Yargıtay 10. Hukuk Dairesi 2022/702 Esas 2022/10124 Karar Sayılı İlamı

Mahkemesi : ... Bölge Adliye Mahkemesi 10. Hukuk Dairesi
İlk Derece Mahkemesi : ... 16. İş Mahkemesi


Dava, itibari hizmet süresinin tespiti istemine ilişkindir.
İlk Derece Mahkemesince, hükümde belirtilen gerekçelerle davanın kabulüne dair verilen karara karşı davalılar vekilleri tarafından istinaf yoluna başvurulması üzerine, ... Bölge Adliye Mahkemesi 10. Hukuk Dairesince istinaf başvurusunun esastan reddine karar verilmiştir.
... Bölge Adliye Mahkemesi 10. Hukuk Dairesince verilen kararın, davalılar vekilleri tarafından temyiz edilmesi üzerine, temyiz isteklerinin süresinde olduğu anlaşıldıktan ve Tetkik Hâkimi ... tarafından düzenlenen raporla dosyadaki kağıtlar okunduktan sonra işin gereği düşünüldü ve aşağıdaki karar tespit edildi.
I-İSTEM
Davacı vekili dava dilekçesinde özetle; davacının 12.04.1994-26.01.2001 tarihleri arasında şirkete ait işyerinde yaptığı çalışmalarının 506 sayılı yasanın Ek 5/II maddesi kapsamında olduğunu, ancak bu kapsamda değerlendirilmediğini belirterek, dava konusu çalışmaların her tam hizmet yılı için 90 gün itibari hizmet süresinin sigortalılık süresine eklenmesi gerektiğinin tespitine karar verilmesini talep ve dava etmiştir.
II-CEVAP
Davalı ... ... Ambalaj San. ve Tic. AŞ vekili cevap dilekçesinde özetle; yetki itirazında bulunduklarını, davalı işverenler arasında ihtiyari dava arkadaşlığının bulunmadığını, hak düşürücü süre geçtikten sonra açılan davanın reddedilmesi gerektiğini, fiili hizmet süresi zammı uygulanmasını gerektirecek unsurlar bulunmadığını, işyerinde 10 Bölümde Klişograf, Galvano, Prova, Çapak alma, baskı bölümü, rotosel bölümü, PVC Film Üretimi, Polyetilen Üretimi, Teratwist Film Üretimi, Hammadde ve formül hazırlama, Laminasyon Parafin Metalize (LPM) Bölümü, Kesme Bölümü, Boyahane Bölümü, Alış Depo Bölümü, Kazan Dairesi Bölümü, Bakım Bölümü, Sevkiyat Bölümünde faaliyet yapıldığını, sadece 1 bölümde baskı işinin yapıldığını, baskı bölümünde de 506 sayılı yasanın Ek 5/II-a-f maddelerinde belirtilen fiziksel dış etkenlerin ve olumsuz çalışma koşullarının hiçbirinin bulunmadığını, işyerinde basım işi yapılmadığından, yasa kapsamında değerlendirilmeyeceğini belirterek, davanın reddine karar verilmesini talep etmiştir.
Davalı Kurum davaya cevap vermemiş, vekili duruşmalarda davanın reddini istemiştir.
III-MAHKEME KARARI
A-İLK DERECE MAHKEME KARARI
İlk Derece Mahkemesince "Davanın kabulü ile, davacının 12.04.1994-26.01.2001 tarihleri arasındaki dönemde davalı işverene ait işyerinde geçen çalışması nedeniyle sigorta primi ödenmiş günlerix0,25 formülü ile hesaplanan 2445 gün x0,25=611,25 gün itibari hizmet süresi bulunduğunun ve bu sürenin davacıya ait sigortalılık süresine itibari hizmet süresi olarak eklenmesi gerektiğinin tespitine, " karar verilmiştir.
B-BAM KARAR
Davalı şirket ve davalı Kurum vekillerinin istinaf başvurularının HMK'nın 353/1-b.1 maddesi gereğince esastan reddine, karar verilmiştir.
IV-TEMYİZ KANUN YOLUNA BAŞVURU VE NEDENLERİ:
Davalı şirket vekili dilekçesinde özetle; Davanın hak düşürücü süre geçtikten sonra açıldığı halde Mahkemece bu itirazın dikkate alınmadığını, İş Mahkemeleri Kanunun 5. Maddesi gereğince davanın işçinin çalıştığı işyeri için yetkili mahkemede ya da davalının ikametgahı mahkemesinde görülmesi gerektiğini, mahkemenin yetki itirazını dikkate almadan karar verdiğini, müvekkilinin esas iştigal konusunun ambalaj üretimi olduğunu, basım işyeri olmadığını mahkemece İtibari hizmet süresinden yararlanma şartlarının doğru değerlendirilmediği, ayrıca davacının kurum müracat etmeden dava açtığından davanın dava şartı yokluğundan reddi gerektiğini belirterek kararın bozulmasına karar verilmesini istemiştir.
Davalı kurum vekili dilekçesinde özetle; Mahkeme kararının usul ve esas yönünden yasaya aykırı olduğu, Kurumca yapılan işlemlerde hata bulunmadığı belirterek kararın bozulmasına karar verilmesini istemiştir.
V-İLGİLİ HUKUK KURALLARI VE İNCELEME:
İtibari hizmet süresi, ağır ve yıpratıcı işlerde çalışanların erken yıpranmaları nedeniyle daha erken emekli olabilmeleri için kanun koyucu tarafından belirlenmiş erken emeklilik sağlayan düzenlemelerden biridir. İtibari hizmet süresi fiilen olmayan ancak kanun koyucu tarafından verilen imkân nedeniyle varsayılan bir sürenin sigortalılık süresine eklenmesi şeklinde ortaya çıkmaktadır.
506 sayılı Sosyal Sigortalar Kanunun’un Ek 5’inci maddesi:
“506 sayılı Kanuna göre sigortalı sayılanların, aşağıda sayılan görevlerde geçen sigortalılık sürelerine, bu sürelerin her tam yılı için, hizalarında gösterilen süreler, sigortalılık süresi olarak eklenir.
Sigortalılar Hizmetin Geçtiği Yer Eklenecek Süre
I-a) 212 sayılı Kanunla değiştirilen 5953 sayılı basın mesleğinde çalışanlarla çalıştıranlar arasındaki münasebetleri düzenliyen kanun kapsamına tabi olarak çalışan sigortalılar.
5953 sayılı Kanunu Değiştiren 212 sayılı Kanunun birinci maddesi kapsamıma giren, 90 gün,
b) Basın kartı yönetmeliğine göre basın kartına sahip olmak suretiyle gazetecilik yaparken, kamu kurumlarına giren ve bu kurumlarda meslekleriyle ilgili görevlerde istihdam edilen sigortalılar.
Basın müşavirlikleri
II - (Değişik bent: 20/06/1987 - 3395/13 md.)
Basım ve gazetecilik işyerlerinden 1475 sayılı Kanun ve değişikliklerine göre çalışan sigortalılar,
a) Solunum ve cilt yoluyla vücuda geçen gaz veya diğer zehirleyici maddelerle çalışılan iş yerleri,
b) Fazla gürültü ve ihtizaz yapıcı makine ve aletlerle çalışarak iş yapılan işyerleri,
c) Doğrudan doğruya yüksek hararete maruz bulunarak çalışılan işyerleri,
d) Fazla ve devamlı adali gayret sarf edilerek iş yapılan işyerleri,
e) Tabii ışığın hiç olmadığı ve münhasıran suni ışık altında çalışılan işyerleri,
f) Günlük mesainin yarıdan fazlası saat 20.00'den sonra çalışılarak yapılan işyerleri
III - (Ek bent: 20/06/1987 - 3395/13 md.) Denizde Gemi adamları, gemi ateşçileri, kömürcüler, dalgıçlar.
IV - (Ek bent: 20/06/1987 - 3395/13 md.)
1. Çelik, demir ve tunç döküm,
(...)*, fabrika,
2. Zehirli, boğucu, yakıcı, öldürücü atölye, havuz ve depolarda, trafo binalarında ve patlayıcı gaz, asit, boya işleriyle gaz da çalışanlar, maskesi ile çalışmayı gerektiren işlerde,
3. Patlayıcı maddeler yapılmasında,
4. Kaynak işlerinde çalışanlarda,
Kesirlerin hesaplanmasında tam yıl 360 gün olarak alınır. Fiilen çalışılmış güne eklenecek itibari hizmet günü sayısının bulunmasında (Çalışılan gün sayısı x 0,25) formülü uygulanır.” Düzenlemesini içermektedir.
Bu yönüyle davanın yasal dayanağı, 506 sayılı Kanunun Ek 5’inci maddesidir. Anılan maddeye göre, sigortalıların itibari hizmetten yararlanabilmesi için iki koşulun birlikte gerçekleşmesi gerekir. Birinci koşul sigortalının Basım ve gazetecilik iş yerlerinde çalışması, ikinci koşul ise; II. bendin (a-f) alt bendlerinde yazılı fiziksel dış etkenlerin ve olumsuz çalışma koşullarının olayda ayrıca gerçekleşmesidir.
Uyuşmazlık, davacının davalı iş yerinde geçen çalışmaları yönünden itibari hizmetten yararlanıp yararlanamayacağı noktasında toplanmaktadır.
Dava dosyasındaki kayıt ve belgelere göre, davacının, davalıya ait 729590 sicil numaralı işyerinde 12.4.1994-26.1.2001 tarihleri arası hizmet akdiyle çalıştığı, boyahane bölümünde şef olarak çalıştığı, bölümde solventle, cips diye tabir edilen boyalarla, etil asetat boyalarla sıvılaştırma yapıldığı, formülasyona göre matbaa boyası yapıldığı, baskı bölümlerine verildiği, davacının ayrı bir odası olduğu, davalı işyerinde hekim, kimya mühendisi ve Makine mühendisinden oluşan bilirkişi heyeti ile keşif yapıldığı, davacı ve işveren tanıklarının dinlendiği, tanık beyanları ve işyeri koşullarının incelendiği, yapılan keşif ve tanık beyanlarına göre, zararlı etkilere maruz kaldıkları belirtilen karar verildiği anlaşılmaktadır.
1-Davalı ... ... Ambalaj San. ve Tic. AŞ vekilinin yetki itirazı olup ilk derece mahkemesince bu konuda olumlu ve olumsuz bir değerlendirme yapılmadığı anlaşılmakta olup öncelikle yetki itirazının değerlendirilmesi gerekir.
2-Yapılan keşif ve bilirkişi raporu incelemesinden, davacının şef olarak boyahane bölümünde çalıştığı anlaşılmakta olup Mahkemece, öncelikle, davacının odasının boyahane veya üretim bölümü ile bağlantısının olup olmadığı, odanın kapısının veya pencerelerinin üretim veya boyahane bölümüne açılıp açılmadığı ve odanın boyahane ve üretim bölümünden etkilenip etkilenmediği araştırılmalı, davacının odasının dışında boyahane bölümünde kontrol ve numune çalışmaları için ne kadar çalıştığı, düzenli olarak her gün çalışmasının gerekip gerekmediği belirlenerek, yapılan işlerin net olarak belirlenip, davacının 506 sayılı Yasa’nın ek 5.maddesi kapsamındaki bölümlerde fiilen geçirdiği çalışma süresi belirlenerek varılacak sonuca göre karar verilmesi gerekir.
O hâlde, davalılar vekillerinin bu yönleri amaçlayan temyiz itirazları kabul edilmeli ve ... Bölge Adliye Mahkemesi 10.Hukuk Dairesinin istinaf başvurusunun esastan reddine dair kararının kaldırılarak İlk Derece Mahkemesince verilen hüküm bozulmalıdır.
SONUÇ : ... Bölge Adliye Mahkemesi 10. Dairesi kararının HMK’nın 373/1 maddesi gereği kaldırılarak temyiz edilen ilk derece mahkemesi hükmünün yukarıda açıklanan nedenlerle BOZULMASINA, temyiz harcının istek halinde ilgiliye iadesine,
kararın bir örneğinin Bam'a, dosyanın kararı veren İlk derece Mahkemesine gönderilmesine, 30.6.2022 gününde oybirliğiyle karar verildi.