Yargıtay 10. Hukuk Dairesi 2022/4815 Esas 2022/9801 Karar Sayılı İlamı

Mahkemesi : Samsun Bölge Adliye Mahkemesi 7. Hukuk Dairesi
İlk DereceMahkemesi : Zile Asliye Hukuk (İş) Mahkemesi



Dava, Kurum tarafından denetmen raporu ile davalının çalışma sürelerinin iptali neticesinde oluşan kurum alacağının davalıdan tahsili istemine ilişkindir.
İlk Derece Mahkemesince, hükümde belirtilen gerekçelerle davanın kabulüne dair verilen karara karşı davalı vekili tarafından istinaf yoluna başvurulması üzerine, Samsun Bölge Adliye Mahkemesi 7. Hukuk Dairesince istinaf başvurusunun esastan reddine karar verilmiştir.
Samsun Bölge Adliye Mahkemesi 7. Hukuk Dairesince verilen kararın, davalı vekili tarafından temyiz edilmesi üzerine, temyiz isteğinin süresinde olduğu anlaşıldıktan ve Tetkik Hâkimi ... tarafından düzenlenen raporla dosyadaki kağıtlar okunduktan sonra işin gereği düşünüldü ve aşağıdaki karar tespit edildi.
I-İSTEM
Davacı vekili, Kurum sigortalısı olan davalının tahsis talebine binaen 2106596048 tahsis numarası ile kendisine yaşlılık aylığı bağlandığını, davalının yaşlılık aylığı almakta iken ... Sosyal Güvenlik İl Müdürlüğü Esenler Sosyal Güvenlik Merkezi Sosyal Güvenlik Denetmeliğince yapılan inceleme neticesinde düzenlenen 06/06/2017 tarih ve ÖG/92 sayılı raporda davalının 14/09/2013 -31/12/2013 tarihleri arasında çalışmış olduğu "..." unvanlı işyerindeki çalışmalarının fiili olmadığının tespit edildiğini ve o işyerinden yapılan tüm sigortalı çalışma bildirimlerinin de iptal edildiğini, yapılan denetim sonucu yapılan tespit üzerine hizmetlerinin iptal edilmesi sonucunda emeklilik için gerekli olan gün şartının yerine getirilmediği için yasal olarak yaşlılık aylığı almasına olanak kalmadığından aylığının 01/11/2015 tarihinde durdurulduğunu, bu şekilde davalının iyi niyet ve dürüstlük kurallarına aykırı olarak hareket ederek kurumlarından haksız olarak aylık aldığından bahisle fazlaya ilişkin dava ve talep hakları saklı kalmak üzere davanın kabulü ile kurum zararı olan 28.513,29.TL nin ödeme tarihlerinden itibaren işleyecek yasal faizi ile birlikte davalıdan tahsili ile kuruma verilmesine karar verilmesini talep etmiştir.
II-CEVAP
Davalı vekili, davanın haksız ve mesnetsiz olduğunu, dava dışı ...'ye ait işyerinde 14/09/2013 tarihinde işe başladığını, ilk üç aylık deneme süresi içinde maaşının ödenmediğini, maaşı ödenmediği için 3 aylık deneme süresinin sonunda işi bıraktığını, işverenin kendisine ve diğer işçilere ücretlerinin ödeneceğinden işe devam etmelerini istediğini ancak maaşlarının düzenli ödenmeyeceğini ve çalışma koşullarının uygun olmadığını düşünerek şahsen işe devam etmediğini, işe gitmediği için de işverenin 31/12/2013 tarihinde iş akdini feshettiğini, işverenin sigorta primlerini yatırıp yatırmadığını, sosyal haklardan faydalandırıp faydalandırmadığını bilmediğini, diğer bir hususun da fiilen çalışmış olmalarına rağmen işveren ...'nin FETÖ terör örgütü soruşturması kapsamında soruşturma geçirdiğini, bu sebeple söz konusu işyerinde çalışan tüm işçilerin iş akitleri feshedilerek kazanılmış haklarının SGK tarafından yok sayıldığını, bu hususun yasaya aykırı olduğunu, zira sorumluluğun kişisel olduğunu, mahkemece işyeri kayıtlarının getirtilerek bilirkişi incelemesi yapılmasını talep ettiğini beyanla, davanın reddine karar verilmesini talep etmiştir.
III-MAHKEME KARARI
A-İLK DERECE MAHKEME KARARI
"1-Davacının Davasının Kabulü ile; 28.513,29 TL'nin ödeme tarihinden itibaren işleyecek yasal faiziyle birlikte davalıdan tahsil edilerek davacıya verilmesine" karar verilmiştir.
B-BAM KARARI
"1-İlk derece mahkemesi kararının yasal ve hukuksal gerekçeleri ile dayanağı maddi delillere ve özellikle bu delillerin takdirinde bir isabetsizlik bulunmadığından 6100 sayılı HMK'nun madde 353/1-b.1 hükmü gereğince davalının istinaf başvurusunun esastan reddine" karar verilmiştir.
IV-TEMYİZ KANUN YOLUNA BAŞVURU VE NEDENLERİ:
Davalı vekili, verilen hükmün eksik inceleme ve araştırmaya dayalı olduğunu beyanla, davaya konu kararın bozulmasını talep etmiştir.
V-İLGİLİ HUKUK KURALLARI VE İNCELEME:
Sahte sigortalılığa dayanan davalar hizmet tespiti içerikli olmakla, davanın yasal dayanağını oluşturan 5510 sayılı Yasa’nın 86. maddesinde bu tür hizmet tespiti davalarının kanıtlanması yönünden özel bir yöntem öngörülmemiştir. Kimi ayrık durumlar dışında resmi belge ve yazılı delillerin bulunması sigortalı sayılması gereken sürelerin saptanmasında güçlü delil olmaları itibariyle sonuca etkili olurlar. Ne var ki bu tür kanıtların bulunmaması halinde somut bilgilere dayanması inandırıcı olmaları koşuluyla bordro tanıkları veya iş ilişkisini bilen komşu işyeri çalışanları gibi kişilerin bilgileri ve bunları destekleyen diğer tanıklarla dahi sonuca gitmek mümkündür. Bu tür davalar kamu düzeni ile ilgili olduğundan özel bir duyarlılıkla ve özenle yürütülmeleri zorunlu olup mahkemece, tarafların sunduğu deliller ile yetinilmemeli, 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanununun ilgili hükümleri esas alınarak kendiliğinden araştırma ilkesi benimsenmeli, sigortalılığın kabulü ve hüküm altına alınabilmesi için hizmet akdinin ve eylemli çalışmanın varlığı ortaya konulmalıdır.
Eldeki davada, davacı kurum tarafından düzenlenen denetmen raporu üzerine davalının dava dışı ... unvanlı işyerinde geçen 2013/9-12 ayları döneminde fiili bir çalışması olmaması nedeniyle iptal edilen çalışmalar neticesinde kesilen yaşlılık aylığı neticesinde oluşan kurum alacağının tahsiline ilişkin olarak davanın kabulüne karar verilmiş ise de verilen hükmün eksik inceleme ve araştırmaya dayalı olduğu anlaşılmaktadır.
Mahkemece, davalının isticvabı ile davalının hangi adreste, ne kadar süre çalıştığı, ne iş yaptığı, şef-amir, ustabaşı gibi kişilerin ve birlikte çalıştığı arkadaşlarının isimleri de sorularak bu kişilerin tanık sıfatıyla beyanları alınmalı, davalının çalıştığını savunduğu işyerinin dava konusu 2013/9-12. aylarına ilişkin dönemde elektrik, su, doğalgaz abonelikleri araştırılmalı, faaliyeti gösterecek tüketim ve ödemelerinin olup olmadığı araştırılmalı, bu dönemde çalışmaları bildirilen bordro tanıklarının adresleri tespit edilerek dinlenilmeli, tanıkların da çalışmaları iptal edilmişse bu durum da belirlenmeli ve çalışmanın fiili olup olmadığı hususu, hiçbir kuşku ve duraksamaya yer bırakmayacak biçimde çözümlenip; kurum denetiminin yerinde olup olmadığı belirlenmek suretiyle sonucuna göre kesilen aylıkların iadesi yönünden de bir karar verilmelidir.
Bu maddi ve hukuki olgular göz önünde bulundurulmaksızın, mahkemece eksik inceleme ve araştırma sonucu yazılı şekilde karar verilmesi, usul ve yasaya aykırı olup, bozma nedenidir.
O hâlde, davalı vekilinin bu yönleri amaçlayan temyiz itirazları kabul edilmeli ve Samsun Bölge Adliye Mahkemesi 7. Hukuk Dairesinin istinaf başvurusunun esastan reddine ilişkin kararı kaldırılarak İlk Derece Mahkemesince verilen hüküm bozulmalıdır.
SONUÇ: Samsun Bölge Adliye Mahkemesi 7. Hukuk Dairesi kararının HMK’nın 373/1 maddesi gereği kaldırılarak temyiz edilen ilk derece mahkemesi hükmünün yukarıda açıklanan nedenlerle BOZULMASINA, temyiz harcının istek halinde temyiz eden ilgiliye iadesine, dosyanın kararı veren İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine, 23.06.2022 gününde oybirliğiyle karar verildi.