Yargıtay 10. Hukuk Dairesi 2022/6180 Esas 2022/9883 Karar Sayılı İlamı

Mahkemesi : ... Bölge Adliye Mahkemesi 11. Hukuk Dairesi

Dava, hizmet tespiti istemine ilişkindir.
İlk Derece Mahkemesince, hükümde belirtilen gerekçelerle davanın kısmen kabulüne dair verilen karara karşı davalı ve fer’i müdahil Kurum vekilleri tarafından istinaf yoluna başvurulması üzerine, ... Bölge Adliye Mahkemesi 11. Hukuk Dairesince istinaf başvurularının esastan reddine karar verilmiştir.
... Bölge Adliye Mahkemesi 11. Hukuk Dairesince verilen kararın davalı ve fer’i müdahil Kurum vekilleri tarafından temyiz edilmesi üzerine, temyiz isteğinin süresinde olduğu anlaşıldıktan ve Tetkik Hâkimi ... tarafından düzenlenen raporla dosyadaki kağıtlar okunduktan sonra işin gereği düşünüldü ve aşağıdaki karar tespit edildi
I-İSTEM
Davacı vekili dava dilekçesinde özetle; müvekkilinin .... Genel Müdürlüğüne bağlı olarak 1970-1973 yılları arasında ... Bölgesinde 1973-1979 yılları arasında ... Yolcu Bölgesinde, 1979-1981 yılları arasında ... arasında, 1981-1987 yılları arasında ... Köyü sırtlarında, 1987-1996 yılları arasında da ...'ta müdürlüğün görevlendirdiği işlerde, ağaçlandırma orman temizleme vb.işlerde 1970-1996 yılları arasında çalıştığını, 1970 yılında işe başlamasına karşın bordroda prim kesilmesine rağmen sigortasının yapılmadığını ileri sürerek hizmet süresinin tespitini talep ve dava etmiştir.
II-CEVAP
Feri Müdahil Kurum vekili cevap dilekçesinde özetle; davanın hak düşürücü süre yönünden reddi gerektiğini, kurumun davada feri müdahil olarak yer alması gerektiğini, davalı sıfatının feri müdahil olarak değiştirilmesi ve aleyhe karar verilmesi halinde de aleyhe mahkeme masraflarına hükmedilmemesi gerektiğini, sigortalılığın oluşumu yönünden çalışma olgusunun eylemli ve gerçek biçimde varlığının kanıtlanması, fiili ve gerçek çalışmayı ortaya koyacak belgeler işe giriş bildirgesi sosyal sigorta işlemleri yönetmeliğindeki aylık prim ve hizmet belgesi gibi kuruma verilmesinin zorunlu belgeler olduğu davacı ile işveren arasında böyle bir ilişkinin mevcut olmadığı ileri sürülerek davanın reddine karar verilmesini talep etmiştir.
Davalı Müdürlük cevap dilekçesinde özetle; davanın hak düşürücü süre yönünden reddi gerektiğini, tespiti istenen hizmetin geçtiği yılı takip eden yıldan bu yana 5 yıllık hak düşürücü süreden fazla zaman geçtiğini, Orman İşletme Müdürlüklerinin resmi kurum olduğu, SSK'ya verilmesi gereken işe giriş bildirgesi, aylık bildirge ve dönem bordrolarının düzenli olarak SSKya verilmesi gerektiğini, SSK kayıtları kontrol edildiğinde davacı kaydının bulunmadığının anlaşıldığını ayrıca müdürlüğün işyeri kayıtlarının incelenmesinde de davacı adına rastlanılmadığını belirterek davanın reddine karar verilmesini talep etmiştir.
III-MAHKEME KARARI
A-İLK DERECE MAHKEME KARARI
1-Davacının 04.04.1978-27.04.1978 tarihleri arası hizmetleri 3.0210.01.01.0010921.017.01-... sicil sayılı dosyada işlem gören davalı işveren tarafından feri müdahil kuruma zaten bildirilmiş olduğundan bu dönemlere ilişkin hizmet tespit talebinin hukuki yarar yokluğundan REDDİNE,
2-Davacının davalı ... bünyesindeki işyerlerinde 1970-03.04.1978 ve 01.07.1983-1996 yılı arası dönemlerde çalışması bulunmadığından bu dönemlere ilişkin davanın reddine,
3-Davacının davalı ... bünyesindeki ...-88 sicil nolu işyerlerinde;
01.12.1982-30.06.1983 tarihleri arasında mevsimlik dönem işçisi olarak 506 Sayılı Yasaya tabi çalıştığının tespitine, fazlaya ilişkin istemin reddine,
Davacının belirtilen tarihler arasında Sosyal Güvenlik Kurumu'na bildirilmeyen eksik çalışmalarının ilgili dönemlerde geçerli prime esas kazanç alt sınırı tutarları üzerinden aylık prim ödeme gün sayılarının bildirilen diğer çalışmaları ile birleştirilmesine, karar verilmiştir.
B-BÖLGE ADLİYE MAHKEMESİ KARARI
Davalı ve feri müdahil vekillerinin istinaf başvurularının Hukuk Muhakemeleri Kanununun 353/1-b.1 maddesi gereğince esastan reddine, karar verilmiştir.
IV-TEMYİZ KANUN YOLUNA BAŞVURU VE NEDENLERİ:
Davalı vekili istinaf gerekçelerini tekrarla; işe giriş bildirgesi verilmesinin çalışmayı ve sigortalılığı ispatlamadığını, davanın hak düşürücü süre içerisinde açılmadığını, hizmet tespiti davalarında çalışma olgusunun hiç bir kuşku ve duraksamaya yer bırakmayacak şekilde ispat edilmesi gerektiğini, dönem bordrolarında hizmeti gözükmeyen tanık ...'ın anlatımları esas alınarak ve tanığın çalışılmayan Ocak, Şubat, Mart ve Eylül aylarını açıkça beyan etmesine rağmen bunun aksi yönde değerlendirme yapan bilirkişi raporuna itibar edilerek karar verildiğini, davanın reddi gerektiğini ileri sürmüştür.
Fer'i müdahil Kurum vekili özetle; hak düşürücü sürenin geçtiğini, gerçek çalışma olgusunun somut ve inandırıcı bilgiler ile ortaya konulamadığını, ispatlanamayan davanın reddine karar verilmesi gerektiğini ileri sürmüştür.
V-İLGİLİ HUKUK KURALLARI VE İNCELEME:
Davanın yasal dayanağı 5510 sayılı Kanunun 86/9. maddesidir. 506 sayılı Kanunun 6. maddesinde ifade edildiği üzere, “sigortalı olmak hak ve yükümünden kaçınılamaz ve vazgeçilemez.” Anayasal haklar arasında yer alan sosyal güvenliğin yaşama geçirilmesindeki etkisi gözetildiğinde, sigortalı konumunda geçen çalışma sürelerinin saptanmasına ilişkin davaların, kamu düzenine ilişkin olması nedeni ile özel bir duyarlılık ve özenle yürütülmesi zorunludur. Bu bağlamda, hak kayıplarının ve gerçeğe aykırı sigortalılık süresi edinme durumlarının önlenmesi, temel insan haklarından olan sosyal güvenlik hakkının korunabilmesi için, bu tür davalarda tarafların gösterdiği kanıtlarla yetinilmeyip, gerek görüldüğünde resen araştırma yapılarak kanıt toplanması gerektiği özellikle göz önünde bulundurulmalıdır.
Dosyanın incelenmesinde; 16.02.1956 doğumlu olan davacının hizmet cetvelinde 04.04.1978-27.04.1978 tarihleri arasında 10921.017 sicil sayılı “Ağaçlandırma ve Erezyon Kontrolü Başmühendisliği” unvanlı işyerinden 20 gün sigortalı bildiriminin yapıldığı, anılan ... yerinde 04.04.1978 tarihinde işe başladığına ilişkin işe giriş bildirgesinin 13.07.1978 tarih ve 31084 varide numarası ile Kuruma intikal ettiği, 10921.017 sicil sayılı dosyada işlem gören ... yerinin 01.06.1976 tarihinde kanun kapsamına alındığı, 30.06.1983 tarihinde kanun kapsamından çıktığı, davacının 1970-1996 yılları arasında Ağaçlandırma Genel Müdürlüğüne bağlı işletmelerdeki çalışmalarının tespitini istediği eldeki davada, Mahkemece davacının davalıya ait işyerinden yapılan sigortalı bildiriminin sonu ile anılan işyerinin kanun kapsamından çıkış tarihi aralığındaki süreler esas alınmak kaydıyla, davacının talebine konu hizmetlerinin kısmen kabulüne karar verildiği, kabule konu dönem yönünden beyanlarına itibar edilen tanıkların Kuruma bildirilen çalışma dönemlerinin kısmi ve kabule konu dönemi kapsamayacak şekilde olduğunun anlaşılmasına göre, verilen kararın eksik inceleme ve araştırmaya dayalı olduğu değerlendirilmektedir.
Mahkemece, çalışma iddiasının öncelikle davacı bizzat dinlenmek suretiyle kabule konu dönemde iddia olunan çalışmanın hangi işleri kapsadığı ve ne kadar sürdüğü hususunda beyanı da alınmak suretiyle yapıldığı iddia olunan işlerin nelerden ibaret olduğu belirlenmeli, ihtilaflı dönemlerde bildirimi bulunan bordrolu tanıkların (her bir tanığın hizmet cetveli getirtilmek suretiyle, tespite konu tüm dönemleri karşılayacak şekilde) beyanlarına başvurma yoluna gidilmeli, dinlenen tanık anlatımlarının değerlendirilmesinde; işin ve işyerinin niteliği nazara alınmalı, diğer taraftan davacının yaşı ile yaptığı ... nazarında mevsimlik çalışma olgusu araştırılmalı, davacı beyanına konu orman işinin niteliklerine göre süresi, birlikte çalıştığını belirttiği kişiler ile ilgili Orman İşletme Müdürlüğünde görev yapan yetkililerin de beyanı da alınmak suretiyle giderek bu konuyla ilgili denetime elverişli ve anılan ... kollarında uzman kişilerden alınacak bilirkişi raporu ile belirlenmek suretiyle sonucuna göre bir karar verilmelidir.
O hâlde, davalı ve fer’i müdahil Kurum vekillerinin bu yönleri amaçlayan temyiz itirazları kabul edilmeli ve ... Bölge Adliye Mahkemesi 11. Hukuk Dairesinin istinaf başvurularının esastan reddine ilişkin kararı kaldırılarak İlk Derece Mahkemesince verilen hüküm bozulmalıdır.
SONUÇ: ... Bölge Adliye Mahkemesi 11. Dairesi kararının HMK’nın 373/1. maddesi gereği kaldırılarak temyiz edilen ilk derece mahkemesi hükmünün yukarıda açıklanan nedenlerle BOZULMASINA, dosyanın kararı veren İlk Derece Mahkemesine, karardan bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine, 27/06/2022 gününde oybirliğiyle karar verildi.