Danıştay 10. Daire 2019/11196 Esas 2022/1811 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
ONUNCU DAİRE
Esas No : 2019/11196
Karar No : 2022/1811

DAVACI : ...
VEKİLİ : Av. ....
DAVALI : ...
VEKİLİ : ...

DAVANIN_KONUSU : 2009 yılı At Yarışları Genel Hükümlerinin "Kısaltmalar ve Tanımlar" başlıklı 3. maddesinin (a) ve (b) bentlerinde yer alan "Devlet Harası yetiştirmesi" ibaresinin iptali istenilmektedir.

DAVACININ_İDDİALARI :
Davacı tarafından, WAHO'ya kayıtlı at ithal eden özel hara yetiştiricileri ile at sahipleri aleyhine düzenleme yapıldığı, yarışlara katılımının hakkaniyet ve eşitlik ilkesine aykırı olarak önemli ölçüde azaldığı, dolayısıyla atın kazancı ve değerinin düştüğü ileri sürülmektedir.

DAVALININ_SAVUNMASI :
At Yarışlarının 6132 sayılı Kanun ve At Yarışları Tüzüğünde belirlenen esaslar dahilinde düzenlendiği, Bakanlık işleminin de bu Kanun ve esaslar dahilinde, Bakanlığın yetkisi çerçevesinde tesis edildiği, koşuların şartlarını düzenlemek ve aksini belirtmek suretiyle yıllık yarış programlarında koşulara yeni şartlar koymak hak ve yetkisinin Bakanlığa verildiği, yarış programlarının idari, mali ve hukuki durumları tespit edilirken en önemli amacın at neslinin ıslahı ve teşviki ile ırk karakterlerinin korunması olduğu, bunun da Bakanlığın atçılık politikasının gereği olduğu savunularak davanın reddine karar verilmesi istenilmektedir.

DANIŞTAY TETKİK HAKİMİ : ...
DÜŞÜNCESİ : Dava konusu düzenlemenin iptaline karar verilmesi gerektiği düşünülmektedir.

DANIŞTAY SAVCISI : ....
DÜŞÜNCESİ : Dava; 2009 yılı At Yarışları Genel Hükümlerinin "Kısaltmalar ve Tanımlar" başlıklı 3. maddesinin "a" ve "b" bentlerinde yer alan "Devlet Harası yetiştirmesi" ibaresinin iptali istemiyle açılmıştır.
6132 sayılı At Yarışları Hakkında Kanun'un 8. maddesinde, "Yarışların şartlarına, tertip, icra ve inzıbatına, hipodrom veya yarış yerlerinin tanzim ve idaresine, yarış programları, ikramiyeler ve müşterek bahislere müteallik teknik, idari ve mali inzibati hususlar, Yüksek Komiserler Heyetinin teşekkül sureti, vazife ve salahiyetleri inzibatı cezaların hangi hallerde hangi merciler tarafından verileceği, yarışların ve salahiyet verilmiş dernek ve belediye ve özel idarelerin murakabe ve teftiş tarzı ve doping muayenelerine ait usuller bu kanun ve beynelmilel yarış nizamlarına ve memleket ihtiyaçları ve işin icaplarına göre Tarım Vekaletince hazırlanıp İcra Vekilleri Heyetince tasdik edilecek nizamnamelerde belirtilir" hükmüne yer verilmiştir.
At Yarışları Tüzüğü'nün 36. maddesinin 1. fıkrasında, ''Safkan atlara mahsus koşulara, koşunun şartlarında ve yıllık yarış programları genel hükümlerinde aksi belirtilmedikçe aşağıdaki ırklara mensup ve Türkiye At Soy Kütüğüne kayıtlı atlar katılır. Aşım yaptırılmak üzere yurt dışına giden kısraklardan doğan taylar Türkiye'de doğmuş sayılır.'' kuralı yer almış, "B" bendinde de Safkan Arap Atları
L) Türkiye'de doğmuş Safkan Arap Atları,
II) Doğduğu yıl içinde yabancı ülkelerden getirilen safkan Arap atları,
III) Yabancı ülkelerden getirilen safkan Arap atları
Olarak gruplandırılmıştır.
Anılan Tüzüğün 39. maddesinde de, "Safkan Arap atı yarışlarına koşunun şartlarında ve yıllık yarış programları genel hükümlerinde aksi belirtilmedikçe 36. maddenin "B" bendinde belirtilen bütün atlar katılır.Ancak, Cumhuriyet, Türkiye Büyük Millet Meclisi,Tarım ve Köy İşleri Bakanlığı koşularına sadece Türkiye'de doğmuş safkan Arap atları katılır.'' kuralı getirilmiştir.
Görüldüğü gibi, Tüzükle yapılan düzenleme doğrultusunda, Türkiye' de doğan, doğduğu yıl içinde yabancı ülkelerden getirilen ve yabancı ülkelerden getirilen safkan Arap atları yarış otoritesi olan Tarım ve köyişleri Bakanlığınca aksine kural konulmadıkça koşulara katılabilecektir.
Dava konusu düzenleme ise, a)"DH" Devlet Harası yetiştirmesi olan atların katılabileceği koşuları, b)"DHÖ" Devlet Harası yetiştirmesi olan atların katılabileceği koşuları, anası ve babası Devlet Harası yetiştirmesi olup, 1983 ve sonrası doğumlu olan özel yetiştirme atlar ve bunların soyundan gelen atların katılabileceği koşuları,ifade edeceğini hükme bağlamıştır.
Dosyanın incelenmesinden; davacının özel yetiştirdiği atların, "DH"tanımının kapsamında yer almadığından, Tarım İşletmeleri Genel Müdürlüğünün ithal ettiği atlar ve bu atlardan doğan atlarla aynı koşulara katılamadığından bahisle bu davanın açıldığı anlaşılmaktadır.
Uyuşmazlığın çözümü için, yukarıda aktarılan mevzuat hükümleri ile yarış koşullarını belirleme konusunda davalı idareye tanınan düzenleme yetkisinin hukuka uygun kullanılıp kullanılmadığının irdelenmesi gerekmektedir.
6132 sayılı At Yarışları Hakkında Kanuna göre devlet haralarında yapılan yetiştiriciliğin temelinin ıslahı yoluyla safkan arap atı yetiştiriciliğini bir sistem içinde yapmak olduğu, Devlet Haralarında yetiştirilen atların sürat, mukavemet, cesaret, sağlık durumlarını ve verim kontrollerinin de yarış sahalarında yapıldığı dikkate alındığında, bazı koşuların yalnız (DH) damgalı atlar arasında düzenlenmesinde yasal isabetsizlik bulunmamaktadır.
Öte yandan, ülkemizde düzenlenen at yarışlarının at yetiştiriciliğini özendirmesi dışında başka amaçları da bulunmakta, bunlardan birtanesi de Devlet Haralarında at yetiştirilmesi çabalarının sonucu saptamaktır. Böyle bir amaçtan hareket edildiğinde bu tür haralarda yetişen atlara yönelik olarak, yarış programında yer alan "DH" ve "DHÖ" tanımlaması kapsamında bir kısım yarışların düzenlenmesi tabiidir.
Yarışların, verim kontrolüne esas teşkil etmesi ve ıslah işleminin uygulanmasına yardımcı olması bakımından, yarış programlarının gerek idari gerekse mali ve hukuki durumlarını tespit etmenin davalı bakanlığın bir atcılık politikası gereği olduğundan, 2009 yılı at yarışlarında Devlet Harası koşularına yalnız (DH) damgalı, Devlet Harası Özel yarışlarına Devlet Harası yetiştirmesi olan atlar ile, anası ve babası Devlet Harası yetiştirmesi olup, 1983 ve sonrası doğumlu olan özel yetiştirme atlar ve bunların soyundan gelen atların iştirak ettirilmesinde dayanağı yasa ve tüzük hükümlerine aykırılık görülmemektedir.

Açıklanan nedenle,davanın reddine karar verilmesi gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Onuncu Dairesince; Dairemizin davanın reddi yolundaki .. tarih ve E:...., K:.... sayılı kararının Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulunun ... tarih ve E:..., K:... sayılı kararıyla kısmen onanması, kısmen bozulması üzerine, Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra bozulan kısım hakkında gereği görüşüldü:

MADDİ OLAY VE HUKUKİ SÜREÇ :
2009 yılı At Yarışları Genel Hükümlerinin "Kısaltmalar ve Tanımlar" başlıklı 3. maddesinin (a) ve (b) bentlerinde yer alan "Devlet Harası yetiştirmesi" ibaresinin, davacının sahibi olduğu yarış atlarının bazı koşulara katılmasına sınırlama getirdiği iddiasıyla iptali istemiyle açılan davada Dairemizin 11/06/2014 tarih ve E:2009/2183, K:2014/3817 sayılı kararı ile davanın reddine karar verilmiştir.
Kararın davacı tarafından temyiz edilmesi üzerine Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulunun 22/02/2017 tarih ve E:2014/5659, K:2017/726 sayılı kararıyla, Dairemiz kararının, düzenlemenin 3. maddesinin (a) bendinde yer alan "Devlet Harası yetiştirmesi" ibaresinin iptali isteminin reddine yönelik kısmının onanmasına, (b) bendinde yer alan "Devlet Harası yetiştirmesi" ifadesinin iptali isteminin reddine yönelik kısmının bozulmasına karar verilmiştir. Anılan karara karşı davalı idarece yapılan karar düzeltme başvurusu, anılan Kurulun 18/04/2019 tarihli ve E:2017/2855, K:2019/1850 sayılı kararıyla reddedilmiş ve karar kesinleşmiştir.
2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 46. maddesinin 1. fıkrasında, Danıştay dava daireleri kararlarına karşı Danıştay'da temyiz yoluna başvurulabileceği; 2575 sayılı Danıştay Kanunu'nun 38. maddesinde, idari dava dairelerinden ilk derece mahkemesi olarak verilen kararların İdari Dava Daireleri Kurulunca temyizen inceleneceği hükme bağlanmış; 2577 sayılı Kanunun 49. maddesinin 4. fıkrasında ise, Danıştay dava dairelerine, ilk derece mahkemesi olarak verdikleri kararların temyizen bozulması halinde ısrar olanağı tanınmamıştır.
Buna göre, Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulunun bozma kararına uyularak yeniden bir karar verilmesi gerekmektedir.

İNCELEME VE GEREKÇE:
ESAS YÖNÜNDEN:
İlgili Mevzuat:
6132 sayılı At Yarışları Hakkında Kanun'un 8. maddesinde, "Yarışların şartlarına, tertip, icra ve inzıbatına, hipodrom veya yarış yerlerinin tanzim ve idaresine, yarış programları, ikramiyeler ve müşterek bahislere müteallik teknik, idari ve mali inzibati hususlar, Yüksek Komiserler Heyetinin teşekkül sureti, vazife ve salahiyetleri inzibatı cezaların hangi hallerde hangi merciler tarafından verileceği, yarışların ve salahiyet verilmiş dernek ve belediye ve özel idarelerin murakabe ve teftiş tarzı ve doping muayenelerine ait usuller bu kanun ve beynelmilel yarış nizamlarına ve memleket ihtiyaçları ve işin icaplarına göre Tarım Vekaletince hazırlanıp İcra Vekilleri Heyetince tasdik edilecek nizamnamelerde belirtilir. " hükmü yer almaktadır.
İşlem tarihinde yürürlükte bulunan At Yarışları Tüzüğü'nün 36. maddesinde, "Safkan atlara mahsus koşulara, koşunun şartlarında ve yıllık yarış programları genel hükümlerinde aksi belirtilmedikçe aşağıdaki ırklara mensup ve Türkiye At Soy Kütüğüne kayıtlı atlar katılır. Aşım yaptırılmak üzere yurt dışına giden kısraklardan doğan taylar Türkiyede doğmuş sayılır.
A) Safkan İngiliz atları:
I) Türkiyede doğmuş safkan İngiliz atları,
II) Doğduğu yıl içinde yabancı ülkelerden getirilen safkan İngiliz atları,
III) Yabancı ülkelerden getirilen safkan İngiliz atları,
B) Safkan Arap atları:
I) Türkiyede doğmuş safkan Arap atları,
II) Doğduğu yıl içinde yabancı ülkelerden getirilen safkan Arap atları,
III) Yabancı ülkelerden getirilen safkan Arap atları"
hükmü yer almakta olup; 39. maddesinde ise, Safkan Arap atı yarışlarına koşunun şartlarında ve yıllık yarış programları genel hükümlerinde aksi belirtilmedikçe 36. maddenin (B) bendinde belirtilen bütün atların katılacağı, ancak, Cumhuriyet, Türkiye Büyük Millet Meclisi, Tarım ve Köyişleri Bakanlığı koşularına sadece Türkiyede doğmuş safkan Arap atlarının katılacağı kurala bağlanmıştır.
Dava konusu olan 2009 Yılı At Yarışları Genel Hükümleri'nin "Kısaltmalar ve tanımlar" başlıklı 3. maddesinin (b) bendinde ise, (DHÖ) kısaltmasının;
• Devlet Harası yetiştirmesi olan atların katılabileceği koşuları,
• Anası ve babası Devlet Harası Yetiştirmesi olup 1983 ve sonrası doğumlu olan özel yetiştirme atlar ve bunların soyundan gelen atlar ile 1983 yılından sonra ithal edilen dişi Arap atlarının veya ana karnında ithal edilen dişi Arap atlarının Devlet Harası Yetiştirmesi aygırlar ile çiftleşmesi sonucu oluşan atlar ve bunların soyundan gelen atların katılabileceği koşuları" ifade ettiği belirtilmiştir.

HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
Gerek 6132 sayılı Yasanın 8. maddesi, gerekse işlem tarihinde yürürlükte bulunan At Yarışları Tüzüğü'nün 36. maddesi ile davalı idareye tanınan safkan atların yarışlara katılma konusunu düzenleme ve bir takım koşullar koyma yetkisi sınırsız olmayıp; bu yetkinin, safkan atların saflığının korunması, bu saflığa gölge düşürücü halleri önleyici tedbirlerin alınması, uluslararası geçerli ıslah kuralları dahilinde özel hara yetiştiriciliğinin teşvik edilmesi amaçlarıyla sınırlı ve eşitlik ilkesine uygun olarak kullanılması gerektiği tartışmasızdır.
Ülkemizin 1997 yılında WAHO' (Dünya Arap Atı Organizasyonu) ya asil üye olarak kabul edilmesinden sonra, safkan Arap atlarına mahsus ırk vasıflarını taşıyan atları tespit ederek WAHO tarafından yayınlanan Stud-Book'ta yer almasını sağlama görevi ve yetkisi 4631 sayılı Hayvan Islahı Kanunu hükümleri uyarınca davalı idareye ait bulunmaktadır. Dolayısıyla, davalı idarenin Stud-Book'ta yayınlanmasını teklif ettiği ve WAHO'nun da onaylayarak Stud-Book'ta yayınladığı bir atın veya davalı idarenin izni ile ithal edilen WAHO'da kayıtlı ithal bir atın "safkan" olduğu hususu uluslararası düzeyde tescil edilmiş olmaktadır.
Bu itibarla, WAHO'ya kayıtlı atın safkan Arap atı olduğunun, bu kaydı yaptıran davalı idarece de kabulü zorunludur. Aynı zorunluluk WAHO'ya asil üye olan bir ülkeden davalı idarenin izni ile ithal edilmiş ve menşe ülke tarafından WAHO'ya kaydı yaptırılmış atlar için de geçerlidir. Soyu şaibeli atların WAHO'ya kaydının yapıldığı şeklinde bir iddianın varlığı halinde ise, yarış otoritesi davalı Bakanlığın, gerekli araştırmayı yapıp kayıtları düzeltme yoluna gidebileceği açıktır.
Dava konusu düzenlemede ise, anası ve babası Devlet Harası Yetiştirmesi olup 1983 ve sonrası doğumlu olan özel yetiştirme atlar ve bunların soyundan gelen atlar ile 1983 yılından sonra ithal edilen dişi Arap atlarının veya ana karnında ithal edilen dişi Arap atlarının Devlet Harası Yetiştirmesi aygırlar ile çiftleşmesi sonucu oluşan atlar ve bunların soyundan gelen atların "DHÖ" tanımı içerisinde kaldığı; ancak özel yetiştiriciler tarafından yetiştirilen, WAHO'ya kayıtlı safkan aygırların Devlet Harası Yetiştirmesi olmayan aygırlarla çiftleşmesi sonucu doğan atların belirtilen yarışlara katılımının engellendiği görülmektedir.
WAHO'ya kayıtlı Arap atlarının davalı idarece ya da özel yetiştirici şahıslarca yetiştirilmiş olmasının, Arap atının safkan olma niteliğinde bir farklılık oluşturmadığı; zira bu hususta gündeme gelecek bir şaibenin yine yarış otoritesi olan idare tarafından gerekli araştırma ve denetimlerin yapılması suretiyle ortadan kaldırılabileceği tartışmasızdır.
Bu durumda; anası ve babası Devlet Harası Yetiştirmesi olup 1983 ve sonrası doğumlu olan özel yetiştirme atlar ve bunların soyundan gelen atlar ile 1983 yılından sonra ithal edilen dişi Arap atlarının veya ana karnında ithal edilen dişi Arap atlarının, özel şahısların yetiştirmiş olduğu aygırlarla çiftleşmesi sonucu doğan atların DHÖ kapsamındaki koşulara katılımının engellenmesinde, uluslararası ölçütlere uygun özel hara yetiştiriciliğini teşvik amacına ve eşitlik ilkesine uyarlık bulunmamaktadır.

KARAR SONUCU :
Açıklanan nedenlerle;
1. 2009 Yılı At Yarışları Genel Hükümleri'nin "Kısaltmalar ve tanımlar" başlıklı 3. maddesinin (b) bendinde yer alan "Devlet Harası yetiştirmesi" ibaresinin İPTALİNE,
2. Dava kısmen kabul, kısmen ret ile sonuçlandığından, ayrıntısı aşağıda gösterilen toplam ... TL yargılama giderinin takdiren ... TL'lik kısmının davalı idareden alınarak davacıya verilmesine, ... TL'lik kısmının davacı üzerine bırakılmasına,
3. Karar tarihinde yürürlükte bulunan Avukatlık Asgari Ücret Tarifesi uyarınca ... TL vekâlet ücretinin davalı idareden alınarak davacıya verilmesine,
4. Posta gideri avansından artan tutarın kararın kesinleşmesinden sonra davalı idareye iadesine,
5. Bu kararın tebliğ tarihini izleyen 30 (otuz) gün içerisinde Danıştay Dava Daireleri Kuruluna temyiz yolu açık olmak üzere, 04/04/2022 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.