Danıştay 5. Daire 2021/7518 Esas 2022/1704 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
BEŞİNCİ DAİRE
Esas No : 2021/7518
Karar No : 2022/1704

TEMYİZ EDEN (DAVALI) : … Başkanlığı / …
VEKİLLERİ : Av. …, Av. …

KARŞI TARAF (DAVACI) : …

İSTEMİN KONUSU : … Bölge İdare Mahkemesi ... İdare Dava Dairesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.

YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem: Davalı idare bünyesinde gelir uzmanı olarak görev yapmakta iken Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren 672 sayılı Kanun Hükmünde Kararname eki listesinde ismine yer verilmek suretiyle kamu görevinden çıkarılan davacı tarafından, kamu görevine iade edilmesi talebiyle Olağanüstü Hal İşlemleri İnceleme Komisyonu'na yapılan başvurunun reddine ilişkin … tarih ve … sayılı işlemin iptaline karar verilmesi istenilmektedir.
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: … İdare Mahkemesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararında; davacının, FETÖ/PDY silahlı terör örgütü ile iltisaklı Asya Katılım Bankası A.Ş.'ye 2014 yılından sonra para yatırdığının, FETÖ/PDY'ye aidiyeti, iltisakı veya irtibatı olduğu gerekçesiyle kapatılan Ufuk Büro Görevlileri Sendikası'na Ağustos 2014-Kasım 2015 yılları arasında üyeliğinin bulunduğunun, FETÖ/PDY'ye aidiyeti, iltisakı veya irtibatı olduğu gerekçesiyle kapatılan özel öğretim kurumunda çocuğunun 2015-2016 yılları arasında öğrenim kaydının bulunduğunun, FETÖ/PDY'ye aidiyeti, iltisakı veya irtibatı olduğu gerekçesiyle TMSF'ye devredilen Cihan Medya Dağıtım A.Ş.'ye 20/01/2014-27/12/2015 tarihleri arasında ödeme bilgisinin bulunduğunun, örgüte müzahir Zaman Gazetesi'ne 2014 yılı sonrasına ait aboneliğinin bulunduğunun Komisyon tarafından tespit edildiği, söz konusu tespitleri mesnetsiz bırakacak somut herhangi bir bilgi ve belgenin sunulmadığı anlaşıldığından davacının FETÖ/PDY terör örgütü ile en az irtibat derecesinde bağının olduğu, başvurusunun reddine dair Komisyon kararında hukuka aykırılık bulunmadığı sonucuna varılmıştır. Belirtilen gerekçelerle davanın reddine karar verilmiştir.
Bölge İdare Mahkemesi kararının özeti: Davacı tarafından istinaf kanun yoluna başvurulması üzerine … Bölge İdare Mahkemesi ... İdare Dava Dairesinin … tarih ve E:…, K:… kararında; davacı hakkında herhangi bir ceza soruşturması veya kovuşturmasının bulunmadığı, davacının Bank Asya hesap hareketleri ve dosyadaki bilgi ve belgelerin bir bütün olarak değerlendirilmesinden; örgüt liderinin talimatı doğrultusunda hesabında artış yaptığına dair şüpheli bir hesap hareketinin tespit edilemediği, mutat bankacılık işlemleri yapıldığı, davacının FETÖ/PDY'ye aidiyeti, iltisakı veya irtibatı olduğu gerekçesiyle kapatılan Ufuk Büro Görevlileri Sendikasına üyelik kaydı bulunmakta ise de, anılan sendikanın 14/01/2014 tarihinde kurulduğu, davacının anılan sendikanın kurulup faaliyete geçmesinden çok sonra Ağustos 2014 tarihinde sendikaya üye olduğu, anılan sendikanın KHK ile kapatılmasından çok önce Kasım 2015 tarihinde sendikadan ayrıldığı, FETÖ/PDY'nin talimat ve telkinleri doğrultusunda, iltisaklı ve irtibatlı grup bilinci ile hareket ederek anılan sendikaya üye olduğuna ilişkin hukuken kabul edilebilir bir bilgi ve belgenin dosyada bulunmadığı, çocuğunun FETÖ/PDY'ye aidiyeti, iltisakı veya irtibatı olduğu gerekçesiyle kapatılan özel öğretim kurumları arasında yer alan Özel Talas Ortaokulunda 2015-2016 eğitim öğretim dönemine ilişkin kaydının bulunduğunun tespit edildiği, bahsi geçen okula devlet tarafından teşvik verilmesi nedeniyle çocuğunun okul kaydını anılan okula yaptırdığının belirtildiği, dava dosyasında bu durumun aksini gösterir herhangi bir bilgi ve belge bulunmadığı; davacı tarafından, kapatılan Anafen Eğitim Öğretim ve Danışmanlık Hiz. Tic. A.Ş.'ye 14/06/2015-13/02/2016 tarihleri arasında yapılan toplam 3.850,00-TL ödemenin 2015-2016 dönemi çocuğunun eğitim ödemelerine ilişkin bedel olduğunun belirtildiği, Cihan Medya Dağıtım A.Ş.'ye 20/01/2014-27/12/2015 tarihleri arasında toplam 2.300,00-TL ödeme bilgisinin tespit edildiği, davacı tarafından verilen istinaf dilekçesinde, Zaman Gazetesi aboneliğinin tek sebebinin abonelerine vermiş olduğu deneme sınavları ve soru bankaları olduğunun belirtildiği, dava dosyasında bu durumun aksine herhangi bir bilgi ve belge bulunmadığı hususları birlikte değerlendirildiğinde, davacının FETÖ/PDY silahlı terör örgütü ile irtibat veya iltisaklı olduğu kanaatine varılmasının hukuken mümkün bulunmadığı anlaşıldığından, dava konusu işlemde hukuka uyarlık bulunmadığı sonucuna varılarak, istinaf başvurusunun kabulüne, mahkeme kararının kaldırılmasına, dava konusu işlemin iptaline karar verilmiştir.

TEMYİZ EDENİN İDDİALARI : Davalı idare tarafından; yapılan ihraçların Devletin görevi ve vatandaşlarına karşı yükümlülüklerinin gereği, terör örgütleriyle mücadele ve yeni bir darbe girişimini önlemeye yönelik, zorunlu, acil ve orantılı bir tedbir niteliğinde olduğu, davacının kamu görevinden çıkarılmasına ilişkin Kanun Hükmünde Kararnamede, söz konusu tedbirin uygulanması için mutlaka terör örgütüyle, terör faaliyetleriyle ve darbe teşebbüsüyle ilgilinin arasında bağ kurulmasının aranmadığı, davacı hakkında Olağanüstü Hal İşlemleri İnceleme Komisyonu tarafından yapılan inceleme neticesinde ulaşılan tespitler birlikte değerlendirildiğinde davacının FETÖ/PDY terör örgütüyle irtibat ve iltisakının sabit olduğu, davacının Anayasa'ya sadakat yükümlülüğünü ihlal ettiği, davacının kamu görevinden çıkarılmasına yönelik tesis edilen işleme ilişkin yapılan itirazın reddine dair Olağanüstü Hal İşlemleri İnceleme Komisyonu kararında hukuka aykırılık bulunmadığı, Bölge İdare Mahkemesi tarafından verilen kararın usul ve yasaya aykırı olduğu belirtilerek bozulması gerektiği iddia edilmektedir.

KARŞI TARAFIN SAVUNMASI : Davacı tarafından; kendisinin veya ailesinden herhangi birisinin FETÖ/PDY silahlı terör örgütü ile hiçbir şekilde irtibatı veya iltisakının olmadığı, çocukları Özel Safa Eğitim kurumlarında öğrenim görmekte iken 2015 yılında maddi sıkıntılarından dolayı özel okuldan alarak yakınlarındaki Devlet okuluna kaydettirdiği, çocukları için Devlet teşvikine başvurduğu, teşvik çıkması üzerine adreslerine en yakın özel okullardan ücreti makul olan anılan okula 3.850,00-TL bedel karşılığında kayıt yaptırdığı, komisyon kararında Anafen Eğitim Öğretim Kurumuna yatırılmış olarak belirtilen tutarın 2015-2016 dönemi için yapmış olduğu eğitim ödemelerine ilişkin bedel olduğu, Devlet tarafından yasa ile izin verilerek açılan ve teşvik kapsamına alınarak öğrencilerine teşvik ödemesi yapılan ve kapatılana kadar legal olan bu okulda çocuğunun bir dönem için öğrenim görmesinin kamu görevinden çıkarılmasına dayanak gösterilemeyeceği, Bank Asya'daki hesabının 05/12/2007 tarihinde ve tamamen faizsiz çalışması nedeniyle kredi kartı alımıyla açıldığı, 2015 yılı vadeli borcu bulunması nedeniyle vadesinden önce eline geçen parayı elinde kalırsa tüketeceği korkusuyla 30/09/2014 tarihinde söz konusu bankaya yatırdığı, hesap hareketlerinden de anlaşılacağı üzere takip eden aylarda bakiyesinin artmadığı, azaldığı, 2015 yılında da borcunu ödeyeceği tarihte parasını çektiği ve hesabın kapatıldığı, talimatla hareket edecek olsa veya finansal destek verme gibi bir niyeti olsa dokuz ay beklemeyip talimatın verildiği söylenen tarihte para yatırmasının gerektiği, 17/05/1993 tarihinde Bakırköy Vergi Dairesi Müdürlüğünde göreve başladığı, asaleti onaylanır onaylanmaz Türk Büro Sen'e üye olduğu, 15 seneden fazladır bu sendikanın üyesi olduğu, 2013 yılında yetkili sendika ve hükümet arasında yapılan görüşmeler sonucunda yetkili sendikanın çok düşük bir maaş artışına sözleşme imzaladığı, sözleşme imzalandıktan sonra kendi sendikasında bir hareketlenme olacağını, üye sayısının artacağını beklediği ancak 2014 yılı üye sayıları açıklandığında üye sayısında fazla bir değişiklik olmadığını gördüğü ve tepki olarak istifa ederek ismini yeni duyduğu komisyon kararında belirtilen sendikaya üye olduğu, toplantılarına ya da herhangi bir faaliyetlerine katılmadığı, takip eden yıl üye sayılarını gördükten sonra bu sendikanın sendikacılık yapmayacağına kanaat getirerek 2015 yılı içerisinde istifa ettiği ve 15 seneden fazla içinde bulunduğu Türkiye Kamu Sen'e tekrar üye olduğu, Devlet tarafından yasa ile izin verilerek kurdurulan ve hatta aylık aidatı dahi devlet tarafından karşılanan ve üyeliği döneminde hatta üyeliğinden sonra bile kapatılana kadar legal bir sendika olarak faaliyetini sürdüren sendikaya üyeliği nedeniyle kamu görevinden çıkarılmasının ne insani, ne vicdani, ne de hukuki yönden izahının mümkün olmadığı, Zaman Gazetesi aboneliğinin tek sebebinin abonelerine vermiş olduğu deneme sınavları ve soru bankaları olduğu, başka bir niyetle aboneliğinin söz konusu olmadığı belirtilerek temyiz isteminin reddi ile usul ve yasaya uygun olan Bölge İdare Mahkemesi kararının onanması gerektiği savunulmaktadır.

DANIŞTAY TETKİK HÂKİMİ …'IN DÜŞÜNCESİ : Davalı idarenin temyiz isteminin kabulü ile Bölge İdare Mahkemesi kararının bozulması gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Beşinci Dairesince, Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra, dosya tekemmül ettiğinden yürütmenin durdurulması istemi hakkında ayrıca bir karar verilmeksizin işin gereği görüşüldü:

İNCELEME VE GEREKÇE:
MADDİ OLAY ve İLGİLİ MEVZUAT:
Türkiye'de 15 Temmuz 2016 gecesi, kendilerini “Yurtta Sulh Konseyi” olarak isimlendiren bir grup Türk Silahlı Kuvvetleri (TSK) mensubu tarafından, demokratik biçimde halk tarafından göreve getirilen Türkiye Büyük Millet Meclisini (TBMM), Türkiye Cumhuriyeti Hükûmetini ve Cumhurbaşkanı'nı devirmek ve anayasal düzeni ortadan kaldırmak amacıyla darbe teşebbüsünde bulunulmuş, bu teşebbüs Türk Milleti tarafından akamete uğratılmıştır.
Anayasa'nın olay tarihinde yürürlükte bulunan 118. maddesinin üçüncü fıkrası uyarınca Milli Güvenlik Kurulu (MGK) tarafından 20/07/2016 tarihli toplantıda yapılan değerlendirmede, darbe teşebbüsünün TSK içindeki Fetullahçı Terör Örgütü (FETÖ) mensupları tarafından başlatıldığı, bu örgütün kuruluş aşamasından itibaren etkisi altına aldığı eğitim kuruluşları, sivil toplum kuruluşları, medya kuruluşları, ticari kuruluşlar ve kamu görevlileri aracılığıyla Milleti ve Devleti kontrol altında tutmayı amaçladığı belirtilmiştir.
MGK'nın anılan toplantısında "demokrasinin, hukuk devleti ilkesinin, vatandaşların hak ve özgürlüklerinin korunmasına yönelik tedbirlerin etkin bir şekilde uygulanabilmesi amacıyla" Hükûmete olağanüstü hâl ilan edilmesi tavsiyesinde bulunulması hususu kararlaştırılmıştır. Cumhurbaşkanı başkanlığında toplanan Bakanlar Kurulu 20/07/2016 tarihinde, ülke genelinde 21/07/2016 Perşembe günü saat 01.00'den itibaren geçerli olmak üzere doksan gün süreyle olağanüstü hâl ilan edilmesine karar vermiştir. Anılan karar 21/07/2016 tarih ve 29777 sayılı Resmî Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe girmiş ve aynı gün TBMM tarafından onaylanmıştır.
01/09/2016 tarih ve 29818 sayılı (Mükerrer) Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren 672 sayılı Olağanüstü Hal Kapsamında Kamu Personeline İlişkin Alınan Tedbirlere Dair Kanun Hükmünde Kararname'nin ''Kamu Personellerine İlişkin Tedbirler'' başlıklı 2. maddesinde: ''(1) Terör örgütlerine veya Milli Güvenlik Kurulunca Devletin milli güvenliğine karşı faaliyette bulunduğuna karar verilen yapı, oluşum veya gruplara üyeliği, mensubiyeti (Anayasa Mahkemesi'nin 24/06/2021 tarih ve E:2018/81, K:2021/45 sayılı kararıyla 7086 sayılı Olağanüstü Hal Kapsamında Bazı Tedbirler Alınması Hakkında Kanun Hükmünde Kararnamenin Kabul Edilmesine Dair Kanun'un 1. maddesinin 1. fıkrasının birinci cümlesinde yer alan "...üyeliği, mensubiyeti veya..." ibaresinin iptaline karar verilmiştir.) veya iltisakı yahut bunlarla irtibatı olan; a) Ekli (1) sayılı listede yer alan kişiler kamu görevinden, b) Ekli (2) sayılı listede yer alan kişiler Emniyet Genel Müdürlüğü teşkilatından, c) Ekli (3) sayılı listede yer alan kişiler Jandarma Genel Komutanlığı teşkilatından, ç) Ekli (4) sayılı listede yer alan kişiler Sahil Güvenlik Komutanlığı teşkilatından, başka hiçbir işleme gerek kalmaksızın çıkarılmıştır. Bu kişilere ayrıca herhangi bir tebligat yapılmaz. Haklarında ayrıca özel kanun hükümlerine göre işlem tesis edilir.'' hükmüne yer verilmiştir.
Davacı, Gelir İdaresi Başkanlığı bünyesinde gelir uzmanı olarak görev yapmakta iken, Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren 672 sayılı Kanun Hükmünde Kararname eki listesinde ismine yer verilmek suretiyle kamu görevinden çıkarılmış, kamu görevine iade edilmesi talebiyle Olağanüstü Hal İşlemleri İnceleme Komisyonu'na yaptığı başvuru … tarih ve … sayılı işlem ile reddedilmiştir.
Bunun üzerine, anılan kararın iptaline karar verilmesi istemiyle temyizen incelenen davayı açmıştır.

HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
672 sayılı Kanun Hükmünde Kararname uyarınca terör örgütlerine veya MGK'ca Devletin millî güvenliğine karşı faaliyette bulunduğuna karar verilen yapı, oluşum veya gruplara iltisakı yahut bunlarla irtibatı olduğu değerlendirilen kamu görevlilerinin, “meslekten veya kamu görevinden çıkarılmasına" ilişkin kararlar, adli suç veya disiplin suçu işlenmesi karşılığında uygulanan yaptırımlardan farklı olarak terör örgütleri ile millî güvenliğe karşı faaliyette bulunduğu kabul edilen yapıların kamu kurum ve kuruluşlarındaki varlığını ortadan kaldırmayı amaçlayan “olağanüstü tedbir" niteliğindedir.
AİHM "demokratik bir devletin, memurlarından anayasal prensiplere sadakat göstermesini isteme hakkı bulunduğunu" belirtmektedir (Sidabras ve Džiautas/Litvanya, B. No: 55480/00 ve 59330/00, 27/07/2004, § 52; Volkmer/Almanya (k.k.), B. No: 39799/98, 22/11/2001; Petersen/Almanya, B. No: 39793/98, 22/11/2001). AİHM'e göre "kamu çalışanlarının devlete sadık kalmaları genel yararı korumakla ve güvence altına almakla yükümlü devlet otoriteleri ile çalışmalarının doğasında bulunan bir şarttır." (Sidabras ve Džiautas/Litvanya, B. No: 55480/00 ve 59330/00, 27/07/2004, § 57; Žičkus/Litvanya, B. No: 26652/02, 07/04/2009, § 28).
Terör örgütleri ile millî güvenliğe karşı faaliyette bulunduğu kabul edilen yapılara iltisak veya bunlarla irtibat, kamu görevlilerinin devlete sadakat yükümlülüğünü yitirildiğini ortaya koyan ve bahse konu olağanüstü tedbirin uygulanmasını gerektiren hâllerdir.
Anayasa Mahkemesi 14/11/2019 tarih ve E:2018/89, K:2019/84 sayılı kararında iltisaklı kavramını ''kavuşan, bitişen, birleşen'', irtibatlı kavramını ise ''bağlantılı'' olarak tanımlamıştır. Bu kavramlar ile kişilerin cezai sorumluluğunu gerektiren örgüte üyelik ve mensubiyet kavramlarına nazaran terör örgütleri ile daha az yoğun ve atipik bir bağlantının vurgulandığı açıktır. Bu kapsamda kişilerin terör örgütleri ile irtibat ve iltisaklarının ortaya konulabilmesi için, örgütün amaçlarının gerçekleştirilmesi ya da örgütten yarar sağlamak maksadıyla gerek örgütten gelen talimatlar doğrultusunda gerekse inisiyatif alarak bulundukları hal ve hareketler neticesinde örgüte veya kendilerine yarar sağladıkları ya da örgüt ile amaç birliği veya sosyal birliktelik görünümü içinde oldukları yönünde kanaat oluşması yeterli olacaktır.
Uyuşmazlıkta, her ne kadar Bölge İdare Mahkemesi kararında; davacı tarafından Cihan Medya Dağıtım A.Ş.'ye 20/01/2014-27/12/2015 tarihleri arasında yapılan toplam 2.300,00 TL ödemenin, davacının istinaf dilekçesi beyanları doğrultusunda Zaman Gazetesi aboneliğine ilişkin olduğu, söz konusu aboneliğin sebebinin ise abonelerine vermiş olduğu deneme sınavları ve soru bankaları olduğunun belirtildiği, dava dosyasında bu durumun aksine herhangi bir bilgi ve belge bulunmadığı hususlarına yer verilmiş ise de; davacı tarafından ilk derece yargılama safhasında verilen savunmaya cevap dilekçesinin incelenmesinden, anılan aboneliğin çocuğunun okul kaydını yaptırdığı esnada okul tarafından zorunlu tutulması üzerine başlatıldığının belirtildiği, ancak dosya muhteviyatının incelenmesinden, davacının çocuğunun FETÖ/PDY'ye aidiyeti, iltisakı veya irtibatı olduğu gerekçesiyle kapatılan Özel Talas Ortaokulunda 2015-2016 eğitim öğretim dönemine ilişkin kaydının bulunduğu, anılan ödemenin yapılmaya başlandığı tarihin ise okul kaydının yapıldığı dönemden çok daha önceye isabet ettiği, öte yandan davalı idarece dosyaya sunulan özet bilgi tablosunda da davacının 2013 yılına ve 2014 yılı sonrasına ait Zaman Gazetesi aboneliği bulunduğuna dair tespitlere yer verildiği, davacı tarafından da anılan aboneliğin okul tarafından zorunlu tutulması nedeniyle başlatıldığına ilişkin hususunun somut belgelerle ortaya konulamadığı görülmüştür.
Bu itibarla; davacının FETÖ/PDY'ye aidiyeti, iltisakı veya irtibatı olduğu gerekçesiyle kapatılan Ufuk Büro Görevlileri Sendikası'na Ağustos 2014-Kasım 2015 tarihleri arasında toplam 16 ay süreyle üyeliğinin bulunması ve Zaman Gazetesi aboneliği hususları birlikte değerlendirildiğinde, davacının FETÖ/PDY ile irtibatının/iltisakının varlığına kanaat getirilmesine yeterli düzeyde tespitin dosyada mevcut olduğu anlaşıldığından, davanın reddi yolunda verilen İdare Mahkemesi kararına yönelik istinaf başvurusunun kabulüyle kararın kaldırılarak dava konusu işlemin iptaline ilişkin temyize konu … Bölge İdare Mahkemesi ... İdare Dava Dairesi kararında hukuki isabet bulunmamaktadır.

KARAR SONUCU:
Açıklanan nedenlerle;
1. 2577 sayılı Kanun’un 49. maddesine uygun bulunan davalı idarenin temyiz isteminin kabulüne;
2. Davanın reddine ilişkin İdare Mahkemesi kararına yönelik olarak yapılan istinaf başvurusunun kabulüyle mahkeme kararın kaldırılmasına, dava konusu işlemin iptaline ilişkin temyize konu … Bölge İdare Mahkemesi ... İdare Dava Dairesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının yukarıda özetlenen gerekçeyle BOZULMASINA,
3. Yeniden bir karar verilmek üzere dosyanın … Bölge İdare Mahkemesi ... İdare Dava Dairesine gönderilmesine, 04/04/2022 tarihinde oybirliğiyle kesin olarak karar verildi.