Danıştay 6. Daire 2018/7105 Esas 2022/4274 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
ALTINCI DAİRE
Esas No : 2018/7105
Karar No : 2022/4274

TEMYİZ EDEN (DAVACI) : …Derneği
VEKİLİ : Av. …
KARŞI TARAF (DAVALI) : …Belediyesi Başkanlığı

DAVALI YANINDA MÜDAHİL : …İnşaat Taahhüt Petrol Anonim Şirketi
VEKİLİ : Av. …

İSTEMİN KONUSU : …Bölge İdare Mahkemesi …İdari Dava Dairesinin …tarih ve E:…, K:…sayılı kararının, usul ve hukuka aykırı olduğu ileri sürülerek bozulması istenilmektedir.

YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem: Ankara İli, Mamak İlçesi, …Mahallesi, …ada, …parsel sayılı taşınmaza ilişkin Ankara Büyükşehir Belediye Meclisinin …tarih ve …sayılı kararı ile onaylanan 1/5000 ölçekli nazım ve 1/1000 ölçekli uygulama imar planı değişikliklerinin iptali istenilmiştir.

İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: …İdare Mahkemesince verilen …tarih ve E:…, K:…sayılı kararda; mahallinde yaptırılan keşif ve bilirkişi incelemesi sonucunda düzenlenen bilirkişi raporu ile dosyada yer alan bilgi ve belgelerin birlikte değerlendirilmesinden, dava konusu plan notunun terminaller arasındaki hiyerarşiye uygun olmadığı, taşınmazda yapılması öngörülen terminalin cep terminali özelliğinden çıkarıldığı, ana terminal olarak düzenlenip düzenlenmediğinin de açıkça ortaya konulmadığı, ana terminal olarak düzenlenmesi halinde kapsamlı plan değişikliği yapılması ve destekleyici ulaşım sisteminin kurulması gerektiği, açık ve net kararlar içermediğinden amacı anlaşılır düzeyde olmayan dava konusu plan değişikliklerinin şehircilik ilkelerine, planlama esaslarına ve hukuka uygun olmadığı sonucuna varılmıştır.
Belirtilen gerekçelerle, dava konusu işlemin iptaline karar verilmiştir.

Bölge İdare Mahkemesi İdari Dava Dairesi kararının özeti: AŞTİ ile birlikte çalışmak üzere doğuda Natoyolu bölgesinde doğu terminali yapılmasına yönelik üst 1/25.000 ölçekli nazım imar planının öngörüleri doğrultusunda çalışmalar yapıldığı, Gazi Üniversitesince hazırlanan ve Bakanlığa incelenmek üzere sunulmuş olan Ankara Ulaşım Ana Planı kapsamında da parselin bulunduğu bölgenin terminal alanı olarak belirlendiği ve raylı sistemlerin bu parsele kadar uzatılmasının öngörüldüğü, Çevreyolu ile Natoyolu Caddesi kesişiminde yer alan parselin konumunun ulaşım açısından avantajlı olduğu, bütün bu hususların 13.01.2017 onay tarihli 1/100.000 ölçekli çevre düzeni planına da aktarıldığı, Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğü'nün 28.04 2017 tarihli yazısı ile onaylanan ıslah projesi doğrultusunda Çoraklı deresinin deplase edilmesi sonucunda parsel üzerinde otobüs terminali yapılmasında sakınca görülmediği hususlarının …Bölge İdare Mahkemesi …İdari Dava Dairesinin …tarih ve E:…sayılı ara kararına cevaben davalı idarece bildirildiği, 1/100.000 ölçekli 2038 Ankara Çevre Düzeni Planında, yayılan kentin ve konut alanlarının gereksinimlerini tek bir merkezden karşılamanın zorluğu ve yolcu taşımacılığı yapan otobüslerin kent merkezinde bu kadar yoğun olarak yer alması ile birlikte artan trafik yoğunluğu nedeniyle AŞTİ terminalinin kaçınılmaz olarak kent merkezi dışına taşınması gerektiği, bu amaçla, batı oto terminalinin Etimesgut-Elvan bölgesinde hayata geçirileceği, doğuda Natoyolu bölgesinde doğu terminali, güneyde ise Hallaçlı bölgesinde güney oto terminali yapılacağı, ayrıca çevreyolu güzergahları üzerinde bulunan çeşitli alanlarda cep terminali şeklinde aktarma merkezleri oluşturulacağı şeklinde açıklamaların yapıldığı, yine 1/100.000 ölçekli çevre düzeni planına ait açıklama raporunda Dikimevi-Natoyolu-Doğu Terminali hattının önerildiği, bu durumda 2017 yılı onaylı 1/100.000 ölçekli çevre düzeni planında Ankara'nın doğusunda Natoyolu bölgesinde doğu terminali yapılmasının öngörülmesi, bu terminale ulaşımın sağlanmasına dönük olarak metro hattı önerilmesi ve bu kararların alt ölçekli planlarda uygulanmak üzere somut, uygulanabilir nitelik taşıması, dava konusu imar planı değişiklikleri ile taşınmaza getirilen terminal kararının, sonradan yürürlüğe giren çevre düzeni planıyla uyumlu olması karşışında, dava konusu imar planlarının iptali yolunda verilen kararda isabet bulunmadığı, diğer taraftan, dava konusu işlemin iptali yolundaki mahkeme kararı doğrultusunda taşınmazda terminal alanı yapılamayacağı gerekçesiyle 14/05/2018 tarihli plan değişikliği yapılmışsa da, söz konusu plan değişikliğine esas mahkeme kararının kaldırılması karşısında terminal kullanımının devamını sağlanacak şekilde konunun yeniden ele alınması gerektiği gerekçesiyle istinaf başvurusunun kabulüne, anılan İdare Mahkemesi kararının kaldırılmasına, 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanununun 45. maddesinin 4. fıkrası uyarınca esastan incelenen davanın reddine karar verilmiştir.

TEMYİZ EDENİN İDDİALARI : Dava konusu imar planı değişikliklerinden sonraki tarihte yürürlüğe giren 1/100.000 ölçekli çevre düzeni planının karara dayanak alınmasının hatalı olduğu, uyuşmazlık konusu …parsel sayılı taşınmaza ilişkin dava konusu plan değişikliklerinden sonra 14.06.2017 tarihinde onaylanan 1/25.000 ölçekli nazım, 1/5000 ölçekli nazım ve 1/1000 ölçekli uygulama imar planı değişikliklerine karşı açılan ve …İdare Mahkemesinin E:…sayılı dosyasına kaydedilen diğer bir davada, mahallinde yaptırılan keşif ve bilirkişi incelemesi sonucunda düzenlenen bilirkişi raporunda, AŞTİ'nin kaldırılması ve uyuşmazlık konusu taşınmazın da aralarında bulunduğu 3 ana terminale dağıtılmasına ilişkin 1/100.000 ölçekli çevre düzeni planının öngörülerine karşılık, dava konusu planlarla sadece doğu terminalinin planlanmasının ihtiyacı karşılamaktan çok uzak olduğu, kent bütünü için son derece önemli olan bu işlev için parsel ölçeğinde planlama yapılması yerine, detaylı inceleme ve analize dayalı ana ulaşım planı yapılması gerektiği, bu nedenle dava konusu plan değişikliklerinin 1/100.000 ölçekli çevre düzeni planının kurgusunu karşılamaya yeterli olmadığı şeklinde tespit ve değerlendirmelere yer verildiği, dava konusu planlar yapıldıktan sonra DSİ'nin görüşünün alındığı, dolayısıyla söz konusu kurum görüşü doğrultusunda hazırlanmış bir plan bulunmadığı, yaklaşık 350 ha büyüklüğündeki AŞTİ'nin kaldırılarak 99 ha büyüklüğündeki bir alana sıkıştırılmak istenildiği ileri sürülmektedir.


KARŞI TARAFIN SAVUNMASI : Savunma verilmemiştir.

DANIŞTAY TETKİK HAKİMİ …'NUN DÜŞÜNCESİ: Temyiz isteminin kabulü ile Bölge İdare Mahkemesi İdari Dava Dairesi kararının bozulması gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Altıncı Dairesince, Tetkik Hakiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:

İNCELEME VE GEREKÇE:

MADDİ OLAY :
Maliye Hazinesi ile Ankara Büyükşehir Belediye Başkanlığının mülkiyetinde bulunan toplam 115.048 m2 büyüklüğündeki eski …ada, …parsel sayılı taşınmaz ile çevresi 19.12.2008 onay tarihli 1/5000 ölçekli nazım ve 17.07.2009 onay tarihli 1/1000 ölçekli uygulama imar planlarında kısmen E:1.00, hmaks:serbest yapılaşma koşulunda terminal alanı, kısmen park alanı, 4.200 m2'lik kısmı da otopark alanı kullanımında kalmakta iken, terminal alanlarındaki otoparkların artırılmasına yönelik olarak yapılan 29.11.2011 onay tarihli 1/5000 ölçekli nazım imar planı değişikliği ile taşınmazdaki E:1.00, hmaks:serbest yapılaşma koşulunda terminal alanı kullanımı korunmuş, taşınmazın doğusunda yer alan park alanı ise otopark alanına çevrilerek, otopark alanının miktarı 40.300 m2 artırılmıştır.
Söz konusu nazım imar planı değişikliği sonrasında Ankara Valiliği Defterdarlık Milli Emlak Dairesi Başkanlığının talebi doğrultusunda Hazinenin taşınmazdaki hissesinin ifraz edilmesi amacıyla Ankara Büyükşehir Belediye Meclisinin …tarih ve …sayılı kararı ile onaylanan 1/5000 ölçekli nazım ve 1/1000 ölçekli uygulama imar planı değişiklikleri ile, taşınmazın Hazinenin hissesine karşılık gelen 15.748 m2'lik kısmına "E:1.00, hmaks:serbest yapılaşma koşulunda kentsel servis alanı" kullanımı getirilmiş, kalan 99.300 m2'lik kısmının işlevi "E:1.00, hmaks:serbest yapılaşma koşulunda terminal alanı" olarak korunmuş, taşınmazın doğusunda yer alan ve önceki (29.11.2011 onay tarihli) nazım imar planı ile otopark alanına çevrilen alana "kısmen otopark alanı, kısmen park alanı" işlevi getirilmiştir.
Anılan 17.02.2012 onay tarihli 1/5000 ölçekli nazım ve 1/1000 ölçekli uygulama imar planı değişikliklerine karşı aynı davacı tarafından açılan diğer bir davada, dava konusu işlemin iptali yolunda …İdare Mahkemesince verilen …tarih ve E:…, K:…sayılı karar, Danıştay Altıncı Dairesinin 30/10/2014 tarih ve E:2014/3311, K:2014/6428 sayılı kararıyla onanmış, bu karara karşı yapılan kararın düzeltilmesi istemi ise Danıştay Altıncı Dairesinin 12/04/2019 tarih ve E:2015/1778, K:2019/2563 sayılı kararı ile kabul edilerek, Dairemizin anılan kararı kaldırılmış ve kentsel servis alanı işlevine karşı davacı tarafından somut bir iddia ileri sürülmediği, terminal alanı fonksiyonunun yer seçiminin uygun olduğu, AŞTİ'nin kullanılmaya devam edilecek olması nedeniyle gelecek dönemde ortaya çıkacak ilave trafik için kent girişlerinde AŞTİ ile irtibatlı şekilde işletilecek aktarma terminalleri oluşturulması projesi kapsamında, taşınmazın terminal alanı ve tamamlayıcı üniteleri olarak belirlenmesinde kamu yararı bulunduğu, taşınmazın üst 1/25000 ölçekli 2023 Başkent Ankara Nazım İmar Planında terminal alanı lejantında kaldığı, dava konusu imar planı değişiklikleri ile taşınmazın büyük kısmında terminal alanı işlevinin korunduğu, küçük kısmının ise terminal alanını destekleyici nitelikte kentsel servis alanı, park alanı ve otopark alanı kullanımlarına ayrıldığı, toplam 115.048 m2 büyüklüğünde olan taşınmazın 15.748 m2'lik kısmında ayrılan kentsel servis alanı işlevinin üst ölçekli planda gösterilmemesinin planların kademeli birlikteliği ilkesine aykırılık oluşturmayacağı, taşınmaza kentsel servis alanı fonksiyonu getirilirken yapılaşma koşullarının artırılmadığı ve alanda yer alacak kullanımların terminal alanı işlevini destekleyici ve bu alanı kullananların ihtiyaçlarını karşılamaya yönelik tamamlayıcı üniteleri içerecek nitelikte olduğu gerekçesiyle İdare Mahkemesi kararının bozulması üzerine, anılan bozma kararına uyularak davanın reddi yolunda …İdare Mahkemesince verilen …tarih ve E:…, K:…sayılı karar kanun yoluna başvurulmadan kesinleşmiştir.
Diğer taraftan 17.02.2012 onay tarihli 1/5000 ölçekli nazım ve 1/1000 ölçekli uygulama imar planı değişiklikleri doğrultusunda kök …ada, …sayılı parsel sayılı taşınmaz 2 kısma ifraz edilerek yeni …ve …parsel sayılı taşınmazlar oluşturulmuş, söz konusu taşınmazlardan terminal alanı işlevli 99.300 m2 büyüklüğündeki -(bakılan davanın konusu olan)- …parsel sayılı taşınmaz Ankara Büyükşehir Belediye Başkanlığı adına, kentsel servis alanı işlevli 15.748 m2 büyüklüğündeki …parsel sayılı taşınmaz Hazine adına tescil edilmiştir.
17.02.2012 onay tarihli imar planı değişikliklerinin İdare Mahkemesince ilk olarak iptaline karar verilmesi üzerine, ifraz sonucu oluşan yeni …ve …parsel sayılı taşınmazlara ilişkin 12.08.2014 tarihli 1/25.000 ve 1/5000 ölçekli nazım imar planı değişiklikleri ile 14.04.2015 tarihli 1/1000 ölçekli uygulama imar planı değişikliği onaylanmıştır. Söz konusu 1/25.000 ölçekli nazım imar planı değişikliği ile taşınmazlara yeniden "terminal alanı" işlevi getirilmiş, 1/5000 ölçekli nazım ve 1/1000 ölçekli uygulama imar planı değişiklikleri ile, uyuşmazlık konusu 2 parsel sayılı taşınmaza önceki imar planları ile aynı doğrultuda "E:1.00, hmaks:serbest yapılaşma koşullarında terminal alanı" işlevi, …parsel sayılı taşınmaza ise "E:0.90, hmaks.serbest yapılaşma koşullarında ticaret alanı" işlevi getirilmiştir.
Anılan imar plan değişiklikleri sonrasında terminal alanı işlevli …parsel sayılı taşınmaza ilişkin Ankara Büyükşehir Belediye Meclisinin …tarih ve …sayılı kararı ile onaylanan 1/5000 ölçekli nazım ve 1/1000 ölçekli uygulama imar planı değişiklikleri ile "Şehirlerarası otobüs terminalinde hizmet verecek olan taşıtların; akaryakıt, bakım, onarım vb. ihtiyaçlarının karşılanması için gerekli alanlar yer alabilir." şeklinde plan notu ilave edilmiştir.
Devam eden süreçte uyuşmazlık konusu …parsel sayılı taşınmaza ilişkin Ankara Büyükşehir Belediye Meclisinin …tarih ve …sayılı kararı ile onaylanan 1/5000 ölçekli nazım ve 1/1000 ölçekli uygulama imar planı değişiklikleri ile taşınmazın E:1.00, hmaks:serbest yapılaşma koşullarında terminal alanı olan işlevi E:1.30, hmaks:serbest yapılaşma koşullarında şehirlerarası otobüs terminaline çevrilmiştir.
Söz konusu 28.11.2015 ve 17.12.2015 onay tarihli imar planı değişikliklerinin yargı kararı ile iptallerine karar verilmesi üzerine, …parsel sayılı taşınmaza ilişkin Ankara Büyükşehir Belediye Meclisinin …tarih ve 1261 sayılı kararı ile 1/25.000 ve 1/5000 ölçekli nazım imar planı değişiklikleri ile 1/1000 ölçekli uygulama imar planı değişikliği onaylanmış, bu plan değişiklikleri ile taşınmaza yeniden "E:1.30, hmaks:serbest yapılaşma koşullarında terminal alanı" işlevi getirilmiş, taşıtların akaryakıt, bakım, onarım vb. ihtiyaçlarının karşılanması için gerekli alanların yer alabileceğine dair plan notu korunmuş, ilaveten "Terminal alanında konaklama hizmetlerine yönelik otel kullanımı yer alabilir." şeklinde 3 sayılı plan notu ile "Parsel içerisinde yer alacak kullanımların yeri ve şekli mimari proje kapsamında belirlenecektir." şeklinde 4 sayılı plan notu eklenmiştir.
Son olarak, 14.06.2017 onay tarihli imar planı değişikliklerinin de yargı kararıyla iptaline karar verilmesi üzerine uyuşmazlık konusu 2 parsel sayılı taşınmaz ile çevresine ilişkin Ankara Büyükşehir Belediye Meclisinin …tarih ve …sayılı kararı ile onaylanan 1/25.000 ölçekli nazım, 1/5000 ölçekli nazım ve 1/1000 ölçekli uygulama imar planı değişiklikleri ile planlama alanının 49.800 m2'lik kısmı park alanı, 65.000 m2'lik kısmı E:2.00, hmaks:serbest yapılaşma koşullarında konut+ticaret alanı işlevlerine ayrılmış, ayrıca 15 metre genişliğinde yol alanı ile akaryakıt+LPG istasyonu kullanımları getirilmiştir.
Davacı tarafından; 16.02.2007 onay tarihli 1/25.000 ölçekli 2023 Başkent Ankara Nazım İmar Planında uyuşmazlık konusu alanın "aktarma noktası-cep terminali" olarak öngörüldüğü, dava konusu plan değişiklikleri ile Karayolları Taşıma Kanunu ve Yönetmeliğinde tanımlanan cep terminali boyutunun aşıldığı ve taşınmazın benzinlik, tamirhane vb. adlar altında çok katlı yapılaşmaya açıldığı, ancak cep terminalinin amacı göz önünde bulundurulduğunda, bu alanda hiçbir servis hizmeti verilemeyeceğinden benzinlik, bakım-onarım gibi tesislere de ihtiyaç bulunmayacağı, dava konusu plan değişiklikleri ile asıl amaçlananın AŞTİ ile bütünleşen aktarma noktası oluşturulması değil, AŞTİ'nin bu alana taşınması olduğu, taşınmaza ilişkin önceki 17.02.2012 onay tarihli 1/5000 ölçekli nazım ve 1/1000 ölçekli uygulama imar planı değişikliklerinin yargı kararı ile iptaline karar verildiği halde, aynı doğrultuda kararlar içeren imar planı değişiklikleri yapıldığı şeklinde iddialar ileri sürülerek 2 parsel sayılı taşınmaza ilişkin Ankara Büyükşehir Belediye Meclisinin …tarih ve …sayılı kararı ile onaylanan 1/5000 ölçekli nazım ve 1/1000 ölçekli uygulama imar planı değişikliklerinin iptali istemiyle bakılmakta olan davada açılmıştır.

İLGİLİ MEVZUAT:
3194 sayılı İmar Kanununun 5. maddesinin dava konusu işlemin tesis edildiği tarihte yürürlükte olan halinde, nazım imar planı; varsa bölge veya çevre düzeni planlarına uygun olarak halihazır haritalar üzerine, yine varsa kadastral durumu işlenmiş olarak çizilen ve arazi parçalarının; genel kullanış biçimlerini, başlıca bölge tiplerini, bölgelerin gelecekteki nüfus yoğunluklarını, gerektiğinde yapı yoğunluğunu, çeşitli yerleşme alanlarının gelişme yön ve büyüklükleri ile ilkelerini, ulaşım sistemlerini ve problemlerinin çözümü gibi hususları göstermek ve uygulama imar planlarının hazırlanmasına esas olmak üzere düzenlenen, detaylı bir raporla açıklanan ve raporuyla beraber bütün olan plan olarak, uygulama imar planı ise; tasdikli halihazır haritalar üzerine varsa kadastral durumu işlenmiş olarak nazım imar planı esaslarına göre çizilen ve çeşitli bölgelerin yapı adalarını, bunların yoğunluk ve düzenini, yolları ve uygulama için gerekli imar uygulama programlarına esas olacak uygulama etaplarını ve diğer bilgileri ayrıntıları ile gösteren plan olarak tanımlanmıştır.
Aynı Kanunun 6.maddesinin dava konusu işlemin tesis edildiği tarihte yürürlükte olan halinde, planlar kapsadıkları alan ve amaçları açısından bölge planları ve imar planları olarak iki ana kategoriye ayrılmış, imar planları da uygulamaya esas olan uygulama imar planları ve bu planın hazırlanmasındaki temel hedefleri, ilkeleri ve arazi kullanım kararlarını belirleyen nazım imar planları olarak sınıflandırılmıştır. Anılan Yasanın 8. maddesinde ise alt ölçekli planların üst ölçekli planlarda belirlenen planlama ana ilkelerine, stratejilerine ve kararlarına uyumlu olması zorunluluğu getirilmiştir.
Mekansal Planlar Yapım Yönetmeliğinin 5. maddesinin 1. fıkrasının (ğ) bendinde otogar; insan veya eşya taşımalarında, araçların indirme, bindirme, yükleme, boşaltma, aktarma yaptıkları ve ayrıca bilet satışı ile bekleme, haberleşme, şehir ulaşımının sağlandığı, ilgili firmaların büroları, yolcuların günlük ihtiyaçlarını karşılamaya yönelik ticari üniteler, araç parkı, bakım, servis ile uygulama imar planında gösterilmek kaydıyla konaklama ve yakıt ikmaline ilişkin fonksiyonların yer aldığı, kat irtifakı ve kat mülkiyeti ile birden fazla bağımsız bölüm oluşturulamayan alanlar olarak tanımlanmıştır.
Dava konusu işlemin tesis edildiği tarihte yürürlükte olan Karayolları Taşıma Yönetmeliğinin 4. maddesinin 1. fıkrasının (c) bendinde ara durak; tarifeli yolcu taşımacılığında, kalkış noktası ile varış noktası arasında bulunan, yolcuların asgari ihtiyaçlarının karşılandığı ve yolcu indirilip bindirilen yer şeklinde tanımlanmıştır.
Aynı Yönetmeliğin "Terminallerin sahip olması gereken fiziki özellikler" başlıklı 33. maddesinin 1. fıkrasında; "Terminallerde bulunması gereken asgari fiziki özelliklerin aşağıda belirtilen şekilde olması şarttır:
a) Yurtiçi ve uluslararası yolcu terminalleri;
1) Terminallerin en az 2.000 m2 alan üzerinde, belediye imar planlarına uygun, yol ağlarıyla bağlantısı olan, varsa belediye altyapısıyla irtibatlandırılmış yoksa bu tür altyapıları oluşturulmuş, taşıtlar için peronlar, park yerleri, gerektiğinde bunların bakım ve ikmal yapabilecekleri alanları bulunan, açık ve kapalı alanlarında yeterli yangın önleme, söndürme ve alarm ile aydınlatma sistemleri ve araçları bulunan, çevre düzenlemesi yapılmış, engellilerin ihtiyaçlarını karşılayan ve çevreleri güvenlik açısından yeterli ihata duvarı veya tel örgü ile çevrilmiş bir altyapıya sahip olması ve terminale giriş çıkışların karayolu trafiğini olumsuz etkilememesi şarttır. Bu terminallerde, yolcuların şehir içi ulaşımını sağlayan servis araçları, ticari taksiler ile özel otomobiller için indirme, bindirme ve park yapacakları yeterli bir alan da bulunmalıdır.
2) (1) numaralı alt bentde belirtilen altyapı üzerine inşa edilecek üst yapıların ise; sıcaktan ve soğuktan korunmuş bir ortamda, yolcular için bilet satış yeri, yeterli sayıda bay ve bayan tuvaleti ile oturma yerleri, haberleşme ve iletişim, acil sağlık yardımı, polis ve zabıta birimi, beslenme, ibadet, emanet ve benzeri asgari ihtiyaçları karşılayacak şekilde rahat, sağlıklı ve güvenli olması şarttır." düzenlemesine yer verilmiştir.

HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
Temyiz istemine konu edilen Bölge İdare Mahkemesi İdari Dava Dairesi kararına dayanak alınan 13.01.2017 onay tarihli 1/100.000 ölçekli 2038 Ankara Çevre Düzeni Planının tümüne karşı TMMOB Peyzaj Mimarları Odası, TMMOB Mimarlar Odası (Ankara Şubesi) ve TMMOB Şehir Plancıları Odası (Ankara Şubesi) tarafından açılan davada, dava konusu işlemin iptali yolunda …İdare Mahkemesince verilen …tarih ve E:…, K:…sayılı kararın istinaf yoluna başvurulmadan kesinleştiği görülmektedir.
3194 sayılı Kanun'un 5. maddesinin dava konusu işlemin tesis edildiği tarihte yürürlükte olan halinde nazım imar planlarının, varsa bölge veya çevre düzeni planlarına uygun olarak hazırlanması gerektiği hüküm altına alındığından, üst ölçekli çevre düzeni planının bulunmamasının veya yargı kararı ile iptaline karar verilmiş olmasının tek başına nazım imar planını kusurlandırmayacağının kabulü gerekmektedir.
Buna karşılık, planların yargısal denetiminin sadece üst ölçekli plan kararlarıyla uyumlu olup olmadığı ile sınırlı şekilde yapılamayacağı, yanı sıra, getirilen kullanım kararlarının, planlama ile elde edilmek istenilen amaca uygun olup olmadığının, yakın çevredeki onaylı planlarla irtibatlandırılmak suretiyle bölgenin dokusuyla uyumlu, mevzuata, şehircilik ilkelerine, planlama tekniklerine ve kamu yararına uygun plan kararları üretilip üretilmediğinin de bütüncül şekilde değerlendirilmesi gerektiği açıktır.
Bu kapsamda dosyanın değerlendirilmesinden, 16.02.2007 onay tarihli 1/25.000 ölçekli 2023 Başkent Ankara Nazım İmar Planına ait açıklama raporunda, terminal alanlarına ilişkin olarak; mevcut AŞTİ otobüs terminalinin, kentin muhtelif noktalarındaki aktarma istasyonları ile bütünleşen bir biçimde çalışmasının sağlanacağı, bu amaçla, planlama çalışmaları biten batı terminalinin Etimesgut-Elvan bölgesinde hayata geçirileceği, kuzeyde Anadolu Bulvarı ile çevreyolu kesişiminde kuzey aktarma noktasının planlanacağı, güneybatıda çevreyolu ile Tulumtaş kesiminde güneybatı aktarma merkezinin oluşturulacağı ve doğuda Natoyolu bölgesinde doğu terminalinin yapılacağı, bu yeni aktarma noktalarının, toplu taşım hatları ve güçlü ana arterler vasıtasıyla AŞTİ ile bağlantısının sağlanacağı ve bu sistem içinde toplu taşıma ringi işletileceği şeklinde kararlar üretildiği görüldüğünden, 1/25.000 ölçekli nazım imar planında AŞTİ şehirlerarası otobüs terminalinin ana terminal olarak, Natoyolu bölgesinde öngörülen dava konusu terminalin ise cep terminali olarak kurgulandığı anlaşılmaktadır.
Yukarıda detaylarına yer verilen yasal düzenlemeler uyarınca, kalkış noktası ile varış noktası arasında bulunan, yolcuların asgari ihtiyaçlarının karşılandığı ve yolcu indirilip bindirilen yerler şeklinde tanımlanan cep terminallerinin küçük alışverişler, tuvalet, dinlenme salonu gibi asgari ihtiyaçları karşılayacak hizmetler sunması gerektiği, buna karşılık araçların bakımı, onarımı gibi uzun bekleme süresi gerektiren hizmetlerin cep terminali kavramına uymadığı, aksine ana terminallerde yer alması gereken hizmet birimleri olduğu sonucuna varılmaktadır.
Bu durumda, 16.02.2007 onay tarihli 1/25.000 ölçekli nazım imar planında cep terminali olarak tasarlanan, yanı sıra alansal olarak da cep terminali boyutunu aşamayacak büyüklükte olan taşınmazda E:1.30, hmaks:serbest yapılaşma koşullarında akaryakıt, bakım, onarım vb. tesislerin yapılmasına imkan veren dava konusu plan değişiklikleriyle hem taşınmazın gerçek amacına hizmet verecek faaliyet alanlarının kısıtlandığı hem de ana terminalde yer alabilecek türden fonksiyon ve yapılaşma koşulları getirilmek suretiyle 1/25.000 ölçekli nazım imar planının terminal alanlarına ilişkin temel kurgusu ve stratejilerinin bozulduğu anlaşıldığından, planlama hiyerarşisine, mevzuata, şehircilik ilkelerine ve kamu yararına aykırı olduğu sonucuna varılan dava konusu işlemin iptaline karar verilmesi gerekirken, davanın reddi yolunda verilen Bölge İdare Mahkemesi İdari Dava Dairesi kararında isabet görülmemiştir.

KARAR SONUCU:
Açıklanan nedenlerle;
1. 2577 sayılı Kanunun 49. maddesine uygun bulunan davacının temyiz isteminin kabulüne,
2. Yukarıda yer verilen gerekçeyle dava konusu işlemin iptali yolundaki Mahkeme kararına yönelik olarak yapılan istinaf başvurusunun kabulüne, anılan kararın kaldırılmasına, davanın reddine dair temyize konu …Bölge İdare Mahkemesi …İdari Dava Dairesinin …tarih ve E:…, K:…sayılı kararının BOZULMASINA,
3. Yeniden bir karar verilmek üzere dosyanın anılan Bölge İdare Mahkemesi İdari Dava Dairesine gönderilmesine, 06/04/2022 tarihinde, kesin olarak, oybirliğiyle karar verildi.