Danıştay 8. Daire 2021/1674 Esas 2022/2265 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
SEKİZİNCİ DAİRE
Esas No : 2021/1674
Karar No : 2022/2265


DAVACI : .... Ltd. Şti.
VEKİLİ : Av. ....
DAVALI : ... Bakanlığı
VEKİLİ : Hukuk Müşaviri ...

DAVANIN KONUSU :
Dava, 07.03.2017 tarih ve 30000 sayılı Resmî Gazete'de yayımlanan Özel Motorlu Taşıt Sürücüleri Kursu Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmeliğin 3. maddesinin iptali istemiyle açılmıştır.

DAVACININ İDDİALARI :
Adayların %55 inin başarısız olmasının eğitimin kalitesiz olduğunu göstermediği, sürücü kursunun, kursiyerin dikkatsiz ve özensiz davranışlarından sorumlu tutulmaması gerektiği, idari para cezasının kursların kazancıyla orantılı olmadığı, kursiyerlerin sınav esnasındaki heyecan ile hata yapabildikleri ve bu durumda direksiyon sınavına birkaç kez girebilecekleri ileri sürülmüştür.

DAVALININ SAVUNMASI :
2918 sayılı Karayolları Trafik Kanunu uyarınca direksiyon uygulama sınavlarına ilişkin usul ve esasları ve kurallara aykırılık halinde uygulanacak yaptırımların sınırlarını belirleme yetkilerinin bulunduğu ve 652 sayılı Milli Eğitim Bakanlığının Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararnamede de 5580 sayılı Özel Öğretim Kurumları Kanunu ile düzenlenen motorlu taşıt sürücü kurslarının işleyişi ve denetimi ile ilgili konularda Bakanlığa idari düzenleme yapma konusunda açıkça yetki verildiği ileri sürülmüştür.
Usta öğretici tarafından kursiyerin sınava girecek düzeye ulaştığına karar verildiğinde onay verileceği, bu nedenle kursiyere yeterli eğitimi vermeden onun sınava girmesini sağlayan kurs için 5580 sayılı Kanunun 7. maddesinde yer alan yaptırımların uygulanacağı, belirlenen %55 oranının direksiyon eğitimi dersi programında belirtilen becerilerin o dönemde kursta kayıtlı toplam aday sayısından fazlasına kazandırılmamış olduğunu gösterdiği ve o sürücü kursunun kurallı ve istikrarlı bir eğitim vermediğine karine teşkil edeceği, bu yöntemin Bakanlığın kurslar üzerinde denetim ve gözetim yetkisini yerine getirmesini sağladığı, direksiyon eğitimi dersi sınavında yer alacak görevlilerin Yönetmelikte yer alan usullere göre belirlendiği ve bu kişilerin Bakanlıkça belirlenen eğitim programını başarıyla tamamlamaları halinde sınavlarda görev alabildikleri, kursiyerin hangi gün ve saatte, hangi araçla ve usta öğretici ile sınava katılacağı hususlarının kurslar tarafından belirlendiği, sınav gözetmenleri tarafından değerlendirmenin ise yine Yönetmelikte öngörüldüğü şekilde EK-3 ve EK-4’te yer alan kriterle gözetilerek yapıldığı, bu kriterlerin ise yoruma ve tereddüde yol açmayacak şekilde belirlendiği, objektif değerlendirme yapıldığı, kursiyerin daha önceden sürücü belgesinin olmaması ve ilk defa araç kullanmayı öğrenmek için kursa kayıt olmasının uygun eğitim verilip verilmediğinin tespitini sağlayacağı, bu nedenle daha önce yıllarca araç kullanıp sadece farklı sertifika almak için kursa kayıt yaptıran kursiyerlerin zaten araç kullandıkları göz önünde bulundurularak değerlendirmeye alınmadıkları, bu nedenle "B" sınıfı için düzenleme yapıldığı, dava konusu düzenlemede hukuka ve hakkaniyete aykırılık bulunmadığı savunulmuştur.

DANIŞTAY TETKİK HÂKİMİ : ...
DÜŞÜNCESİ : Dava konusu işlemin iptali gerektiği düşünülmektedir.


DANIŞTAY SAVCISI : ...
DÜŞÜNCESİ : 07/03/2017 tarih ve 3000 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan Özel Motorlu Taşıt Sürücüleri Kursu Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmeliğin 3. maddesinin iptali yolunda Danıştay 15'inci Dairesince verilen 22/01/2019 gün ve E:2017/1015, 2015/210 sayılı karar, Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulunun 25/11/2020 gün ve E:2019/1698, K:2020/2717 sayılı kararıyla eksik inceleme nedeniyle bozulmuştur.
Direksiyon Eğitimi Dersi Sınav Değerlendirme Formunda (EK-4) kırmızı renkli kutu ile gösterilen davranışlardan başarısız olanların oranının %55 ve üstünde olması durumunda kurallı ve istikrarlı bir eğitim vermediği ön kabulü ile kursların yaptırıma tabi tutulması sonucunu doğuran dava konusu düzenlemede hukuka ve hakkaniyete uyarlık bulunmadığı gibi kamu yararı ve hizmet gerekleri ile de bağdaşmadığı sonucuna varıldığından dava konusu düzenlemenin iptali gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Sekizinci Dairesince, Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:

HUKUKİ SÜREÇ :
Dava, dava, 07.03.2017 tarih ve 30000 sayılı Resmî Gazete'de yayımlanan Özel Motorlu Taşıt Sürücüleri Kursu Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmeliğin 3. maddesi ile asıl Yönetmeliğin 7. maddesine eklenen 8. fıkranın iptali istemiyle açılmıştır.
Danıştay Onbeşinci Dairesinin 22/01/2019 gün ve 2017/1015, K:2019/210 sayılı kararıyla dava konusu işlemin iptaline karar verilmiş olup, İdari Dava Daireleri Kurulunun 25/11/2020 gün ve E:2019/1698 K:2020/2717 sayılı kararıyla, dava konusu düzenlemeler yapılırken İçişleri Bakanlığının uygun görüşünün alınıp alınmadığı hususu araştırıldıktan sonra yeniden bir karar verilmesi gerektiği gerekçesiyle, iptale ilişkin Danıştay Onbeşinci Dairesinin temyize konu 22/01/2019 tarih ve E:2017/1015, K:2019/210 sayılı kararının bozulmasına karar verilmiştir.
Bozulan kısımlar yönünden, bozulan kısımlar yönünden, Dairemizin 28/05/2021 günlü ara kararıyla, dava konusu düzenleme yapılırken İçişleri Bakanlığı'nın uygun görüşünün alınıp alınmadığının sorulmasına, alınmış ise bu hususa ilişkin tüm bilgi ve belgelerin onaylı ve okunaklı birer örneğinin gönderilmesinin istenilmesine karar verilmiş olup, ara karar cevaplarından, İçişleri Bakanlığı'nın 16/01/2017 tarih ve 09.63.05-215 sayılı yazısı ile dava konusu düzenlemeler için görüş bildirildiği anlaşılmış olup, ara kararı cevapları da dikkate alınarak işin esası incelendi.
İNCELEME VE GEREKÇE:
İlgili Mevzuat:
2918 sayılı Karayolları Trafik Kanunu'nun "Sürücü adaylarının sınavları ile sürücü belgelerinin verilmesi esasları" başlıklı 42. maddesinin 3. fıkrasında, "Sürücülerin eğitimleri ve sınavları, eğitimlerin ve sınavların süresi, içeriği ve yapılacağı yerlerin özellikleri, sınav yapıcıların nitelikleri ve eğitimi ile diğer usul ve esaslar İçişleri Bakanlığının uygun görüşü alınarak Millî Eğitim Bakanlığınca çıkarılacak yönetmelikle belirlenir." hükmüne yer verilmiştir.
Anılan Kanun'un "Sürücü kursları" başlıklı 123. maddesinin 2. fıkrasında da, "Sürücü kurslarının sürücü belgesi cinslerine göre sınıflandırılması, hangi sınıf kursun kimler tarafından açılabileceği, öğretim ve eğitim konuları ile metodu, kurs süreleri, kurslar için eğitim ve öğretimde kullanılacak bina, araç, gereç ve teçhizatın nitelik ve niceliği, teminat miktarları, sertifika sınavlarının esas ve usulleri, sertifika aranmayacak sürücü belgesi sınıfları ve bunların sınavları İçişleri Bakanlığının uygun görüşü üzerine Milli Eğitim Gençlik ve Spor Bakanlığınca çıkartılan yönetmelikle belirlenir." hükmü yer almaktadır.

HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
Dava Konusu Yönetmeliğin 3. Maddesinin İncelenmesi:
İçişleri Bakanlığı'nın, 16/01/2017 tarih ve 09.63.05-215 sayılı görüş yazısında dava konusu Yönetmeliğin 3. maddesine ilişkin olumsuz görüş bildirilmediği anlaşıldığından madde esasının incelenmesine geçilmiştir.
2918 sayılı Karayolları Trafik Kanunu'nun 123. maddesi ile 5580 sayılı Özel Öğretim Kurumları Kanunu'na dayanılarak hazırlanan ve 29/05/2013 tarih ve 28661 sayılı Resmî Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren Milli Eğitim Bakanlığı Özel Motorlu Taşıt Sürücüleri Kursu Yönetmeliğin 7. maddesinin 1. fıkrasında; bütün sertifika sınıflarında, direksiyon eğitimi derslerine ise direksiyon eğitim alanında veya simülatör üzerinde 2 saatten az olmamak kaydıyla direksiyon usta öğreticisi tarafından kursiyerin akan trafikte eğitim alacak düzeye ulaştığına karar verilinceye kadar devam edileceği belirtilerek bu düzeye gelen kursiyerlere akan trafikte en az verilecek direksiyon eğitimi ders süreleri gösterilmiş; 2. fıkrasında; birinci fıkrada belirtilen direksiyon eğitimi derslerinin, şehiriçi ve/veya şehirlerarası karayollarında akan trafikte yapılacağı, 6. fıkrasında ise birinci fıkrada belirtilen süreler kadar eğitim verilmediğinin tespit edilmesi hâlinde dersi veren usta öğretici ve kurs hakkında işlem yapılacağı kurala bağlanmıştır.
Dava konusu Yönetmelik maddesi ile anılan 7. maddeye 8. fıkra eklenerek "Direksiyon eğitimi dersi sınavında Özel MTSK Modülü üzerinden il/ilçe millî eğitim müdürlüklerince yapılan değerlendirme sonucunda, kursun bir dönemde “B” sertifika sınıfında sınava giren kursiyerlerinden Direksiyon Eğitimi Dersi Sınav Değerlendirme Formunda (EK-4) kırmızı renkli kutu ile gösterilen davranışlardan başarısız olanların oranının %55 ve üstünde olması durumunda ilgili kurs hakkında Kanunun 7 nci maddesi çerçevesinde işlem yapılır. Ancak kursun değerlendirmeye alınan kursiyer sayısı 10’un altında ise işlem yapılmaz." düzenlemesine yer verilmiştir.
5580 sayılı Özel Öğretim Kurumları Kanunu'nun 2. maddesinde motorlu taşıt sürücüleri kurslarının bu Kanun kapsamında bir kurum olduğu, "Kurum açma izninin iptali, kurumun kapatılması, devri ve nakli" başlıklı 7. maddesinin 2. fıkrasının (d) bendinde; özel öğretim kurumunun bu Kanun ve bu Kanuna dayanılarak yürürlüğe konulan yönetmelik ve yönergelerde belirtilen hükümlere aykırı fiillerde bulunması hâlinde kuruma brüt asgari ücretin beş katı idari para cezası, fiilin tekrarı hâlinde idari para cezası miktarının beş kat artırılarak uygulanacağı ve fiillin üçüncü kez tekrarlanması hâlinde ise kurum açma izni ile iş yeri açma ve çalışma ruhsatının iptal edileceği hüküm altına alınmıştır.
Dava konusu düzenleme ile direksiyon eğitimi dersi sınavında kursiyerlerin başarısız olması hâlinde kayıtlı olunan kurslara yaptırım öngörülmüştür. Ancak mevzuat kapsamında sınavı değerlendirilen kursiyer, Direksiyon Eğitimi Dersi Sınav Değerlendirme Formunda (EK-4) belirlenen kriterlere uygun araç kullanamaması durumunda zaten başarısız sayılacaktır. Ayrıca kurs tarafından kursiyere mevzuata uygun eğitim verilip verilmediği hususu da davalı idarece yine mevzuatta verilen yetki ve görev ile denetim mekanizmaları işletilerek denetlenebilecektir. Nitekim anılan Yönetmeliğin 7. maddesinin 6. fıkrasında, öngörülen eğitimi vermeyen kurslar için yaptırım uygulanabileceği belirtilmiştir. Kaldı ki bir özel öğretim kurumu niteliğinde olan motorlu taşıt sürücüleri kursları hakkında 5580 sayılı Kanun, Millî Eğitim Bakanlığı Özel Öğretim Kurumları Yönetmeliği ve sair mevzuat kapsamında, belirlenen kurallara aykırılık hâlinde yaptırım uygulanabileceği de tabiidir.
Bu durumda davalı idarece, kurslar üzerindeki denetim yetkisi ve görevi mevzuatta yer alan denetim mekanizmaları ile yerine getirilebiliyor ve sürücü belgesi almak için yetersiz olduğu kanaatine varılan kursiyer sınavda başarısız sayılabiliyor iken; kursiyerlerin sınavda başarısız olması sonucuna bağlı olarak kurslar hakkında idari para cezası ve tekerrür halinde kurum açma izninin iptaline varan yaptırımların uygulanmasında hukuka uyarlık bulunmamaktadır.
Ayrıca, motorlu taşıt sürücü kursuna kayıtlı kursiyerlerin direksiyon eğitimi dersi sınavındaki başarı durumu kursun başarı değerlendirilmesinde bir ölçüt olarak kabul edilebilir ise de kursun mevzuatta aranan tüm koşulları yerine getirmesine ve gerekli eğitimi vermesine rağmen, kursiyerlerin direksiyon eğitimi dersi sınavında gereken dikkat, özen ve çabayı sarf etmemesinin veya heyecan, stres gibi nedenlerle başarısız olmasının sorumluluğunun, kursiyerle herhangi organik bir bağı bulunmayan eğitim kuruluşuna yüklenmesi de hakkaniyete aykırılık teşkil etmektedir.
Bu nedenle, Direksiyon Eğitimi Dersi Sınav Değerlendirme Formunda (EK-4) kırmızı renkli kutu ile gösterilen davranışlardan başarısız olanların oranının %55 ve üstünde olması durumunda kursların kurallı ve istikrarlı bir eğitim vermediği ön kabulü ile kursların yaptırım ile karşı karşıya kalması sonunu doğuran dava konusu düzenlemede hukuka ve hakkaniyete uyarlık bulunmadığı gibi düzenlemenin, kamu yararı ve hizmet gerekleri ile de bağdaşmadığı sonucuna varılmaktadır.
Her ne kadar 29.05.2013 tarih ve 28661 sayılı asıl Yönetmeliğin 7. maddesinin 8. fıkrası karar tarihi itibariyle 01/07/2018 tarih ve 30465 sayılı Resmi Gazete ile yürürlükten kaldırılmış ise de söz konusu kaldırmanın Danıştay Onbeşinci Dairesinin 19/09/2017 gün ve E:2017/902 sayılı yürütmenin durdurulması kararı sonrasında yapıldığı anlaşıldığından dava konusu madde yönünden iptal kararı verilmesi gerekmektedir.


KARAR SONUCU:
Açıklanan nedenlerle;
1. Dava konusu Yönetmeliğin 3. maddesinin İPTALİNE,
2. Dava iptal ile sonuçlandığından, aşağıda dökümü gösterilen ... TL yargılama giderlerinin davalı idareden alınarak davacıya verilmesine, davalı idare tarafından yapılan ... TL yargılama giderinin üzerinde bırakılmasına,
3. Karar tarihinde yürürlükte bulunan Avukatlık Asgari Ücret Tarifesi uyarınca ...-TL vekâlet ücretinin davalı idareden alınarak davacıya verilmesine,
4. Posta giderleri avansından artan tutarın kararın kesinleşmesinden sonra istemi halinde taraflara iadesine,
5. Bu kararın tebliğ tarihini izleyen 30 (otuz) gün içerisinde Danıştay İdari Dava Daireleri Kuruluna temyiz yolu açık olmak üzere,
31/03/2022 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.