B1" sınıfları için; Ek-4'ün ise "B", "BE", "C1", "C1E", "C"1, "CE", "D1", "D1E", "D", "DE" veya "F" sınıfları için doldurulmak üzere "Direksiyon eğitimi dersi sınav değerlendirme formu" olarak düzenlendikleri görülmektedir.
Yönetmeliğin 28. maddesinin dava tarihinde yürürlükte bulunan 2. fıkrasında, direksiyon eğitimi dersi sınavlarında (EK-3) ve (EK-4) kullanılacağı, 4. fıkrasında ise, teorik derslerin tamamı için bir sınav yapılarak tek notla 100 tam puan üzerinden değerlendirileceği, sınavda 70 ve üzeri puan alan kursiyerler başarılı sayılacağı, direksiyon eğitimi dersi sınavlarının 32, 33, 34, 35 ve 36 ncı madde hükümlerine göre yapılarak, (EK-3) ve (EK-4) “Direksiyon Sınavını Değerlendirme Formu”na göre değerlendirileceği kurallarına yer verilmiştir.
EK-3 ve EK-4 formları incelendiğinde ise, idare tarafından mavi, sarı ve kırmızı renkle işaretlenmiş bölümlerde kursiyerlerin yapabileceği hatalar önem sıralamasına göre belirlenmiş ve kırmızı renkle işaretlenen alanda tek hata, sarı renkle işaretlenmiş alanlarda iki hata, mavi renkle işaretlenmiş alanlarda beş hata kursiyerin sınavını sona erdirecek şeklinde düzenlenmiştir.
Karayolları Trafik Kanunu hükümlerince sürücü kurslarının sürücü belgesi cinslerine göre sınıflandırılması, hangi sınıf kursun kimler tarafından açılabileceği, öğretim ve eğitim konuları ile metodu, kurs süreleri, kurslar için eğitim ve öğretimde kullanılacak bina, araç, gereç ve teçhizatın nitelik ve niceliği, teminat miktarları, sertifika sınavlarının esas ve usulleri, sertifika aranmayacak sürücü belgesi sınıfları ve bunların sınavları belirleme yetkisine sahip idare tarafından formlar oluşturulurken direksiyon sınavlarında süregelen ve uygulanan hatalar baz alınarak söz konusu formlar hazırlandığından yapılan dava konusu düzenlemede kamu yararına, hizmet gereklerine ve hukuka aykırılık bulunmadığı sonucuna varılmaktadır.
Dava konusu Yönetmeliğin ekleri Ek-3 ve Ek-4 karar tarihi itibariyle güncel hali incelendiğinde; Ek-3 Direksiyon Eğitimi Dersi Sınavı Değerlendirme Formunda 07/03/2017 tarih 30000 sayılı, 22/02/2018 tarih ve 30340 sayılı Resmi Gazete ile; Ek-4 Direksiyon Eğitimi Dersi Sınavı Değerlendirme Formunda ise 12/09/2019 tarih ve 30886 sayılı Resmi Gazete ile değişiklik yapıldığı ancak davacının iddiasını karşılar nitelikte bir değişikliğin söz konusu olmadığı anlaşılmış olup dava konusu madde yönünden davanın reddine karar verilmesi gerekmektedir.

KARAR SONUCU:
Açıklanan nedenlerle;
1. Dava konusu Yönetmeliğin 3. maddesinin oybirliğiyle İPTALİNE,
2. Dava konusu Yönetmeliğin 11. maddesinin son paragrafı, 14. maddesi, 18. maddesi ile eklenen 3. fıkrası, 25. maddesi ile eklenen 4. fıkrası ve 29. maddesinde yer alan EK-3 ve EK-4 yönünden oybirliğiyle, 10. maddesinin (e) bendi yönünden oyçokluğuyla DAVANIN REDDİNE,
3. Dava sonuç olarak kısmen karar verilmesine yer olmadığına, kısmen iptal, kısmen ret ile sonuçlandığından, aşağıda dökümü gösterilen ...TL yargılama giderlerinin haklılık oranına göre hesaplanan 2/3 'ü karşılığı ...TL'nin davalı idareden alınarak davacıya verilmesine; yargılama giderlerinin haklılık oranına göre hesaplanan 1/3'ü karşılığı ...TL'nin davacı üzerinde bırakılmasına,
4. Karar tarihinde yürürlükte bulunan Avukatlık Asgari Ücret Tarifesi uyarınca ...-TL vekâlet ücretinin davacıdan alınarak davalı idareye verilmesine,
5. Posta giderleri avansından artan tutarın kararın kesinleşmesinden sonra istemi halinde taraflara iadesine,
6. Bu kararın tebliğ tarihini izleyen 30 (otuz) gün içerisinde Danıştay İdari Dava Daireleri Kuruluna temyiz yolu açık olmak üzere, 31/03/2022 tarihinde karar verildi.


KARŞI OY:
(X)- Dava, 07.03.2017 tarih ve 30000 sayılı Resmî Gazete'de yayımlanan Özel Motorlu Taşıt Sürücüleri Kursu Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmeliğin 3. maddesinin, 10. maddesinin (e) bendinin, 11. maddesinin son paragrafının, 14. maddesinin, 18. maddesinin 3. fıkrasının, 25. maddesi ile eklenen 4. fıkra yönünden, 27. maddesinin birinci paragrafında yer alan "başka personel" ibaresi ile 29. maddesinde yer alan EK-3 ve EK-4'ün, 15.03.2017 tarihinde yayımlanan Özel Motorlu Taşıt Sürücüleri Kursu Derslerini İnceleme ve Kontrol ile Direksiyon Eğitimi Dersi Sınav Yönergesi'nin 6/C maddesinin 3. fıkrası ile 11. maddesinin 8. fıkrasının iptali istemiyle açılmıştır.
Karayolları Trafik Kanunu'nun "Sürücü adaylarının sınavları ile sürücü belgelerinin verilmesi esasları" başlıklı 42. maddesinin 3. fıkrasında, "Sürücülerin eğitimleri ve sınavları, eğitimlerin ve sınavların süresi, içeriği ve yapılacağı yerlerin özellikleri, sınav yapıcıların nitelikleri ve eğitimi ile diğer usul ve esaslar İçişleri Bakanlığının uygun görüşü alınarak Millî Eğitim Bakanlığınca çıkarılacak yönetmelikle belirlenir." hükmüne yer verilmiştir.
Anılan Kanun'un "Sürücü kursları" başlıklı 123. maddesinin 2. fıkrasında da, "Sürücü kurslarının sürücü belgesi cinslerine göre sınıflandırılması, hangi sınıf kursun kimler tarafından açılabileceği, öğretim ve eğitim konuları ile metodu, kurs süreleri, kurslar için eğitim ve öğretimde kullanılacak bina, araç, gereç ve teçhizatın nitelik ve niceliği, teminat miktarları, sertifika sınavlarının esas ve usulleri, sertifika aranmayacak sürücü belgesi sınıfları ve bunların sınavları İçişleri Bakanlığının uygun görüşü üzerine Milli Eğitim Gençlik ve Spor Bakanlığınca çıkartılan yönetmelikle belirlenir." hükmü yer almaktadır.
İçişleri Bakanlığı'nın İçişleri Bakanlığı'nın ...tarih ve ...sayılı görüş yazısı incelendiğinde, görüş ve değerlendirmede bulunulan veya teklif sunulan Yönetmelik taslağı maddeleri arasında dava konusu düzenlemeleri ilgilendiren 10. maddesinin bulunduğu, bu düzenleme yönünden Karayolları Trafik Kanunu'nunda belirtilen İçişleri Bakanlığı görüşüne uygunluk yönünden irdelenmesi gerekmektedir.
İçişleri Bakanlığı'nın ...tarih ve ...sayılı görüş yazısının 3. maddesinde "Taslağın 8 inci maddesi ile söz konusu Yönetmeliğin 17 inci maddesinin ikinci fıkrasının (c) bendine eklenen cümlede aracın önüne ve arkasına konulacak olan mıknatıslı "Direksiyon Eğitim Aracı" ve "Direksiyon Sınav Aracı" levhasının ebatlarının (ç) bendinde olduğu gibi belirlenmesinin, ayrıca mıknatıslı levhanın aracın iç kısmında ya da dış kısmında ve aracın ön ve arka kısmının neresinde olacağının açıkça cümlede belirtilmesinin," uygun olacağının değerlendirildiği ancak yayımlanan dava konusu Yönetmelik maddesiyle asıl Yönetmeliğin 17 inci maddesinin ikinci fıkrasının (c) bendinde herhangi bir değişiklik yapılmadığı gibi görüş ve değerlendirilmede bulunulan hususlara değinilmediğinden dava konusu maddenin İçişleri Bakanlığının görüşüne uygun olarak çıkartılmadığı anlaşılmaktadır.
Açıklanan nedenlerle dava konusu Yönetmeliğin 10. maddesinin (e) bendinin Karayolları Trafik Kanunu'nun 42/3 ve 123/2 maddelerinde belirtilen İçişleri Bakanlığının uygun görüşü doğrultusunda çıkartılmadığından, Dairemizce reddine karar verilen Yönetmeliğin 10. maddesinin (e) bendinin iptali gerektiği görüşüyle çoğunluk kararına katılmıyorum.