Danıştay 6. Daire 2021/2863 Esas 2022/4429 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
ALTINCI DAİRE
Esas No : 2021/2863
Karar No : 2022/4429


TEMYİZ EDEN (DAVALI) : …. Bakanlığı
VEKİLİ : Av. …
KARŞI TARAF (DAVACI) : …
VEKİLİ : Av. ….
İSTEMİN KONUSU :…. İdare Mahkemesince verilen …. tarihli, E:…, K:… sayılı kararın, usul ve hukuka aykırı olduğu ileri sürülerek bozulması istenilmektedir.
KARŞI TARAFIN SAVUNMASI : Savunma verilmemiştir.
DANIŞTAY TETKİK HAKİMİ …'IN DÜŞÜNCESİ: Temyiz isteminin kabulü ile mahkeme kararının bozulması gerektiği düşünülmektedir.
TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Altıncı Dairesince Tetkik Hakiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra işin gereği görüşüldü:
Dava, Muğla ili, Bodrum ilçesi, … Mevkii, … parsel sayılı taşınmazın kısmen rekreatif alan kısmen günübirlik tesis alanı olarak tahsisine yönelik …. Bakanlığı'nın … tarihli, … sayılı kararı ile onaylanıp itirazlar üzerine yapılan değişiklikler ile Bakanlığın … tarihli, … sayılı kararı kesinleşen 1/5000 ve 1/1000 ölçekli revizyon ve ilave imar planlarının iptali istemiyle açılmış; İdare Mahkemesince, Danıştay Altıncı Dairesinin 30/01/2017 tarih E:2016/6978 K: 2017/479 sayılı bozma kararına uyularak dosyadaki bilgi ve belgelerin incelenmesi sonucu, Danıştay Altıncı Dairesinin E:… sayılı dosyasında … tarih ve K:… sayılı kararla davaya konu planların üst ölçekli planları olan, Çevre ve Şehircilik Bakanlığınca 07/02/2013 tarihinde onaylanan Muğla-Bodrum-Yalıçiftliği 1/25.000 ölçekli İlave-Revizyon Çevre Düzeni Planının iptaline karar verildiği, plan hiyerarşisi gereği olarak 1/1000 ölçekli uygulama imar planı ve 1/5000 ölçekli nazım imar planın üst ölçekli planlara uygun olma şartının kaybedilmiş olması karşısında, hukuksal dayanağı ortadan kalkan davaya konu 1/5000 ölçekli nazım ve 1/1000 ölçekli uygulama revizyon ve ilave imar planlarının hukuka aykırı olduğu sonucuna varıldığı gerekçesi ile dava konusu işlemin iptaline karar verilmiş bu karar davalı idare vekili tarafından temyiz edilmiştir.
3194 sayılı İmar Kanunu'nun dava konusu işlemin tesis edildiği tarihte yürürlükte olan haliyle, 5. maddesinde, nazım imar planı; varsa bölge ve çevre düzeni planlarına uygun olarak hali hazır haritalar üzerine, yine varsa kadastral durumu işlenmiş olarak çizilen ve arazi parçalarının; genel kullanış biçimlerini, başlıca bölge tiplerini, bölgelerin gelecekteki nüfus yoğunluklarını, gerektiğinde yapı yoğunluğunu, çeşitli yerleşme alanlarının gelişme yön ve büyüklükleri ile ilkelerini, ulaşım sistemlerini ve problemlerinin çözümü gibi hususları gösteren ve uygulama imar planının hazırlanmasına esas olmak üzere düzenlenen detaylı bir raporla açıklanan ve raporu ile beraber bir bütün olan plan olarak, uygulama imar planı ise; tasdikli halihazır haritalar üzerine varsa kadastral durumu işlenmiş olarak nazım imar planı esaslarına göre çizilen ve çeşitli bölgelerin yapı adalarını, bunların yoğunluk ve düzenini, yolları ve uygulama için gerekli imar uygulama programlarına esas olacak uygulama etaplarını ve diğer bilgileri ayrıntıları ile gösteren plan olarak tanımlanmış, 6. maddesinde, planlar kapsadıkları alan ve amaçları açısından bölge planları ve imar planları olarak iki ana kategoriye ayrılmış, imar planları da uygulamaya esas olan uygulama imar planları ve bu planın hazırlanmasındaki temel hedefleri, ilkeleri ve arazi kullanım kararlarını belirleyen nazım imar planları olarak sınıflandırılmış, 8. maddesinin 1. fıkrasında; planların tanımlaması yapılarak, planlar bölge planı, çevre düzeni planı, nazım imar planı ve uygulama imar planı olarak kademelendirilmiş ve alt ölçekli planların üst ölçekli planlarda belirlenen planlama ana ilkelerine, stratejilerine ve kararlarına uyumlu olması zorunluluğu getirilmiştir.
Dava konusu işlem tarihi olan 25.10.2013 tarihinde yürürlükte olan Plan Yapımına Ait Esaslara Dair Yönetmeliğin "Tanımlar" başlıklı 3. Maddesinin 10. fıkrasında:" ÇevreDüzeniPlanı Konut, sanayi, tarım, turizm, ulaşım gibi sektörler ile kentsel-kırsal yapı ve gelişme ile doğal ve kültürel değerler arasında koruma-kullanma dengesini sağlayan ve arazi kullanım kararlarını belirleyen yönetsel, mekansal ve işlevsel bütünlük gösteren sınırlar içinde, varsa bölge planı kararlarına uygun olarak yapılan, idareler arası koordinasyon esaslarını belirleyen, 1/25000, 1:50000, 1:100000, veya 1:200000 ölçekte hazırlanan, plan notları ve raporuyla bir bütün olan plandır." tanımına yer verilmiş, 11. fıkrasında " İmar Planı: belde halkının sosyal ve kültürel gereksinimlerini karşılamayı, sağlıklı ve güvenli bir çevre oluşturmayı, yaşam kalitesini artırmayı hedefleyen ve bu amaçla beldenin ekonomik, demografik, sosyal, kültürel, tarihsel, fiziksel özelliklerine ilişkin araştırmalara ve verilere dayalı olarak hazırlanan, kentsel yerleşme ve gelişme eğilimlerini alternatif çözümler oluşturmak suretiyle belirleyen, arazi kullanımı, koruma, kısıtlama kararları, örgütlenme ve uygulama ilkelerini içeren pafta, rapor ve notlardan oluşan belgedir. İmar planı, nazım imar planı ve uygulama imar planı olmak üzere iki aşamadan oluşur." düzenlemesine yer verilmiştir.
İşlem tarihinden sonra ( ve dava konusu imar planlarına itirazların değerlendirildiği 20.08.2014 tarihi itibariyle) Çevre ve Şehircilik Bakanlığınca çıkarılan 14.06.2014 tarihli Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren Mekansal Planlar Yapım Yönetmeliği'nin ''Tanımlar'' başlıklı 4. maddesinin 1. fıkrasının (c) bendinde, "Çevre düzeni planı: Varsa mekânsal strateji planlarının hedef ve strateji kararlarına uygun olarak orman, akarsu, göl ve tarım arazileri gibi temel coğrafi verilerin gösterildiği, kentsel ve kırsal yerleşim, gelişme alanları, sanayi, tarım, turizm, ulaşım, enerji gibi sektörlere ilişkin genel arazi kullanım kararlarını belirleyen, yerleşme ve sektörler arasında ilişkiler ile koruma-kullanma dengesini sağlayan 1/50.000 veya 1/100.000 ölçekteki haritalar üzerinde ölçeğine uygun gösterim kullanılarak bölge, havza veya il düzeyinde hazırlanabilen, plan notları ve raporuyla bir bütün olarak yapılan planı ifade eder." tanımına yer verilmiş, "Mekansal planlama kademeleri ve ilişkileri" başlıklı 6. maddesinin 1. fıkrasında, mekansal planların kapsadıkları alan ve amaçları açısından mekansal strateji planları, çevre düzeni planları ve imar planları olarak hazırlanacağı, buna göre planlama kademelerinin, üst kademeden alt kademeye doğru sırasıyla; mekansal strateji planı, çevre düzeni planı, nazım imar planı ve uygulama imar planından oluştuğu kural altına alınmış, aynı maddenin 2. fıkrasında, mekansal planların, plan kademelenmesine uygun olarak hazırlanacağı, her planın, planlar arası kademeli birliktelik ilkesi uyarınca yürürlükteki üst kademe planların kararlarına uygun olmak, raporu ile bütün oluşturmak ve bir alt kademedeki planı yönlendirmek zorunda olduğu düzenlenmiştir.
Yukarıda anlatılan mevzuat hükümlerine göre, alt ölçekli planların üst ölçekli planlarda belirlenen planlama ana ilkelerine, kararlarına uyumlu olması gerektiğinde kuşku bulunmamaktadır.
Planların kademeli birlikteliği ilkesi çerçevesinde her alt ölçekli planlama kademesinin bir üst ölçeğin ana kararlarını korumakla birlikte üst ölçektekinden daha fazla bilgi ve ayrıntı içermesi gerekir. Bu nedenle, nazım imar planları çevre düzeni planlarının, uygulama imar planları da nazım imar planlarının, büyütülmüş kopyaları olmayıp soyuttan somuta inen plan kararlarının alındığı farklı özellikleri ve ayırıntıları içeren belgeler olduğu bilinmektedir.
Alt ölçekli planları denetleyen, yönlendiren ve esneklik çerçevesini çizen üst ölçekli planlar, kentin ana gelişme kararlarını ve arazi parçalarının kullanış biçimlerini ilke düzeyinde veren belgelerdir. Üst ölçekli plan niteliğinde olan çevre düzeni planında da bölgesel nitelikte genel arazi kullanım kararları getirilmekte ve getirilen bu kararlar çevre kirliliğinin oluşmadan önce önlenebilmesi ve sağlıklı bir çevrenin oluşturulmasına yönelik hedef, ilke, strateji ve politikaları sağlayacak nitelikte olmaktadır. Bu yönüyle söz konusu plan, bu plana dayanılarak yapılacak ve arazi kullanımlarının fonksiyonel dağılımı ile genel yoğunluğunun belirlendiği 1/5000 ölçekli nazım imar planı ve nazım imar planları esaslarına göre çizilen ve parsel bazında fiziki kullanım durumunun belirlendiği 1/1000 ölçekli uygulama imar planı ile öngörülen arazi kullanım kararlarından farklılık arz etmektedir. Bu itibarla, leke plan olan ve alt ölçekli plan kararlarına esas olacak yapılaşma şartlarını ortaya koyan genel arazi kullanım kararlarının üretildiği çevre düzeni planının nazım ve uygulama imar planları gibi değerlendirilmesi mümkün değildir.
Yukarıda yer alan mevzuat hükümleri ile planlama ilke ve esasları çerçevesinde değerlendirilme yapıldığında; 3194 sayılı Yasanın nazım imar planına yönelik düzenlemesinde, varsa bölge veya çevre düzeni planlarına uygunluk sağlanarak, tanımda ver verilen özellikleri taşımak kaydıyla yapılabileceğinin öngörüldüğü, aynı alana yönelik olarak çevre düzeni planının iptal edilmesinin tek başına alt ölçekli nazım ve uygulama imar planının iptal edilebileceği anlamına gelmeyeceği, bu halde çevre düzeni planının iptal sebepleri dikkate alınarak iptal sebebinin nazım imar planının da iptalini gerekli kılıp kılmadığı değerlendirilerek karar verilmesi gerektiği sonucuna varılmıştır.
Uyuşmazlıkta her ne kadar İdare Mahkemesince dava konusu 1/5000 ve 1/1000 ölçekli revizyon ve ilave imar planlarının üst ölçekli planının Muğla-Bodrum-Yalıçiftliği 1/25.000 ölçekli İlave-Revizyon Çevre Düzeni Planı olduğu ve anılan 1/25.000 ölçekli çevre düzeni planının Danıştay Altıncı Dairesinin E:… sayılı dosyasında … tarih ve K:… sayılı kararla iptaline karar verildiği gerekçesiyle bakılan davada 1/5000 ve 1/1000 ölçekli revizyon ve ilave imar planlarının iptaline karar verilmiş ise de, dava konusu Muğla ili, Bodrum ilçesi, … Beldesine ilişkin Çevre ve Şehircilik Bakanlığı'nın 25/10/2013 tarihli, 16516 sayılı kararı ile onaylanan 1/5000 ve 1/1000 ölçekli revizyon ve ilave imar planlarının üst ölçekli planı …. Bakanlığınca …. tarihinde onaylanan … Beldesi 1/25000 ölçekli çevre düzeni plânı olduğu anlaşılmıştır.
Dava konusu imar planlarının üst ölçekli planı olan …. Bakanlığınca … tarihinde onaylanan ….Beldesi 1/25000 ölçekli çevre düzeni plânı hakkında TMMOB Şehir Plancıları Odası tarafından açılan davada …. İdare Mahkemesince verilen … tarih ve E:…, K:… sayılı dava konusu işlemin iptali yolundaki karar Danıştay Altıncı Dairesince verilen 15/03/2021 tarih ve E:2019/19734, K:2021/3780 sayılı kararı ile bozulmuş, karar düzeltme istemi de Danıştay Altıncı Dairesince verilen 11/04/2022 tarih ve E:2021/6657, K:2022/4427 sayılı karar ile reddedilmiştir.
Öte yandan dava konusu 25/10/2013 tarihinde onaylanan revizyon+ilave 1/5000 ölçekli nazım imar planı ve 1/1000 ölçekli revizyon+ilave uygulama imar planının tamamının iptali istemiyle TMMOB Şehir Plancıları Odası tarafından açılan davada, …. İdare Mahkemesince verilen … tarihli, E:…, K:…. sayılı dava konusu işlemin iptali yolundaki karar Danıştay Altıncı Dairesinin 11.04.2022 tarihli E:2021/4460 K:2022/4428 sayılı kararı ile bozulmuştur.
Bu durumda, revizyon+ilave 1/5000 ölçekli nazım imar planı ve 1/1000 ölçekli revizyon+ilave uygulama imar planının tamamının iptali istemiyle açılan … İdare Mahkemesinin E:… sayılı dosyasında bozma kararı üzerine verilecek kararda uyuşmazlık konusu imar planlarının tamamının iptaline karar verilmesi halinde, dava konusu taşınmaza ilişkin olarak da uyuşmazlık konusu imar planların iptaline karar verilmesi gerektiği, bununla birlikte, bu kararın uyuşmazlığa konu taşınmaza getirilen kullanım kararının şehircilik ilkeleri ve planlama esaslarına aykırı olduğu anlamına gelmediği, planın bütününe ilişkin iptal kararı üzerine yeniden planlama yapılırken taşınmaza şehircilik ilkeleri ve planlama esaslarına uygun bir fonksiyon verileceği açıktır.
Uyuşmazlık konusu imar planlarının tamamının iptaline yönelik davanın reddine karar verilmesi halinde ise; parsel bazında açılan davada taşınmaza getirilen fonksiyonun şehircilik ilkelerine ve planlama esaslarına uygun olup olmadığının araştırılarak davanın esası hakkında karar verilmesi gerektiği tabiidir.
Bu itibarla dava konusu işlemim iptali yolundaki İdare Mahkemesi kararında isabet görülmemiştir.
Açıklanan nedenlerle, … İdare Mahkemesince verilen … tarihli, E:…., K:…. sayılı kararın BOZULMASINA, dosyanın adı geçen Mahkemeye gönderilmesine, bu kararın tebliğ tarihini izleyen günden itibaren 15 gün içinde kararın düzeltilmesi yolu açık olmak üzere 11/04/2022 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.