Danıştay 10. Daire 2019/11842 Esas 2022/2002 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
ONUNCU DAİRE
Esas No : 2019/11842
Karar No : 2022/2002

DAVACI : … Konfederasyonu
VEKİLİ : Av. …

DAVALILAR : 1- …
VEKİLİ : Av. …
2- … Bakanlığı / ANKARA
(Mülga … Bakanlığı)
VEKİLİ : 1. Hukuk Müşaviri V. …

DAVANIN_KONUSU : Davacı tarafından, 29/12/2010 tarih ve 27800 (5. Mükerrer) sayılı Resmi Gazete'de yayımlanarak 01/01/2011 tarihinde yürürlüğe giren Çevrenin Korunması Yönünden Kontrol Altında Tutulan Kimyasalların İthalatına Dair Dış Ticarette Standardizasyon Tebliği'nin (Tebliğ No:2011/6) 5. maddesinin 1. fıkrasının (a) bendinde yer alan "Ticaret sicil gazetesi veya ticaret sicilinden faaliyet raporu (ilgili kurumlardan veya noterden onaylı)" ibaresinin iptali istenilmektedir.

DAVACININ_İDDİALARI : Davacı tarafından, esnaf ve sanatkârların, Tebliğin (Ek-1) sayılı listesinde yer alan ozon tabakasını incelten kimyasalların ithalatı için alınan tüm kontrol belgelerinde geçerli olmak üzere, öncelikle Çevrenin Korunması Yönünden Kontrol Altında Tutulan Kimyasal Madde İthalatçısı ve Dağıtıcısı Kayıt Belgesi ve numarası almalarının zorunlu olduğu, ancak bu belgeyi almak için yapılacak başvuruya, dava konusu ''Ticaret sicil gazetesi veya ticaret sicilinden faaliyet raporu (ilgili kurumlardan veya noterden onaylı)'' adlı belgenin de eklenmesi gerektiği şeklinde yapılan düzenleme ile esnaf ve sanatkarların, Tebliğin (Ek-1) sayılı listesinde yer alan ozon tabakasını incelten kimyasalları ithal edebilmesinin, dolayısı ile bu kimyasallar yönünden esnaf ve sanatkârların ithalatçı olabilmelerinin yasaklandığı ileri sürülmektedir.

DAVALILARIN_SAVUNMALARI : Davalı idarelerce, çevre açısından risk taşıyan kimyasal maddelerin ithalatının ağır mali yük ve sorumluluk gerektirdiği dolayısıyla belirli bir ciroya sahip firmalarca yapılması gerektiği, öte yandan ithalat yapmaya hakkı olan kişilere ilişkin olarak özel bir takım koşulların getirilebileceği ileri sürülerek davanın reddi gerektiği savunulmaktadır.

DANIŞTAY TETKİK HAKİMİ : ….
DÜŞÜNCESİ : İdari Dava Daireleri Kurulunun bozma kararına uyulmak suretiyle, davanın ehliyet yönünden reddine karar verilmesi gerektiği düşünülmektedir.

DANIŞTAY SAVCISI : …
DÜŞÜNCESİ : Dava; 29.12.2010 gün ve 27800 sayılı (5. Mükerrer) Resmi Gazetede yayımlanarak 1.1.2011 tarihinde yürürlüğe giren 2011/6 sayılı Çevrenin Korunması Yönünden Kontrol Altında Tutulan Kimyasalların İthalatına Dair Dış Ticarette Standardizasyon Tebliğinin 5'inci maddesinin 1'inci fıkrasının a bendinde yer verilen "Ticaret sicil gazetesi veya ticaret sicilinden faaliyet raporu (ilgili kurumlardan veya noterden onaylı)" ibaresinin iptali istemiyle açılmıştır.
Dava konusu Tebliğ, davanın açıldığı tarihten sonra çıkarılan 30.12.2011 gün ve 28158 (3. Mükerrer) sayılı resmi Gazetede yayımlanan Çevrenin Korunması Yönünden Kontrol Altında Tutulan Kimyasalların İthalat Denetimi Tebliğinin (Ürün Güvenliği ve Denetimi:2012/6) 12'nci maddesiyle tümüyle yürürlükten kaldırıldığı ve yeni düzenlemede "Ticaret sicil gazetesi veya ticaret sicilinden faaliyet raporu (ilgili kurumlardan veya noterden onaylı)" ibaresinin yerine "Ticaret Sicil Gazetesi veya Esnaf ve Sanatkârlar Sicil Gazetesi (oda kaydı) (ilgili kurumlardan veya noterden onaylı)" ibaresi getirildiği gibi; davacı Şirket vekili tarafından 3.6.2013 tarihinde Danıştay Başkanlığı Genel Yazı İşleri Müdürlüğü kayıtlarına giren dilekçe de dikkate alındığında, davanın konusunun kalmadığı sonucuna varılmaktadır.
Bu itibarla, davacı Konfederasyon yönelik subjektif nitelikte bir uygulama işleminin iptali isteminin de bulunmaması nedeniyle, konusu kalmayan bu dava hakkında karar verilmesine yer bulunmamaktadır.
Açıklanan nedenle konusu kalmayan dava hakkında karar verilmesine yer olmadığına karar verilmesi gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren, 2575 sayılı Danıştay Kanunu'nun Ek 1. maddesi uyarınca Danıştay Onuncu ve Sekizinci Dairelerinden oluşan Müşterek Kurulca, Müşterek Kurulun 03/03/2015 tarihli ve E:2011/2754, K:2015/831 sayılı dava konusu düzenlemenin iptali yolundaki kararının, Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulunun 14/03/2018 tarih ve E:2015/4610, K:2018/916 sayılı kararıyla bozulması üzerine, Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:

MADDİ OLAY VE HUKUKİ SÜREÇ :
Dava, 29/12/2010 tarih ve 27800 (5. Mükerrer) sayılı Resmi Gazete'de yayımlanarak 01/01/2011 tarihinde yürürlüğe giren, Çevrenin Korunması Yönünden Kontrol Altında Tutulan Kimyasalların İthalatına Dair Dış Ticarette Standardizasyon Tebliği'nin (Tebliğ No:2011/6) 5. maddesinin 1. fıkrasının (a) bendinde yer alan "Ticaret sicil gazetesi veya ticaret sicilinden faaliyet raporu (ilgili kurumlardan veya noterden onaylı)" ibaresinin iptali istemiyle açılmıştır.
Danıştay Onuncu ve Sekizinci Dairelerinden oluşan Müşterek Kurulun 03/03/2015 tarih ve E:2011/2754, K:2015/831 sayılı kararı ile dava konusu düzenlemenin iptaline karar verilmiştir.
Davalı idarelerin anılan kararı temyiz etmesi üzerine, Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulunun 14/03/2018 tarih ve E:2015/4610, K:2018/916 sayılı kararı ile Müşterek Kurul kararının bozulmasına karar verilmiştir.
Davacının anılan bozma kararının düzeltilmesi istemi ise, Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulunun 01/07/2019 tarih ve E:2018/3028, K:2019/3390 sayılı kararı ile reddedilmiştir.
2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 46. maddesinin 1. fıkrasında, Danıştay dava daireleri kararlarına karşı Danıştay'da temyiz yoluna başvurulabileceği; 2575 sayılı Danıştay Kanunu'nun 38. maddesinde, idari dava dairelerinden ilk derece mahkemesi olarak verilen kararların İdari Dava Daireleri Kurulunca temyizen inceleneceği hükme bağlanmış; 2577 sayılı Kanunun 49. maddesinin 4. fıkrasında ise, Danıştay dava dairelerine, ilk derece mahkemesi olarak verdikleri kararların temyizen bozulması halinde ısrar olanağı tanınmamıştır.
Bu durumda, Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulunun bozma kararına uyularak yeniden bir karar verilmesi gerekmektedir.

İLGİLİ MEVZUAT :
2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 2. maddesinin 1. fıkrasının (a) bendinde, iptal davalarının, idari işlemler hakkında yetki, sebep, şekil, konu ve maksat yönlerinden biri ile hukuka aykırı olduklarından dolayı menfaatleri ihlal edilenler tarafından açılacağı belirtildikten sonra, ilk inceleme konularının belirlendiği 14. maddenin 3. fıkrasının (c) bendinde, dilekçenin ehliyet yönünden de inceleneceği; 15. maddenin 1. fıkrasının (b) bendinde ise, bu hususta Kanuna aykırılık görülmesi halinde davanın reddedileceği hükme bağlanmıştır.
5362 sayılı Esnaf ve Sanatkarlar Meslek Kuruluşları Kanunu'nun "Tanımlar" başlıklı 3. maddesinde (k) bendinde, konfederasyonun, "Esnaf ve sanatkârlar odaları, birlikleri ve federasyonları arasında birliği temin, gelişme ve ilerlemeyi sağlamak ve genel olarak esnaf ve sanatkârların çalışmalarını meslekî yönden ve kamu yararına uygun olacak şekilde düzenlemek ve bu hususta gerekli görülecek her türlü tedbiri almak ve teşebbüste bulunmak, meslekî eğitimlerini geliştirmek, esnaf ve sanatkârları yurt çapında ve uluslararası düzeyde temsil etmek, sorunlarının çözümü için ulusal ve uluslararası kurum ve kuruluşlar nezdinde gerekli girişimlerde bulunmak, ulusal ekonomideki gelişmelere paralel olarak lüzumlu görülecek meslekî tedbirleri almak ve Bakanlık tarafından esnaf ve sanatkârlarla ilgili verilecek görevleri yapmak üzere kurulan Türkiye Esnaf ve Sanatkârları Konfederasyonunu," ifade edeceği belirtilmiş; aynı Kanun'un 39. maddesinin (e) bendinde ise, "Üyeleri hakkında gerekli bilgilerin Bakanlık e-esnaf ve sanatkâr veri tabanında düzenli olarak bulunmasını sağlamak, resmî ve özel mercilerce lüzumlu görülecek konularda istenecek bilgi ve mütalaayı vermek, mensuplarının genel meslekî menfaatlerini ilgilendiren konularda, adli ve idari yargı mercileri önünde Konfederasyon genel başkanı marifetiyle Konfederasyonu temsil etmek." kuralına yer verilmiştir.

HUKUKİ DEĞERLENDİRME :
Yukarıda yer verilen mevzuat hükümlerinin birlikte değerlendirilmesinden; yasa koyucunun Konfederasyona bizzat taraf olduğu hukuki ilişkiler dolayısıyla mensuplarının ortak çıkarlarının korunması için davada taraf olma yetkisi verdiği, ancak esnaf ve sanatkar odaları mensuplarının ortak menfaatlerini ilgilendiren konularda ise Konfederasyonun dava açma ehliyetinin bulunmadığı sonucuna varılmıştır.
Dosyanın incelenmesinden; Türkiye Esnaf ve Sanatkarları Konfederasyonu tarafından, dava konusu düzenleme ile esnaf ve sanatkârlar bakımından ozon tabakasını incelten kimyasalların ithalatının yasaklandığı, tebliğ ile sayılan kimyasallar yönünden esnaf ve sanatkârların ithalatçı olmayacakları yönünde yürürlükteki mevzuata aykırı bir hüküm getirildiği iddialarıyla bakılan davanın açıldığı anlaşılmakta olup, bu konuda faaliyet alanlarının kısıtlandığı ileri sürülen esnaf ve sanatkarlardan hakları veya menfaatleri ihlal edilmiş kişiler ile bu kişilerin üyesi olduğu esnaf ve sanatkar odaları tarafından dava açılabileceği açıktır. Dolayısıyla konfederasyonun, doğrudan kendisi veya konfederasyona kayıtlı birlik ve federasyonlar hakkında uygulanamayacak olan dava konusu Tebliğe karşı dava açma ehliyeti bulunmamaktadır.
Bu itibarla, davanın ehliyet yönünden reddine karar verilmesi gerekmektedir.

KARAR SONUCU :
Açıklanan nedenlerle;
1- Davanın EHLİYET YÖNÜNDEN REDDİNE,
2- Ayrıntısı aşağıda gösterilen toplam … TL yargılama giderinin davacı üzerinde bırakılmasına, … TL temyiz yargılama giderinin davacıdan alınarak davalı idarelere verilmesine,
3- Karar tarihinde yürürlükte bulunan Avukatlık Asgari Ücret Tarifesi uyarınca belirlenen 4.500,00 TL vekâlet ücretinin davacıdan alınarak davalı idarelere verilmesine,
4- Posta gideri avansından artan tutarın kararın kesinleşmesinden sonra taraflara iadesine,
5- Bu kararın tebliğ tarihini izleyen 30 (otuz) gün içerisinde Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulu'na temyiz yolu açık olmak üzere, 12/04/2022 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.