Danıştay 6. Daire 2020/429 Esas 2022/4547 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
ALTINCI DAİRE
Esas No : 2020/429
Karar No : 2022/4547

TEMYİZ EDEN (DAVALI) : … Belediye Başkanlığı
VEKİLİ : Av. …

KARŞI TARAF (DAVACI) : … Enerji Üretim Ticaret ve Sanayi A.Ş.
VEKİLİ : Av. …

İSTEMİN KONUSU : … Bölge İdare Mahkemesi ... İdari Dava Dairesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.

YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem: Antalya İli, Manavgat İlçesi, .. Mahallesi, … ada, … parsel sayılı taşınmaz üzerinde ruhsatsız yapılar yapıldığından bahisle, 3194 sayılı İmar Kanunu'nun 32. maddesi uyarınca ruhsat alınması için yapı sahibine bir ay süre verilmesine, anılan yapıların, verilen süre içerisinde imar mevzuatına uygun hale getirilmemesi durumunda ilgilisince yıkılmasına, aksi halde belediyece yıktırılmasına ve aynı Kanun'un 42. maddesi uyarınca 394.291,20-TL para cezası verilmesine ilişkin … tarih ve … sayılı Manavgat Belediye Encümeni kararı ile bu kararın dayanağı … tarih ve … cilt ve … sayfa numaralı yapı tatil tutanağının iptali istenilmektedir.

İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: ... İdare Mahkemesince verilen … tarih ve E:…, K:… sayılı kararda; uyuşmazlık konusu taşınmaz üzerinde yapılan yapıların 3194 sayılı İmar Kanunu'nun 44. maddesi ile Planlı Alanlar Tip İmar Yönetmeliği'nin 59. maddesi ile Plansız Alanlar İmar Yönetmeliği'nin 37. maddesinin üçüncü fıkrası uyarınca enerji ile ilgili tesis ve bunların müştemilatı niteliğinde olup olmadığı, inşaat ruhsatından muaf tutulacak nitelik taşıyıp taşımadığı hususunda davalı idarece araştırma yapılarak işlem tesis edilmesi gerekirken, doğrudan söz konusu yapıların ruhsatsız olduğundan bahisle tesis edilen dava konusu işlemlerde hukuka uyarlık bulunmadığı gerekçesiyle dava konusu işlemlerin iptaline karar verilmiştir.

Bölge İdare Mahkemesi İdari Dava Dairesi kararının özeti: Konya Bölge İdare Mahkemesi 2. İdari Dava Dairesince; uyuşmazlık konusu yapıların 3194 sayılı İmar Kanunu'nun 44. maddesine istinaden çıkarılan yönetmelik hükümleri uyarınca ruhsat muafiyeti olan yapılar kapsamında olmadığı, uyuşmazlık konusu santralin kamu kurum ve kuruluşlarınca yapılan veya yaptırılan bir tesis niteliğinde olmadığı, özel işletme vasfında olduğu, dolayısıyla söz konusu yapıların imar mevzuatına uygun hale getirilmesi için 3194 sayılı İmar Kanunu'nun 32. maddesi uyarınca bir ay süre verilmesine, verilen süre içerisinde imar mevzuatına uygun hale getirilmediği takdirde ilgilisince yıkılmasına ve aynı Kanun'un 42. maddesi uyarınca para cezası verilmesine ilişkin encümen kararı ve bu kararın dayanağı yapı tatil tutanağında hukuka aykırılık bulunmadığı gerekçesiyle, 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 45. maddesinin 4. fıkrası uyarınca istinaf başvurusunun kabulüne, dava konusu işlemlerin iptali yolundaki İdare Mahkemesi kararının kaldırılarak davanın reddi yolunda verilen kararın, Danıştay Altıncı Dairesinin 02/07/2019 tarih ve E:2019/12051, K:2019/6772 sayılı kararıyla bozulması üzerine, bozma kararına uyularak, dava konusu işlemin iptali yolunda verilen istinaf başvurusuna konu ... İdare Mahkemesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının hukuka ve usule uygun olduğu ve istinaf dilekçelerinde ileri sürülen iddiaların söz konusu kararın kaldırılmasını sağlayacak nitelikte görülmediği belirtilerek, 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 45. maddesinin 3. fıkrası uyarınca istinaf başvurusunun reddine karar verilmiştir.

TEMYİZ EDENİN İDDİALARI : Davacı şirket tarafından 26/01/2017 tarihinde … Barajı ve HES projesine ilişkin olarak idarelerine başvuru yapılarak yapı ruhsatı verilmesinin talep edildiği; bu istemin, gerekli proje ve belgelerin bulunmaması nedeniyle idarelerince reddedilmesine karşın, bu kapsamda idarelerince tesis edilen işlemin iptali istemiyle herhangi bir dava açılmadığı; öte yandan dava konusu işlemlerden 13/07/2017 tarihli yapı tatil tutanağı yönünden süre aşımı nedeniyle davanın reddine karar verilmesi gerektiği; Planlı Alanlar Tip İmar Yönetmeliği'nin 59. maddesi ile Plansız Alanlar İmar Yönetmeliği'nin 37. maddesi uyarınca kamunun kendisinin yaptığı ve yapımı için ihale ettiği bir yapının söz konusu olmadığı, aksine uyuşmazlık konusu arazinin şirket adına tahsis edilmiş olduğu ve şirket tarafından inşaatın kendisi adına yapıldığı; bu nedenle davanın reddine karar verilmesi gerektiği ileri sürülmektedir.

KARŞI TARAFIN SAVUNMASI : Savunma verilmemiştir.

DANIŞTAY TETKİK HAKİMİ …'NIN DÜŞÜNCESİ : Temyiz isteminin kabulü ile Bölge İdare Mahkemesi İdari Dava Dairesi kararının bozulması gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Altıncı Dairesince, Tetkik Hakiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:

İNCELEME VE GEREKÇE:
MADDİ OLAY :
Antalya İli, Manavgat İlçesi, … Mahallesi, … ada, … parsel sayılı taşınmaz üzerinde ruhsatsız olarak 1196 m² betonarme yapı, 1942 m² betonarme platform üzeri yapı, 126 m² tek katlı yapı yapıldığı, … tarihli, … cilt ve … sayfa numaralı yapı tatil tutanağı ile tespit edilmiştir.
Anılan tutanakta, 26/01/2017 tarihinde belediye kayıtlarına giren dilekçe ile halihazırda yapılmış santral binası hakkında davacı şirket tarafından yapı ruhsatı talep edilmesi üzerine, 13/07/2017 tarihinde yerinde yapılan incelemede, yukarıda ölçüleri belirlenen yapıların ruhsatsız yapıldığına yönelik tespit yapılarak, anılan yapıların 3194 sayılı İmar Kanunu'nun 32. maddesi uyarınca mühürlendiği görülmüştür.
Anılan tutanak esas alınarak, 3194 sayılı İmar Kanunu'nun 32. maddesi uyarınca söz konusu yapılar için ruhsat alınması için yapı sahibine bir ay süre verilmesine, anılan yapıların verilen süre içerisinde imar mevzuatına uygun hale getirilmemesi durumunda ilgilisince yıkılmasına, aksi halde belediyece yıktırılmasına ve aynı Kanun'un 42. maddesi uyarınca 394.291,20-TL para cezası verilmesine ilişkin … tarih ve … sayılı Manavgat Belediye Encümeni kararı tesis edilmiştir.
Bunun üzerine, … tarih ve … sayılı Manavgat Belediye Encümeni kararı ile bu kararın dayanağı niteliğindeki … tarihli, … cilt ve … sayfa numaralı yapı tatil tutanağının iptali istemiyle görülmekte olan dava açılmıştır.

İLGİLİ MEVZUAT:
3194 sayılı İmar Kanunu'nun 21. maddesinde: “Bu Kanunun kapsamına giren bütün yapılar için 26. maddede belirtilen istisna dışında belediye veya valiliklerden yapı ruhsatiyesi alınması mecburidir.” hükmü, 22. maddesinde; “Yapı ruhsatiyesi almak için belediye, valilik bürolarına yapı sahipleri veya kanuni vekillerince dilekçe ile müracaat edilir. Dilekçeye sadece tapu (istisnai hallerde tapu senedi yerine geçecek belge), mimari proje, statik proje, elektrik ve tesisat projeleri, resim ve hesapları, röperli veya yoksa ebatlı kroki eklenmesi gereklidir.” hükmü, 26. maddesinde; “Kamu kurum ve kuruluşlarınca yapılacak veya yaptırılacak yapılara, imar planlarında o maksada tahsis edilmiş olmak, plan ve mevzuata aykırı olmamak üzere mimari, statik, tesisat ve her türlü fenni mesuliyeti bu kamu kurum ve kuruluşlarınca üstlenilmesi ve mülkiyetin belgelenmesi kaydıyla avan projeye göre ruhsat verilir.” hükmüne yer verilmiş; 44. maddesinde ise, "a) Enerji, sulama, tabii kaynaklar, ulaştırma ve benzeri hizmetlerle ilgili tesisler ve müştemilatından hangileri için ruhsat alınmayacağı"nın Bakanlıkça çıkartılacak yönetmelikle belirleneceği hüküm altına alınmıştır.
3194 sayılı İmar Kanunu'nun 32. maddesinde; "bu Kanun hükümlerine göre ruhsat alınmadan yapılabilecek yapılar hariç, ruhsat alınmadan yapıya başlandığı veya ruhsat ve eklerine aykırı yapı yapıldığı ilgili idarece tespiti, fenni mesulce tespiti ve ihbarı veya herhangi bir şekilde bu duruma muttali olunması üzerine, belediye veya valiliklerce o andaki inşaat durumu tespit edilir. yapı mühürlenerek inşaat derhal durdurulur. Durdurma, yapı tatil zaptının yapı yerine asılmasıyla yapı sahibine tebliğ edilmiş sayılır. bu tebligatın bir nüshası da muhtara Bırakılır. Bu tarihten itibaren en çok bir ay içinde yapı sahibi, yapısını ruhsata uygun hale getirerek veya ruhsat alarak, belediyeden veya valilikten mührün kaldırılmasını ister. Ruhsata aykırılık olan yapıda, bu aykırılığın giderilmiş olduğu veya ruhsat alındığı ve yapının bu ruhsata uygunluğu inceleme sonunda anlaşılırsa, mühür, belediye veya valilikçe kaldırılır ve inşaatın devamına izin verilir. Aksi takdirde, ruhsat iptal edilir, ruhsata aykırı veya ruhsatsız yapılan bina, belediye encümeni veya il idare kurulu kararını müteakip, belediye veya valilikçe yıktırılır ve masrafı yapı sahibinden tahsil edilir." hükmüne yer verilmiş bulunmaktadır.
3194 sayılı İmar Kanunu'nun 42. maddesinin 2. fıkrasında; ruhsat alınmaksızın veya ruhsata, ruhsat eki etüt ve projelere veya imar mevzuatına aykırı olarak yapılan yapının sahibine, yapı müteahhidine veya aykırılığı altı iş günü içinde idareye bildirmeyen ilgili fenni mesullere yapının mülkiyet durumuna, bulunduğu alanın özelliğine, durumuna, niteliğine ve sınıfına, yerleşmeye ve çevreye etkisine, can ve mal emniyetini tehdit edip etmediğine ve aykırılığın büyüklüğüne göre, beşyüz Türk Lirasından az olmamak üzere, fıkrada belirtildiği şekilde hesaplanan idari para cezalarının uygulanacağı hüküm altına alınmış, anılan fıkranın devamında temel ceza miktarının hesaplanmasına ve cezaya uygulanacak artırımların belirlenmesine ilişkin esaslar hükme bağlanmıştır.
Planlı Alanlar Tip İmar Yönetmeliğinin dava konusu işlem tarihinde yürürlükte bulunan 59. maddesinde, "...kamu kurum ve kuruluşlarınca yapılacak veya yaptırılacak yapılara, imar planlarında o maksada tahsis edilmiş olmak, plan ve mevzuata aykırı olmamak üzere, mimari, statik, tesisat ve her türlü fenni mesuliyeti kamu kurum ve kuruluşlarınca üstlenilmesi ve mülkiyetin belgelenmesi kaydı ile avan projeye göre ruhsat verileceği belirtilmiştir. Ancak kamuya ait alanlarda kamu kurum ve kuruluşlarınca yapılan veya yaptırılacak olan karayolu, demiryolu, liman, yat limanı ve benzeri ulaşım tesisleri, bunların tamamlayıcı niteliğindeki iskele, açık ve kapalı barınak, tersane, tamir ve bakım istasyonları, tünel, köprü, menfez, baraj, hidroelektrik santralı, sulama ve su taşıma hatları, su dolum tesisleri, arıtma tesisleri, her tür ve nitelikteki enerji, haberleşme ve iletişim istasyonları ve nakil hatları, doğal gaz ve benzeri boru hatları, silo, dolum istasyonları, rafineri gibi enerji, sulama, tabii kaynaklar, ulaştırma, iletişim ve diğer altyapı hizmetleri ile ilgili tesisler ve bunların müştemilatı niteliğinde olan kontrol ve güvenlik üniteleri, trafo, eşanjör, elavatör, konveyör gibi yapılar, bu işleri yapmak üzere geçici olarak kurulan beton ve asfalt santralleri, yapı ruhsatına tabi değildir. Bu tür yapı ve tesislerin projelerinin ilgili kamu kurum ve kuruluşlarınca incelenerek onaylanmış olması, denetime yönelik fenni mesuliyetin üstlenilmiş olması ve inşasına başlanacağının, ilgili yatırımcı kamu kurum ve kuruluşu tarafından mülkiyete ilişkin bilgiyle birlikte yazılı olarak ilgili idareye bildirilmesi gerekir. Bu yapılarda sorumluluk ilgili kamu kurum ve kuruluşunundur..." kuralı yer almaktadır.
Plansız Alanlar İmar Yönetmeliğinin 37. maddesinin üçüncü fıkrasında ise, "Ancak, kamu kuruluşlarınca yapılan veya yaptırılacak olan enerji, sulama, tabii kaynaklar, ulaştırma ve benzeri hizmetler ile ilgili tesisler ve bunların müştemilatı için ruhsat alınmasına gerek olmayıp, yatırımcı kamu kuruluşunca yazılı olarak ilgili idareye, inşaata başlandığının bildirilmesi yeterlidir." kuralına yer verilmiştir.

HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
Yukarıda yer verilen mevzuat hükümleri uyarınca, kamuya ait alanlarda kamu kurum ve kuruluşlarınca yapılan veya yaptırılacak olan enerji, sulama, tabii kaynaklar, ulaştırma, iletişim ve diğer altyapı hizmetleri ile ilgili tesisler ve bunların müştemilatı niteliğinde olan yapıların yapı ruhsatına tabi olmadığı, ancak yapıyla ilgili projelerin ilgili kamu kurum ve kuruluşlarınca incelenerek onaylanmış olması, denetime yönelik fenni mesuliyetin üstlenilmiş olması ve inşasına başlanacağının, ilgili yatırımcı kamu kurum ve kuruluşu tarafından mülkiyete ilişkin bilgiyle birlikte yazılı olarak ilgili idareye bildirilmesi gerektiği anlaşılmaktadır.
Uyuşmazlıkta, davacı şirket tarafından Antalya İli, Manavgat İlçesi, … Mahallesi, … ada, … parsel sayılı taşınmaz üzerinde inşa edilen 1196 m² betonarme yapı, 1942 m² betonarme platform üzeri yapı, 126 m² tek katlı yapı yapının, anılan taşınmaz üzerindeki hidroelektrik santrali kapsamında inşa edildiği ve anılan yapıların 3194 sayılı İmar Kanunu'nun 44. maddesi ile dava konusu işlemin tesis edildiği tarihte yürürlükte olan Planlı Alanlar Tip İmar Yönetmeliği'nin 59. maddesi ile Plansız Alanlar İmar Yönetmeliğinin 37. maddesinin üçüncü fıkrası uyarınca enerji ile ilgili tesis ve bunların müştemilatı niteliğinde olup olmadığı, inşaat ruhsatından muaf tutulacak nitelik taşıyıp taşımadığı hususunda davalı idarece araştırma yapılarak işlem tesis edilmesi gerekirken, doğrudan söz konusu yapıların ruhsatsız olduğundan bahisle tesis edilen dava konusu işlemlerde hukuka uyarlık bulunmadığı gerekçesiyle dava konusu işlemin iptali yolunda verilen İdare Mahkemesi kararına karşı yapılan istinaf başvurusunun, temyize konu Bölge İdare Mahkemesi İdari Dava Dairesi kararı ile reddedildiği görülmekte ise de; dava konusu yapıyla ilgili projelerin ilgili kamu kurum ve kuruluşlarınca incelenerek onaylanmış olup olmadığı, denetime yönelik fenni mesuliyetin üstlenilip üstlenilmediği ve inşasına başlanacağının ilgili yatırımcı kamu kurum ve kuruluşu tarafından mülkiyete ilişkin bilgiyle birlikte yazılı olarak ilgili idareye bildirilip bildirilmediği hususlarının araştırılmadığı anlaşılmıştır.
Bu durumda; yukarıda belirtilen hususlar araştırılmak suretiyle değerlendirme yapılarak karar verilmesi gerekirken, eksik inceleme ve araştırma ile verilen dava konusu işlemlerin iptaline ilişkin İdare Mahkemesi kararına karşı yapılan istinaf başvurusunun reddine dair temyize konu Bölge İdare Mahkemesi İdari Dava Dairesi kararında hukuki isabet görülmemiştir.


KARAR SONUCU:
Açıklanan nedenlerle;
1. 2577 sayılı Kanunun 49. maddesine uygun bulunan davalının temyiz isteminin kabulüne,
2. Dava konusu işlemin yukarıda özetlenen gerekçeyle iptaline ilişkin İdare Mahkemesi kararına yönelik olarak yapılan istinaf başvurusunun reddi yolundaki temyize konu … Bölge İdare Mahkemesi ... İdari Dava Dairesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının BOZULMASINA,
3. Yeniden bir karar verilmek üzere dosyanın anılan Bölge İdare Mahkemesi İdari Dava Dairesine gönderilmesine, 12/04/2022 tarihinde, kesin olarak, usulde oyçokluğuyla, esasta oybirliğiyle karar verildi.


KARŞI OY (X):
2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun ''Temyizen verilen karar üzerine yapılacak işlem'' başlıklı 50. maddesinde "1. Temyiz incelemesi sonucunda verilen karar, dosyayla birlikte kararı veren mercie gönderilir. Ancak Danıştay ilgili dairesinin onamaya ilişkin kararları, dosyayla birlikte kararı veren ilk derece mahkemesine, kararın bir örneği de bölge idare mahkemesine gönderilir. Bu kararlar, dosyanın geldiği tarihten itibaren yedi gün içinde taraflara tebliğe çıkarılır. 2. Temyiz incelemesi sonucunda verilen bozma kararı üzerine ilgili merci, dosyayı öncelikle inceler ve varsa gerekli tahkik işlemlerini tamamlayarak yeniden karar verir. 3. Bölge idare mahkemesi, Danıştayca verilen bozma kararına uyabileceği gibi kararında ısrar da edebilir. 4. Danıştayın bozma kararına uyulduğu takdirde, bu kararın temyiz incelemesi, bozma kararına uygunlukla sınırlı olarak yapılır. 5. Bölge idare mahkemesi, bozmaya uymayarak kararında ısrar ederse, ısrar kararının temyizi hâlinde, talep, konusuna göre Danıştay İdari veya Vergi Dava Daireleri Kurulunca incelenir ve karara bağlanır. Danıştay İdari ve Vergi Dava Daireleri Kurulları kararlarına uyulması zorunludur." hükmüne yer verilmiştir.
Uyuşmazlıkta; dava konusu işlemlerin iptali yolunda verilen ... İdare Mahkemesince verilen … tarih ve E:…, K:… sayılı kararına karşı davalı tarafından yapılan istinaf başvurusunun kabulü ile, İdare Mahkemesi kararının kaldırılarak davanın reddi yolunda verilen … Bölge İdare Mahkemesi ... İdari Dava Dairesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının, Dairemizin 02/07/2019 tarih ve E:2019/12051, K:2019/6772 sayılı kararıyla bozulması üzerine, … Bölge İdare Mahkemesi ... İdari Dava Dairesince; 2577 sayılı Kanun'un 50. maddesinin üçüncü fıkrası uyarınca işin esasının incelenmesi suretiyle bir karar verilmesi gerekirken, daha önce kaldırdığı ve hukuk aleminde mevcut olmayan dava konusu işlemin iptali yolunda verilen ... İdare Mahkemesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının hukuka ve usule uygun olduğu ve istinaf dilekçelerinde ileri sürülen iddiaların söz konusu kararın kaldırılmasını sağlayacak nitelikte görülmediği belirtilerek, 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 45. maddesinin 3. fıkrası uyarınca istinaf başvurusunun reddi yolunda karar verilmesinde usul kurallarına uygunluk görülmemiş olup; temyize konu Bölge İdare Mahkemesi İdari Dava Dairesi kararının, Dairemiz işbu bozma kararında esasa yönelik belirtilen gerekçenin yanı sıra ve öncelikle yukarıda özetlenen usul kurallarına aykırı olarak verildiği gerekçesine de yer verilmesi suretiyle bozulması gerektiği görüşüyle, çoğunluk kararına gerekçe yönünden katılmıyoruz.